ROZWÓJ PROCESU MOTYWACJI W ZYCIU CZLOWIEKA

BADANIA PODLUZNE

Badania podłużne są podstawowymi badaniami służącymi do śledzenia procesu rozwoju. Przedmiotem ich badania są te same jednostki w ciągu dłuższego okresu czasu. Jest to śledzenie rozwoju wzdłuż linii życia człowieka. Psycholog bada właściwości tych samych jednostek w różnym ich wieku. Wyciąga ponadto wnioski o ewentualnych zmianach dokonujących się w człowieku wraz z jego rozwojem.

Badania podłużne umożliwiają zbadanie stałości bądź zmienności interesujących psychologa cech. Czy na różnych etapach rozwoju człowieka cecha ma stale własności, czy tez nie.

Badania te umożliwiają ponadto sprawdzenie słuszności przewidywania dalszych rezultatów na podstawie wcześniejszego stanu lub określonych warunków.

W badaniach podłużnych bardzo ważnym elementem jest stale posługiwanie się ta sama metoda - dopiero stosując ten sam pomiar, z różnic stwierdzonych w wynikach można wywnioskować, ze cos się zmieniło.

Motywacja jest to ogól procesów w systemie nerwowym, które przejawiają się tendencja lub przeciwtendencja do ukierunkowanej działalności, wywołują i pobudzają te aktywność, tłumiąc inne tendencje, sygnalizują satysfakcja lub dyssatysfakcja stopień zaspokojenia potrzeb lub realizacji żądań. ( Kocowski)

Aktywność człowieka może być ukierunkowana na zaspokojenie potrzeb lub realizacje żądań, z czym wiążą się odmienne rodzaje procesów motywacyjnych. Mogą one pobudzać zarówno aktywność zewnętrzna ( działania), jak i wewnętrzna, to jest czynności psychiczne, w tym procesy umysłowe.

Termin motywacja stosowany jest w psychologii do opisu wszelkich mechanizmów odpowiedzialnych za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie zachowania. W podejściu ewolucyjnym motywacja to gotowość do wykonywania pewnego utrwalonego wzorca zachowania. Podstawowe pojęcia tej teorii to instynkt (popęd), utrwalony wzorzec zachowania oraz wrodzony mechanizm wyzwalający zachowanie. W ujęciu socjobiologicznym motywacja to niespecyficzna tendencja do rozpowszechniania własnych genów (np.: agresji, terytorialnosci, itd.) W obu tych ujęciach, zatem zachowania są zdeterminowane biologicznie. We Freudowskim podejściu psychodynamicznym podstawowym popędem organizującym zachowanie człowieka (poza ludzka świadomością) jest libido - szeroko rozumiany popęd seksualny- i popęd przeżycia, sama zaś motywacja ma charakter raczej nieświadomy. Behawioryzm upatruje mechanizmy motywacyjne głównie w popędach (to wielkość deficytu jakiegoś ważnego dla organizmu czynnika pozytywnego lub siła oddziaływania czynnika negatywnego), przynętach lub pobudkach (obiekt lub stan mający zdolność redukowania lub zmniejszania prawdopodobieństwa powtórzenia reakcji wywołanej działaniem danego bodźca). Psychologia humanistyczna postuluje mechanizm motywacyjny, odwołujący się do potrzeb ułożonych hierarchicznie (dotyczy tylko ludzi). Zaspokojenie potrzeb niższego rzędu, np.: fizjologicznych, staje się warunkiem aktywizacji potrzeb wyższego rzędu. Koncepcje poznawcze wiążą motywacje z procesami przetwarzania informacji. Napięcia w systemie poznawczym skłaniają do działań. Psychologia topologiczna traktuje motywacje jako rezultat gry sil w polu psychologicznym. Pole psychologiczne tworzy człowiek i jego środowisko.

