Starożytne cywilizacje

Cywilizacja Starożytnej Mezopotamii ukształtowała się w dorzeczu Tygrysu i Eufratu, stąd jej nazwa Międzyrzecze. Część kraju położna nad rzekami posiadała doskonałe warunki dla rolnictwa natomiast pozbawiona była niemal zupełnie bogactw naturalnych, które trzeba było sprowadzać. Na terenie Mezopotamii powstawały liczne organizmy państwowe, jednak ich cechą charakterystyczną była nietrwałość oraz brak tendencji zjednoczeniowych, Powodowało to, że Mezopotamia była narażona na liczne ataki plemion z zewnątrz. Z drugiej strony dzięki temu, że nie istniały jakieś granice naturalne jej kultura łatwo się rozprzestrzeniała. Dobrze na tych terenach rozwinął się handel a głównym miastem stał się Babilon. Na tereny Mezopotamii w IV tysiącleciu p.n.e. zawitali Sumerowie, lud, który stworzył unikalną kulturę. Nie doprowadzili oni do powstania jednolitego organizmu państwowego, a tworzyli liczne państwa-miasta. Szczególne znaczenie zyskało miasto Nippur, nie ze względów politycznych a religijnych, ponieważ znajdowała się tam świątynia boga Enlila. Sumerowie budowali miasta z cegły a w nich jak w Nippur wznosili wspaniałe świątynie swym licznym bogom. To świątynia była centrum całego miasta-państwa, do niej a właściwie do boga należała cała ziemia w państwie. Z woli boga państwem administrowali kapłani. Odbierali od rolników żywność i następnie dzielili ja między tych, którzy jej nie produkowali, a wiec przede wszystkim między siebie i rzemieślników. System rozdziału żywności był opracowany bardzo szczegółowo i ot na jego potrzeby wymyślono pismo klinowe. Prawdopodobnie z czasem władza polityczna z rak kapłanów przeszła w ręce stojącego na czele miasta króla.

R E K L A M A

czytaj dalej ↓

Sumerowie dokonali wielu wynalazków, rozwinęli matematykę, odkryli liczbę zero i system sześćdziesiętny. Wspaniałym zabytkiem sumeryjskiej literatury jest "Epos o Gilgameszu", władcy miasta Uruk. W III wieku p.n.e. Sumerowie ulegli podbojowi akadyjskiemu. Z czasem pośród nieustannych walk do większego znaczenia doszła Babilonia a jej władca Hammurabi skodyfikował prawo w postaci słynnego kodeksu Hammurabiego odznaczającego się dużą surowością. Również i w Babilonii nastąpił znaczny rozwój nauki, odkryto kalendarz, który dzielił rok na dwanaście miesięcy. Nabuchodonozor II doprowadził do rozkwitu Babilon, utworzone wtedy wiszące ogrody Semiramidy uznane zostały za jeden z cudów świata.

Historia Starożytnego Egiptu rozpoczyna się około III tysiąclecia p.n.e., kiedy to zjednoczenia Dolnego i Górnego Egiptu dokonał Menes. Dzieje Egiptu dzielą się na Stare, Średnie i Nowe Państwo, które przedzielany były latami kryzysów zwanymi okresami przejściowymi. Starożytny Egipt był cywilizacją położoną nad wielką rzeką jaką był Nil. Nil był podstawą całej gospodarki państwa egipskiego, w którym dominowało rolnictwo. Od wylewów Nilu, który nawadniał pola zależała obfitość zbiorów. Powodzie często niszczyły zasiewy, dlatego też zbudowano cały system grobli a także kanałów nawadniających. Starożytny Egipt był typowym przykładem monarchii despotycznej, w której całość władzy leżała w rękach faraona. Zarządzał on dowolnie państwem, traktując ziemię jako swą własność, był źródłem prawa, uważał się za syna boga Re. Do dużego znaczenia doszli kapłani, którzy zarządzali świątyniami a także własnością przyświątynną, byli ludźmi wykształconymi, znali nie tylko obrzędy religijne, ale i skomplikowany system pisma hieroglificznego. W zarządzaniu państwem wspierali faraona urzędnicy. Największą ale i najbardziej upośledzoną i obciążoną zobowiązaniami na rzecz państwa grupą społeczną byli chłopi. W Egipcie występowali też niewolnicy, ale ich liczba nie była szczególnie duża i było to głównie niewolnictwo pałacowe. Ogromnymi przedsięwzięciami były budowy piramid czyli wielkich grobowców przeznaczonych dla faraonów. Miały one kształt ostrosłupów, a wewnątrz skomplikowany system korytarzy i pomieszczeń, które prowadziły do centralnej komory, gdzie składano zmumifikowane zwłoki faraona. Piramidy osiągały olbrzymie rozmiary a największe z nich - Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa znajdują się w Gizie. Były budowane z ogromnych bloków kamiennych, które sprowadzono Nilem z Górnego Egiptu a następnie na specjalnych platformach wyposażonych w płozy transportowano na miejsce budowy. Tam za pomocą dźwigów układano je w piramidę. Do budowy angażowano chłopów w trackie wylewów Nilu, gdy nie musieli pracować na roli. Ponadto zatrudniano wielu budowniczych i architektów. Piramidy miały zapewnić faraonom nieśmiertelność. Egipcjanie wyznawali wielobóstwo, naczelnym bogiem był Re, bóg słońca. Każde miasto miało swojego boga, np. Teby Amona. Amenhotep IV próbował dokonać reformy religijnej i pomniejszyć rolę kapłanów tebańskich wprowadzając w miejsce Amona Atona. Egipcjanie wierzyli w życie po śmierci. By dotrzeć do krainy szczęśliwości musiano zachować ciało, stąd upowszechnił się zwyczaj mumifikacji zwłok, które następnie składano w grobowcu wraz z "Księgą Umarłych" oraz przedmiotami użytkowymi i pożywieniem niezbędnymi zmarłemu w pośmiertnej wędrówce. Musiał on też przejść przez sąd Horusa i dopiero po tym mógł dotrzeć do miejsca przeznaczenia. W starożytnym Egipcie rozwinęła się matematyka, astronomia, medycyna. Posługiwano się trzema rodzajami pisma: hieroglifami, pismem demotycznym i hieratycznym. Wynaleziono kalendarz, papirus, system dziesiętny.

