Wierszyki

Trąbki Rysia

Rysio cztery trąbki ma
i na każdej pięknie gra.
Na pierwszej gra: tra, tra, tra.
Na drugiej gra: tru, tru, tra.
Na trzeciej gra: tre, tre, tra.
Na czwartej gra: try, try, tra.

Rysio brata Jurka ma,
razem z bratem gromko gra:
tra, tre, tra
tra, tru, tra
tre, tro, tra
tra, try, tra.

Rysio cztery siostry ma,
każda siostra sama gra.
Marta gra: tru, tro, tra,
Renia gra: tre, try, tra,
Irka gra: try, tro, tra,
Krysia gra: tru, tre, tra.

Roman i wrona

Teraz wrona kracze „krał"
Roman dobrą radę dał.
Nie kracz „krał", lecz „kra" po prostu
tak, jak twoje wronie siostry.

Znów spróbuję:„kra, kra, kra"
to nie trudne jest, prawda?
Ach, dziękuję ci Romanie
za me świetne już krakanie.

Była sobie czarna wrona,
co nie miała ćwierć ogona
i krakała: kła, kła, kła,
kto mi doblą ladę da?

Dobry Roman słysząc to
woła wronę: kro, kro, kro.
Przyfruń tu i dobrze słuchaj,
gdy ci mówię rrrr... do ucha.

Uwaga: Powyższy wierszyk służy do tzw. ćwiczeń negatywnych, które planuje się po opanowaniu
przez dziecko prawidłowego dźwięku [r]. Ćwiczenia te może prowadzić wyłącznie logopeda.
Nieprawidłowe [r], które dziecko wcześniej wymawiało, pełni funkcję bodźca awersyjnego.

Na warszawskim podwórku

Na skarpie rozsiadła się chmara wróbelków.
Ćwierkają, fruwają, okruszki zbierają
i czynią harmider tak wielki, że sroka się sroży
szukając pokarmu dla swoich uroczych sroczątek.
Odfruńcie stąd wróble, bo skarpa to jest mój majątek.

Na murku rozłożył się czarny kot.
Wru, wru - zawarczał piesek Prot.
Znowu kocurku leżysz na murku?
Bo to mój - mruknął kocurek
i nie warcz, bo zerwiesz swój sznurek.

Wru, wru, zawarczał gromko Prot.
Prędko, kocurku, uciekaj z murku,
Wróble i sroki niech fruną bez zwłoki.
Ty czarna wrono przeproś gawrona,
Bo ja jestem stróżem podwórka.

Na taras sfrunęła czarna wrona
Od rana strasznie rozdrażniona.
Kra, kra - zakrakała do gawrona,
precz mi stąd zaraz, bo zrobię ambaras
i zrozum, że to mój taras.

Jesienią w ogrodzie

Cała rodzina Marka pracuje w ogrodzie. Każdy jest zapracowany. Mama zbiera pomidory. Trochę
będzie do zjedzenia, z reszty zrobi się przetwory: koncentrat i sok pomidorowy. Marek z bratem
Mirkiem zrywają gruszki i ostrożnie układają je w skrzynkach. Tata wyrywa warzywa: marchewkę,
buraki, pietruszkę, kalarepę, kalafiory, brukselkę oraz kartofle. Martyna i Elwira grabią trawnik i zbie-
rają liście. Stryjek ze stryjenką rozglądają się za jakąś pracą.

- Możecie nosić warzywa do spiżarni i przebierać je - mówi tata. - Część zostanie w piwnicy, a z resz-
ty zrobimy przetwory i mrożonki. Kupiłem ogromną zamrażarkę dobrej firmy.

Wreszcie praca kończy się, bo jest już ciemno. Babcia zaprasza wszystkich na herbatę i gorącą potra-
wę. Dziadek już rozstawia nakrycia w jadalni na parterze. Stryjek prosi o trochę rumu do herbaty.

• Babciu, czy będzie deser? - martwi się Mirek, który przepada za sernikiem. Babcia stawia na stole
  sernik przybrany kratką z ciasta.

• Sernik krakowski dla ciebie - mówi mrugając do Mirka.

