Nazwa ośrodka: Centrum Informacji Gospodarczej przy Stowarzyszeniu "Wolna Przedsiębiorczość" w Gdańsku
Tytuł pakietu: Zasady ubezpieczeń społecznych przy umowach: zlecenia, agencyjnej, o dzieło
Grupa: Reforma systemu ubezpieczeń społecznych
Data aktualizacji: 20.11.03r.
Obowiązujące zasady ubezpieczeń społecznych przy umowach: zlecenia, agencyjnej, o dzieło, zostały wprowadzone na mocy przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 110, poz. 1256, z późn. zm.) .
Umowa o dzieło
Pojęcie umowy o dzieło
Zgodnie z art. 627 Kodeksu cywilnego przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przykładem umowy o dzieło może być umowa wykonania szafy o określonych parametrach, czy też umowa opracowania dokumentacji technicznej projektu inwestycji drogowej.
Umowa jako jedyne zatrudnienie
Jeżeli umowa o dzieło jest jedynym zatrudnieniem, to bez względu na okres, na jaki została zawarta, nie powoduje ona obowiązku ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
Umowa z własnym pracodawcą
Jeżeli umowa o dzieło zawierana jest z własnym pracodawcą (tzn. jeżeli, na przykład, osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w firmie X i z nią też podpisuje umowę o dzieło), to jest ona w tej sytuacji traktowana jak stosunek pracy i podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zarówno społecznemu jak i zdrowotnemu. Tak samo traktowana jest umowa o dzieło wykonywana na rzecz własnego pracodawcy (nawet jeśli jest to umowa podpisana z innym pracodawcą). W takich przypadkach do obliczenia składek na ubezpieczenie społeczne sumuje się przychód z umowy o pracę z przychodem z umowy (lub umów) o dzieło.
Umowa z innym pracodawcą
Natomiast zawarcie umowy o dzieło z innym podmiotem niż własny pracodawca (np. kiedy pracownik firmy X zawiera umowę o dzieło z firmą Y) nie powoduje obowiązku żadnych ubezpieczeń, nawet wówczas, gdy podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy jest niższa niż najniższe wynagrodzenie.
Umowa zlecenia, agencyjna1 lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia
Pojęcie umowy zlecenia
W myśl art. 734 Kodeksu cywilnego przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (§ 1). W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie (§ 2). Umową zlecenia może być na przykład umowa wykonywania czynności związanych z obsługą sekretarską firmy.
Umowa jako jedyne zatrudnienie
Wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia, agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Dotyczy to wszystkich osób współpracujących w ramach tej umowy, bez względu na okres, na jaki umowa została zawarta (nawet na jeden dzień); jeżeli jest to dla danej osoby jedyne zatrudnienie (jedyny tytuł do ubezpieczeń).
Natomiast w przypadku zawarcia przez tę osobę kilku umów, z tym samym zleceniodawcą lub z różnymi zleceniodawcami, obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne z umowy zawartej najwcześniej, a kolejne umowy mogą być podstawą do ubezpieczeń dobrowolnych. Istnieje też możliwość wybrania do ubezpieczenia obowiązkowego innej (tzn. nie pierwszej) umowy.
Ubezpieczenia zdrowotne są obowiązkowe w obu wypadkach.
Umowa z własnym pracodawcą
Jeżeli umowa agencyjna lub zlecenia albo inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, została zawarta z własnym pracodawcą (z tym samym podmiotem, u którego dana osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę), to jest ona traktowana jak stosunek pracy. W takim przypadku podstawą do obliczenia składek na ubezpieczenie społeczne jest łączny przychód z umowy o pracę z przychodem z rozpatrywanej umowy.
Umowa z innym pracodawcą
W przypadku, gdy osoba zawierająca umowę agencyjną lub zlecenia jest pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę u innego pracodawcy niż zleceniodawca, to osoba ta podlega ubezpieczeniu społecznemu tylko z tytułu umowy o pracę. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umów zlecenia i agencyjnej są dobrowolne. Jeżeli jednak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa od najniższego wynagrodzenia, to osoba taka podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ze stosunku pracy i z tytułu umowy agencyjnej lub zlecenia.
Ubezpieczenia zdrowotne są obowiązkowe zarówno ze stosunku pracy jak i z dodatkowych umów.
Umowy zawierane ze studentami i uczniami szkół ponadpodstawowych
Umowy (zlecenia, agencyjne, o dzieło) zawierane ze studentami i uczniami szkół ponadpodstawowych nie powodują obowiązku ubezpieczeń społecznych, do czasu ukończenia przez te osoby 26 lat.
Umowy zawierane z emerytami i rencistami
Umowa jako jedyne zatrudnienie
Jeżeli umowa agencyjna lub zlecenia albo inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zawarta przez emeryta lub rencistę jest jego jedynym zatrudnieniem (nie pozostaje on jednocześnie w stosunku pracy), to bez względu na czas trwania umowy, ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne są obowiązkowe. Jeżeli emeryt lub rencista zawrze kilka umów zlecenia z różnymi lub z tym samym zleceniodawcą, to obowiązkowe są ubezpieczenia ze wszystkich umów.
Umowy o dzieło, stanowiące jedyne zatrudnienie emeryta lub rencisty są wolne od obowiązku ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
Umowa z własnym pracodawcą
Emeryt lub rencista podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu (jak pracownik), jeżeli zawiera umowę zlecenia, agencyjną czy o dzieło z własnym pracodawcą, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje prace na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne sumuje się przychód i ze stosunku pracy i z wykonanych umów.
Umowa z innym pracodawcą
Umowa o dzieło zawarta przez emeryta lub rencistę z innym podmiotem niż własny pracodawca, nie stanowi tytułu ani do ubezpieczeń społecznych ani do ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast w przypadku umowy zlecenia, agencyjnej, czy innej, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, ubezpieczenia społeczne są dobrowolne, a ubezpieczenie zdrowotne obowiązkowe.
1 Sytuacja agenta jest taka, jak osoby prowadzącej działalność gospodarczą, czyli o prawidłowe rozliczenie z ZUS agent troszczy się samodzielnie.