AUTYZM
Autyzm wczesnodziecięcy to zespół poważnych zaburzeń rozwojowych dziecka, manifestujących się do 30 miesiąca życia, związanych z wrodzonymi dysfunkcjami układu nerwowego.
Autyzm występuje częściej u chłopców niż u dziewczynek ( w relacji 4:1) i ujawnia się u 15 na 10 000 dzieci. Około 70% dzieci autystycznych jest upośledzona umysłowo. Wśród dzieci dotkniętych autyzmem istnieją duże różnice w manifestowaniu zaburzeń.
Ogólna inteligencja wysoka________________niska
Autystyczne zaburzenia
Lekkie________________________________________________mocne
Osoby z zespołem Aspergera inteligentni autyści
Osoby upośledzone umysłowo upośledzeni autyści
Z cechami autystycznymi
Zaburzenia autystyczne:
zaburzenie więzi międzyludzkich można scharakteryzować jako niewystarczająca świadomość egzystencji czy uczuć innych ludzi, brak lub zakłócony sposób poszukiwania komfortu w czasie złego samopoczucia, trudności naśladowania, zabawa z rówieśnikami, zawierania przyjaźni, rozumienia konwencji w interakcjach społecznych.
Zaburzenie komunikacji i fantazji sprowadza się do: braku porozumiewania się za pomocą języka werbalnego i pozawerbalnego (gesty, mimika. Ekspresja twarzy, wzrok ), braku wyobraźni - trudności w odgrywaniu ról i zabawa na niby, zakłócenia treści formy wypowiedzi oraz upośledzenia zdolności inicjowania lub podtrzymywania rozmowy.
Ograniczony repertuar aktywności i zainteresowań polega na manifestowaniu stereotypii ruchowych, na uporczywym zajmowaniu się tymi samymi przedmiotami czy sprawami, zwężeniu zainteresowań, wykazywaniu niepokoju przy nieznacznych zmianach w otoczeniu.
U podłoża autyzmu leży niedostateczny rozwój „teorii umysłu”. Punktem wyjścia do rozwoju teorii umysłu jest wspólna, dzielona z kimś uwaga. Gotowość do dzielenia uwagi daje się zauważyć między szóstym a trzynastym miesiącem życia dziecka. Niezdolność do dzielenia uwagi utrudnia dziecku wysyłanie do otoczenia sygnałów o różnych swoich potrzebach, utrudnia także oczekiwanie reakcji od innych na te sygnały.
Konsekwencje - zaburzenia samoregulacji i stany napięcia.
Autyzm został opisany przez Leo Kannera w 1943roku. Zwrócił uwagę na następujące objawy autystycznego zaburzenia:
- niezdolność do interakcji społecznych
- stereotypowe, powtarzające się czynności
- brak mowy lub mowa niekomunikatywna
- dążenie do niezmienności otoczenia
- brak wyobraźni
- opóźnienie w rozwoju języka
- mylenie zaimków
- echolalia
- łatwość mechanicznego zapamiętywania
ZESPÓŁ ASPERGERA
Zachowania dzieci z zespołem Aspergera są podobne do zachowań dzieci z autyzmem.
Istnieje pogląd, że zespół Aspergera jest lżejszym wariantem autyzmu i wtedy te dzieci zalicza się do grupy autystów aktywnych, o dziwacznych społecznych interakcjach.
Charakteryzujące się tymi samymi nieprawidłowościami w zakresie interakcji społecznych, jak autyzm oraz ograniczonym, stereotypowym repertuarem zainteresowań i aktywności. Od autyzmu różni się ono przede wszystkim brakiem ogólnego opóźnienia lub upośledzenia rozwoju mowy i funkcji poznawczych. Zaburzeniu temu często towarzyszy wyraźna niezgrabność i tendencja do utrzymywania się zaburzeń w wieku młodzieńczym i w życiu dorosłym. w początkach wieku dojrzałego pojawiają się sporadycznie epizody psychotyczne.
Psychopatia autystyczna
Zaburzenia schizoidalne okresu dzieciństwa
Hans Asperger opisał zespół zaburzeń podobnych do autystycznych w 1944roku:
- dzieci od małego zachowują się jak dziwacy i najchętniej pozostają same
- w szkole bronią się przed uczestnictwem w zajęciach i wspólnych zabawach y też przed wypowiadaniem się
- wykazują mało zrozumienia dla reguł społecznych i nie mają intuicyjnej wiedzy o tym, co jest społecznie do przyjęcia
- brakuje im wyczucia, czego inni oczekują i jak inni odczuwają
- nie wykazują respektu przed dorosłymi i nie mają wyczucia dystansu
- sztywności, stereotypowości działań towarzyszy napięcie fizyczne, niezdarność ruchowa, oszczędna gestykulacja
- twarz pozbawiona mimiki nie wyraża stanów emocjonalnych, spojrzenie skierowane
w dal nie daje twarzy wyrazu zamyślenia
- komunikacja werbalna pozostawia wiele do życzenia, pomimo, że dzieci te mają dobra możliwości rozwinięcia mowy
- intonacja głosowa jest dziwaczna, głos monotonny albo nadmiernie modulowany
- dzieci te maja tendencje do mylenia zaimków osobowych
-używają mowy metaforycznie, tworzą nowe słowa, które tylko po części są trafne, celne, częściowo sprawiają wrażenie dziwacznych
- sposób używania mowy jest pedantyczny, przesadnie ścisły
- przede wszystkim uderza treść wypowiedzi, dzieci robią często dygresje odbiegające od tematu
- na pytania udzielają odpowiedzi nieistotnych, przedkładają kilka problemów, którymi się interesują i z tych dziedzin mają dogłębna wiedzę, w trakcie rozmowy na te tematy nie zwracają uwagi na reakcje partnera czy na upływ czasu.