• Ależ nie zjem całego, wystarczy dla wszystkich - obrusza się Mirek.

• Jest jeszcze niespodzianka na deser: gorąca czekolada - informuje dziadek.

• Mama i stryjenka oczywiście zrezygnują z tego deseru. One zawsze twierdzą, że są za grube - żar-
  tuje tata.

Do tabelki wpisuj stopniowo te wyrazy, które już wymawiasz z prawidłową głoską [r]. Do każdej
z trzech kolumn można wpisać 24 wyrazy. Poproś Panią logopedę, aby na dole tej strony zapisała, jak
długo uczyłaś(eś) się tych wyrazów.

[r] na początku wyrazu	[r] w środku wyrazu	[r] na końcu wyrazu

Bal noworoczny

We wtorek wychowawczyni czwartej klasy wróciła z zebrania bardzo radosna.

• Będziemy organizować bal noworoczny w naszej szkole - powiedziała.

• Hurra! - krzyknęli chłopcy.

• Jutro rozdzielimy zadania i role. Pomyślcie w domu, jak przygotować tę uroczystość. A więc do jutra

• powiedziała pani. Dzieci wyszły ze szkoły i naradzały się. Oczywiście było wielu chętnych do roli
  wodzireja.

• Ja będę wróżką - powiedziała Barbara.

• A ja aniołem - zdecydowała Martynka.

• Chociaż raz w roku będziesz aniołem - zauważył Rysio. Martynka miała zawsze problemy ze spo-
  kojnym siedzeniem w ławce. Ciągle rozglądała się i kręciła.

• Zaraz, zaraz - Jurek starał się zabrać głos - a inne dzieci? Jakie będą miały kostiumy? Przecież my
  jesteśmy organizatorami. Na balu karnawałowym będą jeszcze dzieci z pierwszej, drugiej i trzeciej
  klasy. Każdy musi mieć wspaniały kostium.

• Musimy rozdzielić role, bo inaczej połowa dziewczynek przebierze się za wróżki - kontynuował
  Jurek.

• Mówicie tylko o ubraniach, a kto zrobi dekorację sali? - zauważył Marek.

• Właśnie, to będzie sporo pracy! - krzyknęły siostry Irka i Irmina. - Zrobimy srebrne gwiazdki na
  szybach, a u góry mogą wisieć papierowe śnieżynki. I oczywiście różnokolorowa choinka też musi być.
  Kto ją będzie ubierał? Zgłosili się chłopcy: Robert, Brunon i Arek.

• Na jutro zaniesiemy naszej pani gotowy projekt - ucieszyła się Krysia. Wszyscy są tacy zgodni.
  W środę na pierwszej lekcji wszyscy siedzieli jak trusie.

• Czy myśleliście o mojej wczorajszej propozycji? - zapytała pani na drugiej lekcji? - Jakoś nie jeste-
  ście uradowani. - Na to Marek podszedł do biurka pani i wręczył dużą kartkę.

• Proszę - powiedział - tu jest zapisany cały projekt. Wczoraj razem wymyśliliśmy dekorację sali
  i karnawałowe kostiumy. Będzie wodzirej, wróżki, anioły, czarodzieje, śnieżynki, pajacyki i oczywi-
  ście Mikołaj. Pierwszaki przebiorą się za różne zwierzątka.

• Już jestem oczarowana - śmiała się pani. - Nie wiedziałam, że moja czwarta klasa jest tak zgrana
  i mądra. A więc bierzmy się do pracy. Najpierw zrobimy dekorację, a potem opracujemy wzory
  kostiumów. Dla pierwszaków przygotujemy scenkę noworoczną. Dzieci z drugiej klasy chcą recy-
  tować wierszyki. Ale najwięcej będzie tańców i dobrej muzyki. Pod koniec balu Mikołaj rozda pre-
  zenty. Rózgi chyba nikt nie dostanie? - zapytała pani.

• Nieee! - krzyknęły dzieci. - Na balu będą same anioły i dobre wróżki.

