Międzynarodowe przepływy kapitału

Międzynarodowe przepływy kapitału polegają na transferze siły nabywczej z określonego kraju za granicę i z zagranicy do danego kraju. Transfery mają różnorodny charakter, określany przez dwie cechy - zwrotności i odpłatności

Zwrotność - oznacza, że kraj otrzymujący określoną wartość jest w przyszłości zobowiązany do jej zwrotu.

Odpłatność - oznacza konieczność przekazywania za granicę, w trakcie użytkowania kapitału, określonych wartości jako wynagrodzenia za czasowe dysponowanie pewną siłą nabywczą

Jeżeli weźmie się pod uwagę, że transfer za granicę może odznaczać się również cechami bezzwrotności i nieodpłatności, to z teoretycznego punktu widzenia można wyróżnić cztery podstawowe typy transferów

Cztery podstawowe typy transferów

• Nieodpłatne, ale zwrotne,

• Odpłatne i bezzwrotne,

• Nieodpłatne i bezzwrotne,

• Odpłatne i zwrotne

Nieodpłatne i bezzwrotne

• Kraj dokonujący transferu przekazuje zagranicy część swego dochodu narodowego lub majątku bez konieczności zwrotu przekazanych wartości przez kraj zasilany oraz bez konieczności płacenia przezeń jakichkolwiek odsetek czy dywidend.

Nieodpłatne, ale zwrotne

• Również w pewnej mierze mają charakter pomocy, jednak warunek zwrotności decyduje o tym, iż nie są one tak korzystne dla krajów zasilanych, jak transfery jednostronne.

Odpłatne i bezzwrotne

• Wieczny kredyt - rzadkie przypadki

Odpłatne i zwrotne

Są najbardziej typowe i najczęściej występują w obrocie międzynarodowym

Pojęcie wywozu kapitałów może występować w dwóch ujęciach
- w ujęciu wąskim
- w ujęciu szerszym

w ujęciu wąskim- wywóz kapitału oznacza wywóz rzeczowych i/lub finansowych środków, żeby służyć za granicą do wytwarzania produktów i usług, przynosząc eksporterowi dochód z tytułu wykorzystania

w ujęciu szerszym - export kapitału obejmuje dodatkowo pomoc finansową, np.. Jednostronny transfer środków rzeczowych lub finansowych, nisko oprocentowane kredyty

w ujęciu szerszym - export kapitału obejmuje dodatkowo pomoc finansową, np.. Jednostronny transfer środków rzeczowych lub finansowych, nisko oprocentowane kredyty

Szersze ujęcie różni się od węższego tym, iż nie musi koniecznie przynosić dochodu, może nastąpić z przyczyn altruistycznych (pomoc dla krajów, w których wystąpiły klęski żywiołowe) lub polityczne

Kryteriami ruchu kapitału są:

• 1. Motywy przepływu kapitału.

• 2. Okres międzynarodowych przepływów kapitału.

• 3. Podmioty sprawcze oraz sposoby przemieszczania się kapitału.

• 4. Charakter międzynarodowych ruchów kapitału.

• 5. „Normalne” i „anormalne” ruchy kapitału.

• 6. Forma wywożonego kapitału

Motywy przepływu kapitału

Ruch kapitału o charakterze politycznym lub humanitarnym,

Ruch kapitału o charakterze ekonomicznym.

I. Chęć niesienia pomocy dla zagranicy w postaci darów, subsydiów, zwrotnej pomocy gospodarczej oraz konieczności wyrównywania zawinionych na skutek działań wojennych strat poprzez zapłatę odszkodowań.

Są to ruchy jednostronne, przede wszystkim rządowe

Ruchy ekonomiczne

II. Są to ruchy podporządkowane zasadzie osiągania maksymalnych zysków.

możliwość osiągania wyższej stopy zysku za granicą w porównaniu z krajową stopą zysku w krótkim okresie,

- niższe koszty inwestycji i produkcji za granicą w porównaniu z warunkami krajowymi

zapewnienie dostępu do źródeł surowców, zwłaszcza o podstawowym znaczeniu gospodarczym,
- istnienie granic dla ekspansji wewnątrz kraju,
- obejście barier celnych dzięki ulokowaniu kapitału w tych krajach, w których te bariery występują

zróżnicowane kształtowanie się cen i odmienne tendencje tego kształtowania w kraju i za granicą,
- względy podatkowe - np. wykorzystanie specjalnych ulg dla inwestorów zagranicznych w krajach lokaty

zróżnicowane kształtowanie się cen i odmienne tendencje tego kształtowania w kraju i za granicą,
- względy podatkowe - np. wykorzystanie specjalnych ulg dla inwestorów zagranicznych w krajach lokaty

wykorzystanie przewagi technologicznej, która nie występuje w stosunkach wewnątrzkrajowych,
- zdobycie zagranicznych rynków zbytu,
- względy spekulacyjne

różnice stóp procentowych na rynkach pieniężnych i kapitałowych,
- poprawa struktur lokat kapitałowych,
- różnice w poziomie stabilizacji stosunków politycznych i ekonomicznych w różnych krajach,
- produkcja dla macierzystego przedsiębiorstwa

Jeżeli chodzi o okres możemy mówić o
1. krótkookresowym ruchu kapitału - okres spłaty nie przekracza roku.
2. długookresowym ruchu kapitału - okres spłaty przekracza rok

Do ruchów krótkookresowych należą: lokaty na rachunkach w bankach zagranicznych, kredyty handlowe, niektóre kredytów finansowych oraz krótkookresowe lokaty na rynku walutowym

Specyfika długoterminowych ruchów kapitału polega na tym, że w szerokim zakresie są wykorzystane takie instrumenty rynku kapitałowego jak akcje i obligacje.

