194

Maciej

Matczak

1

Fundusze private equity na rynku kontroli przedsiębiorstw
w sektorze transportu

1. GENEZA ORAZ ROZWÓJ RYNKU KONTROLI PRZEDSIĘBIORSTW

Podstawowym elementem tworzącym wartość w systemie gospodarki rynkowej są działające tam

przedsiębiorstwa. Tradycyjnie utożsamiane są one ze stroną podażową rynków towarowych czy
usługowych. Jednocześnie one same dysponując odpowiednim majątkiem stanowić mogą towar
podlegający wymianie na rynku. Transakcje kupna-sprzedaży przedsiębiorstw, nazywane najczęściej
procesami fuzji i przejęć (M&A – Mergers & Acquisition) stanowią obecnie powszechną praktykę.

Wzrost liczby transakcji związanych z działaniami M&A będący efektem zarówno procesów

integracyjnych oraz liberalizacyjnych w skali światowej, a także rozwoju globalnych rynków
finansowych doprowadził do powstania tzw. rynku kontroli przedsiębiorstw (market of corporate
control)

2

. Definiowany jest on jako proces transferu własności między różnymi grupami interesów

i przedsiębiorstw. W ramach rynku kontroli realizowane będą trzy kluczowe procesy: nabycia
przedsiębiorstw, obrony przez nabyciem oraz działania restrukturyzacyjne. Podmiotami
uczestniczącymi w rynku kontroli będą zaś [3, 67-68]: sektor przemysłowy

3

, sektor finansowo –

usługowy

4

oraz sektor przemysłowo–finansowy

5

. Każdy z wymienionych wyżej podmiotów może

występować na rynku kontroli po stronie podażowej (sprzedający) lub popytowej (kupujący), a także
może być przedmiotem wymiany. W zależności od zajmowanej pozycji oraz formy integracji
odmienne będą oczywiście motywy oraz efekty rynkowe przeprowadzania transakcji [3, s. 33; 13, 23,
s. 5-6].

Jako początki działania rynku kontroli przedsiębiorstw na świecie wskazuje się lata

dziewięćdziesiąte XIX wieku, kiedy to następowała wzmożona aktywność z zakresie koncentracji
kapitału w Stanach Zjednoczonych. Były to również lata istotnych zmian technologicznych
w produkcji, ekonomicznego rozwoju gospodarek, wprowadzania ważnych innowacji, wdrażania
nowych regulacji dotyczących korporacji w USA, a także dynamicznego wzrostu handlu na NYSE.
Podkreśla się także bardzo ważną rolę rozwoju systemu transportowego w intensyfikacji procesów
konsolidacyjnych, gdzie szczególną pozycję posiadał system przewozów kolejowych w Ameryce
[19, s. 78-79]. W kolejnych latach obserwowane były wzrosty i spadki aktywności na rynku kontroli.
Zjawisko to nazwano falami koncentracji (merger waves). Badacze wskazują na sześć zakończonych
dotychczas tego typu fal oraz na aktualnie istniejącą siódmą falę wzmożonej aktywności na rynku
[16, 15, 14]. Każda fala wywierała istotny wpływ na kształtowanie się konkurencyjności rynków,
dlatego też nadano im odpowiednie nazwy [24]:
– Fala tworząca monopole (1890/93 - 1903/04);
– Fala tworząca oligopole (1910/19 - 1929);
– Fala tworząca konglomeraty (1950/60 – 1970/73);
– Fala wrogich przejęć (1974/81 - 1989);
– Konsolidacja i tworzenie globalnych firm (1993-2000/01);
– Fala globalnej ekspansji (2003-2007);
– Rozwój BRICS (po 2010 roku).

1

Dr Maciej Matczak, Katedra Logistyki i Systemów Transportowych, Akademia Morska w Gdyni.

2

Początki tego typu aktywności obserwowano pod koniec XIX wieku w Stanach Zjednoczonych. [15, s.52-60].

