BEZPIECZNE OPALANIE

AUTOR: KATARZYNA KUBISZEWSKA

WSTĘP

Podczas wakacji młodzież rzadko przejmuje się negatywnymi skutkami opalania, nie zdając sobie sprawy, że skutki uboczne nadmiernego przebywania na słońcu mogą być tragiczne. Aktualne dane pokazują, że główną przyczyną powstawania nowotworów skóry jest zbyt intensywne opalanie się (zwłaszcza w dzieciństwie). Nowotwory skóry stanowią w Polsce 10% wszystkich nowotworów złośliwych. Śmiertelność w przypadku zachorowania na nowotwory skóry jest wciąż wysokie. Ostre oparzeniowe odczyny posłoneczne mogą prowokować występowanie w obrębie skóry znamion barwnikowych. Liczne znamiona barwnikowe są z kolei czynnikiem ryzyka rozwoju czerniaka złośliwego. Badania epidemiologiczne w populacji białej wskazują na stały wzrost zachorowań na czerniaka skóry. Chociaż trudno wykazać bezpośredni związek pomiędzy działaniem promieni UV a czerniakiem, obecnie powszechnie panuje pogląd, że istotnym czynnikiem ryzyka w tym nowotworze są oparzenia słoneczne, zwłaszcza we wczesnym dzieciństwie.

Długotrwałe kąpiele słoneczne prowadzą również do szybszego starzenia się skóry oraz niekorzystnych zmian jej wyglądu (staje się szorstka, pogrubiała, nieelastyczna, tworzą się głębokie zmarszczki i bruzdy oraz trwałe przebarwienia, uszkodzeniu ulegają włókna kolagenenowe w skórze właściwej).

Opalanie niesie ze sobą również pozytywne skutki: bezpośrednio wpływa na syntezę niezbędnej do życia witaminy D3, reguluje gospodarkę wapnia i fosforu, zapobiega krzywicy, zapobiega osteoporozie, reguluję przemianę materii, stymuluje pozytywnie wegetatywny system nerwowy, poprawia układ odpornościowy oraz odtruwa organizm, dotlenia krew, poprawia nastrój (stymuluję produkcję endorfin, zwanych hormonami szczęścia). Promienie słoneczne są wielkim darem natury, trzeba z nich jednak korzystać rozsądnie i odpowiedzialnie. Wyniki wielu badań naukowych dowodzą, że regularne kąpiele słoneczne mogą stanowić dobrą prewencją lub podwyższyć szanse przeżycia wielu chorób nowotworowych Warunkiem tego, aby opalanie spełniało swą życiodajną rolę jest odpowiednia dawka słońca. Musi ona leżeć poniżej rumieniotwórczej, czyli takiej doprowadzającej do pierwszego zaczerwienienia skóry.

Ze względu na ryzyko jakie niesie ze sobą zbyt długie przebywanie na słońcu, niezbędne jest prowadzenie działań edukacyjnych, informujących o zasadach zdrowego i bezpiecznego korzystania z kąpieli słonecznych.

ADRESACI

Adresatami projektu są uczniowie I klasy liceum.

Z ankiety przeprowadzonej na zlecenie niemieckiego koncernu kosmetycznego Beiesdorf wynika, że 83% młodzieży, w przedziale wiekowym od 14 do 18 lat, poparzyło się w ostatnich trzech latach, co najmniej jeden raz. 63 %, a więc statystycznie dużo więcej niż połowa, uległa poparzeniu więcej razy. Podobne wyniki uzyskano w zeszłym roku na francuskiej Riwierze. Z jednej strony wiele młodych ludzi nie używa kremów ochronnych, z drugiej używając ich twierdzą: skoro jestem zabezpieczona mogę korzystać z dobrodziejstw słońca do woli. To złudzenie prowadzi często do tragedii, których skutków możemy oczekiwać w dalekiej przyszłości. Dermatolodzy przestrzegają, że Polska młodzież uzależniona jest od opalania w solariach.

