BOTANIKA kolokwium III
Gromada: Spermatophyta - NASIENNE
Podgromada: Magnoliophytina - OKRYTONASIENNE
Klasa: Magnoliatae - DWULIŚCIENNE
Najważniejsze cechy dwuliściennych:
- zarodek z 2 liścieniami
- rośliny zielne i drzewiaste
- liście o nerwacji najczęściej dłoniastej lub pierzastej, proste
lub złożone
- walec osiowy ma charakter eusteli
- wiązki przewodzące typu kolateralnego otwartego
- częsty wtórny przyrost na grubość
- w drewnie są naczynia (tracheje)
- kwiaty 5 lub 4- krotne z podwójnym okwiatem
- owoce różnorodne
- występowanie chloroplastów S.
1.Rodzina: MAGNOLIACEAE - Magnoliowate
- jedne z pierwszych roślin kwiatowych
- drzewa lub krzewy, brak zielnych
- charakterystyczne kwiaty rozwijają się przed liśćmi,
TEPALA(listki kwiatowe)
- liście duże o niepodzielnych blaszkach
- rośliny ozdobne
- owocem MIESZEK, SKRZYDLAK lub JAGODA
2. Rodzina: NYMPHAEACEAE - Grzybieniowate
- wodne lub bagienne
- liście duże pływające
- kwiaty pojedyncze okazale podnoszące się z wody
- oprócz pręcików są PRATNICZKI (staminodia)
- ataktosteliczna budowa łodygi
- owocem TOREBKA lub JAGODA
3. Rodzina: RANUNCULACEAE - Jaskrowate
- ok. 2tys gatunków
- rośliny zielne, rzadziej krzewy lub pnacza
- liście podzielone, wystepuje heterophyllia
- kwiaty promieniste albo grzbieciste ostra barwa
- kwiatostan to grono
- pręciki i słupki spiralnie na dnie kwiatowym
- miodniki
- glikozydy kardenolidowe, saponiny
- owocem MIESZEK, ORZESZEK, JAGODA
4. Rodzina: LAURACEAE - Wawrzynowate (Laurowate)
- drzewa i krzewy krajow śródziemnomorskich
- liscie pojedyncze, skórzaste, wiecznie zielone, ułożone skretolegle
- kwiaty drobne zielonkawobiale
- nasiona bezbielmowe
- olejki lotne, garbniki, alkaloidy
- owocem JAGODA lub PESTKOWIEC
5. Rodzina: PIPERACEAE - Pieprzowate
- drzewa i krzewy tropikalne
- liscie calobrzegie, sercowatojajowate
- kwiaty bialawozielone
- olejki eteryczne, alkaloidy (piperyna), zywice
- owocem PESTKOWIEC
6. Rodzina: PAPAVERACEAE - Makowate
- rośliny zielne
- liscie podzielone, owłosione
- występują rury mleczne
- kwiaty promieniste, 2 dzialki kielicha 4 platki korony, wiele
pręcików
- alkaloidy benzyloizochinolinowe o dzial. Narkotycznym
- owocem TOREBKA
7. Rodzina: CARYOPHYLLACEAE - Goździkowate
- rośliny zielne
- liscie pojedyncze, calobrzegie, ułożone naprzeciwlegle,
wyrastające ze zgrubialych węzłów
- kwiaty zwykle obupłciowe
- nasiona bielmowe
- owocem TOREBKA
8. Rodzina: POLYGONACEAE - Rdestowate
- rośliny zielne, rzadziej krzewy i drzewa
- pedy kolankowate, łodygi z wyraźnymi węzłami
- liscie pojedyncze, ułożone skretolegle
- u nasady ogonkow liściowych jest pochwowata g a t k a, czyli
TUTKA (ochrea) utw. ze zrośniętych przylistków
- kwiaty drobne, jedno lub obupłciowe
- nasiona bielmowe
- owocem ORZECH lub NIEŁUPKA
9. Rodzina: FAGACEAE - Bukowate
- drzewa i krzewy
- liscie pojedyncze ułożone skretolegle o przyliskach wczesnie
opadających
- kwiaty rozdzielnopłciowe o pozornych gronach, wiatropylne
- slupek dolny
- nasiona bezbielmowe
- owocem ORZECH
10. Rodzina: BETULACEAE - Brzozowate
- drzewa i krzewy
- liscie pojedyncze ułożone skretolegle
- kwiaty rozdzielnopłciowe, zebrane w kotki, wiatropylne
- nasiona bezbielmowe
- owocem ORZECH
11. Rodzina: CANNABACEAE - Konopiowate
- rośliny zielne, 3 gatunki
- liscie z przylistkami
