W- 8 Kinezyterapia 15.04.2008

Ból jest najczęsciej stwierdzanym objawem podczas badania pozwalającym na uzyskanie inf o procesie chorobowym toczącym się w organiźmie. Ostry ból jest najczęstsztą biologiczną reakcją, która pozwala ocenić integralność organizmu w starciu zpotencjalnie szkodliwym czynnikiem. środowiskowym. Ból jest również odczuciem subiektywnym i może być modyfikowany przez czynniki psychologiczne.

Ból - nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z aktualnie występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tk. lub opisywane w katygoriach takiego uszkodzenia.

Typy bólu

• Organiczny - posiada rozpoznawalną przyczynę

• Nonceptywny - porażenie obwodowych receptorów

• Somatyczny - łatwy do zlokalizowania (np. skóra, m. staw)

• Trzewny - trudny do zlokalizowania, rzutuje do innych (zdrowych) narządów, zjawisko to jest spowodowane dopływem do pojedyńczego neuronu inf. Czuciowej z różnych struktur organizmu

• Neuropatyczny - powstaje w wyniku dysfunkcji tegoż układu, może wywodzić się zarówno z ośr jak i obw. UN. Jest bardzo dotkliwy np. fantomowy, neuralgia półpaścowa, z neuropatią cukrzycową.

• Nieorganiczny (psychiczny) - pojawia się bez towarzyszącego uszkodzenia tk. ale w świadomości choroego odnoszony jest do takiego właśnie uszkodzenia.

Próg bólowy - najmniejsze zauważalne natęrzenie bólu

↓ progu bólowego - ↑ odczówania bólu

↑ progu bólowego - ↓ odczówania bólu

Czynniki wpływające na ból

Obniżające	Podwyższające
Objawy choroby	Złagodzenie objawów
Bezsenność	Sen
Zmęczenie	Odpoczynek
Niepokój	Życzliwośc otoczenia
Lęk	Rozumienie
Gniew	Obecność innych
Smutek	Zajęcia odwracające uwagę
Depresja	Uspokojenie
Nuda	Polepszenie nastroju
Zamknięcie w sobie	Leki p. bólowe
Izolacja wew	p. depresyjne
Poczucie opuszczenia	p. lękowe

Kryteria podziału bólu wg.

• Czasu trwania

• ostry - do 3 mies

• przewlekły - pow 3 mies

• Miejsca powstania

• Nonceptowy (receptorowy) - podrażnienie zakończeń nerwowych

• Fizjologiczny - bez uszkodzenia tkanek

• Nieninceptowy (nie receptorowy)

• Patologiczny - uszkodzenie Ośr lub Obw UN lub ↓ wrażliwości receptorów bólowych

• Zapalny - ↓ progu pobudliwość w związku z procesami zapalnymi

• Neuropatologiczny - ↓ pobudliwości receptorów bez uszkodzenia Ośr lub Obw UN

• Psychogenny - bez uszkodzenia tk. ale odnosi się do takiego uszkodzenia

• Miejsca postrzegania

• Zlokalizowany- ograniczony, dobrze umiejscowiony

• Rzutowany - odczówany w innych miejscach niż miejsce powstania

• Uogólniony - wszechogarniający, występujący w wielu miejscach, towarzyszą mi zmiany psychiczne

Rodzaje bólu

W praktyce istotna jest znajomość rodzajów bólu i charakterystyki każdego z nich. Usystematyzowanie rodzajów i mechanizmów powstania bólu jest pomocne w postawieniu rozpoznania decydującego o charakterze terapii.

Rodzaj bólu	Mechanizm powstania	Charakterystyka
Receptorowy	Mechaniczne lub chemiczne podrażnienie receptorów
Soamtyczny, kostny	Podrażnienie receptorów w skórze, mm, kościach	Zlokalizowany, stały, łatwy do .....
trzewny	Podrażnienie receptorów trzewnych , pociąganie, rozciąganie, niedokrwienie	Rozległy, trudny do opisania, głęboki, często promieniujący, do palców, barku, okolic nadobojczykowych
Mięśniowo - powięziowy	Podraznienie płytki nerwowo-mięśniowej
Nie receptorowy
Neuropatyczny	Uszkodzenie nerwów .... aktywności ukł. Przewodzenia i modulacji bólu	Początkowo zlokalizowany w obszarze zaburzonego czucia skórnego, bardzo dotkliwy, stały, tępy z nakładającymi się napadami kłucia, szarpania, często hiperstezja lub aldonia
Neuropatyczny podtrzymywany współczulnie	↑ aktywności ukł współczólnego u odpowiedzi na uszkodzenie	Piekący, palący, zlokalizowany w obszarze unerwienia współczólnego towarzyszącego zaburzeniu uciaplenia i pocenia się, później ból rozlewa się, powstają zmiany troficzne skóry
psychogenny

Ból neuropatyczny - związany z ↓ czynności lub uszkodzeniem UN. Wspólną cechą jest tu powstanie patologicznych ognisk pobudzeń w obrębie Ośr i Obw UN. Celem leczenia jest ↓ lub wygaszenie ich aktywności .