Większość młodych ludzi nie uważa poparzeń słonecznych za coś niebezpiecznego. Bagatelizowanie tego zjawiska wynika z ogólnego braku świadomości jak i wiedzy na temat procesów zachodzących w skórze podczas opalania.

CELE OGÓLNE:

-zapoznanie uczniów z zasadami bezpiecznego opalania

-uświadomienie uczniom szkodliwości nadmiernej ekspozycji na słońcu

CELE SZCZEGÓŁOWE:

-zapoznanie uczniów z pojęciem opalenizny

-zapoznanie uczniów z korzystnymi oraz negatywnymi skutkami przebywania na słońcu

-uświadomienie uczniom zasad bezpiecznego opalania się

-uświadomienie uczniom jaki fototyp skóry posiadają i jak w związku z tym powinni się chronić przed negatywnym działaniem promieni słonecznych

METODY I FORMY:

-burza mózgów

-pogadanka

-miniwykład

-praca z tekstem

REALIZACJA:

Program może przeprowadzić wychowawca lub pedagog szkolny.

EWALUACJA:

Aby sprawdzić skuteczność programu, na samym początku zajęć oraz na końcu uczniowie będą wypełniać anonimowy kwestionariusz, który pokaże, czy program wpłynął na ich wiedzę oraz przekonania dotyczące opalania się.

Oprócz tego uczniowie odpowiedzą (pisemnie) na pytania co w projekcie im się podobało oraz zego im zabrakło.

Ewaluację przeprowadza prowadzący zajęcia.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ

TEMAT ZAJEC "Bezpieczne opalanie się"

CZAS: 45min x 2.

1. Przedstaw uczniom temat zajęć oraz zaprezentuj jego cele.

2. Rozdaj każdemu z uczniów kwestionariusz "Ja i opalanie się", poproś o jego wypełnienie. Zaznacz, że uczniowie wypełniają go anonimowo.

Kwestionariusz "Ja i opalanie się"

1. Co sądzisz o opaleniźnie ? zaznacz na ile zgadzasz się z poniższymi stwierdzeniami.

5-całkowicie sie zgadzam 4-zgadzam się 3-trudno mi powiedzieć 2-nie zgadzam się 1-całkowiecie się nie zgadzam

A. Opalenizna powoduje, że wyglądam zdrowo .......

B. Opalenizna powoduje, że wyglądam atrakcyjnie .......

C. Opalenie wpływa korzystnie na moją skórę .......

D. Wiem jaki mam fototyp skóry .....

E. Wybierając kosmetyki z filtrami, wiem czym się kierować przy ich zakupie .......

2. Zaznacz czy poniższe stwierdzenia uważasz za prawdziwe czy fałszywe.

A. Nadmierne opalanie zwiększa ryzyko nowotworów skóry PRAWDA FAŁSZ

B. Nadmierne opalanie powoduje brzydki wygląd skóry PRAWDA FAŁSZ

C. Opalanie się korzystnie wpływa na kości PRAWDA FAŁSZ

D. Opalanie się miedzy godz, 12.00 a 14.00 jest najzdrowsze PRAWDA FAŁSZ

E. Opalanie się jest lekarstwem na trądzik PRAWDA FAŁSZ

F. Przebywanie pod parasolem zwalnia z używania kremów z filtrem. PRAWDA FAŁSZ

G. Po opalaniu nie wolno korzystać z kremów nawilżających PRAWDA FAŁSZ

3.Przeprowadź z uczniami pogadankę na temat opalenizny. Spytaj ich co to jest opalenizna, czy wiedzą dlaczego skóra ciemnieje pod wpływem słońca.

Następnie zapoznaj ich z definicją opalenizny:

Opalenizna -ściemnienie barwy skóry (szczególnie widoczne u osób o jasnej karnacji) w wyniku naturalnej reakcji, która zachodzi podczas przebywania na świetle słonecznym (lub w solarium).

