Zarabiane przez nas pieniądze są z pewnością jednym z głównych środków pomnażających możliwości wyboru i dobrobyt. Autorzy Raportu opracowali szczegółową metodologię mierzenia rozwoju społecznego, która wykorzystuje również wiele innych wskaźników, składających się na ogólny poziom życia w danym kraju. Podstawową miarą jest wskaźnik rozwoju społecznego (Human development index HDI, tabela 1). Przy wyliczaniu go bierze się pod uwagę średnią długość życia, poziom wykształcenia (umiejętność czytania i pisania wśród dorosłych oraz procent młodzieży w wieku szkolnym uczęszczającej do szkół pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia) oraz realny dochód w dolarach na głowę mieszkańca, określony jako parytet siły nabywczej (czyli rzeczywistą wartość nabywczą naszych zarobków). Co ujawniają dane z tegorocznego wskaźnika rozwoju społecznego?
Drugim wskaźnikiem, stosowanym do pomiaru poziomu życia na świecie, jest wskaźnik biedy społecznej (Human poverty index HPI). Osobno wylicza się go dla krajów rozwijających się oraz dla krajów uprzemysłowionych. Ogólny poziom życia różni się znacznie w rozmaitych częściach świata, dlatego konieczne jest wzięcie pod uwagę odmiennych wyznaczników biedy. W krajach trzeciego świata istotne są następujące dane: procent mieszkańców, którzy nie dożyją 40 roku życia, proporcja ludzi dorosłych nie umiejących czytać i pisać, procent ludności bez dostępu do czystej wody i służby zdrowia oraz dzieci do lat pięciu z niedowagą. W krajach rozwiniętych wyliczany jest procent ludzi, którzy nie dożyją 60 roku życia, proporcja dorosłych nieumiejących w stopniu dostatecznym posługiwać się słowem pisanym oraz liczba ludzi żyjących poniżej granicy biedy (czyli osiągających dochód niższy niż 50% średnich dochodów w danym państwie). Dodatkowym czynnikiem, branym pod uwagę w przypadku krajów wysoko uprzemysłowionych, jest poziom wykluczenia społecznego, a mierzony jest poprzez określenie procentu osób pozostających bez pracy przez ponad rok.
Okazuje się, że bieda i zacofanie społeczne pozostają problemem nie tylko krajów rozwijających się. W państwach należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju poniżej poziomu biedy żyje 100 mln ludzi, bez pracy pozostaje 37 mln, zaś bezrobocie wśród młodzieży osiągnęło ogromne rozmiary. Prawie 200 mln ludzi w krajach bogatych nie uda się dożyć 60 roku życia, a ponad 100 mln jest bezdomnych. W przypadku Polski wskaźniki biedy są wyższe niż w innych krajach europejskich, jesteśmy jednak pod pewnymi względami w lepszej sytuacji niż Rosja, a nawet Stany Zjednoczone. W Polsce 20% ludności nie dożyje 60 roku życia (w Unii 10%, w Rosji 32%, w USA 23%). Poniżej progu ubóstwa żyje u nas 11.6% obywateli (w Belgii 5.5%, ale w Wielkiej Brytanii już 13.5%, w Rosji 22.1%, a w USA 19.1%).
Dla określenia stopnia zróżnicowania dochodów ludności świata autorzy Raportu porównali zarobki najbogatszej i najbiedniejszej piątej części populacji. W 1960 roku 20% ludzi żyjących w najbogatszych krajach świata miało 30 razy większy dochód niż 20% najbiedniejszych, w 1995 roku różnica ta wzrosła do 82 razy. Podobne nierówności występują też w poszczególnych krajach. W Brazylii w 1960 roku najbiedniejsze 50% populacji wypracowało 18% dochodu narodowego, w 1995 roku już tylko 11%. Najbogatsze 10% społeczeństwa uzyskało 54% dochodu krajowego w 1960 roku, w 1995 roku 63%. Również w krajach wysoko uprzemysłowionych istnieją znaczące różnice pomiędzy bogatymi i najbiedniejszymi. Najbardziej drastyczny przypadek nierówności wśród krajów industrialnych stanowi Rosja, gdzie dochód najbogatszych 20% mieszkańców jest 11 razy wyższy od zarobków 20% najbiedniejszej części społeczeństwa. W Australii i Wielkiej Brytanii różnica jest dziesięciokrotna. Średnio w Unii Europejskiej najbogatsi są sześciokrotnie bogatsi od najbiedniejszych, w USA dziewięciokrotnie. W Polsce poziom życia jest znacznie bardziej wyrównany najzamożniejsi zarabiają niecałe 4 razy więcej niż najubożsi bardziej niż w opiekuńczej Szwecji, gdzie dochód bogatych jest 4.5 razy wyższy niż zarobki biednych
Najbardziej zdumiewa bogactwo superbogatych tego świata. Najnowsze badania wykazały, że majątek 225 najbogatszych ludzi na świecie sięga ponad biliona dolarów i równy jest dochodowi 47% najbiedniejszej populacji świata (2.5 mld osób). Trzech najbogatszych ludzi posiada aktywa wartości przekraczającej sumę krajowego dochodu brutto 48 najsłabiej rozwiniętych krajów świata. Najwięcej bogaczy mieszka w Stanach Zjednoczonych 60 (którzy posiadają w sumie 311 mld dolarów), następnie w Niemczech 21 (111 mld dolarów) oraz w Japonii 14 (41 mld dolarów).