3

m. in.: przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe i usługowe; grupy produkcyjno – handlowe

4

np.: grupy kapitałowe - holdingi, fundusze inwestycyjne, fundusze powiernicze, fundusze emerytalne, fundusze ubezpieczeniowe, venture

capital/private equity, banki inwestycyjne, banki uniwersalne, domy maklerskie, firmy doradcze

5

jak: grupy kapitałowo – produkcyjno - handlowe, grupy menedżerskie, Business Angels

195

Przyczyn cykliczności upatruje się w teoriach neoklasycznych (wstrząsy technologiczne,

regulacyjne oraz ekonomiczne jako przyczyna cykliczności) oraz behawioralnych (zmiany w wycenie
aktywów jako czynnik tworzenia fal [6, s. 529-560] lub teorie zarządcze łączące fale z poziomem
optymizmu na rynku [5]). Jednocześnie wskazuje się na kwestię czynnika pierwotnego (dylemat typu
the chicken or the egg), ponieważ z jednej strony boom ekonomiczny uważny jest jako siła napędowa
dla fuzji i przejęć, z drugiej natomiast wskazane procesy poprzez wzrost efektywności działania
przedsiębiorstw mogą być czynnikiem dynamizującym gospodarkę [1, s. 747].

Odnosząc się bezpośrednio do rynku kontroli przedsiębiorstw wskazać można że szósta fala

koncentracji była związana z największą liczbą oraz wartością zawartym transakcji M&A w historii.
W 2007 roku rynek ten osiągnął bowiem obroty wynoszące 4,2 bln USD (rysunek 1). Załamanie
rynków nieruchomości, które następnie pociągnęło za sobą upadek wielu instytucji finansowych
w Ameryce i Europie miało również negatywny wpływ na rynek kontroli przedsiębiorstw. W okresie
2008-2009 nastąpił drastyczny spadek obrotów, które w 2009 roku zeszły poniżej 2 bln USD.

Rys. 1. Światowy rynek kontroli przedsiębiorstw w latach 2001 – 2013 (ogłoszone transakcje) [25].

Działania antykryzysowe realizowane przez rządy państw wysokorozwiniętych, a także

wewnętrzne czynniki gospodarcze umożliwiły zmianę negatywnego trendu, czego efektem było
ożywienie na rynku M&A w 2010 roku. W efekcie tego do 2012 roku rosła całkowita wartość
transakcji osiągając poziom 2,589 bln USD. W kolejnym, 2013 roku obroty na rynku kontroli uległy
jednak ograniczeniu o blisko 8%, co w efekcie pozwoliło osiągnąć wynik wynoszący 2,393 bln USD.

Niewątpliwie najważniejszym światowym rynkiem, na których realizowane są transakcje M&A są

Stany Zjednoczone, gdzie w 2013 roku ogłoszonych było 10 862 transakcji o łącznej wartości 1 186,2
mld USD. Kolejnymi rynkami, notującymi jednak istotnie niższy poziom obrotów były: Chiny (247,4
mld USD), Wielka Brytania (187,3 mld USD), Rosja (170,9 mld USD) oraz Holandia (133,2 mld
USD). Analizując strukturę sektorową rynku kontroli przedsiębiorstw, można dodać że najwięcej
transakcji M&A dotyczy: banków (15,0%); przedsiębiorstw produkujących urządzenia, wyposażenie,
meble oraz zajmujące się recyclingiem (10,9%); sektora chemicznego (7,3%), a także handlu
detalicznego i hurtowego (6,3%) [26]. Wskazaną wyżej kolejność nie można jednak uznać za układ
trwały, ponieważ obserwowane są istotne zmiany w kolejnych latach. Spowodowane jest to głównie
pojawianiem się największych transakcji (tzw. elephant deals) które mogą w istotny sposób zmieniać
układ sektorowy rynku.