Ciemnienie skóry to reakcja obronna naszego organizmu na nadmiar promieniowania ultrafioletowego

4. Przeprowadź burzę mózgów na temat skutków opalania się. Podziel tablicę na dwie połowy: korzystne skutki opalania się oraz szkodliwe skutki opalania się. Wpisz do tabeli propozycje podane przez uczniów.

Przykładowe propozycje:

Korzystne skutki opalania się:

-synteza witaminy D3, która odpowiedzialna jest za kondycję naszych kosci, zapobeiga osteoporozie oraz krzywicy.

-wzmacnianie odporności organizmu

-dotlenienie krwi

-poprawa nastroju poprzez wytwarzanie hormonu szczęścia (endorfina)

-organizm około 20 razy szybciej czyści się z toksyn.

Szkodliwe skutki opalania się:

-przedwczesne starzenie się skóry

-wysuszanie skóry

-zwiększone ryzyko powstania raka skóry

-powstawanie trwałych przebarwień skóry oraz piegów

-podnoszenie ciśnienia tętniczego (niebezpieczne dla osób z problemami krążenia)

-uszkodzenie wzroku

Jeśli uczniowie nie wymienili któregoś ze skutków, przedstaw go.

5. Przeprowadź mini-wykład na temat rozsądnej dawki słońca :

Aby przebywanie na słońcu nie było dla nas szkodliwe, musimy pamiętać o kilku zasadach:

-słońca należy unikać od 11.00 do 15.00

-należy nosić nakrycia na głowę (najlepiej z szerokim rondem)

-przed opalaniem nie należy stosować na skórę kosmetyków/leków, które nie są przeznaczone do opalania. Nie powinno się również korzystać z perfum ani wód toaletowych.

-należy stosować kosmetyki z filtrami UVA/UVB. kremem smarujemy się na 20-30 minut przed wyjściem na słońce (krem musi mieć czas na wnikniecie w skórę), smarowanie powtarzamy co 2 godziny.

-kąpiąc się, należy stosować filtry wodoodporne

-aby ochrona kosmetykami była skuteczna należy zastosować odpowiednią ilość kremu -jeżeli użyjemy go zbyt mało współczynnik ochronny spadnie z 15 do np. 6

-przy zakupie kosmetyku powinniśmy zwrócić uwagę, aby zawierał on witaminy E, C, selen lub cynk.

-korzystając z przyspieszaczy opalania, również stosuj kremy z filtrem.

-nawet przebywając pod parasolem trzeba pamiętać o kremach ochronnych ponieważ promienie odbijają się również z otoczenia.

-po upalnym dniu musimy pamiętać o kosmetykach nawilżających

-usta należy smarować pomadką ochronną o współczynniku minimum 15 ponieważ wargi to częste miejsce powstawania raka skóry.

-musimy pamiętać również o ochronie oczu i nosić okulary przeciwsłoneczne, najlepiej zakupione u optyka.

-mitem jest, że słońce jest lekarstwem dla skóry trądzikowej. Pod wpływem ciepła nasila się łojotok, a gdy tylko zniknie brąz z twarzy, jego miejsce zajmą nowe ropne wypryski.

6. Zapoznaj uczniów z ciekawostką na temat opalania się

Ciekawostka

-Jeszcze jakieś 150 lat temu opalenizna bywała znakiem przynależności do niższych klas społecznych. Opaleni byli tylko ci, którzy musieli pracować na słońcu, czyli rolnicy, ogrodnicy i robotnicy. Od lat sześćdziesiątych XX wieku wśród ludzi zaczęto praktykować swoisty kult słońca - kto chciał być postrzegany jako osoba zdrowa, piękna i w świetnej kondycji, powinien być opalony.

7. Każdemu z uczniów wręcz arkusz "fototypy skóry". Dzieki niemu uczniowie dowiedzą się jaki typ skóry posiadają i jaka ochrona przed słońcem będzie dla nich najbardziej korzystna.

FOTOTYPY SKÓRY

Na podstawie reakcji skóry na promieniowanie słoneczne w ciągu pierwszych minut przebywania na słońcu zostało wyodrębnionych kilka typów skóry zwanych fototypami.

