VADEMECUM
Organizm jako układ otwarty.
Metabolizm i jego kierunki.
Enzymy-budowa i rola.
Woda i jej funkcje.
Właściwości i rola związków organicznych.
Witaminy.
Proces trawienia.
Istota wydalania szkodliwych produktów przemiany materii.
Układ krążenia.
Układ wydalniczy.
Obronność organizmu.
Makroelementy i mikroelementy.
Układ pokarmowy.
ORGANIZM JAKO UKŁAD OTWARTY.
ORGANIZM- jest samoregulującym i samokontrolującym się, oraz zdolnym do reprodukcji, uporządkowanym systemem struktur, będący układem otwartym, przez który przepływa strumień materii, energii i informacji.
METABOLIZM I JEGO KIERUNKI.
METABOLIZM-to całokształt reakcji biochemicznych zachodzących w komórkach organizmy, związanych z przepływem materii, energii i informacji, zapewniających organizmowi wzrost, ruch, rozmnażanie, pobudliwość nerwową. Przebieg procesów metabolicznych możliwy jest dzięki czynnościom fizjologicznym: odżywianiu; oddychaniu; ruchowi; wydalaniu. Czynności te podlegają ścisłej kontroli i regulacji ze strony układu nerwowego i hormonalnego. Metabolizm zapewnia równowagę wewnętrzną organizmu i jego sprawne funkcjonowanie w środowisku zewnętrznym. Istnieją 2 kierunki przemian metabolicznych: anabolizm i katabolizm.
Anabolizm obejmuje reakcje syntezy złożonych związków organicznych ze związków prostych. Reakcje te wymagają dostarczenia energii, w wyniku czego w produktach syntezy nagromadzona jest większa ilość energii niż w substratach. Do reakcji anabolicznych zalicza się biosyntezę białek, tłuszczów, węglowodanów.
Katabolizm obejmuje reakcje rozkładu złożonych związków organicznych na produkty proste, zawierające mniejszy zapas energii niż substraty.
Wyzwolona w tych substratach energia jest kumulowana w uniwersalnym przenośniku energii- ATP(adezynotrójfosforan). Zarówno anabolizm, jak i katabolizm w organizmie przebiegają równocześnie i są współzależne. Intensywność ich przebiegu zależy od wieku, np. u młodych osobników dominują reakcje syntezy, u dojrzałych oba procesy wyrównują się, u starych zaś przeważają reakcje rozpadu. W przebiegu reakcji metabolicznych nieodzowną rolę odgrywa wysokoenergetyczny związek ATP, którego energia może być wykorzystywana w biochemicznych reakcjach endoergicznych.
ENZYMY-BUDOWA I ROLA.
ENZYMY to biokatalizatory białkowe wytwarzane przez każdy żywy organizm, regulujące szybkość przebiegu reakcji biochemicznych. Istnieją enzymy zbudowane tylko z białka, ale częściej spotykane są enzymy złożone z 2 elementów: apoenzymy i koenzymy. Apoenzym warunkuje specyficzność substratową działania enzymu, gdyż wykazuje powinowactwo do substratu. Koenzym określa typ katalizowanego procesu, decyduje o tym, w jakiej przemianie ulega substrat.
Enzymy charakteryzują się następującymi cechami:
obniżają energię katalizowanych reakcji, tzw. energię aktywacji; oznacza to, że ilość energii potrzebnej do przebiegu dowolnej reakcji jest mniejsza od ilości energii wykorzystywanej w danej reakcji bez użycia enzymów;
nie zmieniają się w wyniku reakcji, a przez to mogą wielokrotnie działać na kolejne porcje tych substratów;
działają na ściśle określone substraty, co nazywa się specyfiką działania enzymów;
nie maja wpływu na równowagę reakcji;
wykazują dużą aktywność katalityczną;
warunkują większą skuteczność przebiegu reakcji, nadają kierunek reakcjom;
Każdy enzym posiada tzw. centrum aktywne- miejsce utworzone przez kilka aminokwasów i tym centrum łączą się nietrwale z substratem tworząc kompleks enzym-substrat. Substrat i enzym muszą się przestrzennie dopasować. Powstanie kompleksu obniża energię aktywacji. Wzrost stężenia substratu przyspiesza reakcję. Substancje podobne budową do cząsteczki substratu mogą blokować centrum aktywne enzymu.