Materiał edukacyjny rozdawany bezpłatnie w ramach szkolenia.
|
Tytuł: Kurs dla zastępowych - podstawy z topografii |
I. UCZESTNICY: Zastępowi z drużyn harcerskich.
II. CZAS TRWANIA: 2 dni.
III. RAMOWY ROZKŁAD DNIA:
|
7.00 - 7.05 pobudka 7.05 - 7.20 gimnastyka poranna 7.20 - 8.00 mycie, sprzątanie 8.00 - 8.15 apel poranny 8.15 - 9.00 śniadanie 9.00 - 12.00 zajęcia programowe 12.00 - 12.15. przerwa 12.15 - 13.30 zajęcia programowe 13.30 - 14.00 obiad 14.00 - 14.30 przerwa 14.30 - 17.30 zajęcia programowe 17.30 - 17.45 przerwa 17.45 - 19.00 zajęcia programowe 19.00 - 19.30 kolacja 19.30 - 21.00 czas wolny 21.00 - 22.00 świeczkowisko 22.00 - 22.15 apel wieczorny 22.15 - 23.00 toaleta wieczorna i przygotowanie do ciszy nocnej 23.00 - 7.00 cisza nocna
|
|
IV. PROGRAM KURSU:
1. CEL KURSU:
Celem kursu jest podniesienie wiadomości z zakresu topografii, aby młody zastępowy w przyszłości mógł przekazać nabytą wiedzę członkom swojego zastępu, a także wraz z nim mógł bezbłędnie poruszać się w nieznanym terenie.
2. ZAŁOŻENIA:
Wiedza uczestnika kursu z zakresu topografii jest na poziomie zerowym.
3. ZAJĘCIA:
1. Zajęcia teoretyczne:
- co to jest azymut?
Azymut jest to kąt zawarty pomiędzy północą magnetyczną, a danym punktem w terenie mierzony zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
- co to jest mapa, plan i skala?
Mapa jest to graficzne przedstawienie trójwymiarowej powierzchni określonego terenu za pomocą odpowiednich umownych znaków (zwanych topograficznymi) w zmniejszeniu, zwanym skalą mapy. Plan jest analogicznym przedstawieniem terenu bez obrazu jego rzeźby.
- co to jest skala mapy i jak ją przeliczyć?
Skala mapy przedstawia zależności między odległością wykazaną na mapie a faktyczną odległością w terenie. Jeśli tę zależność wyrazimy ułamkiem o liczniku = 1, np. 1:10 000
Najczęściej stosowane mapy to: 1:10 000, 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000.
Mapa w skali 1:10 000
1 cm na mapie = 10 000 cm w terenie
1 cm na mapie = 100 m w terenie
Mapa w skali 1:25 000
1 cm na mapie = 25 000 cm w terenie
1 cm na mapie = 250 m w terenie
- co to są i jak wyglądają znaki topograficzne?
Znaki topograficzne są to umowne znaki, które stosujemy do przedstawienia trójwymiarowych rzeczy występujących w rzeczywistości, np.
- północ na mapie?
Mapa topograficzna jest tak skonstruowana, że północ wyznacz nam górna krawędź mapy (w innych wypadkach północ jest zaznaczona graficznie.
2. Zajęcia praktyczne:
- wyznaczanie azymutów.
Można łatwo przeprowadzić kilka zabaw na ten temat:
1. wyznaczanie azymutu w parach na czas,
2. podajemy 4 azymuty a uczestnik kursu ma je wyznaczyć w określonym czasie i podać charakterystyczne rzeczy znajdujące się na linii tych azymutów,
3. wieszamy na drzewach kartki z literami, podajemy uczestnikowi kursu azymuty tak, aby stojąc w miejscy podał układające się z wyznaczanych liter hasło (liter musi być więcej niż azymutów)
- orientacja magnetyczna mapy.
Przy orientowaniu mapy przy pomocy busoli obowiązuje następująca kolejność czynności:
1. Przyjmujemy pozycję stojącą.
2. Wyciągamy lewą rękę i na płasko trzymaną dłoń kładziemy mapę.
3. Na mapę kładziemy busolę i od tej chwili "Ręce precz od busoli!!!"
4. Tak długo kręcimy mapą leżącą poziomo na dłoni, aż igła magnetyczna będzie równoległa do linii Pn na mapie.
Oczywiście, południki i igła busoli muszą wskazywać zgodnie północ. Często mylimy w tej sytuacji o 180o.
Wersja żartobliwa dla naszych najmłodszych:
"Mapę kładę na łapę,
Kompas kładę na mapę,
Ręka precz od kompasu"
- określanie stron świata:
pomocą zegarka:
Zegarek ustawić małą wskazówką ku słońcu. Linia dzieląca kąt pomiędzy małą wskazówką a cyfrą 12 na połowę wskazuje północ. Uwaga!!! jeżeli określanie stron świata dokonuje się przed godziną 12.00, to należy dzielić kąt położony na prawo od cyfry 12, po 12.00 kąt na lewo.
2. Za pomocą przedmiotów terenowych:
Mech porasta zawsze północną stronę drzew i kamieni.
Pień ściętego drzewa (słoje roczne zacieśniają się zawsze ku północy).
Mrowisko jest bardziej spadziste od północy.
Drzewo rosnące samotnie ma silniej rozwinięte gałęzie od strony południowej.
Stare kościoły były budowane tak, że mają ołtarz skierowany na wschód.
3. Za pomocą gwiazdy polarnej, która mniej-więcej wyznacza kierunek północny.
3. Zajęcia utrwalające pracę z mapą i busolą:
"Gra z busolą":
|
Dowolny punkt położony centralnie przyjmujemy jako środek koła. Ustalamy maksymalny, możliwy do wyznaczenia w terenie promień koła i kreślimy okrąg. Ze środka koła nastawiamy azymut i na przecięciu kierunku z okręgiem ustawiamy tabliczkę z następującymi literami: Azymut 32 63 110 147 180 250 272 340 Litera U L Z P A E I O |
|
|
|
Uczestnicy zaopatrzeni są w busolę, ołówek i papier do notowania liter. Uczestnik otrzymuje kartkę z numerem wariantu, literę, od której zaczyna start i 5 kolejnych azymutów, np. 1A-305, 29, 100, 162, 221. Oznacza to, że otrzymał wariant nr 1, ma stanąć w punkcie oznaczonym literą A i z tego punktu powinien nastawić azymut 305 i zapisać na kartce obok litery Z literę, na którą natrafił kierunek przez niego wyznaczony. Przechodzi do tej litery, nastawia z niej azymut 29 i znów trafia na kolejną literę, itd. Na kartce powinny być wpisane litery w następującej kolejności: A E O U Z P. |
"Z busolą na ty":
Uczestnicy otrzymują azymuty poszczególnych kierunków i odległości w metrach między punktami, np.:
0 - 1 90/40 m
1 - 2 315/42 m
2 - 3 50/30 m
3 - 4 310/20 m
4 - 5 25/35 m
5 - 6 293/35 m
Zadanie polega na wytyczeniu w terenie punktu końcowego. Grę można przeprowadzić na boisku szkolnym, gdyż odległości nie są duże. Uczestnicy w wylosowanej kolejności - korzystając z kompasu lub busoli - rozpoczynając od punktu "0", tj. punktu startowego, przechodzą zadaną trasę mierząc odległość między punktami krokami lub parokrokami. Mierzą więc odległość swojego kroku, lub kroku podwójnego. Tam, gdzie według uczestnika jest punkt "6", tj. punkt końcowy, zostawia swój znak (kartkę z nazwiskiem, kawałek bibuły, itp.). Prawidłowe położenie punktu końcowego znane jest tylko Wam, możecie bowiem przez wyznaczenie teoretyczne określić jego położenie, a w terenie wyznaczyć go na koniec gry jednym pomiarem, przy użyciu taśmy mierniczej. Wygrywa ten zawodnik, którego znak był najbliżej Waszego oznaczenia.
"Gra chińska":
Jest to jedna z najprostszych gier przygotowujących do udziału w Imprezach na Orientację. Przeprowadza się ją w dowolnym terenie (np. park, las). Uczestnik dostaje mapę z siecią dróg po których będzie się poruszał (rys. poniżej). Uczestnik rozpoczyna marsz od miejsca startu biegnie lub idzie w tą stronę gdzie wskazuje mu strzałka. Do następnego kwadratu "wchodzi" od dołu i dalej tam, gdzie mu wskaże strzałka, itd. Grę tą można przeprowadzić nawet w terenie, którego mapy nie posiadamy, gdyż zrobienie takiej mapki zajmuje bardzo mało czasu i organizator nie musi posiadać szczególnych zdolności kreślarskich aby ją wykonać. Często w takich mapach nie używa się skali, ani nie zachowuje się kątów pod jakim przecinają się drogi lub ścieżki. W takim przypadku trzeba o tym powiadomić uczestników gry.
4. Proponowane sprawności do zdobywania podczas kursu to terenoznawca i topograf.