W literaturze i praktyce edukacyjnej w Polsce używa się terminu „media” w różnych znaczeniach. Najczęściej pojęć to odnosi się do tzw. mass mediów i oznacza środki masowej komunikacji- tj. urządzenia przekazujące określoną treść (komunikaty) poprzez kontakt pośrednie (np. radio, telewizja, gazeta) . Powszechny dziś jest pogląd, że żyjemy w świecie mediów. Korzystamy z gazet, książek, radia, telewizji, komputera podłączonego do sieci. One kształtują nasze poglądy i postawy.
W naszych czasach mamy do czynienia z nowym typem niewidzianego środowiska wychowawczego, którym stało się środowisko medialne. Telewizja, komputer, video, internet, radio, gazety, tworzą niewidzialnych wpływów, w którą uwikłany jest współczesny człowiek. Zasypywany różnymi informacjami nie jest w stanie ich rejestrować, porządkować i wartościować.
Wiele diagnoz socjologicznych i pedagogicznych pokazuje, że jednym z najsilniejszych czynników kształtujących podstawy, poglądy i system wartości dzieci są właśnie media. Zwraca się także uwagę na szkodliwe efekty ich oddziaływania na dzieci. Mogą one naśladować nie zawsze pozytywnych bohaterów, uczą się jak popełniać przestępstwa. Telewizyjne programy mogą powodować agresywne zachowanie u dzieci, które mają problemy osobowościowe, tzw. Predyspozycje (skłonności) do takich zachowań. Telewizja może prowadzić do powiększenia się bierności, nieuspołecznieniania, braku twórczości. Nadmierne oglądanie telewizji przez małe dzieci zaburza rozwój mowy i zaburza wyobraźnię. Telewizja narusza więzi rodzinne i komunikację między członkami rodziny.
Dziecko współczesne staje się niewolnikiem mediów.
Wskazując na łacińskie pochodzenie słowa ,,media”- od słowa ,,pomiędzy”, ,,środek” - definiuje się ,,media” jako ogniwa pośrednie lub osoby komunikowania. Medium to coś, co przenosi informacje pomiędzy nadawcą a odbiorcą. Jeżeli media przekazują informacje służące kształceniu ,wówczas zyskują miano mediów edukacyjnych. Media to są przedmioty, materiały, urządzenia przekazujące odbiorcom określone informacje ,komunikaty , poprzez słowa, dźwięki i obrazy, a także umożliwiające im wykonywanie określonych czynności intelektualnych i manualnych .
Są dwa podstawowe zadania edukacji medialnej:
-przygotowanie do właściwego (krytycznego) odbioru mediów,
-przygotowanie do posługiwania się mediami jako narzędziami ,rozwoju intelektualnego, rozrywki i pracy zawodowej.
Telewizja i komputer głęboko przenikają do życia społecznego .Pokonują bariery wiekowe , działają na ludzką świadomość i podświadomość. Wyznaczają poziom i charakter życia ,umożliwiają zaspokojenie potrzeb ,wpływają na kształtowanie postaw , wyznaczają sposoby i formy komunikowania się.
Środki masowego przekazu oddziałują na współczesne dzieci już od pierwszych miesięcy życia i stopniowo , w miarę rozwoju dziecka , stają się coraz ważniejsze. Telewizja wpływa na rozwój psychiczny i fizyczny dzieci. Nawet gdy dziecko korzysta z niej przy odpowiednim oświetleniu i z zachowaniem odpowiedniej odległości oraz właściwej postawy, nawet przy przestrzeganiu najważniejszych zasad , jej wpływ jest niekorzystny . Dziecko jest bowiem bierne, nieruchome a im młodsze ,tym bardziej jest mu potrzebny ruch. Oglądanie filmów ogranicza najczęściej inne zajęcia ,przede wszystkim ruchowe i pobyt na powietrzu. Ograniczenie to ma negatywny wpływ na dzieci znajdujące się przecież w okresie intensywnego rozwoju fizycznego.