Ze względu na lokalizację rozróżniamy 3 reakcje

• Ośr

• Obw

• Współczólny

Ból neuropatyczny może mieć charakter stały lub napadowy. Chorzy gkreślają go jako palący, piekący, przepływający (jak po......).

Charakterystyczne komponenty tego bólu to:

• Aldonia - ↓ progu bulu (uczucie bólu powstaje pod wpływem bodźców mechanicznych które bólu nie wywołują)

• Hiperaldonezja (przeczulica) - ↑ odp na stymulację (nadwrażliwość na bodźce mech i term)

• Hipostezja - ↓ reakcji na bodźce wystepujące prawie zawsze (wyjątej neuralcia nerwów czaszkowych)

• Hiperpatia - nadwrażliwość na powtarzający się bodziec podprogowy, występuje z opuźnieniem w stosunku do bodźca i utrzymuje się do ustania działania.

Ból spontaniczy

Ból rzutowy

Jakość bólu

Palący, ostry pulsujący, ściskający, przeszywający, miażdźący, kłujący, użądlenie

Umiejscowienie

• W miejscu uszkodzenia

• Poza miejscem uszkodzenia

• Dermatomalny / niedermatomalny

• Poza obszarem unerwienia przez dany nerw

• Asymetryczny

Nasilenie badamy zawsze 2 testami (VAS, Laitinen)

.....

Ocena statyki i równowagi ciała

Statyczność ciała - mech. stan równowagi ciała opisany parametrami geometrycznymi oraz mechanicznymi

Stabilność - zdolność tego układu do powrotu do równowagi ( w razie zakłucenia) jest ona związana ściśle z procesami sterowania w óśr UN

Środek masy - pkt w którym suma sił i momentów jest =0 (czyli się równoważą). Środek masy jest równoznaczy ze środkiem ciężkości do niego przyłożony jest wypadkowy wektor ciężkości.

Ogólny środek masy (OSM) - jest to pkt do którego przyłożony jest wypadkowy wektor siły ciężkości poszczególnych członów biomechanicznych . jest zatem pkt geometrycznym nie matematycznym o zmiennym polożeniu które zależy od przestrzennego rozłożenia poszczególnych mas ciała.

Moment siły - jest iloczynem siłu przez jej masę

Ocena równowagi ciała

Przy dolnym oporze

1. Rzut OSC musi padać w obrębie pola płaszczyzny podparcia. Płaszczyznę wyznaczają linie łączące zew obrysy części układu stykającej się z podłożem

2. Statyczność ciała jest wprost proporcjonalna do wielkości pola płaszczyzny podparcia

3. Statyczność ciała względem krawędzi płaszczyzny podparcia jest wprost proporcjonalna do odległości rzutu OSC od jej krawędzi

4. Statyczność ciała jest wprost proporcjonalna do kątów równowago (γ) i kata statyczności (α i β)

5. Statyczność ciała jest odwrotnie proporcjonalna do odległości (wysokości) OSC od płaszczyzny podparcia

6. Statyczność ciała jest wprost proporcjonalna do wielkości masy

Równowaga w wodzie

Na ciało położone poziomo na wodzie ( leżenie tyłem z KG wzdłuż T) działają 2 zasadnicze siły:

• Ciężkości (Q) przyłożona do OSC

• Wyporu (W) przyłożona do ogólnego środka objętości ciała (OSO)

Ciało zostaje zrównoważone gdy gdy obie siły (Q i W) znajdują się na jednej linii pionowej

Fizjologia ukł równowagi

W uchu wew są receptory słuchu i równowagi.

Równowagi znajdują się w tylnej częsci błędnika:

• Woreczku

• łagiewce

• przewodach pólkolistych

Utrzymanie właściwego położenia ciała zależy od współdziałania zmysłów równowagi czucia głębokiego i wzroku.

Zmysł czucia głębokiego stanowią receptory znajdujące się stawach i mięśniach dzięki nim można bez kontroli wzroku określić położenie i obciążenie kończyn. Impulsy płynące z tych zakończeń nerwowych wpływają na charakter łuku odruchowego odpowiadającego za napięcie mm i współdziałają w utrzymaniu równowagi.

Zmysł wzroku dostarcza inf o położeniu układu w stosunku do otoczenia i odgrywa istotną rolę w zachowaniu prawidłowej pozycji ciała.

Prawidłowe współdziałanie wzroku i czucia głębokiego umożliwia utrzymanie równowagi ciała nawet przy braku czynności narządu przedsionkowego.

Receptorami zmysłowymi narządu równowagi w cz przedniej ucha wew są ...........................................woreczka i łagiewki oraz .... .....

Przyjmuje się że woreczek i łagiewka stanowią narząd równowagi statycznej a przewody półkoliste - dynamicznej. 3 przewody półkoliste położone w prostopadłych płaszczyznach regulują utrzymanie równowagi ciała w 3 wymiarach przestrzennych.

Narządy przedsionkowe znajdujące się w obu błędnikach wysyłają na obwód, również w spoczynku gdyż nie działają na nie żadne bodźce, impulsy nerwowe . Jednoczesna aktywnośc obu błędników zapewnia właściwe utrzymanie równowagi ciała ......... jednego z nich lub zahamowanie czucia prowadzi do zaburzeń równowagi.

4

---