Sposób finansowania

zbiorowego transportu miejskiego

w oparciu o doświadczenia

Kaliskich Linii Autobusowych Spółka z o.o.

Październik 1999

1. Restrukturyzacja MZK w Kaliszu

Zmiany gospodarcze, które nastąpiły w Polsce po 1989 roku wpłynęły również na stan komunikacji miejskiej. Zubożenie społeczeństwa i bezrobocie, spowodowały wyraźne zmniejszenie liczby przewożonych pasażerów, a tym samym i wpływów. Wzrosły również koszty eksploatacji Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Kaliszu.

Samorządy lokalne zobligowane ustawą z dnia 19.05.1990 r. do realizacji usług komunikacji zbiorowej jako zadań własnych, szukają różnych form przekształcenia działających firm w struktury wydajne. Najczęściej wybieraną formą stał się zakład budżetowy. Wszystkie te warunki zadecydowały o przekształceniu komunikacji miejskiej w taki właśnie zakład. W wyniku zaistniałej sytuacji doszło do powołania w 1991 roku zakładu budżetowego miasta pod nazwą Miejski Zakład Komunikacyjny. MZK posiadał 100 autobusów i zatrudniał ok. 390 pracowników. Struktura firmy pozostała skomplikowana i nieefektywna. Zakład był finansowany z wpływów ze sprzedaży biletów oraz dotacji z budżetu miasta. Nie przywiązywano wagi do obniżki kosztów, reklamy i promocji usług, a przez to możliwości poprawy kondycji finansowej firmy. Jedynie podwyższano ceny biletów. W 1994 r. spotkało się to z barierą popytu i uniemożliwiło dalszy wzrost wpływów.

Ponieważ Miasto nadal w dużym stopniu dotowało działalność MZK konieczna stała się reorganizacja zakładu.

2. Powstanie Kaliskich Linii Autobusowych

W 1992 r. w Kaliszu przebywała brytyjska delegacja z Southampton. Działając w ramach funduszu pomocy Polsce, zamierzała określić strategię rozwoju gospodarczego miasta. Władze Kalisza poprosiły Southampton w roku 1993 o pomoc w reorganizacji komunikacji miejskiej. W efekcie podpisano list intencyjny o utworzeniu spółki joint-venture. Eksperci z firmy Southern Vectis plc. opracowali plan przedsiębiorstwa polsko-angielskiego gwarantującego stworzenie rentownej komunikacji miejskiej. Władze Kalisza wybrały ten wariant, uznając jego zalety: wprowadzenie nowoczesnego zarządzania, racjonalizacja sieci komunikacyjnej i zatrudnienia, utrzymanie i umocnienie się na rynku w obliczu konkurencji, finansowa samowystarczalność przedsiębiorstwa, czyli mniejsze koszty utrzymania komunikacji publicznej, jasne zasady finansowania usług przewozowych.

1 czerwca 1994 r. Zarząd Miasta powołał spółkę joint-venture Kaliskie Linie Autobusowe Sp.z o.o. Miasto Kalisz posiada 80% udziałów spółki, 20% posiada strona angielska (Southern Vectis).

W 1994 r. KLA wprowadziły nową sieć komunikacyjną mającą na celu rozszerzenie obszarów obsługiwanych przez autobusy. Zwiększona została liczba punktów docelowych i liczba przystanków. Doprowadzenie firmy do standardu europejskiego wymaga nieustannych nakładów inwestycyjnych. Jednakże już widać osiągnięcia. W celu podniesienia komfortu podróżowania KLA sukcesywnie wymienia tabor - zakupiono 5 przegubowych, ekologicznych niskopodłogowych autobusów MAN oraz 11 VOLVO. Wybudowana została własna ekologiczna kotłownia na gaz ziemny, zmodernizowano stację diagnostyczną, sukcesywnie wymieniane są wiaty przystankowe na nowe a w bieżącym roku rozpoczęto budowę nowej ekologicznej myjni autobusowej.

Jako wymierny efekt działalności firmy może posłużyć informacja, że pomimo utrzymania cen biletów na poziomie jednym z niższych w kraju, nakłady miasta przeznaczone na komunikację miejską z budżetu spadły z 13,88% wysokości budżetu w roku 1990 do poziomu ok. 4% w ostatnich latach.

