Zawał infarctus jest to ognisko martwicy powstałej w następstwie niedostatecznego dopływu krwi tętniczej w warunkach braku skutecznego krążenia obocznego albo też nagłego przerwania odpływu krwi żylnej jednocześnie z niedostatecznym dopływem krwi tętniczej

1. zawał blady: wynik nagłego niedokrwienia spowodowanego zakrzepem lub zatorem zamykającym światło naczynia tętniczego bez możliwości wyrównania przez krążenie oboczne(serce, mózg, nerki, śledziona). Szarożółty, oddzielony od zdrowej tkanki wąskim żółtym pasem z granulocytów obojętnochłonnych i pasem czerwonym (krew z drobnych naczyń)

2. zawał krwisty: skutek masywnego przekrwienia biernego i zastoju krwi w narządzie(płuco jelito, jądro). Ciemnowiśniowy tkanka martwicza przepełniona krwią, która nie ma możliwości odpływu.

Zejście zawału:

1. organizacja zastąpienie tkanki martwiczej tkanką łączną

2. rozmiękanie: trawienie tkanki martwiczej przez enzymy proteolityczne granulocytów - jałowe, przez enzymy bakterii - zakażone

3. zwapnienie tkanek martwiczych

4. sekwestacja: oddzielanie tkanki martwiczej od zdrowej, powstaje martwiak

Zapalenie inflammatio jest to łańcuch miejscowych zmian wstecznych, zjawisk fizykochemicznych, biochemicznych, zaburzeń w krążeniu i zmian rozplemowych rozwijających się w odpowiedzi na zlokalizowane działanie czynników szkodliwych. Odczyn zapalny jest próba obrony ustroju przed czynnikiem szkodliwym.

Przyczyny:

uraz mechaniczny

czynniki chemiczne:

- egzogenne: alkohol, leki

- endogenne: żółć, sok żołądkowy, związki azotowe

czynniki fizyczne: ciepło, promieniowanie nadfioletowe i jonizujące

ciała obce

czynniki biochemiczne: wirusy, bakterie, grzyby, własna zmieniona tkanka ustroju lub tkanka nowotworowa, własna niezmieniona tkanka ustroju w zapaleniach z auto agresji.

W zapaleniu mamy do czynienia z procesami lokalnymi w miejscu zadziałania czynnika zapalenia w tak zwanym ognisku zapalnym oraz z zaburzeniami ogólnoustrojowymi.

Zaburzenia w ognisku zapalnym:

zaburzenia krążenia

zmiany wsteczne

zmiany rozplemowe

Zaburzenia w krążeniu prowadzą do wysięku, czyli obrzęku zapalnego w wyniku wydostania się wody i białek osocza z naczyń do przestrzeni pozanaczyniowej na skutek:

zwiększenia przepuszczalności śródbłonków naczyniowych

wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w drobnych żyłkach

wzrostu ciśnienia osmotycznego w tkankach ogniska zapalnego na skutek rozpadu wielkocząsteczkowych białek.

W powstawaniu wysięku udział biorą mediatory zapalenia, czyli substancje wyzwolone z uszkodzonych tkanek lub tworzące się we krwi i wyniku aktywacji pewnych enzymów. Mediatory powodują rozszerzenie naczyń włosowatych co prowadzi do zwiększenia zastoju krwi i nasilenia przepuszczalności śródbłonka. Mediatory zapalenia to: histamina, serotonina, bradykinina, niektóre prostaglandyny.

Skład wysięku - komórki żerne i przeciwciała, granulocyty obojetno i kwasochłonne, komórki plazmatyczne, makrofagi, płyn

Komórki te są przyciągane do ogniska zapalnego - chemotaksja

Zmiany wsteczne są wynikiem działania czynnika zapalnego i niedotlenienia tkanek. Zmiany te to przyćmienie miąższowe, zwyrodnienie wodniczkowe, stłuszczenie, martwica komórek. Zmiany wsteczne dotyczą tkanek miejscowych i napływowych komórek nacieku zapalnego.

Zmiany rozplemowe dotyczą zapaleń przewlekłych i polegają na rozroście komórek tkanki łącznej> Tworzy się ziarnina nieswoista z dużą liczbą komórek nacieku zapalnego

.

Objawy kliniczne miejscowe zapalenia:

zaczerwienienie obrzmienie ocieplenie ból upośledzenie funkcji narządu

W sąsiedztwie ogniska zapalnego może dojść do zapalenia naczyń i węzłów chłonnych W zapaleniu o przyczynie bakteryjnej może dojść do szerzenia się zapalenia drogą naczyń chłonnych i krwionośnych. Może dojść do:

• bakteriemia - we krwi krążą bakterie, ale skuteczne mechanizmy ustroju nie dopuszczają do powstania objawów klinicznych

• posocznica - we krwi krążą bakterie, ich jady powodują załamanie odporności ustroju i ciężkie objawy kliniczne - wysoka gorączka, dreszcze, zaburzenia świadomości, uszkodzenie licznych narządów

• toksemia - we krwi krążą same jady bakteryjne wydzielane przez bakterie znajdujące się w ognisku zapalnym, występują ciężkie objawy kliniczne

• ropnica - tworzenie się w ustroju ropni przerzutowych w wyniku krążenia we krwi bakterii ropotwórczych

Podział zapaleń ze względu na przewagę zmian:

I Zapalenie uszkadzające: dominują zmiany wsteczne: zwyrodnienie, martwica np. zapalenie wirusowe wątroby, choroba Heinego-Medina, zapalenie wirusowe mózgu, zapalenie błonicze mięśnia sercowego

II Zapalenie wysiękowe: dominują zaburzenia w krążeniu. Wysięk może mieć różny charakter:

1. Zapalenie surowicze - wysięk zawiera albuminy czyli białka o malej masie cząsteczkowej. Dotyczy błon surowiczych wyścielających jamy ciała i błon śluzowych. Ten rodzaj zapalenia może cofnąć się bez śladu lub przejść w zapalenie włóknikowe i ropne.