Wielkie różnice istnieją również między najlepiej i najsłabiej rozwiniętym krajami. Wskaźnik rozwoju społecznego w Kanadzie, zajmującej pierwsze miejsce w rankingu, wynosi 0.96, zaś najsłabiej rozwinięte Sierra Leone otrzymało wynik 0.185. Oznacza to, że Kanada ma do odrobienia braki w zapewnieniu pełnego rozwoju swoim mieszkańcom w wysokości zaledwie 4%, zaś Sierra Leone 82%
WSKAŹNIK ROZWOJU SPOŁECZNEGO (WYBRANE KRAJE)
|
wskaźnik |
umiejętność |
szkoły I, II i III |
realny PKB* |
długość |
||||||
|
rozwoju |
czytania |
stopnia (%) |
na głowę |
życia |
||||||
|
społecznego |
i pisania (%) |
|
|
w USD |
(lata) |
|||||
1. Kanada |
|
0.96 |
|
99 |
|
100 |
|
21 916 |
|
79.1 |
|
2. Francja |
|
0.946 |
|
99 |
|
89 |
|
21 176 |
|
78.7 |
|
3. USA |
|
0.943 |
|
99 |
|
96 |
|
26 977 |
|
76.4 |
|
14. Wielka Brytania |
|
0.932 |
|
99 |
|
86 |
|
19 302 |
|
76.8 |
|
19. Niemcy |
|
0.925 |
|
99 |
|
81 |
|
20 370 |
|
76.4 |
|
33. Portugalia |
|
0.892 |
|
89.6 |
|
81 |
|
12 674 |
|
74.8 |
|
39. Czechy |
|
0.884 |
|
99 |
|
70 |
|
9 775 |
|
72.4 |
|
47. Węgry |
|
0.857 |
|
99 |
|
67 |
|
6 793 |
|
68.9 |
|
51. Polska |
|
0.851 |
|
99 |
|
79 |
|
5 442 |
|
71.1 |
|
72. Federacja Rosyjska |
|
0.769 |
|
99 |
|
78 |
|
4 531 |
|
65.5 |
|
174. Sierra Leone |
|
0.185 |
|
31.4 |
|
30 |
|
|
625 |
|
34.7 |
Kraje rozwijające się |
|
0.5864 |
|
70.44 |
|
57.49 |
|
3 068 |
|
62.2 |
|
Kraje wysoko |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
uprzemysłowione |
|
0.9114 |
|
98.63 |
|
82.81 |
|
16 337 |
|
74.17 |
|
Kraje o wysokim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
poziomie rozwoju |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
społecznego |
|
0.8966 |
|
95.69 |
|
78.68 |
|
16 241 |
|
73.52 |
|
Świat |
|
0.7715 |
|
77.58 |
|
61.59 |
|
5 990 |
|
63.62 |
|
* Rzeczywista siła nabywcza PKB (produktu krajowego brutto) na głowę mieszkańca.
Parytet walutowy, parytet złota, sposób określania wartości jednostki walutowej danego kraju. W przeszłości, w warunkach pełnej wymienialności waluty na złoto, a później w systemie stałego kursu walutowego (system walutowy), stosowany był do tego celu parytet złota, wyrażający ilość czystego złota (w g) "zawartą" w jednostce monetarnej danego kraju.
Obowiązywał on z mocy ustawy ogłaszanej przez władze państwowe, po II wojnie światowej - w uzgodnieniu z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW). Obniżenie parytetu złota oznaczało dewaluację, a jego podwyższenie rewaluację waluty. Z czasem kolejne kraje rezygnowały z ustalania wartości swej waluty w oparciu o parytet złota, prawna jego likwidacja nastąpiła w wyniku ratyfikacji w dniu 1 IV 1978 zmienionego statutu MFW.
Obecnie poszczególne kraje mają pełną, gwarantowaną prawem międzynarodowym swobodę w ustalaniu zasad kursowych swych walut. Ich wartość mogą ustalać w stosunku do waluty międzynarodowej, koszyka walutowego, europejskiej jednostki walutowej (ECU) lub specjalnych praw ciągnienia (SDR).
W niektórych krajach, nie będących członkami MFW, utrzymano parytety złota, jednakże nie mają one związku z wzajemnymi kursami ich walut i walut innych państw.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl