11.Psychologiczna charakterystyka osób upośledzonych umysłowo. Upośledzeni stopnia lekkiego, umiarkowanego, znacznego i głębokiego. Procesy orientacyjno-poznawcze. Spostrzeżenie u dzieci upośledzonych umysłowo. Zdolność do koncentracji uwagi. Pamięć. Wyobraźnia. Myślenie.
Wśród osób upośledzonych umysłowo w rożnym stopniu istnieją różnice w zakresie poszczególnych procesów orientacyjno- poznawczych, intelektualnych, emocjonalno+ motywacyjnych i poziomu funkcjonowania społecznego.
Czynności orientacyjno poznawcze:
-występuje niedorozwój tych funkcji
-im większy defekt tym gorsze spostrzeganie otaczającego świata
-nawet już przy lekkim upośledzeniu wyst. Utrudnione spostrzeganie, nie odbijające w pełni otaczającej rzeczywistości. Zakres spostrzegania os. up. jest wąski
-słabo rozwinięta pamięć, co wiąże się z trudnościami w odtwarzaniu i zapamiętywaniu
-nowy materiał wolno przyswajany, wymaga wielokrotnego powtórzenia
- zaburzenia głownie pamięci logicznej, mniej pamięci mechanicznej(w pewnych przypadkach b.dobrze rozwinięta)
-zaburzenia uwagi, jej koncentracja i podzielność. Uwaga skupiana z trudnością, daje się łatwo odwrócić i rozproszyć .
Up. st. głębokiego
-w up. głębokim częściej wyst. wady wzroku, słuchu, niedowłady lub porażenia kończyn itp.
-up. procesów orientacyjno-poznawczych
-duża rozpiętość w poszczególnych sprawnościach i funkcjach: od braku percepcji, koncentracji uwagi mimowolnej, zdolności zatrzymania w pamięci elementarnej treści -do cząstkowego ich występowania.
Up.st.znacznego
-spostrzeżenia niedokładne, nie odzwierciedlają w sposób adekwatny otaczającej rzeczywistości. Proces spostrzegania przebiega wolno. W porównaniu z up.w st. umiarkowanym spostrzegana jest mniejsza liczba przedmiotów.
-wyst. uwaga mimowolna, brak dowolnej. Uwaga mimowolna kieruje się na przedmioty i czynności budzące żywe zainteresowanie, słabo trwała(zajęcia zatem powinny być b. interesujące, krótkotrwale i angażujące)
Up. st. umiarkowanego
-spostrzeganie otaczającej rzeczywistości jest mniej dokładne niż w up. lekkim, stwierdza się tu częste zaburzenia w zakresie receptorów oraz uszkodzenia kory mózgowej, gdzie dokonuje się analiza i synteza odbieranych wrażeń
-spostrzeżenia węższe niż w lekkim up.- trudności w wyodrębnianiu istotnych cech przedmiotów i zjawisk
-proces spostrzegania przebiega wolniej
-uwaga gł. mimowolna, w wyniku intensywnych, systematycznych działań można rozwinąć uw. dowolną
-widoczne trudności w dłuższym skoncentrowaniu się na określonym przedmiocie lub czynności. Uwaga często przyciągana i rozpraszana przez bodziec intensywny lub niezwykły. Charakterystyczne cechy uwagi os. z up.w st. um.: słaba koncentracja, wąski zakres, brak podzielności i nadmierna ruchliwość.
-pamięć: upośledzenia pamięci logicznej, pamięci liczb, rzadko spotyka się przypadki dobrej pamięci jednostronnej (np. do nazwisk, dat i liczb). Trudności w zapamiętywaniu, przechowywaniu i odtwarzaniu zapamiętanego materiału. Upośledzona jest pamięć świeża, trwała, mechaniczna, a szczególnie logiczna. Trudności dotyczą także trwałego zapamiętania treści powiązanych logicznie.
-słabość procesów nerwowych oraz ich mała ruchliwość utrudnia powstawanie i trwałość związków czasowych(śladów pamięciowych ) w korze mózgowej
-pamięć mało dokładna, krótkotrwała, o wąskim zakresie, wolnym tempie zapamiętania i przypominania. Zapamiętywanie ułatwione jest przez powiązanie treści z ruchem, z konkretna sytuacja i przez pozytywne emocje. Wyst. luki pamięciowe, wypełnione zmyśleniami i konfabulacjami, występującymi częściej niż w lekkim up.um. wyobrażenia tych osób są mniej dokładne niż w lekkim up. um
Up.st. lekkiego
-poziom czynności orientacyjno-poznawczych odbiega od poziomu jednostek normalnych. Różnice dotyczą percepcji wzrokowej, słuchowej itp.
-spostrzeżenia ich są bogatsze niż u os z up w st um, jednak niedokładne. Proces spostrzegania zwolniony, wąski jego zakres, tj. w tym samym czasie spostrzegają mniej przedmiotów niż os. z rozwojem prawidłowym
-uwaga dowolna, ale trudności w jej kierowaniu, słaba podzielność, wzrasta wraz z wiekiem życia oraz nauczaniem
-dzieci z up lekkim maja gorsza pamięć logiczna zarówno świeża, jak i trwałą.