2. Zapalenie włóknikowe: w wysięku pojawia się fibrynogen. Występuje na błonach surowiczych śluzowych w płucach, w których wysięk gromadzi się w pęcherzykach płucnych. Jeżeli wysięk pokrywający błonę surowiczą zawiera tylko włóknik klinicznie objawia się to zapaleniem suchym. Jeżeli włóknikowi towarzyszy wysięk surowiczy, klinicznie objawia się to obecnością płynu w jamie surowiczej. Zejściem tego typu zapalenia mogą być zrosty łącznotkankowe, a nawet zarośnięcie całej jamy. Jest to zastępstwo organizacji mas włóknikowych. Zależnie od głębokości uszkodzenia zapalenie włóknikowe dzieli się na:

• powierzchniowe - krupawe: Błonica gardła, zapalenie płuc, cofa się bez śladu

• głębokie - rzekomobłoniaste: gdy z martwiczej warstwy błony śluzowej przepojonej włóknikiem tworzą się błony rzekome

• zestrupiające: gdy oddzielające się martwiczo błony śluzowe i podśluzowe pozostawiają głębokie owrzodzenia (np. dur brzuszny)

3. zapalenie ropne: widoczna jest w miejscu zapalenia ropa - gęsta, śmietanowata, półpłynna treść barwy żółtawej lub żółtozielonkawej o nieprzyjemnym, intensywnym zapachu. Ropa zawiera dużo granulocytów obojętnochłonnych, drobnoustroje, tkanki martwicze. w wysięku ropnym nigdy nie ma włóknik gdyż jest on trawiony przez enzymy proteolityczne granulocytów. Ten rodzaj zapalenia wywołują gronkowce, paciorkowce, pałeczki okrężnicy, pałeczki ropy błękitnej. Zapalenie ropne dotyczy: błon śluzowych, surowiczych, narządów miąższowych, tkanki łącznej.

Postacie zapalenia ropnego:

• ropotok: zapalenie ropne powierzchowne błon śluzowych w którym ropa wycieka na zewnątrz

• ropniak: zapalenie ropne powierzchowne błon śluzowych w którym ropa gromadzi się w anatomicznych jamach ciała np. opłucna, worek osierdziowy, jajowód, pęcherzyk żółciowy. Zejściem ropniaka są zrosty łącznotkankowe

• ropień zapalenie ropne głębokie ograniczone powstaje w wyniku gromadzenia się ropy w jamie wytworzonej w narządzie lub tkance zniszczonej w przebiegu zapalenia. Stary ropień ulega otorbieniu przez tkankę łączną włóknistą. Ropnie pojawiają się w płucach, wątrobie, mózgu, nerkach, skórze (czyraki)

• ropowica: zapalenie ropne rozlegle, dotyczy tkanki łącznej w śródpiersiu, w przestrzeni zaotrzewnowej, tkance podskórnej

4. zapalenie nieżytowe: jest zapaleniem wysiękowym, surowiczym lub ropnym błon śluzowych, w którym dochodzi do znacznego wydzielania śluzu.

5. zapalenie naciekowe: występuje wysięk o znacznej liczbie komórek a minimalnej ilości płynu. Komórkami mogą być granulocyty obojętnochłonne, kwasochłonne, limfocyty, komórki plazmatyczne

III zapalenie wytwórcze: przewaga zmian rozplemowych. Rozplem dotyczy tkanek miejscowych, zwłaszcza tkanki łącznej.

1. zapalenie wytwórcze zwykłe: bez tworzenia ziarniny dochodzi w nim do wzrostu nabłonka tkanki łącznej. Jest to najczęściej zapalenie ostre.

2. zapalenie wytwórcze ziarninujące: najczęściej zapalenie przewlekłe, w przebiegu którego powstaje ziarnina nieswoista

Zapalenie ostre może zakończyć się:

zupełnym wyzdrowieniem i przywróceniem prawidłowej budowy narządu

pozostawieniem blizn i zrostów

przejściem w zapalenie przewlekłe

śmiercią chorego

Zapalenie przewlekłe może być przedłużeniem zapalenia ostrego albo też nie ma ostrego początku, zaczyna się podstępnie i małymi objawami, trwa bardzo długo. Tkanki nie są zaczerwienione, nie ulegają przegrzaniu, bywają obrzmiałe, czynność narządów jest upośledzona w różnym stopniu, chory często doznaje bólu.

Przewlekle mogą przebiegać:

zapalenia wysiękowe np. gruźlicze surowiczo-włóknikowe zapalenie opłucnej, przewlekłe zapalenie ropne, gdy bakterie ropotwórcze są oporne na antybiotyki

zapalenia naciekowe gdy naciek zawiera komórki jednojądrowe

zapalenia wytwórcze np. rozrost narządu uprzednio nacieczonego, rozrost w postaci polipów.

---