- dwupienne
- kwiaty żeńskie w kwiatostanach klosowatych, meskie w postaci
wiechy
- w komorkach cystolity
- zawieraja olejki lotne, zywice, polifenole, kanabinoidy
12. Rodzina: URTICACEAE - Pokrzywowate
- rośliny zielne rzadko drzewiaste
- liscie pojedyncze z przyliskami, ułożone naprzeciwlegle
- kwiaty rozdzielnopłciowe w goniastych kwiatostanach
- slupek gorny
- nasiona bielmowe
- owocem ORZESZEK NIELUPKA PESTKOWIEC
13. Rodzina: ROSACEAE - Różowate
- rośliny zielne, krzewy i drzewa
- łodygi niekiedy pokryte kolcami lub cierniami
- liscie pojedyncze lub złożone, ułożone skretolegle, z przylistkami
- kielich często otoczony kieliszkiem
- kwiaty na rozszerzonym dnie kwiatowym, którego brzegi
przechodza w dzialki kielicha
- często w tworzeniu owocu bierze udzial dno kwiatowe (jabłko)
- slupek gorny lub dolny
- nasiona zwykle bezbielmowe
- owocem ORZESZEK, NIELUPKA, PESTKOWIEC, TOREBKA
lub MIESZEK
- zawieraja olejki lotne, garbniki, glikozydy fenolowe, flawonoidy
i związki cyjanogenne
14. Rodzina: FABACEAE - Motylkowate
- rośliny zielne, krzewy i drzewa, niekiedy pnacza
- liscie dłoniasto lub pierzastozlozone, ułożone skretolegle,
przewaznie z przylistkami
- kwiaty pojedyncze lub zebrane w kwiatostany groniaste
- korona z 5 platkow, platek gorny tworzy żagielek (velum)
dwa boczne skrzydełka (alae), dwa dolne zrosle brzegami łódeczkę
(carina), w której jest slupek i 10 precikow (9 zrosnietych nitkami,
1 wolny)
- zawieraja alkaloidy, flawonoidy, zywice, balsamy, gumy, sluzy,
kumaryny, toksyczne bialka
- nasiona z reguly bezbielmowe
- owocem STRĄK
15. Rodzina: EUPHORBIACEAE - Wilczomleczowate
- rośliny zielne, krzewy i drzewa, niekiedy s u k u l e n t y
- liczne gatunki zawieraja sok mleczny
- liscie z reguly pojedyncze z przylistkami, ułożone skretolegle
lub naprzeciwlegle
- kwiaty rozdzielnopłciowe, promieniste, zebrane w wierzchotki
- okwiat zredukowany, 5- krotny
- slupek gorny, 3- krotny
- nasiona bielmowe z g r z e b y c z k i e m
- owocem ROZŁUPNIA
16. Rodzina: APIACEAE - Baldaszkowate
- rośliny zielne, rzadziej krzewy,
- łodyga podzielona na węzły i międzywęźla,
- liście ułożone skrętolegle, najczęściej, pierzastodzielne,
- kwiaty zebrane w baldachy proste lub złozone, u podstawy baldachów występują często pokrywy,
- kielich niepozorny, korona najczęściej biała lub żółta,
- u nasady słupka tarczka, z której wyrastają dwie szyjki słupka,
- zawierają olejki lotne, alkaloidy, żywice, flawonoidy, kwasy fenolowe,
- nasiona bielmowe,
- owocem ROZŁUPNIA rozpadająca się na dwie jednonasienne rozłupki osadzone na KARPOFORZE
17. Rodzina: BRASSICACEAE - Krzyżowe/Kapustowate
- rośliny zielne, rzadziej krzewy,
- liście pojedyncze, często pierzastodzielne, ułożone skrętolegle,
- występują liście odziomkowe, zebrane w postaci różyczki,
- kwiaty zebrane w grona,
- płatki korony ułożone na KRZYŻ, międzylegle działkom,
- wśród pręcików jest TETRADYNAMIA (4 pręciki dłuższe, 2 krótsze),
- słupek przedzielony fałszywą przegrodą,
- nasiona bielmowe,
- zawiera glikozydy izosiarkocyjanowe, flawonoidy,
- owocem ŁUSZCZYNA lub ŁUSZCZYNKA
18. Rodzina: CUCURBITACEAE - Dyniowate
- rośliny zielne, pnącza, niekiedy drzewiaste,
- zawierają saponiny trójterpenowe, gorzkie trójterpeny - KUKURBITACYNY
- liście pojedyncze, często klapowane, ułożone skrętolegle.