W zależnosci od tego, jaką masz cerę i kolor włosów mozna określić Twój fototyp.

FOTOTYP I

kolor włosów -rude/ blond

karnacja -bardzo jasna, mlecznobiała, często piegi

brązowienie skóry -trudno się opalasz, po przebywaniu na słońcu powstają zaczerwienienia i obrzęki

skłonność do oparzeń -bardzo wysoka

(% populacji, który posiada ten fototyp -2%)

Przy pierwszym kontakcie ze słońcem powinieneś/aś uzywać filtru 30-35, natomiast gdy skóra przyzwyczai się do kąpieli słonecznych 20-30

FOTOTYP II

kolor włosów -blond

karnacja-bardzo jasna

brązowienie skóry-nieznaczne, towarzyszą mu zaczerwienienia

skłonność do oparzeń-wysoka

( % populacji, który posiada ten fototyp -12%)

Przy pierwszym kontakcie ze słońcem powinieneś/aś uzywać filtru 20-30 , natomiast gdy skóra przyzwyczai się do kąpieli słonecznych 15-20

FOTOTYP III A

kolor włosów -ciemny bląd

karnacja -jasna

brązowienie skóry-opalenizna ciemna, od koloru złota do brązu

skłonność do oparzeń -częsta

( % populacji, który posiada ten fototyp - IIIA + IIIB -66% )

Przy pierwszym kontakcie ze słońcem powinieneś/aś uzywać filtru 15-20 , natomiast gdy skóra przyzwyczai się do kąpieli słonecznych 12-15

FOTOTYP IIIB

kolor włosów -średni brąz

karnacja - jasna

brązowienie skóry -opalenizna ciemna, od koloru złota do brązu

skłonność do oparzeń -sporadyczna

( % populacji, który posiada ten fototyp - IIIA + IIIB -66% )

Przy pierwszym kontakcie ze słońcem powinieneś/aś uzywać filtru 12-15 , natomiast gdy skóra przyzwyczai się do kąpieli słonecznych 7-8

FOTOTYP IV

kolor włosów -ciemny brąz

karnacja -śniada

brązowienie skóry -brązowienie bardzo szybkie

skłonność do oparzeń -bardzo rzadka

( % populacji, który posiada ten fototyp -12%)

Przy pierwszym kontakcie ze słońcem powinieneś/aś uzywać filtru 7-12, natomiast gdy skóra przyzwyczai się do kąpieli słonecznych 3-5

FOTOTYP V

kolor włosów -czarny

karnacja -śniada

brązowienie skóry-opalenizna bardzo ciemna

skłonność do oparzeń -brak

( % populacj, który posiada ten fototyp -8% )

Przy pierwszym kontakcie ze słońcem powinieneś/aś uzywać filtru 5-8, natomiast gdy

skóra przyzwyczai się do kąpieli słonecznych 2-3

8. Łączymy uczniów w pary, każdej parze wręczamy krzyżówkę. Gdy uczniowie skończą ją rozwiązywać, wspólnie sprawdzamy odpowiedzi.

Hormon szczęścia wytwarzany w trakcieprzebywania na słońcu
Kosmetyki ochronne, których używamy wchodząc do wody, powinny zawierac filtry ……………… .
Drobne plamki mogące powstać na cerze pod wpływem opalania się
Dzieki witaminie D3, nasze kości unikną choroby, którą jest ……………….
Po upalnym dniu powinniśmy używać kosmetyków o właściwośiach ………………
Określamy go wg koloru cery, włosów oraz tendencji do oparzeń słonecznych
Okulary przeiwsłoneczne należy kupować u ………………

Odpowiedzi:

1.endorfina 2. wodoodporne 3.piegi 4. osteoporoza 5.nawilżających 6.fototyp 7.optyka

9. Rozdaj uczniom kwestionariusz "Ja i opalanie się” oraz kwestionariusz dotyczący zajęć.