RÓŻNICE POMIĘDZY ZESPOŁEM ASPERGERA I AUTYZMEM
Obszary zaburzeń |
Autyzm Kannera |
Zespół Aspergera |
Motoryka |
zwinność, gibkość, zgrabność, dobra kontrola ruchów pomimo sprawiania wrażenia bycia nieobecnym
|
Uderzająca niezgrabność, sztywność, zła motoryczna koordynacja |
Reakcje przymusowe stereotypie |
Stereotypie w większym stopniu ujawnione na obszarze motoryki; kręcenie się, przybieranie póz, tworzenie rytuałów z prostych czynności dnia codziennego, domaganie się stałości otoczenia
|
Pedantyczne, uporczywe rozwijanie wąskich zainteresowań dotyczących jakiejś problematyki, fascynacja problemem |
Zachowania społeczne |
Częstszy brak kontaktu wzrokowego w interakcjach, obsesyjne, jednostronne udziwnione reakcje w kontaktach społecznych, np. nieadekwatny śmiech, sygnalizowanie stanu niewygody krzykiem, autoagresją
|
Brak wyczucia społecznych oczekiwań, wyrażony brakiem respektu czy dystansu. Kontakt również jednostronny bez uwzględnienia życzeń czy reakcji partnera, np. długie monologi, dygresje wypowiedzi nie na temat, nieistotne |
Mowa |
Brak, opóźniona lub zmieniona, niezrozumiała, echolalia |
Słownik bogaty, składnia poprawna, treść wyrażana metaforycznie, sposób wyrażania przesadnie ścisły, neologizmy |
NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZENE
Niedostosowanie społeczne ma wymiar psychologiczny ( jest wewnętrznym, niekorzystnym stanem emocjonalno- motywacyjnym) oraz socjologiczny, wyrażający się w sferze behawioralnej, w naruszaniu norm moralnych i prawnych.
Niedostosowanie społeczne obejmuje osobowościowe zaburzenia w sferze emocjonalnej, motywacyjnej i których zewnętrznymi korelatami są zachowania naruszające normy społeczne.
KRYTERIA NIEDOSTOSOWANIA:
dziecko niedostosowane nie działa w swoim najlepszym interesie. Motywacja jego zachowań jest nierealistyczna.
Swoim działaniem stwarza sobie wiele kłopotów, przy czym działanie to jest wynikiem frustracji powstałej z powodu niemożności samodzielnego rozwiązywania problemów
Reakcje dziecka niedostosowanego są skomplikowane, tzn. nie można ich przewidzieć i na ogół są one nieproporcjonalne do bodźców. Z tego powodu jest niesprawiedliwie oceniane przez nauczycieli.
Dziecko takie nie odnosi sukcesów
Brakowi sukcesów towarzyszy złe samopoczucie dziecka
Dziecko niedostosowane czuje się nieszczęśliwe
TYPY NIEDOSTOSOWANIA
1) zachowania wrogie - jest to najpowszechniejszy typ (ok. 50% niedostosowanych), ukształtowany pod wpływem niekorzystnych czynników środowiskowych (rodzina, grupy rówieśnicze, szkoła).Jego rdzeniem jest agresywność, zabarwiona negatywnym ustosunkowaniem się do osób. Wrogość może się generalizować na szerszy układ społeczny i prowadzi najczęściej do przestępczości.
2) zachowania hamowane (wycofane, depresja) - w większości przypadków można domniemywać ograniczoną etiologię zahamowania (czynniki pre- i postnatalne, poród). Zahamowaniu towarzyszy lęk i rezygnacja z życiowo ważnych celów (nauka), gorsze wykonywanie zadań i rozwijająca się zależność od innych. Współcześnie badania ujawniają u dzieci niedostosowanych zaniżoną samoocenę, poczucie samotności i lęk społeczny. Ze względu na brak agresywności dzieci zahamowane najczęściej nie są dostrzegane przez wychowawców i to uniemożliwia wczesną terapię.
3) Aspołeczność - objawia się zaawansowanym rozwojem symptomów wrogości, destrukcją, całkowitym nieposłuszeństwem, łamaniem wszelkich norm współżycia (przestępczości), a więc zespołem cech zbliżonych do osobowości socjopatycznej. W etiologii istotne znaczenie mogą mieć predyspozycje wrodzone oraz cechy nabyte w dzieciństwie.
4) Zachowanie niekonsekwentne - termin „niekonsekwencja” oznacza zespół symptomów sygnalizujących niemożność jednostki do wstrzymania się od natychmiastowej reakcji w chwili zadziałania bodźca. Jednostka taka reaguje przypadkowo, nieadekwatnie do „znaczeniowej treści” bodźca, przez co jej reakcje są niekonsekwentne. Zachowanie w sytuacjach społecznych jest równocześnie naruszeniem przyjętych norm werbalnych, zwyczajowych, a czasem prawnych.