2. CHARAKTERYSTYKA ORAZ AKTYWNOŚĆ FUNDUSZY PRIVATE EQUITY

Badając strukturę podmiotów występujących na rynku kontroli przedsiębiorstw, szczególnie

ciekawym przypadkiem, a jednocześnie istotnym graczem są fundusze typu private equity (PE).
Fundusze takie dysponując środkami finansowymi swoich klientów (prywatnych lub/i

1 688,2

1 203,8 1 346,0

1 877,4

2 679,0

3 601,9

4 165,2

2 884,2

1 980,9

2 396,7

2 545,3

2 588,9

2 393,3

0,0

500,0

1 000,0

1 500,0

2 000,0

2 500,0

3 000,0

3 500,0

4 000,0

4 500,0

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

40 000

45 000

50 000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Liczba transakcji ogłoszonych

Wartość transakcji (mld USD)

196

instytucjonalnych) stanowią jedno z alternatywnych źródeł finansowania przedsiębiorstw, które
poszukują kapitału na dalszy rozwój. W zamian za to, fundusz zostaje udziałowcem firmy, przejmując
często ponad 50 procent jej udziałów (dzięki temu posiada wpływ na funkcjonowanie firmy). Polskie
Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych definiuje pojęcie private equity, jako „inwestycje na
niepublicznym rynku kapitałowym, w celu osiągnięcia średnio- i długoterminowych zysków
z przyrostu wartości kapitału” [10]. Fundusze typu private equity mogą być więc wykorzystane
w celu:
– założenia firmy,
– rozwoju nowych produktów i technologii,
– zwiększenia kapitału obrotowego przedsiębiorstwa,
– przejmowania (wykupu) spółek lub ich części,
– poprawy i wzmocnienia bilansu spółki.

Jak zostało wskazane, finansowanie w ramach private equity uzyskuje się w zamian za udziały

w firmie, a zyski inwestorów są uzależnione od rozwoju i rentowności firmy. Wśród funduszy private
equity wyróżnia się trzy podstawowe segmenty inwestycji kapitałowych [7]: venture capital

6

, bouyout

capital

7

oraz mezzaine capital

8

(rysunek 2).

Rys. 2. Podstawowe segmenty inwestycji kapitałowych private equity

Szczególnie istotnym z punktu widzenia publikacji jest segment buyout capital (BO), który

wykorzystywany jest w transakcjach zakupu oraz sprzedaży przedsiębiorstw (w dalszej części pracy
tak należy odczytywać aktywność funduszy). Tym samym, stanowi on ważne źródło finansowania
procesów fuzji i przejęć (M&A) występujących na rynku koncentracji. Biorąc pod uwagę praktykę
gospodarczą, wskazać można na kilka typów transakcji, w których udział biorą fundusze PE:
– transakcje wykupu instytucjonalnego (IBO – institutional buy out), przy których fundusz kupuje

przedsiębiorstwo (najczęściej 100%) w imieniu inwestorów zewnętrznych;

– transakcje wykupu instytucjonalnego (IBI – institutional buy in), w których fundusz nabywa

przedsiębiorstwo w połączeniu z partnerem branżowym przejmując część udziałów w spółce;

– transakcje wykupu menadżerskiego, w których fundusz wspomaga finansowo wykup

przedsiębiorstwa przez jego aktualnych (MBO – management buy-out) lub przyszłych
(zewnętrznych) menadżerów (MBI – management buy-in);

– mieszane transakcje wykupu menadżerskiego (BIMBO – buy-in management buy out) co oznacza

przejęcie firmy przez inwestora private equity, w której zarząd uzupełniony przez osoby wskazane
przez nabywcę;

– transakcje wykupu przez pracowników oraz menadżerów (EBO – emploee buy out).

Fundusz private capital inwestując w określone przedsiębiorstwo oczekuje zysku, dlatego też

często prowadzi działania mające na celu wzrost wartości spółki. Realizuje to poprzez
restrukturyzację (m.in. cięcie kosztów, optymalizację zatrudnienia, rozwój działu sprzedaży,
wprowadzenie nowych produktów do oferty) czy połączenie z innym podmiotem w relacji

6

Venture capital to inwestycje dokonywane we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw, służące uruchomieniu danej spółki lub jej ekspansji w
trudnym okresie „dojrzewania”.