Procesy motywacyjne obejmują takie zjawiska, jak:

1.Uruchomienie aktywności (cztery czynniki uruchamiające działanie: wartość zakładanych wyników, wartość oczekiwania, odpowiedniość miedzy celem a możliwościami jednostki oraz pobudzenie emocjonalne)

2.Podtrzymanie aktywności (m.in.: gratyfikacje)

3.Zaniechanie działania

4.Zakonczenie działania.

O przebiegu tych wszystkich procesów decyduje wiele czynników osobowościowych i sytuacyjnych.

Gotowość do podjęcia aktywności zwana jest motywem, a jego pobudzenie napięciem motywacyjnym. Motyw może mięć charakterystykę zarówno ujemna, tzn. pobudzać do unikania sytuacji, które go wzbudziły; jak również dodatnia, tzn. pobudzać do zwiększenia kontaktów z sytuacjami, które go wywołały. Źródła motywów mogą być różne, np.: niezaspokojenie potrzeb organicznych i psychicznych, pobudzenie wzorców afektywnych, formułowanie żądań, aktywizowanie zainteresowań i wartości.

U podstaw wielu procesów motywacyjnych leża mechanizmy afektywne. Poziom pobudzenia emocjonalnego ma duży wpływ na podejmowanie przez podmiot różnych działań i efektywność jego funkcjonowania. Wyróżnić można dwie podstawowe orientacje, jakie człowiek przyjmuje wobec zewnętrznej rzeczywistości: teliczna i parateliczna. W pierwszym wypadku podmiot nastawiony jest na realizacje celu, w drugim- na aktywność sama w sobie. W stanie telicznym optymalne dla funkcjonowania podmiotu jest niskie pobudzenie emocjonalne. W stanie paratelicznym optymalne jest pobudzenie wysokie.

Poszczególne emocje uruchamiają odpowiadające im programy działania. Emocje przynoszą tez podmiotowi informacje o niezaspokojeniu potrzeb i ukierunkowują jego uwagę na cele, które powinny być osiągnięte.

U podstaw procesów motywacyjnych leża tez prawie zawsze procesy poznawcze- i te podstawowe i te złożone, związane z porównywaniem i przetwarzaniem informacji.

Szczególna role przypisujemy ciekawości i różnym formom rozbieżności poznawczej. Uruchamiają one złożone nieraz formy zachowania, a wielkość, znaczenie, usuwalność niezgodności wyznaczają także dynamikę zachowania.

Niekiedy człowiek podejmuje działania nie ze względu na zewnętrzne wzmocnienia związane z ich realizacja, ale dlatego, ze aktywność ta jest dla niego nagradzająca sama w sobie. W takich wypadkach mówi się o motywacji wewnętrznej. Badania wykazały, ze takie elementy, jak instrumentalne traktowanie działającego podmiotu przez jego zwierzchników, istnienie ściśle określonego terminu zakończenia pracy oraz rywalizacja, maja często negatywny wpływ na poziom motywacji wewnętrznej. Bardzo złożona jest natomiast rola, jaka odgrywają z tej perspektywy- nagrody zewnętrzne.

Motywacja osiągnięć jest czynnikiem wyznaczającym działania człowieka w warunkach, w których podejmuje on różnego typu aktywności zawodowe. Ludzie różnią się stopniem, w jakim nastawieni są na osiąganie sukcesów i unikanie porażek, a to właśnie determinuje ich funkcjonowanie w sytuacjach zadaniowych.

Ważne, typowo ludzkie motywacje wiążą się z tendencjami do podtrzymywania własnej wartości i (nie zawsze z nimi zgodnymi) tendencjami do uzyskiwania jasnych i diagnostycznych informacji o posiadanych dyspozycjach i kompetencjach.

Charakterystyczna dla człowieka jest tez zdolność do długotrwałego dążenia do celu, odraczania gratyfikacji oraz nastawienie na rozwój i samo aktualizacje.

Podkreślenia wymaga złożoność ludzkich motywacji. Przejawia się to nie tylko w wielorakości procesów motywacyjnych (afektywne, poznawcze), nie tylko w koordynowaniu złożonych procesów, ale także we współistnieniu i w konflikcie procesów motywacyjnych.