3. Nowa forma finansowania.

Wpływy KLA uzyskują ze sprzedaży biletów, z działalności dodatkowej, jak np.: ekspozycja reklam, diagnostyka pojazdów oraz z kontraktów z Miastem i poszczególnymi gminami itp. Kontrakt podpisywany pomiędzy KLA i Zarządem Miasta Kalisza, jest znacznie korzystniejszą formą finansowania niż dotacja, ze względu na podstawową różnicę pomiędzy, a mianowicie:

• dotacja - wielkość środków przekazywanych w ramach posiadanych przez Miasto możliwości, nie zawsze pokrywa potrzeby Zakładu,

• kontrakt - zapłata za wykonanie usług przewozowych osiągnięta przez pertraktacje pomiędzy Spółką a Zarządem Miasta Kalisza wg wcześniej określonych zasad.

4. Różne formy Kontraktów.

Kontrakt pomiędzy Kaliskimi Liniami Autobusowymi i Miastem Kalisz obliczany jest w oparciu o „Metodologię obliczania kontraktów” podpisaną przez Zarząd Miasta i Zarząd KLA. Zanim jednak doszło do podpisania metodologii Zarząd miasta powołał specjalną komisję składającą się z przedstawicieli KLA i specjalistów Urzędu Miejskiego. Komisja rozważała pięć wariantów systemu rozliczeń:

1. Podstawę odniesienia stanowi koszt jednego wozokilometra ustalanego za rok poprzedni.

2. Podstawę stanowi rezygnacja z ustalania kwoty kontraktowej w części dotyczącej refundacji kosztów przejazdów bezpłatnych i ulgowych i zastąpienie tej części kontraktu wykupem tych ulg u przewoźnika.

3. Polegający na wydzieleniu z budżetu Miasta określonej części przychodów miejskich na cele komunikacji zbiorowej (w ujęciu procentowym), przy określeniu, że ilość wykonywanych wozokilometrów na terenie miasta nie ulega zmniejszeniu oraz zakres stosowanych ulg w przejazdach nie ulega zmianie.

4. Podstawę stanowi jednostka kalkulacyjna, którą jest ilość przewiezionych pasażerów i określona przeciętna odpłatność za przejazd, obliczona przez podzielenie wartości sprzedaży działalności podstawowej i ilości przewiezionych pasażerów.

5. Podstawę kwoty rocznego kontraktu handlowego stanowi różnica pomiędzy ceną biletu normalnego, a ceną uiszczoną przez pasażera na skutek stosowania określonych przez nabywcę (tj. Miasto Kalisz) ulg przewozowych, z jednoczesnym nadaniem przez Radę Miasta uprawnień do przejazdów bezpłatnych i ulgowych określonym grupom pasażerów oraz wykonywania kursów przynoszących straty (nierentowne), jednak ze względów społecznych niezbędne (kursy socjalne).

5. Kontrakt KLA z Miastem Kalisz.

Miasto Kalisz realizując politykę społeczną i transportową zapewniającą ludności powszechną dostępność do przewozu środkami transportu zbiorowego w komunikacji miejskiej - nabywa usługi przewozowe od KLA w formie rocznego kontraktu handlowego na każdy rok kalendarzowy, składającego się z:

I. KONTRAKT na refundację przejazdów bezpłatnych w granicach miasta obliczony w oparciu o następujące dane :

• Rejestrację pasażerów korzystających z przejazdów bezpłatnych metodą badań ankietowych.

• Średnią ilość przejazdów bezpłatnych w stosunku do średniej ilości pasażerów określa procentowy udział przejazdów bezpłatnych do całkowitej ilości przewożonych pasażerów.

• Poprzez przemnożenie uzyskanej ilości przejazdów bezpłatnych przez cenę biletu jednorazowego otrzymujemy wyliczenie części kontraktu w zakresie przejazdów bezpłatnych.

Metoda ta wyeliminowała błędy przyjmowanych dotąd statystycznych obliczeń ilości pasażerów korzystających z komunikacji bezpłatnie i szacunkowej częstotliwości przejazdów w poszczególnych grupach uprawnionych.