7

Buyout capital związany jest z wykupem, części lub całości istniejącej firmy.

8

Finansowanie typu mezzanine to finansowanie hybrydowe, na które składa się zazwyczaj finansowanie dłużne (wykup lewarowany) rozszerzone o
tzw. equity kicker. Fundusz dostarcza kapitału na dalszy rozwój przedsięwzięć finansowanych wcześniej przez venture capital, zastępując tym
samym banki dla których finansowanie „młodej” firmy może być zbyt ryzykowne (m.in. poprzez brak pewności terminowej spłaty zobowiązań).

PRIVATE EQUITY

VENTURE CAPITAL

BUYOUT CAPITAL

MEZZAINE CAPITAL

197

horyzontalnej, wertykalnej lub koncentrycznej (efekt synergii). Dzięki wspomaganiu finansowemu,
a także doświadczeniu biznesowemu wnoszonemu przez inwestorów, firmy finansowane przez PE
z reguły rozwijają się szybciej niż przedsiębiorstwa pozbawione takiej formy wsparcia. Pozwala to
realizować ambicje założycieli spółki, jak również zapewnia stabilne warunki do podejmowania
decyzji strategicznych.

Po uzyskaniu założonych celów strategicznych, fundusz doprowadza do zyskownej sprzedaży

firmy innemu inwestorowi wykorzystując jedną z możliwych dróg [8, 9, 10]:
– sprzedaż inwestorowi branżowemu (trade sale),
– sprzedaż poprzez ofertę publiczną, w tym pierwszą ofertę publiczną (IPO - initial public offer),
– sprzedaż przedsiębiorstwa zarządowi (sale to management);
– sprzedaż przedsiębiorstwa innemu funduszowi lub instytucji finansowej (secondary buyout),
– rekapitalizacja lewarowana (leverage recapitalization), co oznacza odzyskanie części funduszy bez

sprzedaży przedsiębiorstwa dzięki zastąpieniu części udziałów przedsiębiorstwa dodatkowym
długiem (re-leveraging),

– umorzenie akcji przez spółkę i wypłatę inwestorowi wynagrodzenia z tytułu umorzenia,
– spisanie spółki (write-off), sprowadzające się do obniżenia wartości spółki do zera, co oznacza

likwidację inwestycji oraz zerowy lub ujemny zwrot.

Rozwój rynku funduszy PE kojarzony jest z czwartą falą koncentracji, w której od połowy lat

osiemdziesiątych doszło do bankructw wielu konglomeratów oraz rozwoju rynku obligacji
śmieciowych (pierwszy cykl PE). Kolejne okresy rozwoju rynku PE generowane były przez
dynamiczny wzrost gospodarczy i rosnące wskaźniki wyceny przedsiębiorstw lat dziewięćdziesiątych
(drugi cykl PE) oraz istotny wzrost płynności i zadłużenia do 2008 roku (trzeci cykl PE) [4, s. 1].
Rynek osiągnął swoje apogeum w 2007 roku osiągając wartość około 850 mld USD [21] (wartość
transakcji nabycia). W kolejnych latach nastąpił, zgodnie z globalnym trendem, spadek aktywności
funduszy i względne ustabilizowanie obrotów na poziomie oscylującym wokół 250 mld USD

9

.

W 2013 roku całkowita wartość zakupów zrealizowanych przez fundusze private equity wyniosła
271,1 mld USD, co oznacza stagnację na rynku (w 2012 roku było to 270 mld USD). Jednocześnie
wskazać można, że nabycia fundusze PE stanowiły 12,2% globalnego rynku M&A [18]. Podkreślić
należy, że fundusze te inwestują przeważnie w duże i stabilne spółki (inaczej niż venture capital)
posiadające stabilną pozycję na rynku

10

. Najbardziej aktywnymi funduszami na rynku, w 2013 roku

były [18, s. 9]:
– The Carlyle Group – 25 transakcji na sumę 3,068 mld USD,
– Kohlberg Kravis Roberts & Co – 24 transakcje na sumę 14,85 mld USD,
– TPG Capital – 19 transakcji na sumę 3,569 mld USD,
– Bain Capital – 16 transakcji na sumę 10,526 mld USD,
– Blackstone Group – 16 transakcji na sumę 4,884 mld USD.