TEORIA POBUDZENIA

„Pobudzenie to charakteryzujący jednostkę poziom czujności, ożywienia i aktywności. Pobudzenie jest efektem aktywności ośrodkowego układu nerwowego, w tym mózgu.” W mózgu bardzo charakterystycznym miejscem jest tzw. struktura hipokampa, która odpowiada za emocje, motywacje, uczenie się i pamięć długotrwała.

Prawem dotyczącym pobudzenia jest prawo Yerkesa-Dodsona, „głoszące, ze efektywność działania jest funkcja poziomu pobudzania organizmu przebiegająca zgodnie z krzywa w kształcie odwróconego „U”. Działanie jest najefektywniejsze przy umiarkowanym poziomie pobudzania. Gdy poziom ten jest niski, człowiek czuje się znudzony, apatyczny i brak mu motywacji, natomiast przy wysokim pobudzeniu odczuwa napięcie i lek.

Jeśli człowiek wykonuje zadania stosunkowo łatwe, optymalny poziom pobudzenia jest umiarkowanie wysoki, natomiast dla żądań trudnych optymalny poziom pobudzenia jest umiarkowanie niski. Wyższy poziom pobudzenia chroni nas przed znudzeniem i zobojętnieniem wobec łatwego zadania, a niski poziom pobudzenia zabezpiecza nas przed zdenerwowaniem czy dezorganizacja przy wykonywaniu zadania trudnego.

Optymalny poziom pobudzenia jest nieco inny u różnych osób. Dane doświadczalne sugerują, ze introwertycy, którzy wola samotność niz. poszukiwanie kontaktów z innymi, maja stosunkowo wyższy wyjściowy poziom pobudzenia niz. ekstrawertycy, którzy preferują towarzystwo innych osób. Sugeruje to, ze unikanie towarzystwa przez introwertyków może po części służyć zapobieganiu wzrostowi poziomu pobudzenia, i tak już naturalnie wysokiego.”

W trakcie rozwoju - od niemowlęctwa poprzez dzieciństwo, aż do dorosłości - nasze zachowana staja się coraz bardziej złożone. W miarę upływu czasu również motywacja ulega coraz większemu skomplikowaniu.

Podstawowe motywy to te, które wiążą się bezpośrednio z ciąłem, jego fizjologia i chemia. Kiedy spojrzymy na głodne niemowlę, zobaczymy mała istotę ludzka, krzycząca i domagająca się jedzenia. Jeśli pieluszka będzie mocno uwierać dziecko w pośladek, pojawi się u niego to samo niespokojne zachowanie. Podobnie tez zachowa się, gdy będzie spragnione, zmęczone czy stęsknione za matka. Owe wewnętrzne siły pobudzające tak dzieci, jak i dorosłych(choć w nieco inny sposób)nazywamy popędami.

I EPOKA ROZWOJU-DZIECINSTWO

( 1 dz.z- 1 mc.z- noworodek; 1 mc.z.- 1 r.z.- niemowlak; 1 r.z.- 3 r.z.- okres poniemowlecy)

Proces motywacji w tym okresie jest najmniej zbadany. Jednak cześć procesów motywacyjnych kształtuje się już w okresie niemowlęcym i poniemowlecym. Uchwytność motywacji dla badacza jest niewielka, zwłaszcza dlatego, ze dziecko w tym okresie bardzo dużo śpi. Wiąże się ona najczęściej z zaspokajaniem potrzeb biologicznych, zaspokajaniem potrzeby głodu, dostarczaniem wielu bodźców i wrażeń powodujących przyjemność i zadowolenie. U niemowląt przejawia się potrzeba kontaktów uczuciowych z matka oraz potrzeba bezpieczeństwa. „Poczucie zagrożenia może być wywołane w tym okresie przez wiele nowych i nie znanych dotąd dziecku bodźców, które same przez się nie są ani szkodliwe, ani niebezpieczne. Bezpośrednia opieka matki i oparcie, jakie dziecko w niej znajduje, usuwa nieprzyjemne doznania. U dzieci, które nie są otaczane miłością macierzyńska przeżycia zagrożenia mogą przerodzić się w trwale reakcje niepokoju lub leku.”

