UMOWA WSPÓLNIKÓW / UMOWA INWESTYCYJNA
zawierana pomiędzy dwoma lub więcej stronami, które w przyszłości będą prowadzić razem daną działalność (np. będą wspólnikami / akcjonariuszami tej samej spółki)
cel:
- regulacja praw i obowiązków stron na przyszłość
- rozwiązania dotyczące wyjścia z transakcji
- zasady odpowiedzialności
nawiązanie do innych transakcji; umiejscowienie danej umowy w całej strukturze
często zawierana przed dokonaniem wszelkich innych czynności
STRUKTURA UMOWY WSPÓLNIKÓW
[OPIS STRON]
gdy stroną jest osoba prawna:
podać pełną oryginalną nazwę podmiotu (nazwy ani formy prawne nie są tłumaczone nigdy na inny język)
powołać się na odpowiedni rejestr i podać co najmniej numer rejestru (np. „spółka wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS ____”)
reprezentacja zgodnie z wyciągiem z rejestru (praktyka: wyciąg nie starszy niż 3 miesiące, ale lepiej żądać aktualnego (albo samemu taki wyciąg pobrać), (wyciąg załączyć do umowy)
w przypadku reprezentacji przez pełnomocnika:
- sprawdzić formę czynności i pełnomocnictwo powinno być w takiej samej formie
- pełnomocnictwo podpisane przez osoby wpisane do rejestru
- w przypadku dokumentów urzędowych sporządzanych przez notariusza za granicą: legalizacja przez konsulat nie jest już potrzebna ale konieczny jest „apostille” [konwencja znosząca wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r. (Dz. U. z dnia 24 czerwca 2005 r., Nr 112, poz. 938)]
- pełnomocnictwo załączyć do umowy
gdy stroną jest osoba fizyczna:
podać pełne imię i nazwisko
w przypadku osób narodowości polskiej podać ich numer PESEL (wskazane jest podać także numer NIP)
w przypadku osób zagranicznych podać co najmniej ich numer paszportu
ograniczenia wynikające z art. 37 kro:
„§ 1. Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:
1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków,
2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal,
3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa,
4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
§ 2. Ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka.
§ 3. Druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
§ 4. Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna.”
[PREAMBUŁA]
nawiązanie do innych transakcji; umiejscowienie tej umowy w całej strukturze (tzw. causa)
Artykuł 1. [DEFINICJE I ODNIESIENIA]
Artykuł 2. [ZOBOWIĄZANIA STRON DOTYCZĄCE GŁÓWNEJ TRANSAKCJI]
takimi zobowiązaniami mogą być:
- zobowiązanie do zawarcia umowy sprzedaży („XXX sprzeda ___”) lub umowy przedwstępnej („XXX zobowiąże się sprzedać ___”)
- zobowiązanie do wykonania określonych opcji
- zobowiązanie do zapewnienia finansowania
zobowiązanie do dołożenia najwyższej staranności w celu spełnienia określonych warunków zawieszających (np. „XXX dołoży najwyższej staranności aby ___”) albo zobowiązanie o charakterze gwarancyjnym (np. „XXX spowoduje że ___”, „XXX gwarantuje, że ___”)
zobowiązanie do podwyższenia kapitału zakładowego:
- parytety
- agio
- sposób pokrycia (gotówka, aport, potrącenie wierzytelności)
- zwrócić uwagę na fakt, że udziały / akcje nie zarejestrowane nie mogą być przeniesione (podobnie w pewnym okresie czasu akcje aportowe: (art. 336 § 1 ksh))
procedura postępowania (w tym zwrócić uwagę na formę zawiadomień); ułożyć precyzyjny algorytm który nie ma otwartych możliwości
Artykuł 3. [UMOWA SPÓŁKI / STATUT; ZARZĄDZANIE SPÓŁKĄ / WSPÓLNYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM]
uzgodnienie (zmian do) umowy spółki (statutu); projekt najlepiej załączyć do umowy wspólników
regulaminy organów spółki; projekt najlepiej załączyć do umowy wspólników
uprzywilejowania dotyczące udziałów / akcji
zasady podwyższania kapitału zakładowego i umarzania udziałów / akcji
zasady powoływania członków organów:
- w sposób przewidziany w ksh
- prawo związane z udziałami / akcjami
- prawo przyznane osobiście (zwrócić uwagę na wejście w życie tych uprawnień: art. 351 § 4 ksh „§ 4. Akcjonariusz może wykonywać przyznane mu szczególne uprawnienia związane z akcją uprzywilejowaną po zakończeniu roku obrotowego, w którym wniósł w pełni swój wkład na pokrycie kapitału zakładowego.” [to samo dotyczy praw przyznanych osobiście: art. 354 § 3 ksh)
zasady reprezentacji spółki
zgody rady nadzorczej i zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) na dokonanie przez zarząd określonych czynności:
- kworum
- większość
- zakres zgód
- art. 17 ksh: sankcje naruszenia:
„§ 1. Jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej, czynność prawna dokonana bez wymaganej uchwały jest nieważna.