Cywilizacja Starożytnych Indii powstała w dorzeczu Indusu w III tysiącleciu p.n.e. Powstały miasta Harappa oraz Mohendżo Daro, których mieszkańcy czcili zwierzęta. W II tysiącleciu p.n.e. tereny te zajęły plemiona wojowniczych Ariów przybyłych z Azji Środkowej. Byli doskonałymi wojownikami, zwycięstwa odnosili dzięki konnym rydwanom. Czcili wojownicze bóstwa a świętym zwierzęciem był koń, współtwórca ich sukcesów militarnych. Językiem Ariów był sanskryt, w którym powstały "Księgi Wedy". Uważano je za księgi objawione a stanowiły wykładnię religii wedyjskiej. Opierała się ona na skomplikowanych rytuałach i licznych ofiarach, zwłaszcza ze zwierząt. Dla osiągnięcia ekstazy pito napój soma, który wywoływał zapewne halucynacje. Obok religii wedyjskiej wciąż istniał kult Wielkiej Bogini, dawczyni życia, która także je odbiera.

Starożytne Chiny aż do III w p.n.e. były podzielone na liczne małe państewka. Zjednoczenia i utworzenia jednolitego państwa dokonał w 221 roku p.n.e. król Czeng, który jednocześnie założył dynastię Cin. Dynastia ta wzniosła Wielki Mur mający być ochroną i zaporą przed najazdami plemion huńskich. W okresie panowania kolejnej dynastii - Han od schyłku czwartego wieku p.n.e. do czwartego wieku n.e. powstała rodzima kultura chińska, państwo przezywało okres rozkwitu, zaczął funkcjonować jedwabny szlak. Dalszy rozwój handlu i kultury chińskiej nastąpił za czasów dynastii Tang. W 1211 roku Chiny zostały podbite przez wodza Mongołów Czyngis Chana. Wnuk Czyngis-chana Kubilaj przyjął tytuł cesarza i założył dynastię Jüan. Władanie dynastii mongolskiej nie cieszyło się poparciem społecznym, wciąż wybuchały bunty i powstania aż w 1368 roku władzę przejęła rodzima dynastia Ming. Zapewniła ona Chinom okres spokoju, dzięki czemu doszło do wzmocnienia i stabilizacji zarówno władzy politycznej jak i gospodarki chińskiej. Był to też okres świetnego rozwoju kultury chińskiej, powstało wiele okazałych świątyń, pałaców. W XVII wieku władzę objęła dynastia mandżurska Cing. Ostatni jej przedstawiciel spowodował konflikty wewnętrzne i kryzys ekonomiczny państwa chińskiego. W rezultacie pod koniec XIX wieku Chiny stały się krajem ubogim, musiały walczyć z naporem kolonialnym i przegrały z Francją i Wielką Brytanią wojny opiumowe, które z kolei zaowocowały powstaniem chłopskim zwanym powstaniem Tajpingów. Chiny stały się obiektem penetracji obcych czynników i faktycznie przekształcono je w kraj zależny, zwłaszcza gospodarczo i na pół kolonialny.

---