ZABAWA

Dziecko jest po to, by się bawić.

CZYM JEST ZABAWA?

0. Celem zabawy jest właśnie ona sama. Im młodsze dziecko, tym ważniejsza jest dla niego spontaniczna zabawa.

1. Zabawa jest poza sferą materialnych korzyści.

2. Bawią się nawet zwierzęta. Im wyżej jakiś gatunek znajduje się na tzw. drabinie ewolucji, tym bardziej widoczna i celowa staje się zabawa.

3. W zabawie dzieci ludzkich ogromną rolę odgrywają przedmioty, symbolizując rzeczy inne niż one same.

TEORIE ZABAWY

Teoria nadmiaru energii
Fryderyk Schiller /1759 – 1805/

Teoria nadmiaru energii. Kontynuował tę ideę Herbert Spencer (1820-1903).

0. Uważał, że potrzeba wyładowania nadmiaru energii towarzyszy zwłaszcza ludziom młodym, którzy nie muszą walczyć o byt.

Teoria wytchnienia
Moritz Lazarus (1824 – 1903)

0. Jej twórca to niemiecki psycholog i filozof.

1. Zabawa jest formą aktywnego wypoczynku, regeneracji sił, odprężenia po pracy.

Teoria atawizmu
G. Stanley Hall /1846 – 1924/

Teoria atawizmu

0. Stanley Hall dokonał próby genetycznej interpretacji zabawy.

1. Uważał, że w zabawie dziecka pojawiają się kolejno czynności analogiczne do tych, które ludzkość podejmowała w toku swego hipotetycznego rozwoju / tzw. prawo rekapitulacji kulturowej/.

2. Dziecko wyładowuje ponadto w zabawie swoje atawistyczne skłonności, które nie mają racji bytu we współczesnej cywilizacji.

Teoria ćwiczenia przygotowawczego

0. Karol Gross za punkt wyjścia przyjął prawo celowości rządzące w naturze. Celem zabawy jest ćwiczenie czynności przydatnych osobnikowi w życiu.

1. Jest zatem dzieciństwo „ SZKOŁĄ ŻYCIA”.

2. Na świat przychodzimy z funkcjami niedoskonałymi, które ulegają dzięki ćwiczeniu rozwojowi, doskonaleniu.

Teoria katarktyczna

0. Jej autor to Harvey A. Carr (psycholog amerykański, 1873 - 1954).

1. Zabawa jest swoistą podnietą wzrastania niezbędną do rozwoju układu nerwowego oraz narządów wewnętrznych.

2. Ma też zabawa funkcję oczyszczającą.

Teoria funkcji zastępczej
Edward Claparede /1873 – 1940/

0. Twórca to szwajcarski lekarz, psycholog i pedagog.

1. W zabawie osobnik realizuje swoje zainteresowania (osobowość), zwłaszcza wtedy gdy nie może tego zrobić w działalności poważnej.

2. Zabawa jest więc namiastką, zastępstwem działalności poważnej.

3. Dopełnieniem roli zastępczej, kompensacyjnej zabawy jest jej rola funkcjonalna. Dziecko ćwiczy w niej swoje funkcje umysłowe i czynności specjalne.

Teoria przyjemności funkcjonalnej
(Karol Buhler 1879-1963)

0. Jej twórca - psycholog austriacki, zakłada, że zasadniczym motywem zabawy jest przyjemność jaką dziecko znajduje w samym działaniu, rezultat tej czynności jest już sprawą drugorzędną.

1. To uczucie przyjemności jest motorem powtarzania.

2. Najważniejsze znaczenie dla przebiegu i sensu rozwojowego zabawy ma nie treść tego, co robi dziecko, ale sam w sobie akt ćwiczenia, akt kształtowania czynności towarzyszącej zabawie.

ZNACZENIE ZABAWY DLA ROZWOJU DZIECI

0. Rozwój fizyczny

1. Uczenie się życia w społeczności. Uwewnętrznianie norm społecznych i moralnych. Zachęta do komunikowania się

2. Rozładowanie tłumionych napięć emocjonalnych

3. Ujście dla potrzeb i pragnień

4. Stymulowanie twórczości

5. Rozwijanie wglądu w siebie

6. Uczenie się ról, w tym ról płciowych.

7. Rozwój pożądanych cech osobowości.

RODZAJE ZABAW

0. Zabawy paluszkowe

1. Zabawy manipulacyjne.

2. Zabawy konstrukcyjne.

3. Zabawy ruchowe.

4. Zabawy tematyczne. /.

5. Zabawy dydaktyczne

6. Inne: muzyka, śpiew, taniec, kolekcjonerstwo, gry, sport, rozrywki / jako forma zabawy biernej/ , komiksy, czytanie, chodzenie do kina i teatru, telewizja, komputer.

Zabawy paluszkowe

W KULTURACH PRYMITYWNYCH WARTOŚĆ KONTAKTU RĄK MATKI Z CIAŁEM DZIECKA JEST TRAKTOWANA JAKO OCZYWISTOŚĆ.

ZAPAMIĘTAJ!

0. Noworodek nie ma poczucia własnego ciała, własnej odrębności fizycznej, a tym bardziej psychicznej,

1. Szczególne znaczenie ma kontakt z rękami dziecka,

2. W wieku niemowlęcym dziecko niejako na własny rachunek poznaje własne ciało,

3. Dorośli wzbogacają te doświadczenia rozmaitymi zabawami paluszkowymi.

ZABAWY PALUSZKOWE

Uzasadnienie potrzeby dotykania dziecka przez matkę /opiekunów/ względami higienicznymi nie oddaje istoty tej potrzeby. Tylko takie traktowanie tych zabiegów to swoiste zwichnięcie myśli wychowawczej, która ukształtowała się w kręgu europejskiej kultury.

Fazy rozwoju zabawy:

0. Faza eksploracji.

1. Faza zabawek.

2. Faza zabawy.

3. Faza marzeń.

Zmienia się udział innych w zabawie:

0. Obserwowanie zabawy innych bez brania w niej udział.

1. Zabawa samotna, czyli bawienie się w pojedynkę, połączone z obserwowaniem innych, bez prób zbliżania się do nich i bez naśladowania.

2. Zabawa równoległa, bawienie się obok innych dzieci, takimi samymi zabawkami, ale bez prób prawdziwej interakcji lub współpracy.

3. Zabawa asocjacyjna, czyli wspólna, ale bez podziału pracy i bez podporządkowania się jakiemuś jednemu celowi nadrzędnemu.

4. Zabawa kooperacyjna, czyli w grupie zorganizowanej dla wykonania jakiegoś działania, z koordynacją zachowania poszczególnych członków grupy.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZABAWĘ DZIECI

0. Zdrowie .

1. Rozwój ruchowy.

2. Inteligencja.

3. Płeć .

4. Środowisko.

5. Ilość wolnego czasu.

6. Ekwipunek do zabawy.

ZABAWA TEMATYCZNA

0. Wiek poniemowlęcy – naśladowanie czynności, które pokazano na tych samych zabawkach;

1. Wiek przedszkolny – świadome podjęcie i podtrzymywanie w toku zabawy określonej roli.

ANALIZA ZABAW TEMATYCZNYCH UKAZUJE, ŻE:

0. O ile czynności poważne człowieka opierają się na jego osobowości stałej, to zabawowe bazują na osobowości wtórnej / chwilowej, fikcyjnej/.

1. Osobowość zabawowa to przeinaczenie psychiczne siebie, kreowanie siebie psychicznie innego, potrzebnego do odegrania zabawowej roli.