Rodzice i opiekunowie powinni zwracać dużą uwagę na odpowiedni dobór zabawek, ich ilość i jakość. Brak zabawek nie rozwinie w dziecku potrzeby poznawania, nie rozwiną się procesy poznawcze. Ale także nadmiar zabawek spowoduje, ze nie wytworzy się w dziecku potrzeba poznawania, przestanie ono być zaciekawione.

Dzieci 2-3 letnie są bardzo niezdecydowane, przykładem tego jest tu wybór różnych zabawek, przedmiotów. Wybierają jedna zabawkę, następnie odkładają ja - szybko znudzone szukają innej.

Prawidłowość dotycząca zabawek (ich ilości i jakości) zachodzi także w okresie przedszkolnym i tu jest jeszcze bardziej widoczna.

Jednym z ważnych źródeł aktywności dziecka w wieku przedszkolnym są potrzeby, które skłaniają je do podejmowania różnych czynności, a wiec motywują jego działanie. Podobnie jak u dorosłych, potrzeba powstaje u dziecka w sytuacji zachwiania równowagi organizmu ze środowiskiem. Towarzyszy jej poczucie braku i stan niezadowolenia. Dążenie do zaspokojenia potrzeby staje się dla dziecka motywem do działania, którego celem jest wyrównywanie i przywrócenie naruszonej równowagi oraz usuniecie nieprzyjemnych emocji. Wiadomo, ze w toku rozwoju ontogenetycznego kształtują się, oprócz pierwotnych potrzeb organicznych (zaspokajanych zresztą dzięki opiece dorosłych i za ich pośrednictwem), rozmaite potrzeby pochodne o charakterze psychologicznym. Te właśnie potrzeby stanowią istotne składniki osobowości, a zarazem warunek jej kształtowania się. Podłożem potrzeb psychicznych jest, zdaniem Reykowskiego, wytwarzanie się trwałych nastawień na odbiór określonego rodzaju bodźców i na wykonywanie określonych czynności. Gdy dzieje się cos niezgodnego z oczekiwaniami i przyzwyczajeniami dziecka, gdy zachodzi rozbieżność miedzy tym, co spodziewa się ono osiągnąć, a co w rzeczywistości otrzymuje, powstaje właśnie sytuacja braku, „głodu psychicznego”, a dziecko dąży do tego, aby znaleźć „pokarm”, służący zaspokojeniu odczuwanej potrzeby. Potrzeba psychiczna nie powstaje, jeśli w toku rozwoju nie wytworzą się trwale nastawienia, albo tez, gdy to, czego jednostka oczekuje, zostaje zawsze lub prawie zawsze spełnione. Odnosząc te prawidłowość do wieku przedszkolnego, możemy, np. przypuszczać, ze u dzieci nie rozwijają się potrzeby poznawcze, jeśli w otoczeniu nie znajdzie się odpowiednia ilość bodźców (przedmiotów, zabawek, zdarzeń) wywołujących nastawienie na zbadanie i poznanie świata. Jednakże nadmiar zabawek również nie wywołuje potrzeby poznawczej dziecka. Gdy rodzice zaspakajają wszystkie jego zachcianki w tym zakresie, a nawet je uprzedzają, przestaje ono odczuwać zaciekawienie i znajdować przyjemność w czynnościach eksploracyjnych.

Golubiewa przeprowadzała badania, które wykazały, ze motywy o treści społecznej związane z działaniem w zespole, zaczynają odgrywać role już w średniej fazie przedszkolnej, a ich znaczenie wzrasta wyraźnie w najstarszej grupie. Motywacja związana z sukcesem lub porażka nie wystąpiła jeszcze u młodszych dzieci, natomiast w średniej grupie sukcesy pobudzały dzieci do działania. W starszej grupie znaczenie pobudzające miały również niepowodzenia. Ponadto starsze dzieci uświadamiały sobie, ze ustępowanie przed trudnościami jest oceniane ujemnie przez otoczenie i to skłaniało je do wysiłku.