Rynek private equity rozwija się również w Polsce, gdzie w ostatnich latach osiągnął poziom

466,7 mln Euro (rysunek 3). Charakterystycznym jest również dramatyczny spadek obrotów w latach
2009-2010. Od 2008 roku większość transakcji realizowana jest w segmencie buyout capital, co
oznacza istotne ograniczenie aktywności w wysoko ryzykownych przedsięwzięciach. Z kolei w latach
2011-2012 znacząco zwiększył się poziom transakcji wyjścia, które wyniosły około 130 mln Euro
rocznie.

9

Wyjątkiem jest tutaj 2009 rok, kiedy obroty nieznacznie przekroczyły 100 mld USD.

10

Największą transakcję nabycia w 2013 roku było kupno HJ Heinz Company przez Berkshire Hathaway i 3G Capital Partners za 27,4 mld USD.

198

Rys. 3. Działalność funduszy private equity w Polsce w latach 2007-2012 (mln Euro) [2]

Podkreślić jednak należy, że na terenie Polski fundusze PE dysponują głównie kapitałem

zagranicznym, który pochodzi od banków, amerykańskich funduszy emerytalnych, zachodnich firm
ubezpieczeniowych oraz międzynarodowych instytucji. Tym samym, struktura podaży kapitałów
w Polsce zdecydowanie różni się od tendencji obserwowanych w zachodnich funduszach.
Przeprowadzona przez Europejskie Stowarzyszenie Venture Capital (EVCA) analiza pokazała, że
w Europie 50% środków pochodziło ze źródeł krajowych, 21% z innych źródeł europejskich, a 29%
spoza Europy.

3. DZIAŁALNOŚĆ PRIVATE EQUITY NA RYNKU KONTROLI PRZEDSIĘBIORSTW W

SEKTORZE TRANSPORTU

Rynek kontroli przedsiębiorstw obejmuje także przedsiębiorstwa szeroko pojętego sektora

transportu. Zgodnie z danymi w 2013 roku dokonano 2046 transakcji M&A w sektorze transportu
o łącznej wartości 140,85 mld USD [26]. Można więc wskazać, że na sektor ten przypadało 4,1%
światowego rynku kontroli. Szczególne znaczenie w ostatnim roku nabrały inwestycje
w infrastrukturę transportową, szczególnie porty lotnicze oraz porty morskie. Potwierdzają to
największe ogłoszone transakcje 2013 roku, którymi były nabycie morskiego Portu Botany (Australia)
przez grupę inwestorów za sumę 4,53 mld USD (transakcja sfinalizowana) oraz sprzedaż w procesie
prywatyzacji, brazylijskich portów lotniczych Sao Paolo, Brasilia oraz Campinas inwestorom za 4,26
mld USD (transakcja w toku) [11]. Część transakcji M&A dotyczących sektora transportowego
(10,7% w 2013 roku) związana była z działaniem funduszy private equity. Jak zaprezentowano
w tabeli 1, w roku tym ogłoszono 83 transakcje kupna o łącznej wartości 15,07 mld USD, w które
zaangażowane były fundusze PE.