- kwiaty rozdzielnopłciowe, kielich i korona zrośnięte u podstawy,
- nasiona są bezbielmowe,
- owoce to mięsiste JAGODY
19. Rodzina: ERICACEAE - Wrzosowate
- krzewy, krzewinki, rzadziej małe drzewa i rośliny zielne,
- liście pojedyncze, często skórzaste i zimotrwałe,
- kwiaty zrosło lub rzadziej wolnopłatkowe,
- pręcików zazwyczaj 2x razy więcej niż płatków,
- pylniki przeważnie z dwoma wyrostkami,
- ziarna pyłków w tetradach,
- słupek górny lub dolny,
- nasiona bielmowe,
- zawiera glikozydy fenolowe, flawonoidy i garbniki,
- owocem TOREBKA, ORZECH lub JAGODA,
20. Rodzina: PRIMULACEAE - Pierwiosnkowate
- rośliny zielne,
- liście pojedyncze, dolne często w różyczce,
- pręciki nadległe płatkom korony, przyrośnięte do rurki,
- zawierają saponiny trójterpenowe, glikozydy fenolowe,
- nasiona bielmowe,
- owocem TOREBKA,
21. Rodzina: BORAGINACEAE - Szorstkolistne
- rośliny przeważnie zielne,
- liście pojedyncze, całobrzegie, szorstko owłosione, ułożone skrętolegle,
- kwiaty zebrane w kwiatostany wierzchotkowate,
- w gardzieli korony występują często osklepki,
- słupek górny, 4 komorowy (na skutek fałszywe przegrody),
- zawierają flawonoidy, śluz, alantoinę
- nasiona bielmowe i bezbielmowe,
- owocem 4-dzielna ROZŁUPNIA
22. Rodzina: SCROPHULARIACEAE - Trędownikowate
- rośliny zielne, krzewy i drzewa,
- niekiedy pasożyty lub półpasożyty,
- liście pojedyncze, ułożone skrętolegle lub naprzeciwlegle,
- korona kwiatowa często dwuwargowa,
- występują glikozydy kardenolidowe, alkaloidy, flawonoidy, śluz,
- nasiona bielmowe,
- owocem TOREBKA,
23. Rodzina: LAMIACEAE - Wargowe/Jasnotowate
- rośliny zielne, rzadziej krzewy i półkrzewy lub małe drzewa,
- typowe dla krajów śródziemnomorskich,
- łodyga z reguły 4-kanciasta, wyraźne węzły i międzywęźla,
- liście pojedyncze, ułożone naprzeciwlegle, krzyżujące się parami,
- kwiaty zebrane w skrócone kwiatostany wierzchotkowate,
- korona i często kielich o 2 wargach, mniej lub bardziej wyraźnych (górna zrosła z 2 płatków, dolna z 3),
- pręciki zwykle 4, dwusilne, przyrośnięte do rurki korony,
- słupek górny, 4-komory (na skutek fałszywej przegrody),
- zawieraja olejki lotne (mentol), flawonoidy, garbniki, kwasy fenolowe,
- nasiona bielmowe lub bezbielmowe
- owocem ROZŁIUPNIA rozpadająca się na 4 rozłupki
24. Rodzina: ASTERACEAE (COMPOSITAE) - Astrowate (Złożone - Rurkowe)
- rośliny przeważnie zielne,
- jedna z największych rodzin
- liście pojedyncze, różnie wykształcone, ułożone skretolegle, naprzeciwlegle, okółkowo lub w różyczce,
- kwiaty przedprątne i drobne, promieniste lub grzebiste, zebrane w koszyczki,
- koszyczki składają się z kwiatów brzeżnych, które są bezpłodne lub tylko żeńskie,
- kielich jest w postaci puchu,
- korona zrośnięta w rurkę lub języczek,
- pręciki zrośnięte pylnikami w postaci rurki otaczającej słupek,
- występują olejki lotne (AZULEN), kwasy fenolowe, flawonoidy, inulina,
- nasiona bezbielmowe,
- owocem NIEŁUPKA,
25. Rodzina: SOLANACEAE - Psiankowate
- rośliny zielne, krzewy (pnącza), niekiedy niskie drzewa,
- liście pojedyncze i pierzastozłożone, ułożone skrętolegle,
- kwiaty zebrane w kwiatostany wierzchotkowate,
- pręciki zazwyczaj stykające się pylnikami,
- występują alkaloidy tropanowe (ATROPINA), kumaryny, związki fenolowe, flawonoidy,
- nasiona bielmowe,
- owocem TOREBKA lub JAGODA.
5