Proces rozwoju motywacji w wieku szkolnym jest poważnym i złożonym problemem, zarówno teoretycznym, jak i praktycznym. Bruner, tworząc psychologiczne podstawy nowatorskiego kierunku nauczania, tak widział te zjawiska: „Zawsze będą występować u dzieci szkolnych rozmaite motywy, skłaniające do uczenia się:, aby rodzice i nauczyciele byli zadowoleni, aby przestawać z rówieśnikami, aby mięć poczucie opanowania przedmiotu. Jednocześnie rozwijają się zainteresowania, otwiera się świat. Praca szkolna jest tylko częścią urozmaiconego życia dziecka. Dla różnych dzieci oznacza ona rozmaite rzeczy. Dla jednych jest sposobem uzyskiwania pochwały rodziców, dla innych zaś narzucona przeszkoda, separująca od społeczeństwa rówieśników, która trzeba pokonać przy minimum wysiłku, byleby się <wykręcić>...”

Stwierdzono istnienie związku jakościowego miedzy motywami a osiągnięciami szkolnymi. Uczniowie bardzo dobrzy kierują się w rzeczywistym działaniu motywami, u podstawy, których leża zainteresowania poznawcze, ujmowanie nauki jako wartości, pozytywny stosunek do procesu uczenia się i chęć czynienia świadomych wysiłków w kierunku opanowania wiedzy i odpowiadania wymaganiom szkoły. Uzasadnienie przez tych uczniów własnych motywów działania ma, niezależnie od wieku, cechy motywacji wewnętrznej. Im słabsze zaś wyniki maja uczniowie w nauce, tym silniej występują w ich motywacji socjalne i to zewnętrzne źródła i przyczyny działania. Zasadniczego znaczenia nabiera nacisk, przymus, obowiązek, obawa przed kara. Zatem charakter motywacji częściowo jest cecha rozwojowa, ale częściowo jest funkcja rozwoju osobowości - jej sfery umysłowej i społeczno - moralnej.

Poziom i siła motywacji do uczenia się ma niezwykle duże znaczenie dla przebiegu tego procesu u dzieci szkolnych. Motywy (socjalne i poznawcze) z jednej strony pobudzają do czynienia wysiłków, przezwyciężania trudności, ukierunkowują i dynamizują działanie dziecka, a z drugiej - jego osiągnięcia w postaci pozytywnych wyników uczenia się wzmacniają motywacje do dalszej nauki.

Motywacja starszych dzieci szkolnych pogłębia się i zwiększa się jej zasięg przez to, ze zaczyna dotyczyć coraz szerszych kręgów rzeczywistości i coraz bardziej zróżnicowanych torów działania.

Motywacja adolescenta zmienia się tez w kierunku coraz wyraźniejszego panowania nad elementarnymi pobudkami bezpośrednimi i do kierowania swoim zachowaniem zgodnie z postawionymi celami i świadomymi dążeniami. W miarę rozwoju osobowości takie dowolne motywy - dowolne w hierarchicznej strukturze osobowości - staja się dominujące i coraz bardziej trwale, przekształcając się z kolei w bezpośrednio czynne i pobudzające potrzeby wyższego rzędu. Kształtująca się w tym kierunku struktura osobowości osiąga drugi stopień rozwoju, który cechuje się z jednej strony potrzebami wyższego rzędu, a z drugiej tym, Iz coraz większa role w motywacji do działania odgrywać zaczynają przekonania. Nadają one specyficzny kierunek rozwojowi osobowości.

Im silniejsza motywacja w procesie uczenia się tym bardziej przyczynia się do rozwoju doświadczenia i zwiększania efektywności działania.