II. KONTRAKT na dopłatę do przejazdów ulgowych w granicach miasta obliczony w oparciu o następujące dane:

• Średnia roczna ilość sprzedawanych biletów ulgowych miejskich stanowi podstawę do obliczenia kwoty kontraktowej w części dotyczącej przejazdów ulgowych.

• kontrakt jest wyliczany jako iloczyn liczby biletów ulgowych i 50% ceny biletu normalnego, pomniejszony o skalę ......% jako zjawiska łączenia biletów ulgowych przez pasażerów.

• Skala łączenia biletów ulgowych obliczana wg metodyki jak w części I.

III. Kontrakt na utrzymywanie w granicach miasta kursów ekonomicznie nieuzasadnionych, a koniecznych ze względów społeczno - socjalnych.

• Podstawę pozyskania danych i obliczania kwoty kontraktu w części dotyczącej zwrotu kosztów utrzymywania kursów nierentownych lecz niezbędnych ze względów społecznych stanowią badania napełnienia pojazdów.

• Na bazie przejechanych kilometrów przy wykonywaniu wyodrębnionych kursów niedochodowych oblicza się koszt utrzymywania tychże kursów.

W chwili obecnej zwrot kosztów utrzymania kursów nierentownych ogranicza się jedynie do linii nocnej.

ZALETY KONTRAKTU:

• motywuje do zwiększenia jakości usług, a tym samym do zwiększenia ilości przewiezionych pasażerów (wysokość kontraktu powiązana z wydajnością),

• zgodny z nowym ustawodawstwem zobowiązującym do wyrównywania przewoźnikowi kosztów przejazdów ulgowych i bezpłatnych (art.12b dodany do Ustawy z dn. 29.08.1997 roku o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób w związku z reformą ustrojową państwa Dz.U.Nr 106 poz. 668 z 1998 r.)

• pozwala na dokładne wyliczenie ilości przejazdów osób uprawnionych do przejazdów ulgowych (na podstawie sprzedaży biletów),

• eliminuje zjawisko łączenia biletów ulgowych,

• pozwala na dokładne wyliczenie ilości przejazdów w grupie uprawnionych do przejazdów bezpłatnych (metodą badań ankietowych - prawdopodobieństwo powyżej 95%),

• wykazuje tylko osoby faktycznie korzystające z uprawnień, czyli kwota kontraktu pokrywa koszty faktycznie zrealizowanych ulg,

• umożliwia decyzję na poziomie Miasta (Miasto ponosi koszty nadanych przez siebie ulg),

• prostota obliczeń,

6. Kontrakty KLA z Gminami.

Obok kontraktu z Miastem Kalisz, Kaliskie Linie Autobusowe zawierają również Kontrakty na świadczenie usług przewozowych na terenie okolicznych Gmin. Wysokości kontraktów określone są jako różnice kosztów i wpływów wynikających z obsługi poszczególnych linii. Koszty obliczane są jako iloczyn ilości wykonywanych kilometrów i jednostkowej ceny wozokilometra. Wpływy natomiast oblicza się na podstawie badań napełnienia autobusów, poprzez które ustala się wskaźnik rentowności dla wszystkich kursów wykonywanych na terenie Gminy.

7. Wnioski

Firmy transportowe stoją w obliczu systematycznego zmniejszania się funduszy samorządowych na dopłacanie do komunikacji publicznej przy jednoczesnym zachowaniu istniejących szeroko uprawnień do przejazdów ulgowych i bezpłatnych. Wprowadzanie i stosowanie ulg dla pasażerów nie może pozostawać bez rekompensaty finansowej dla przewoźnika. Należy zatem ustalać przejrzyste zasady finansowania pozwalające powiązać wzrost wydajności - zwiększenie ilości pasażerów - ze wzrostem zapłaty. Nie może się to jednak dokonać w oderwaniu od podejmowania prób dostosowania działalności tych firm do warunków gospodarki rynkowej, a także bez określenia racjonalnej polityki komunikacyjnej z wprowadzaniem priorytetów dla komunikacji zbiorowej.

Sposoby finansowania zbiorowego transportu miejskiego październik 1999

1

Kaliskie Linie Autobusowe Spółka z o.o. 4

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---