Telewizja dostarcza wielu wrażeń wzrokowych i słuchowych. Ciągłe ich doznawanie obciąża system nerwowy dziecka, zmusza je do nieustannej pracy a tym samym prowadzi do zmęczenia. Przejawia się to słabszą koncentracją uwagi, niepokojem ruchowym, mniej sprawnym wykonywaniem różnych czynności, drażliwością. Dzieci mało odporne są bardziej pobudliwe. Podczas oglądania filmów dzieci angażują swoją uwagę. Jeśli ich czas zostanie wykorzystany przed telewizorem, później występują trudności w skupieniu się na innych zajęciach, np. na lekcjach. W rezultacie telewizja zamiast przyczyniać się do ułatwienia, nauki utrudnia ją. Środki masowego przekazu wpływają na przeżycia dzieci, a tym samych na ich rozwój emocjonalny. Dzieci bardo żywo reagują na treści prezentowane w filmach.
Telewizja oprócz zagrożeń stwarza również szansę. Dzięki niej dzieci często zaskakują nauczycieli i rodziców swoją wiedzą zasobem słów, znajomością faktów. To ona pozwala na wyrównanie poziomu wiedzy i wyobraźni dzieci z różnych środowisk. Rodzice i nauczyciele, chcą aby wpływ telewizji na rozwój dziecka był pozytywny, powinni pamiętać, żeby dziecko poświęcało na telewizją tyle czasu, na ile pozwala jego wiek i stopień rozwoju. Czterolatki powinny zadowolić 30 minutami dziennie; jeśli troszkę więcej, to nie w jednym kawałku, ale z przerwą na odpoczynek od emocji. Dziesięciolatki mogą bez szkody dla zdrowia poświęcić na oglądanie telewizji 60 minut, a jeżeli troszkę więcej, to także z przerwą.
Współczesna dydaktyka i technologia kształcenia traktują media jako niezbędny element racjonalnie zorganizowanego procesy nauczania - uczenia się. W ujęciu syntaktycznym można stwierdzić żę media wpływają na rozwój dziecka poprzez trzy funkcje jakie pełnią w edukacji:
- funkcja poznawczo-kształcąca polega na tym, że media rozszerzają pole poznawcze uczących się przez udostępnieni im całej, rozległej rzeczywistości, rozwijając jednocześnie ich procesy percepcyjne, intelektualne i wykonawcze. Dziecko za pomocą mediów może oglądać np. autentyczne organizmy afrykańskie w ich naturalnym środowisku czy fragment rzeczywistości, które są niedostępne bezpośredniej obserwacji, gdyż w swej naturalnej postaci są zbyt małe lub zbyt duże;
- funkcja emocjonalno-motywacyjna jest silnie związana z funkcją poznawczo-kształcącą. Media dydaktyczne nie tylko wywołują silne przeżycia intelektualne, ale również wzruszenia, przeżycia emocjonalno-ekspresyjne, przez co rozbudzają zaangażowanie, zaciekawienie i zainteresowanie materiałem nauczania. Między emocjami a motywacją istnieje ścisły związek. Dlatego media, oddziałując na sferę emocjonalną człowieka, tym samym uruchamiają u niego określone procesy motywacyjne. Uczenie się bez należytych emocji i motywacji jest nieefektywne;
- funkcja interkomunikacyjna polega na tym, że niektóre media, np. oparte na technice komputerowej, rozwijane na bazie komputera, nie tylko przekazują komunikaty, ale również umożliwiają wzajemne komunikowanie się, prowadzenie dialogu, co dotychczas było atrybutem jedynie ludzi.
Telewizja dostarcz wielu pożytecznych informacji, przynosi wiele korzyści. Nie można więc całkowicie pozbawić dziecka przyjemności korzystania z jej dobrodziejstw. Jednak to, ile czasu spędza przed tym urządzeniem, jakie ogląda programy i o jakie porze, zależy tylko od rodziców. Ich zadaniem jest dopilnować, aby dziecko oglądało takie programy, audycje czy filmy, które się przyczynią do jego pozytywnego rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego.
Środowisko medialne nazywa się obecnie niewidzialnym środowiskiem edukacyjnym. Mass media tworzą gęstą sieć niewidzialnych wpływów, w którą uwikłane jest współczesne dziecko. Przytłoczeni nadmiarem przekazów nie jesteśmy przygotowani do ich odbioru i selekcji.
Oderwijmy wzrok od ekrany i popatrzmy dookoła. To prawdziwa rzeczywistość: dziecko, z którym dawno się nie bawiliśmy, żona, z którą długo nie rozmawialiśmy, ktoś kto na nas czeka…