§ 2. Zgoda może być wyrażona przed złożeniem oświadczenia przez spółkę albo po jego złożeniu, nie później jednak niż w terminie dwóch miesięcy od dnia złożenia oświadczenia przez spółkę. Potwierdzenie wyrażone po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od chwili dokonania czynności prawnej.
§ 3. Czynność prawna dokonana bez zgody właściwego organu spółki, wymaganej wyłącznie przez umowę spółki albo statut, jest ważna, jednakże nie wyklucza to odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia umowy spółki albo statutu.”
zobowiązanie do głosowania w określony sposób w radzie nadzorczej lub na zgromadzeniu wspólników (walnym zgromadzeniu)
zobowiązania do podejmowania / niepodejmowania określonych działań
zasady podziału zysku
Artykuł 4. [ZABEZPIECZENIE STRUKTURY I ZMIANY W STRUKTURZE WŁASNOŚCI UDZIAŁÓW SPÓŁKI]
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 182 ksh)
„§ 1. Zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć.
§ 2. Jeżeli zbycie uzależnione jest od zgody spółki, stosuje się przepisy § 3-5, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
§ 3. Zgody udziela zarząd w formie pisemnej. W przypadku gdy zgody odmówiono, sąd rejestrowy może pozwolić na zbycie, jeżeli istnieją ważne powody.
§ 4. W przypadku, o którym mowa w § 3, spółka może w terminie wyznaczonym przez sąd rejestrowy przedstawić innego nabywcę. W razie braku porozumienia cenę nabycia i termin jej zapłaty ustala sąd rejestrowy na wniosek wspólnika lub spółki, po zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego.
§ 5. Jeżeli wskazana przez spółkę osoba nie uiściła ceny nabycia w wyznaczonym terminie, wspólnik może rozporządzać swobodnie swoim udziałem, jego częścią lub ułamkową częścią udziału, chyba że nie przyjął oferowanej zapłaty.”
spółka akcyjna (art. 337 ksh)
„§ 1. Akcje są zbywalne.
§ 2. Statut może uzależnić rozporządzenie akcjami imiennymi od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć możliwość rozporządzenia akcjami imiennymi.
§ 3. W przypadku gdy statut uzależnia przeniesienie akcji od zgody spółki, zgody udziela zarząd w formie pisemnej pod rygorem nieważności, jeżeli statut nie stanowi inaczej.
§ 4. Jeżeli spółka odmawia zgody na przeniesienie akcji, powinna wskazać innego nabywcę. Termin do wskazania nabywcy, cenę albo sposób jej określenia oraz termin zapłaty określa statut. W przypadku braku tych postanowień akcja imienna może być zbyta bez ograniczenia. Termin do wskazania nabywcy nie może być dłuższy niż dwa miesiące od dnia zgłoszenia spółce zamiaru przeniesienia akcji.
§ 5. Zbycie akcji w postępowaniu egzekucyjnym nie wymaga zgody spółki.
§ 6. Przepisy § 1-5 stosuje się odpowiednio do rozporządzenia częścią ułamkową akcji.”
(art. 338 ksh)
„§ 1. Umowa ograniczająca na określony czas rozporządzanie akcją lub częścią ułamkową akcji jest dopuszczalna. Ograniczenie rozporządzania nie może być ustanowione na okres dłuższy niż pięć lat od dnia zawarcia umowy.
§ 2. Dopuszczalne są umowy ustanawiające prawo pierwokupu lub inne prawo pierwszeństwa nabycia akcji lub ułamkowej części akcji. Ograniczenia rozporządzania, wynikające z takich umów, nie mogą trwać dłużej niż dziesięć lat od dnia zawarcia umowy.”
prawo pierwokupu (art. 596 i nast. kc) i prawo pierwszeństwa (nie uregulowane; zasada swobody umów):
- w umowie wspólników lub w umowie spółki (statucie)
- opisać w sposób precyzyjny procedurę (terminy, sposób powiadomienia)
- prawo pierwokupu / pierwszeństwa powinno obejmować także udziały / akcje powstałe w przyszłości
Artykuł 5. [OPCJE SPRZEDAŻY]
ukształtowana na zasadzie oferty (art. 66 kc) (np. „niniejszym XXX składa YYY nieodwołalną ofertę zakupu od YYY ___”)
ukształtowana na zasadzie umowy przedwstępnej (art. 389 kc) (np. „niniejszym XXX nieodwołalnie przyznaje YYY prawo do żądania od XXX zakupu od YYY ___”)
opisać w sposób precyzyjny procedurę (terminy, sposób powiadomienia)
- żądanie jednorazowe / wielokrotne
- powinno obejmować także udziały / akcje powstałe w przyszłości (problem z art. 16 ksh, który stanowi, że: „rozporządzenie udziałem albo akcją dokonane przed wpisem spółki kapitałowej do rejestru albo przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego jest nieważne.”)
- podać cenę albo sposób jej ustalenia
opcja sprzedaży akcji powinna uwzględniać fakt, że do zbycia akcji potrzebne jest przeniesienie posiadania dokumentów inkorporujących akcje:
- 4 sposoby przeniesienia posiadania akcji (art. 349-351 ksh)
- depozyt akcji (u notariusza / w banku / w spółce)
Artykuł 6. [OPCJE KUPNA]
ukształtowana na zasadzie oferty (art. 66 kc) (np. „niniejszym XXX składa YYY nieodwołalną ofertę sprzedaży na rzecz YYY ___”)
ukształtowana na zasadzie umowy przedwstępnej (art. 389 kc) (np. „niniejszym XXX nieodwołalnie przyznaje YYY prawo do żądania od XXX sprzedaży na rzecz YYY ___”)
pozostałe uwagi jak wyżej przy opcji sprzedaży
Artykuł 7. [TRANSAKCJE WIĄZANE, tzw. DRAG ALONG oraz TAG ALONG]
cel: jeżeli jeden ze wspólników / akcjonariuszy zbywa udziały / akcje na rzecz osoby trzeciej wówczas drugi ma prawo (obowiązek) zrobić to samo
przykładowy ogólny zapis: „jeżeli XXX znajdzie nabywcę wszystkich lub części udziałów, zapewni on YYY możliwość zbycia wszystkich lub części udziałów YYY na warunkach identycznych z warunkami obowiązującymi w przypadku sprzedaży udziałów XXX”
niekiedy przewiduje się zobowiązania na wypadek zmiany kontroli nad danym wspólnikiem / akcjonariuszem
Artykuł 8. [ZAKAZY KONKURENCJI]
ograniczenia:
- terytorialne
- funkcjonalne
- czasowe
- prawa pierwszeństwa
Artykuł 9. [WYJŚCIE Z IMPASU, tzw. DEADLOCK]
rozwiązania na wypadek niemożności kontynuacji przedsięwzięcia:
- opcje sprzedaży i kupna
- umorzenie udziałów / akcji
- likwidacja działalności
Artykuł 10. [OŚWIADCZENIA I ZAPEWNIENIA STRON]
rodzaje:
- co najmniej co do statusu prawnego stron
- gdy przedmiotem umowy wspólników są istniejące udziały / akcje wówczas także ich status
- gdy przedmiotem umowy wspólników jest istniejąca spółka / przedsiębiorstwo / majątek wówczas także oświadczenia i zapewnienia dotyczące majątku, zobowiązań,
- sytuacji prawnej i majątkowej
charakter prawny
Artykuł 11. [ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE POSTANOWIEŃ]
zasady odpowiedzialności:
- zasada winy
- zasada ryzyka (za skutek, o charakterze gwarancyjnym)
- odpowiedzialność w zakresie ujemnego interesu umowy
odpowiedzialność kontraktowa (art. 471 kc)
kary umowne (plus ewentualnie zastrzeżenie możliwość dochodzenia odszkodowania przewyższającego wysokość kary umownej)
ograniczenia odpowiedzialności:
- ograniczenie co do stopnia winy
- ograniczenia w czasie (problem przedawniania roszczeń): zakaz skracania okresu przedawnienia; zobowiązanie do niedochodzenia określonych roszczeń przed upływem okresu przedawnienia
- wyłączenie odpowiedzialności za utracony zysk
- ograniczenia kwotowe
zabezpieczenia zapłaty
Artykuł 12. [POSTANOWIENIA KOŃCOWE]
koszty
wejście w życie
rozwiązanie umowy
całość umowy
poufność
zawiadomienia
następcy prawni i cesjonariusze
zmiany
podzielność (tzw. severalability)
prawo właściwe
egzemplarze i język umowy
rozwiązywanie sporów
[LISTA ZAŁĄCZNIKÓW]
przykładowo:
- pełnomocnictwa
- wyciągi z rejestrów
- projekt umowy spółki
- projekty regulaminów [działania Zarządu, rady nadzorczej, zgromadzenia wspólników / walnego zgromadzenia]
- wzór zawiadomienia o wykonaniu Opcji Sprzedaży
- wzór zawiadomienia o wykonaniu Opcji Kupna
załączniki powinny nawiązywać w nagłówku, że są częścią danej umowy
[PODPISY]
każda strona umowy i jej załączników parafowana
umowa podpisana w formie określonej prawem:
- w przypadku gdy umowa zawiera opcje sprzedaży / zakupu / drag along: umowa w formie z podpisem notarialnie poświadczonym
15
Strona 2 z 7