11.Prace w Senacie

Procedura rozpatrywania ustaw przez Senat regulowana jest przez Konstytucję RP oraz Regulamin Senatu.

Po otrzymaniu ustawy uchwalonej przez Sejm Marszałek Senatu kieruje ją do odpowiednich problemowo komisji senackich (jednej lub kilku), które mają w terminie nie dłuższym niż 14 dni ją przeanalizować i opracować projekt stanowiska Senatu w sprawie ustawy.

Następnie, na posiedzeniu Senatu odbywa się debata i głosowanie, a w jej efekcie Senat podejmuje uchwałę. Może ona zawierać wniosek o przyjęcie ustawy bez zmian (wtedy jest przekazywana Prezydentowi do podpisu) albo też wniosek o jej odrzucenie w całości lub wprowadzenie poprawek (wtedy ustawa jest przekazywana ponownie do Sejmu).

Senat ma ściśle określony czas na podjęcie decyzji w sprawie ustawy, a wynosi on w przypadku ustaw zwykłych 30 dni od jej przekazania (inne terminy przewidziano dla ustawy budżetowej – 20 dni, oraz ustaw pilnych –14 dni). Jeśli w tym terminie Senat nie zdecyduje o ewentualnych poprawkach, bądź o odrzuceniu ustawy, uznaje się ją za przyjętą w treści proponowanej przez Sejm.

12. Skarga konstytucyjna, demokratyczny środek ochrony praw i wolności obywatelskich, możliwość zaskarżenia przez obywatela aktów prawnych naruszających jego uprawnienia zawarte w konstytucji, organem orzekającym o słuszności skargi jest określony w ustawie zasadniczej sąd konstytucyjny (np. w Stanach Zjednoczonych jest nim Sąd Najwyższy, w Polsce Trybunał Konstytucyjny). Skarga konstytucyjna spełnia także pośredni cel - daje możliwość odnajdowania luk i niespójności systemu prawa obowiązującego w danym państwie.

W Polsce - wniesiony przez obywatela do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją RP ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach, albo o jego obowiązkach określonych w konstytucji.

Aby skarga konstytucyjna została uwzględniona przez Trybunał Konstytucyjny ma być napisana przez adwokata lub radcę prawnego (za wyjątkiem sytuacji, gdy skarżącym jest sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych) i zawierać:

1. wskazanie ustawy lub innego przepisu prawnego, którego konstytucyjność jest kwestionowana,

2. wskazanie, jakie konstytucyjne prawo lub wolności zostały naruszone przez ten przepis,

3. opis sprawy sądowej lub postępowania administracyjnego, w którym zastosowano, wobec wnoszącego skargę, kwestionowany przepis,

4. kończący sprawę wyrok, decyzję administracyjną lub inne ostateczne rozstrzygnięcie,

5. uzasadnienie skargi.

Skargę należy wnieść nie później niż na 3 miesiące po ostatecznym wyroku lub decyzji i uiścić opłatę skarbową. Jeśli Trybunał uzna, że kwestionowany przepis jest niekonstytucyjny trzeba, powołując się na orzeczenie Trybunału, wystąpić do sądu lub organu administracyjnego z wnioskiem o wznowienie postępowania. Zakwestionowany przez Trybunał przepis traci moc z dniem ogłoszenia wyroku Trybunału w Dzienniku Ustaw. Jednak jeśli zmiana prawa wymaga znacznych wydatków ze strony państwa lub dłuższej pracy parlamentu nad nowymi regulacjami, Trybunał może na czas z góry określony odroczyć wejście w życie swego orzeczenia.

Skarga konstytucyjna – środek prawny przewidziany w polskim prawie jako impuls do usuwania z systemu prawa norm prawnych niezgodnych z Konstytucją.

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46-52 ustawy z 1 sierpnia 1997 o Trybunale Konstytucyjnym prawo wniesienia skargi konstytucyjnej ma każdy, kto uczestniczył w postępowaniu, w którym wyczerpano drogę prawną (czyli cały tok instancyjny i wszelkie inne środki prawne), a które zakończyło się wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia opartego na zakwestionowanym przepisie. Skarga musi odpowiadać warunkom formalnym pisma procesowego ustanowionym przez Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Ponadto winna zostać sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego, chyba, że składa ją, we własnej sprawie, sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych[1]. Treścią skargi konstytucyjnej jest żądanie, by Trybunał Konstytucyjny uznał wskazany przepis prawa za niezgodny z Konstytucją. Termin wniesienia skargi do Trybunału wynosi 3 miesiące od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Skargę rozpoznaje Trybunał Konstytucyjny na jawnej i publicznej rozprawie, po której wydaje wyrok. Uczestnikami postępowania są skarżący, organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny i Prokurator Generalny. Może do niego również przystąpić Rzecznik Praw Obywatelskich, a niekiedy także organizacja pozarządowa działająca w charakterze tzw. przyjaciela sądu. Termin ten jest terminem zawitym, co oznacza, że skarga wniesiona po upływie 3 miesięcy od wydania zaskarżonej decyzji lub wyroku, nie będzie rozpatrywana.

Konsekwencją uwzględnienia skargi przez Trybunał jest utrata przez dany przepis mocy obowiązującej. Zaskarżony przepis traci moc w dniu opublikowania w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału, chyba że Trybunał Konstytucyjny określi późniejszą datę utraty mocy obowiązującej przez przepisy (maksymalnie 18 miesięcy). Dalszą, cywilnoprawną konsekwencją takiego rozstrzygnięcia jest powstanie roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie aktu normatywnego. Podstawą prawną tego roszczenia jest art. 417[1] par. 1 Kodeksu cywilnego, obowiązujący od 1 września 2004