3. Podmioty sprawcze oraz sposoby przemieszczania się kapitału.
Można te ruchy przedstawić w postaci czterech wariantów:
- od publicznych eksporterów do publicznych importerów kapitału;
- od publicznych eksporterów do prywatnych importerów kapitału;
- od prywatnych eksporterów do publicznych importerów kapitału;
- od prywatnych eksporterów do prywatnych importerów kapitału;

Źródłem wywozu kapitału ze źródeł publicznych są budżety różnego rodzaju agend rządowych, budżety lokalne, a także budżety organizacji międzynarodowych

Zaliczany także do źródeł publicznych wywóz kapitału przez organizacje międzynarodowe obejmuje głównie różnego rodzaju kredyty udzielane przez takie organizacje, jak Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz inne banki regionalne , a także niektóre rodzaje kredytów udzielanych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

4. Charakter międzynarodowych ruchów kapitału.
Ruchy kapitału między krajami mogą być:
- autonomiczne - dokonywane ze względu na motywy ekonomiczne, kierujące działalnością gospodarczą w gospodarce rynkowej oraz indukowane - przepływy wtórne, powstające pod wpływem rozmiarów i charakteru obrotów autonomicznych

Zaliczamy do nich zmiany w stanie zadłużenia zewnętrznego i rezerw walutowych. Ruchy kapitału indukowane kształtują się w zależności od powstałego salda w obrotach handlowych i kapitałowych.

- wyrównawcze i spekulacyjne, wpływające bezpośrednio na bilans płatniczy

5. „Normalność” ruchu kapitału.

W literaturze ekonomicznej spotyka się także rozróżnienie między „normalnymi” i „anormalnymi” ruchami kapitału. W tych pierwszych wolny kapitał kieruje się z kraju, w którym stopa procentowa jest niższa od porównywalnych lokat, do kraju w którym w danym momencie jej poziom jest wyższy. W drugim przypadku kierunek ruchu kapitału jest odwrotny

6. Forma wywożonego kapitału.
Biorąc pod uwagę wymienione kryterium wyróżniamy:
- lokaty na rynku walutowym
- kredyty handlowe
- kredyty finansowe
- inwestycje pośrednie
- inwestycje bezpośrednie

Inwestycje zagraniczne można podzielić na

• inwestycje pośrednie

• inwestycje bezpośrednie

Inwestycje pośrednie

to długookresowe lokaty w zagranicznych papierach wartościowych, a zwłaszcza obligacjach i akcjach. Lokaty w akcjach dokonują zazwyczaj właściciele drobnych kapitałów, którzy chcą uzyskać wyższe zyski i dywidendy

Sprzedaży i zakupu papierów wartościowych może dokonywać instytucja lub firma zagraniczna za pośrednictwem rynku kapitałowego albo firma krajowa, np.bank, który podjął się sprzedaży akcji zagranicznej firmy

Firma lokująca kapitał musi się wówczas liczyć - przynajmniej nominalnie - ze zwiększonym ryzykiem związanym z partycypowaniem w kapitale akcyjnym spółki zagranicznej, prowadzącej działalność na własny rachunek i własne ryzyko

Dominującą formą zagranicznych inwestycji portfelowych (i. bezpośrednie) stanowi obecnie zakup akcji zagranicznych przedsiębiorstw. Ekspansji w tej dziedzinie sprzyja przede wszystkim długookresowa stabilizacja gospodarek najważniejszych krajów

Wraz z postępem w telekomunikacji pełniejsza i łatwiej dostępna stała się informacja zarówno o sytuacji gospodarczej poszczególnych firm, jak cena ich akcji na giełdzie. Ułatwia to z jednej strony decyzje co do ich zakupu, z drugiej zaś - techniczne przeprowadzenie tej operacji.

Inwestycje bezpośrednie

polegają na dokonywania nakładów kapitałowych długoterminowych (powyżej 10% wartości przedsięwzięcia) w przedsiębiorstwie innego kraju. Pozwalają sprawować efektywnej kontroli danego przedsiębiorstwa

Zalety inwestycji bezpośrednich

• Trudno jednoznacznie ocenić znaczenie inwestycji bezpośrednich dla kraju zasilanego w kapitał. Panuje wprawdzie powszechne przekonanie, że stanowią one ważny kanał przepływu z zagranicy nowoczesnej techniki i technologii oraz sprawnej organizacji produkcji.

Wada

Nie zawsze bowiem przedsiębiorstwa macierzyste przekazują do swych zagranicznych filii najnowocześniejszą wiedzę produkcyjną i organizacyjną.

Zalety dla kraju przyjmującego kapitał

• Bezsporną zaletą inwestycji jest większe zatrudnienie w kraju przyjmującym kapitał, a następnie wzrost płac oraz umiejętności produkcyjnych zatrudnionych. Podkreśla się też, że inwestycje te powodują wzrost wpływów podatkowych w budżecie kraju zasilanego w kapitał.

Wady dla kraju przyjmującego kapitał

Oprócz wielu zalet inwestycje bezpośrednie ujawniają też swoje słabe strony. Kierowane są one głównie do tych gałęzi produkcji, w których zagraniczni eksporterzy kapitału oczekują najbardziej rentownego jego zastosowania, a nie do tych którzy najefektywniej zdynamizowały rozwój gospodarczy kraju zasilanego

Specyfika długoterminowych ruchów kapitału polega na tym, że w szerokim zakresie są wykorzystane takie instrumenty rynku kapitałowego jak akcje i obligacje

---