OKRES MLODZIENCZY (18-25 r.z )

Jest to okres, w którym w psychice, w osobowości młodego człowieka zachodzą największe zmiany. Wiążą się one z przyrostem cech jakościowych, możliwości intelektualne są największe. Znacznie przyrasta pamięć, praktycznie zapamiętuje się wszystkie rzeczy. Dlatego potencjał intelektualny powinien być wykorzystywany, aby go nie zmarnować. Jest to najlepszy okres na studiowanie, rozpoczęcie kariery naukowej. Jeżeli edukacje zakończy się na tym etapie rozwojowym to najprawdopodobniej nie podejmie się jej już później, nie będzie do tego żadnej motywacji. W tym okresie możemy zaobserwować bardzo młodych, ambitnych naukowców, konstruktorów, przedsiębiorców. Ludzie ci wiedza czego chcą i konsekwentnie do tego dążą realizując kolejne etapy swoich planów. Nawet, gdy okres oczekiwania na rezultat jest wydłużony to motywacja do realizacji wcześniej postawionego celu nie słabnie. Cześć z tych planów młodych ludzi zostanie osiągnięta dopiero w późniejszych okresach, ale maja oni tego świadomość i to ich nie zniechęca w podejmowaniu wielkiego wysiłku i różnych działań. W tym okresie młody człowiek może praktycznie sprawdzić się już na każdym polu, jakie sobie obierze i będzie odnosić sukcesy. Jest to jakby ukoronowanie działań i czynności podejmowanych we wcześniejszych okresach rozwojowych.

CZLOWIEK DOJRZALY ( 25-35 z.r.- człowiek młody)

Najpiękniejszy okres w tej epoce jednak bardzo łatwo go zmarnować. Jeżeli człowiek wejdzie w życie z silnym zapleczem w postaci wykształcenia, dobrej pracy, rodziny, domu, żony i dzieci to jest w stanie w tym okresie osiągnąć jak najwięcej. Motywacja, która nie słabnie a wręcz przeciwnie stale rozwija się popycha go do realizacji coraz to nowszych i ciekawszych przedsięwzięć. Człowiek posiadający potrzebę osiągnięcia sukcesu ma, dla kogo działać (rodzina, dzieci), albo działa, aby to uzyskać (rodzina, dzieci). Motywacja do osiągnięcia sukcesu jest tak dużą, ze potrafi dużo zaryzykować, postawić na jedna kartę. Jednocześnie istnieje tutaj niebezpieczeństwo fiksacji. Człowiek albo wpada w wir praco holizmu i nie ma czasu na przebywanie ze swoja rodzina, na odpoczynek, pnie się po szczeblach kariery, goni za dobrami materialnymi: dom, samochód itp. bądź wypala się psychicznie, wykonywana praca już go nie satysfakcjonuje, nie chce mu się nic robić, nic go nie cieszy, nie interesuje, nie uprawia sportu. Staje się odludkiem. Sytuacja, w jakiej się znalazł meczy go i jego rodzinę, (jeżeli udało mu się ja wcześniej stworzyć). Syndrom wypalenia zawodowego najczęściej pojawia się ok. 32-34 roku życia.

W przypadku słabej psychiki i niejasno wykształconego systemu wartości, kiedy nic nie wychodzi, wszystkie koncepcje, z którymi człowiek wychodzi ulęgają w gruzach, łatwo o załamania psychiczne, można popaść w konflikt z prawem i podejmować inne desperackie decyzje.

Chęć osiągnięcia wszystkiego łatwo, bez wysiłku, za darmo jest szczególnie widoczna u ludzi w okresie młodzieńczym i młodych, którzy nie maja jasno ukształtowanego systemu wartości, są podatni na wpływy, często pochodzą z patologicznych środowisk...

WIEK SREDNI ( 35-55 z.r.)

Okres ten można nazwać zachowawczym. Człowiek od 35-55 roku życia prowadzi już ustabilizowane, spokojne życie. Nadal odczuwa silna motywacje do osiągania sukcesów, „sprawdzania się” jednak jest już ostrożniejszy w dążeniu do celów. Obawia się, ze może zbyt wiele strącić i boi się ryzykować.