Wycieczka rowerowa

Renia i Marta wybrały się na wycieczkę rowerową. Zamierzały wrócić wieczorem, więc zabrały
grube swetry. Był ciepły, sierpniowy poranek; na trawie lśniła jeszcze rosa. Tuż za rogiem ulicy
spotkały Darka i Rysia, którzy stali przy bramie wyraźnie zmartwieni.

• Też chcieliśmy jechać na wycieczkę, ale Rysiowi ktoś ukradł rower. - Cała czwórka zaczęła się
  głośno naradzać.

• Może nasz dozorca pożyczy rower - proponowała Renia. - Zaraz zadzwonię do mojej siostry. Masz
  kartę telefoniczną? - zwróciła się do Marty. Okazało się, że Marta ma kartę i Renia pobiegła do budki
  telefonicznej. Zaraz wróciła, prowadząc rower Rysia.

• Aż trudno uwierzyć - gorączkował się Rysio. Renia wręczyła mu kartkę. Rysio rozwinął kartkę
  i głośno przeczytał - Przepraszam, że wziąłem twój rower bez pytania.

• Pewnie chciał ukraść i rozmyślił się - orzekł Darek. - Ciekawe, kto to mógł zrobić. - Litery na kart-
  ce były bardzo nierówne.

• Pewnie jakiś pierwszak - powiedziała Marta.

• Ważne, że jednak nie ukradł i tak się cieszę, że nawet gdybym go poznał, chyba już bym go nie sprał

• rozważał Rysio.

• Jedziemy - zdecydował nagle Darek.

Cała czwórka wsiadła i po kilku minutach była już na drodze porośniętej rozłożystymi drzewami.
Przejechali dobre parę kilometrów, gdy Renia odwróciła się i zobaczyła swojego pieska Kruczka
biegnącego poboczem drogi. Zeskoczyła z roweru i czekała, aż pies dobiegnie do niej. Zaraz też
zatrzymała się reszta.

• Co się stało? - wołała Marta, która jechała pierwsza.

• Kruczek biegł za mną! Taki kawał drogi! - martwiła się Renia. - Co ja teraz zrobię? Chyba wrócę
  z nim do domu.

• O rety! - zawołał Darek. - Czy nie za dużo zmartwień jak na jeden poranek? - Kruczek merdał
  ogonem. On wcale nie był zmartwiony, ale uradowany.

• Przez ciebie zmarnowałam wycieczkę - rozpaczała Renia.

• Wy uratowałyście nas z opresji, a my teraz też coś poradzimy.

• Co poradzicie? - płakała Renia. - Przecież nie można wziąć psa na ramę. Nie może też biec za
  rowerem. Jest już taki zdyszany.

• Zaczekajcie, zaraz wrócę - powiedział Rysio. Wsiadł na rower i skręcił zaraz w boczną drogę. Nie
  minął kwadrans i Rysio wrócił. Na bagażniku wiózł kosz starannie przywiązany grubym sznurkiem.

• W tym koszu będzie jechał Kruczek. Kupiłem za parę groszy u rolnika - wyjaśnił Rysio.

I rzeczywiście, Kruczek chętnie wskoczył do kosza i wszyscy pojechali dalej. Wrócili wieczorem
szczęśliwi i opaleni.

• Warto pokonywać razem różne trudności, bo wtedy wszystko kończy się dobrym rezultatem - rezo-
  lutnie zauważył Rysio przy pożegnaniu.

• Wybieramy się jutro znowu? - zagadnęła Marta.

• Ależ tak! - cała czwórka chciała jechać. Przecież nie tylko jazda rowerem jest frajdą, ale ważna jest
  wzajemna pomoc i przyjacielska dobra rada.

Zapisz imiona dziewczynek i chłopców, jadących na rowerach, w których występuje głoska [r]

Nazwij też pieska
42

Literatura

1. Antos D., Demel G., Styczek I., Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy. WSiP Warszawa 1978.

2. Rodak H., Terapia dziecka z wadą wymowy. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1997.

3. Styczek I., Logopedia. PWN Warszawa 1997.

4. Wierzchowska B., Wymowa polska. PZWS Warszawa 1971.

1