Tab. 1. Transakcje funduszy private equity w sektorze transportu w latach 2007-2013 [26]

Wyszczególnienie

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Liczba transakcji

214

170

86

89

108

106

83

Wartość (mld USD)

40,52

27,58

5,89

16,72

13,76

8,51

15,07

Średnia wartość transakcji (mln USD)

189,3

162,2

68,5

187,8

127,4

80,2

181,5

Udział PE w M&A sektora transportu

23,5%

22,4%

4,3%

11,7%

8,8%

6,2%

10,7%

Najczęściej celem zakupu były duże przedsiębiorstwa dlatego też średnia wartość transakcji

wyniosła w analizowanym okresie od 68,5 mln USD do 189,3 mln USD. Przedsiębiorstwa
transportowe są także celem nabycia funduszy private equity w Polsce, jednakże sam rynek jest
stosunkowo mały dlatego też wielości obrotów, a także udziały sektora cechują się dużą zmiennością
(tabela 2).

199

Tab. 2. Transakcje funduszy private equity w sektorze transportu w latach 2007-2012 w Polsce [2]

Wyszczególnienie

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Transakcje zakupu (tys. Euro)

33 778

173 370

-

28 114

44 261

5 636

Udział sektora (%)

7,8%

23,8%

-

5,6%

6,4%

1,0%

Transakcje sprzedaży (tys. Euro)

-

14 446

-

-

-

-

Szczególnie ciekawym zagadnieniem jest struktura transakcji dokonywanych przez PE w sektorze

transportu, zarówno z punktu widzenia podstawowych typów działalności transportowej, jak również
rodzajów zawieranych transakcji. Aktywność funduszy PE na rynku transportowym może być
scharakteryzowana dzięki analizie ogłoszonych transakcji M&A, które publikowane są przez firmę
Mergermarket

11

. Transakcje w sektorze transportu podzielone są na siedem podstawowych kategorii:

obsługa ładunków oraz inne usługi (freight and other service), żegluga (shipping), poczta (mail), linie
lotnicze (airlines), porty lotnicze (airports) oraz koleje (railways) [17].

Najwięcej ogłoszonych transakcji (40), w które zaangażowane były fundusze private equity

dotyczyło pierwszej kategorii (obsługa ładunków), a jednocześnie można wskazać, że udział funduszy
w tym obszarze osiągnął 14,6% (rysunek 4). Kolejne kategorie, to: żegluga morska oraz
przedsiębiorstwa przewozów autobusowych. Podkreślić należy jednocześnie, że największy udział
transakcji PE dotyczył żeglugi morskiej (22,2%). Również przewoźnicy autobusowi stanowili w
badanym okresie atrakcyjny kierunek inwestycyjny dla funduszy PE (20,7%). Obszarem działalności
transportu, na którym coraz bardziej aktywne stają się fundusze private equity jest żegluga morska
[20]. Co ciekawe fundusze, poszukując nowych możliwości zarobkowania zastąpiły banki w procesie
finansowania budowy statków [22, s. 81].

Rys. 4. Udział funduszy PE w ogłoszonych transakcjach nabycia M&A w sektorze transportu w 2012 roku

(okres:1.01.2012-11.10.2012.) [17].

Biorąc pod uwagę kluczowe typy transakcji, w badanym okresie najwięcej było działań

w obszarze: IBI (33 transakcje), IBO (22 transakcje), oraz MBO (13). Patrząc na historyczne zmiany
struktury zawieranych transakcji, wskazać można że szczególnym elementem dynamizującym rynek
w okresie 2004-2008 była wysoka intensywność transakcji wykupu menadżerskiego (MBO).
Jednocześnie wskazać można na systematyczny wzrost działań z obszaru IBO oraz IBI (rysunek 5).
W przypadku pozostałych typów transakcji zakupu przedsiębiorstw podkreślić należy ich marginalny
charakter.