Mało, kto mówi o odczuwaniu potrzeby władzy. Traktowana jest ona jako cos złego, gorszego. Przykładem osób odczuwających silna potrzebę władzy są politycy. Analizując 3 expose premierów zauważono, ze równie silne w ich działaniu, które doprowadziło ich do tego urzędu okazały się potrzeby: afiliacji oraz osiągnięć.

Człowiek pod koniec tego okresu uświadamia sobie, ze nie jest już tak młody i nie ma tak wielu sil. Jednak dąży do szczęścia i zadowolenia z życia i z siebie. Bardzo ważna w tym okresie jest rodzina, dom, wnuki. Człowiek dzięki niej odzyskuje radość życia, optymistyczniej patrzy w przyszłość. Ma więcej czasu na swoje pasje, zainteresowania.

Jednak i w tym okresie są ludzie, którym brak oparcia w rzeczywistości, rodzinie, przyjaciołach, pracy. Brak im jakiejkolwiek motywacji do działania. Zamykają się w sobie, czują się odrzuceni, niepotrzebni, zepchnięci na „boczny tor”.

OKRES STARZENIA ( 55-65 z.r.) & OKRES STAROSCI (65 z.r. i wyżej)

Okres starzenia to czas, kiedy już odchodzimy na rentę, emeryturę. Człowiek staje przed perspektywa dużej ilości wolnego czasu. Nareszcie może robić to, co chce, na co ma ochotę, nic go nie krepuje, nie powstrzymuje i nie pogania. Jeżeli jeszcze pozwalają mu na to finanse świat stoi przed nim otworem. Co robi ten człowiek, co jest motorem jego życia? To, co było wcześniej, czyli robienie tego, co sprawia mu przyjemność, czemu może się poświęcić. Może już nie ma tak dużej motywacji do niektórych rzeczy, ale nadal chce je wykonywać.

Okres starzenia i starości to czas, kiedy ludzie bardzo często poświęcają się jakiejś sprawie, rodzinie, wnukom. Dziadkowie często wspomagają rodzinę materialnie bądź gospodarczo-opiekunczo.

Dziadkowie potrafią się zmobilizować do dalszej nauki, uczestniczą w zajęciach na uniwersytetach trzeciego wieku, nauka jest nadal dla nich pasjonująca.

Także ruch staje się istotna rzeczą w życiu osoby starzejącej się i starej. Uprawiają różne dziedziny sportu, najbardziej popularne wśród nich jest bieganie, nawet bieganie długodystansowe, (także spacery z psem są popularne, ale nie dają takiej możliwości „wyżycia” się fizycznego). Motywacje do podjęcia tego typu działalności są różne:

„1. zdobycie kondycji fizycznej, 2. potrzeba „wyżycia” się ruchowego, 3. troska o własne zdrowie.” Dla osób starszych i starych według nich samych z ruchu płyną następujące korzyści: „1. poprawa samopoczucia, 2. kształtowanie pozytywnych cech charakteru, 3. poprawa, podtrzymanie sprawności fizycznej, 4. poprawa zdrowia, 5. lepsza wydolność seksualna i ukształtowanie się nowego stylu życia.” Do udziału w tego typu działalności motywuje ludzi starszych głównie: 1. satysfakcja z pokonania dystansu, przeszkody, 2. potrzeba sprawdzenia swoich możliwości, 3. spotkania z innymi osobami, szczególna atmosfera przy uczestnictwie w zawodach, festynach.

Podobne motywy kierują ludźmi przy podejmowaniu innych form aktywności w tym okresie. Można jeszcze dodać takie jak chęć przyjemnego i pożytecznego spędzania czasu. Często dziadkowie „zapałają” do działalności, która podjęli swoich wnuków.

Gdy starszy człowiek pracuje jeszcze po przejściu na emeryturę w zakładzie jest ceniony za doświadczenie, kompetencje, profesjonalizm. Motywuje go do dalszej pracy także chęć spełnienia potrzeb: 1. aktywności, która kształtuje jego udział w życiu społecznym, „2. samorealizacji, 3. współpracy i wspólnoty, 4. zabezpieczenia materialnego.”

