Polityka Gospodarcza
dr Urszula Markowska Przybyła
ćw 25.03.2012 r.
Modele rynku pracy:
model klasyczny
model popytowy
model klasyczny: odpowiada politykom pasywnym - jak najmniej interwencji.
Założenia:
płace elastyczne, dostosowują się pod wpływem popytu pracy
doskonały przepływ informacji,
praca ma charakter homogeniczny tzn, że każdy pracownik jest tak samo produktywny,
na rynku pracy występuje pełna konkurencja i nie ma przeszkód w dostępie do niego,
siła robocza jest w pełni mobilna, (mobilność w sensie terytorialnym, ale też w sensie zawodowym i sektorowym)
na podstawie tych założeń zwolennicy tego modelu uważają, że jeżeli jest bezrobocie to ma ono charakter dobrowolny. Jeżeli występuje bezrobocie przymusowe to wynika ono z niesprawności mechanizmu rynkowego. Zwolennicy proponują, żeby wtedy eliminować ograniczenie, bariery mechanizmu rynkowego, gdyż to zlikwiduje przymusowe bezrobocie.
Model taki nie istnieje
Model popytowy:
zakłada interwencję Państwa w rynek pracy.
W latach 70. rozwinęła się nowa mikroekonomia bezrobocia i traktowała ona rynek pracy tak, że w zasadzie przejmowała większość założeń modelu klasycznego, ale odrzucała założenie o doskonałej informacji. Odrzucenie tego jednego założenia skutkowało tym, że przyjęto, iż konieczna jest interwencja na rynku pracy. Ponieważ nie ma doskonałej informacji to p0owoduje to takie zakłócenia, że jest tu miejsce na interwencję Państwa.
W latach 80. powstała teoria „hipoteza histerezy” - jest to zjawisko, kiedy mija przyczyna jakiegoś zjawiska, nie ustępuje skutek. Czyli: ustępuje przyczyna bezrobocia, ale bezrobocie nie spada - nie ma wzrostu zatrudnienia. Obserwowany na rynku pracy. Różnie tłumaczony:
model insider - outsider - zgodnie z tą teoria wyjaśniającą histerezę pracownicy wykorzystują swoją przewagę nad bezrobotnymi, kontrolując negocjacje płacowe. Nie pozwala to na dostosowanie (obniżenie) płac do nowo zatrudnianych ze względu na wyższe kwalifikacje załogi.
Drugą teorią wyjaśniającą histerezy jest: przy dobrej koniunkturze przedsiębiorstwa przetrzymują ze względów społecznych pracowników, a redukcji dokonują w okresie recesji. Kiedy pracownicy są zwolnienia, a następuje ponowne ożywienie nie są zatrudniania, ponieważ ich umiejętności ulegają dekwalifikacji - szanse na ponowne zatrudnienie maleją.
Powyższe modele, wyłączając klasyczny, wskazują na to, że musi być podjęta interwencja na rynku pracy. Stanowiska różnych doktryn są do siebie zbliżone.
Polityka rynku pracy jest bardzo czuła politycznie. Rządy, które dopuszczają się wzrostu bezrobocia tracą poparcie.
Polityka gospodarcza to nie tylko cele gospodarcze.
W polityce gospodarce nie tylko efektywność ekonomiczna jest istotna.
Przy polityce zatrudnienia ważnym celem jest cel społeczny. Nie możemy się kierować modelem klasycznym.
W polityce rynku pracy stawiamy na aktywne postawy. Nie poprzestajemy na usuwaniu barier mechanizmu rynkowego. Prawie wszyscy zgadzają się co do tego, że na rynku pracy należy być aktywnym.
Pasywność na rynku pracy polega na usuwaniu barier w mechaniźmie rynku pracy.
Metody w modelach aktywnych:
Metody pasywne:
zasiłki dla bezrobotnych,
wcześniejsze emerytury,
obniżenie płac, ale nikogo się nie zwalnia,
dążymy w tych metodach do tego, aby jak najdłużej zachować miejsca pracy
Metody aktywne to takie nastawione na tworzenie nowych miejsc pracy:
aktywizacja bezrobotnych
pożyczki na stworzenie miejsc pracy,
obniżenie podatków
tworzenie miejsc pracy w sektorze państwowym,
subwencjonowanie zatrudnienia,
Instrumenty polityki zatrudnienia:
instrumenty zwiększające popyt na siłę roboczą (metoda aktywna)
instrumenty wpływające na zmniejszenie podaży siły roboczej (metody pasywne; mniej osób oferujących swoją pracę; wcześniejsze emerytury, mniejszy wymiar czasu pracy; wydłużenie zasadniczej służby wojskowej, itp.)
porozumienia międzynarodowe w sprawie transferu siły roboczej.
Polityka rynku pracy w Unii Europejskiej.
Krajowe plany działań na rzecz zatrudnienia.
Nie są przewidziane żadne sankcje. Państwa same określają wysokość środków, politykę zatrudnienia.
Są sugestie i zalecenia.
Powody interwencji Państwa na rynku pracy:
niedostateczna przejrzystość związana z brakiem informacji
niedostosowania alokacyjne związane z rozmijaniem się polityki edukacyjnej z zapotrzebowaniem rynku pracy
niedostateczna skłonność do ryzyka (osoby bezrobotne lub chcące zmienić pracę w niedostatecznym stopni chcą podjąć ryzyko finansowe przekwalifikowania się),
dyskryminacja grup problemowych,
efekt histerezy