11

Baza danych firmy Mergermarket zawiera zestawienie transakcji które spełniają następujące warunku: wartość minimalna transakcji 5 mln USD lub

przychody/obroty firmy min. 10 mln USD. Jeżeli brak jest informacji o tych wielkościach wykorzystuje się kryteria dodatkowe: min. 100
zatrudnionych lub 200 mln USD wartości aktywów (50 mln USD dla banków). [17]

34

23

29

34

24

45

274

4

3

6

1

4

10

40

11,8%

13,0%

20,7%

2,9%

16,7%

22,2%

14,6%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

0

50

100

150

200

250

300

Airlines

Airports

Buses

Mail

Railways

Shipping

Freight

Transakcje

Transakcje PE

Udział PE

200

Rys. 5. Struktura ogłoszonych transakcji zakupu realizowanych przez fundusze PE w sektorze transportu

w 2012 roku [17]

Z drugiej strony wskazać można na transakcje sprzedaży realizowane przez fundusze private

equity. W 2012 roku, fundusze wyzbyły się 42 przedsiębiorstw z branży transportowej, co uznać
można za wysoki wynik, zważywszy że stanowiło to 62% liczby ogłoszonych transakcji zakupu
w analizowanej grupie firm (średni stosunek firm sprzedawanych do kupowanych w okresie 2000 -
2012 wyniósł 37%). Co więcej, jest to najwyższy wynik w obserwowanym okresie. Dziesięć
transakcji dotyczyło secondary boyuot, co oznacza sprzedaż udziałów kolejnemu funduszowi PE.

4. PODSUMOWANIE

Przedstawiona w artykule analiza działalności funduszy typu private equity w sektorze transportu

wskazuje jedynie na podstawowe zależności występujące w tym układzie. Nie ma jednak wątpliwości,
że tego typu podmioty posiadają istotne znaczenie dla dynamizowania rynku kontroli przedsiębiorstw
na świecie. Przy średnim zaangażowaniu na poziomie 18,3% liczby ogłoszonych transakcji w okresie
2000-2012, największy udział zyskały one w roku 2007 roku odpowiadając za 23,5% transakcji.
Podkreślić jednak należy, że prowadzona analiza w sektorze transportu oparta została o liczbę
transakcji, co w znaczący sposób odbiegać może ich wartościom (potwierdzają to dane z tabeli 1).
Niestety, we wielu przypadkach brak jest danych dotyczących wartości transakcji w sektorze
transportu (i nie tylko), zwłaszcza tych o mniejszych wartościach jednostkowych (tajemnica
handlowa). Z drugiej strony, na rynku wystąpić mogą wielomiliardowe transakcje (elephant deals),
które również będą zaciemniać obraz rynku. Jako ciekawostkę można dodać, że największą transakcją
M&A dokonaną na rynku transportowym było kupno w kryzysowym 2009 roku, firmy kolejowej
Burlington Northern Santa Fe Corp z USA za kwotę 36,72 mld USD przez holding Berkshire
Hathaway Inc., którego prezesem jest Warren Buffett [11, s. 8].

Streszczenie

Obserwacja współczesnych rynków transportowych, szczególnie posiadających globalny wymiar wskazuje

na coraz większe zainteresowanie oraz zaangażowanie funduszy inwestycyjnych w działalność transportową.
Tego typu aktywność związana jest z funkcjonowaniem rynku kontroli przedsiębiorstw (market for corporate
control), na którym firmy (również transportowe) stają się przedmiotem wymiany (towarem), a jednocześnie
inwestycją przynoszącą, w założonej perspektywie czasu zysk. Szczególne znaczenie w tym obszarze mają
fundusze typu private equity, które coraz częściej poszukują potencjalnych celów nabycia wśród firm branży
transportowej. W artykule przedstawiono charakterystykę światowego rynku private equity oraz zbadano jego
aktywność w sektorze transportu. Bazując na wynikach tego typu funduszy inwestycyjnych, w artykule
przeanalizowana została zarówno charakterystyka transakcji zawieranych na rynku kontroli przedsiębiorstw,
jak i ich specyfika odnosząca się do struktury firm z sektora transportu stanowiących cel funduszy.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

BIMBO

IBO

MBO

IBI

MBI

EBO

201

PRIVATE EQUITY FUNDS ON THE MARKET FOR CORPORATE

CONTROL IN TRANSPORT

Abstract

Growing involvement of investment funds in the transport market can be observed over the last years. This

type of activity is related to the functioning of the market for corporate control, in which companies (including
transport entities) are becoming the object of exchange (a good), as well as the investment generating profit
in an assumed term. One such investor is private equity funds, which are increasingly looking for potential
acquisition targets among companies in the transport industry. This article presents the characteristics of the
global private equity market and its activity in the transport sector. Based on the results of the activity
of private equity funds, this article has analyzed both the characteristics of the transactions made on the market
for corporate control as well as their specifics relating to companies in the transport sector.