Zachodzące zmiany w psychice powodują, ze ludzi starszych często odbiera się jako zrzędliwych, natrętnych, wszystko wyolbrzymiających, ale dzieje się tak, ze ludzie ci nie mogą zaspokoić swoich potrzeb, także często dochodzą choroby, których rodzina nie potrafi w porę zauważyć. Cześć z niech jest nieuleczalna. Pomysły tych ludzi nie są tolerowane. Im bardziej są starsi tym trudniej ich zrozumieć. Potrafią się uprzeć na swoim. Są silnie do czegoś przekonani, ale nie potrafią tego umotywować.

Okres końcowy życia starego człowieka powinien charakteryzować się spokojem. Człowiek powinien być przekonany o tym, ze dobrze przeżył życie. Takie nastawienie umożliwia spokojne przyjęcie wiadomości o nadchodzącej śmierci. Silna motywacja do życia, podejmowanie na sile różnorakich zabiegów mających przedłużyć czas życia może powodować odwrotny efekt. Zamiast przedłużyć jego istnienie człowiek szybciej umiera.

Podsumowując, należy zauważyć jak wielkie znaczenie ma motywacja w życiu człowieka. Człowiek, żeby żyć musi działać, by zaspokoić potrzeby, by móc się rozwijać. Ważna role odgrywa tu proces motywacyjny.

Proces motywacyjny to proces regulacyjny, który steruje czynnościami człowieka w taki sposób, aby doprowadziły one do określonego efektu, tj. zmiany w fizycznym lub społecznym stanie rzeczy, zmiany w samym podmiocie lub tez w położeniu podmiotu.

R. Sternberg: „Wprowadzenie do psychologii”; wyd. szk. i pęd. W-wa 1999.

red. B. Parkinson, A. Colman: “Emocje i motywacje”; wyd. Zysk i s-ka, Poznań 1999.

S. Guz: „Wpływ motywów na działanie dzieci sześcioletnich”; Wychowanie w przedszkolu rok 1981, nr 1.

red. W. Szewczyk: „Encyklopedia psychologii”; wyd. Fundacja innowacja 1998.

Encyklopedia multimedialna PWN 1999.

P. Fijewski: “Przestało mi się chcieć”; Charaktery 1998, nr 5.

St. Mika: „Wstydliwa potrzeba władzy”; Charaktery 1999, nr 9.

H. Grzybek, L. Wegrzynowicz: ”Motywacja do sukcesu”; Charaktery 1998, nr 4.

G. Sadowski: „Charakterystyka ludzi w srednim wieku wieku i starszym wieku uprawiających biegi dlugostansowe”; Kultura fizyczna 1996, nr 11-12.

M. Dziegielweska: „Starosc w rodzinach polskich, wstep do problematyki”; Problemy rodziny 1999, nr 2-3.

U. Buttner: „Aktywność zawodowa w starszym wieku z punktu widzenia socjologii pracy”; Humanizacja pracy 1985, nr 3.

1) W. PILECKA, G. RUDKOWSKA, L. WRONA (red) - „Podrecznik dla studentów kierunków nauczycielskich”

2) T. KOCOWSKI - „MOTYWACJA” w Encyklopedii Pedagogicznej (red.Pomykalo)

3) TOMASZEWSKI (red) - „Psychologia”

4) J. REYKOWSKI - „ Emocje i motywacja” ; „ Emocje motywacja osobowosc”: „Motywacja a osobowosc”

5) J. STRELAU (red) - „Psychologia. Podrecznik akademicki tom 2”

6) I. OBUCHOWSKA - „Drogi dorastania. Psychologia rozwojowa okresu dorastania dla rodziców i wychowawców”

7) MASLOW - „Motywacja i osobowosc”

8) F.L.IJG, L.B.AMES, S.M.BAKER - „Rozwój psychiczny dziecka od 0 do10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy.”

10) F.L.IJG, L.B.AMES, S.M.BAKER - „Rozwój psychiczny dziecka od 10 do 14

lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy.”

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---