BIBLIOGRAFIA

1. Bittlingmayer G., The market for Corporate Control (Including Takeovers). University of

California, California US 1999 r.

2. EVCA Yearbook 2013 POLAND, www.evca.eu (15.02.2014).
3. Fuzje i przejęcia. Red. W. Frąckowiak, PWE 2009 r.
4. Global Private Equity Report 2013. BAIN&COMPANY, Boston USA 2013 r.
5. Gugler K., D.C. Mueller, M. Weischselbaumer, B.B. Yurtoglu, Market Optimism and Merger

Waves. http://www.lem.sssup.it/WPLem/documents/MergerWaves_25Nov2010.pdf.

6. Harford J., What drives merger waves? Journal of Financial Economics 77 (2005).
7. http://mfiles.pl/pl/index.php/Private_Equity (15.02.2014).
8. http://www.evca.eu/entrepreneur/default.aspx?id=3244; (20.02.2014).
9. http://www.hvca.hu/pevc-explained/private-equity/exit-routes-in-private-equity-transactions/;

(20.02.2014).

10. http://www.psik.org.pl/slowniczek.html (15.02.2014).
11. Intersections Fourth-quarter 2013 transportation and logistics industry mergers and acquisition

analysis. PWC (www.pwc.com/us/industrialproducts) (20.02.2014).

12. Intersections. Fourth-quarter 2009 global transportation and logistics industry mergers and

aquisitions analysis. PwC 2010 r.

13. Joskow P.L., Vertical Integration. (Internet: econ-www.mit.edu/files/1191, 20.11.2011).
14. Kummer Ch., Internationale Fusions – und Akquisitionsaktivität. Historische Entwicklung,

Verbreitung und strategishe Intentionen. DTU Berlin 2005 r.

15. Lewandowski M., Rozwój fuzji i przejęć na świecie i w Polsce [w:] Fuzje i przejęcia. Red. W.

Frąckowiak, PWE 2009 r.

16. Martynova M., L. Renneboog, A Century of Corporate Takeovers: What Have We Learned and

Where Do We Stand? Journal of Banking and Finance 2008, ECGI – Finance Working Paper No
97/2005.

17. Mergermarket

M&A

Deals

Database.

http://www.mergermarket.com/public/default.asp?

(20.02.2014).

18. Mergermarket M&A Trend Report, 2013. Mergermarket (www.mergermarket.com) (15.02.2014)
19. Nelson R.L., Merger Movements in American Industry, 1895-1956. UMI 1959 r.
20. Odell M., A. Makan, Wave of private equity money flows into shipping. “Financial Time”

27.10.2013 r. (www.ft.com) (20.02.2014).

21. Press release mergermarket M&A Round-up for 2012.. Mergermarket, London 2013,

www.mergermarket.com (15.02.2014).

22. Review of Maritime Transport 2013. UNCTAD 2013 r.
23. Saari R., Management Motives for Companies Mergers and Acquisitions. Turku School of

Economics 2007 r.

202

24. The

Seventh

Wave

of

M&A.

KPMG

http://www.kpmg.com/za/en/issuesandinsights

/articlespublications/transactions-restructuring/pages/seventh-wave-of-ma.aspx.

25. Winning A., Mergers & Acquisitions Review. Financial Advisors. Full Year 2013. Thomson

Reuters (www.thomsonone.com 20.02.2014).

26. Zephyr Annual M&A Report, Global 2013. BvD 2014.