Orgaznizacja składa się z conajmniej dwóch elementów, które mają dążyc do osiągnięcia wspólnego celu, zbiorowośc elemntów, których działanie przyczynia się do powodzenia całości
Ludzie współdziałają ze sobą aby osiągnąc cele dzięki strukturze, więziom, celowemu działaniu cel na wyższym poziom, niż gdyby wszystkie elemnty działały w izolacji
Ujęcie organizacji:
- rzeczowe- organizacja jako rzecz zorganizowana, określamy organizacje rzeczownikiem np: ONZ
- atrybutowe - organizacja jako cecha, podmiot bo coś jest dobrze zorganizowane
- czynnościowe - jako organizowany sposób działania, zespół czynności, czasownik bo coś organizujemy np euro 2012
Nauka zajmuje się:
- przedmiotem zainteresowania- całośc zoorganizowanego zbiorowego działania ludzi uruchamiających i wykorzystujących zasoby rzeczowe, finansowe i informacyjne dla przekształcenia działaniami zasileń w rezultaty
- wzgląd badawczy- punkt widzenia rozpatrywania, z którego nauka w organizacji rozpatruje przedmiot badań - sprawnośc organizacji jako całaśc oraz jej podsystemów
- metody badwcze
-dochodzenie do konkretnych twierdzeń
- cel zewnetrzny
- miejsce wśród innych nauk
Nauka jako organizacji jako młoda nauka korzysta z metod badań wypracowanych przez inne dyscypliny naukowe. Wyróżniamy:
- obserwację zwykłą i kontrolowaną, wywiad bezpośredni i standaryzowany analizę dokumentów organizacyjnych, metody statystyczne opracowania wyników
- metody wprowadzania przez nauki matematyczno- informatyczne, cybernetyczne, techniczne, inżynierii, systemów, psychologicznych
- metody analityczne, diagnostyczne, syntetyczne, prognostyczne
- nauka w organizacji preferuje metodę studium przypadków, inne nauki przyznają pryzmat reprezentowania badań
- w nauce wykorzystuje się takie ogólne metody naukowe, dedukcję, ale w ograniczonych do nauki logiczno-matematycznego oraz znacznej części indukcji
- od zewnętrznej nauki oznacza gdy dane dyscypliny naukowe mają służyc zaspakajaniu określonych potrzeb społecznych
Interdyscyplinarnośc nauki o organizacji
Prawo, psychologia, biologia, filozofia i ergonomia, technika, teoria systemów i cybernetyki, nauki matematyczno-statystyczne, ekonomia i ekonomika, prasocjologia
Skutecznośc działania
Stopień przybliżenia się do realizacji celu
Korzystnośc działania
Jest wynikiem porównania wysiłku działania z pieniężnym kontem można przedstawic ją za pomocą wzoru K=W-Kt gdzie K-koszty działania, W- wynik działania, Kt-koszt
Za działanie korzystne uznajemy takie, w którym wynik jest wyższy od kosztów jego osięgnięcia a więc gdy K>0
Za działanie niekorzystne mamy do czynienia gdy koszt pieniężny ma wynik K<0
Ekonomicznośc działania
Jest ralacją stosunkową wyniku do kosztu E=W/Kt
Działanie będzie ekonomiczne jeżeli relacje te będą większe od jedności E>1
Działanie będzie uznane za niekonieczne jeżeli relacje te będą mniejsze od jedności E<1
Warianty postaci sprawnego działania różnia się ze względu na wybór kryterium podstawowego i uzupełniającego:
1 w przypadku wyznaczania korzyści jako kryterium podstawowego sprawnośc działania, a ekonomicznośc jego kryterium uzupełniającego w przypadku działań jednakowo korzystnych co najbardziej sprawnie uznany to, który jest najbardziej korzystny
2 w przypadku przyjęcia ekonomiczności jako kryterium podstawowe, a korzystności jako kryterium uzupełniającego wśród działań za wówczas skutecznych i korzystnych będzie nim działanie najbardziej ekonomiczne
Cykl zoorganizowanego działania:
Ogólne koncepcje metodologiczne działania zorganizowanego przyjmuje za podstawę sprawnego przebiegu jakiegokolwiek działania jego realizują uporządkowaną w postaci:
1 uświadomienie sobie a w przypadku działań zespołowych pozostałych człownków zespołu, rzeczywistego celu działania
2 planowanie działania
3 pozyskiwanie i rozmieszczenie zespołów niezbędnych do realizacji celu, rozumienie jako organizowanie w mierzeniu statystycznym
4 realizowanie planu
5 kontrolowanie
W postępowaniu zgodnym z cyklem działania zorganizowanego ważne jest czasowe następstwo poszczególnych etapów, ale równie istotne jest następstwo logiczne, oznaczające możliwośc nakładania się segmentów etapów na siebie oraz możliwośc powrotu do fazy wcześniej wykonanej i ponownie zrealizowanego etapu następujęcego po niej.
Klasyfikacja organizacji:
1.ze względu na funkcje genotypowe- oznacza rolę jako organizacja odgrywająca w zaspokojaniu potrzeb społecznych
- gospodarcze - podstawowe ich działanie jest zasadą ekonomiczności
- służące zaspokajaniu niematerialnych potrzeb społeczeństwa, zwykle nie mają charakteru komercyjnego np: szkoły, szpitale
- administracyjne ogólnopaństwowe: lokalne, militarne, policyjne
- społecznej jako partie polityczne, związki zawodowe
- religijne
2.syntetyczne ze względu na charakter zaspokojenia potrzeb oraz motywów podejmowania zoorganizowanego działania można podzielic na:
- komercyjne (biznesowe) - zaspokojenie potrzeb ma charakter indywidualny przez organizacje oferuje dobra publiczne
- publiczne - zbiorowy charakter potrzeb i zaspokojenie ich przez dobra publiczne
- społeczne - zaspokojenie potrzeb społecznych przez działalnośc materialną na zysk, dobra są tworzone dobrowolnie w ramach pracy społecznej
Atrybuty podmiotowości przedsiębiorstwa (wyodrębnienia):
Przedsiębiorstwo jest organizacją otwartą, wyodrębnionego z otoczenia o charakterze gospodarczym, cel to wypracowanie zysku.
1.ekonomiczne
- wyodrębnienie środków trwałych i obrotowych dla działalności gospodarczej
- zakres przedmiotowy i przestrzenny działalności (oferta przedsiębiorstwa oraz struktura i geografia jego rynku)
- pozycja przedsiębiorstwa na rynku i więzi z najbliższym otoczeniem
- wyodrębnienie finansowe obejmujące i utrzymanie bieżącej płynności finansowej, długookresowej, generowanie zysku, pozyskiwanie obcych źródeł finansowania
2. techniczno-organizacyjne
- funkcje i procesy główne i pomocnicze
- działalnośc analityczno- decyzyjne w zakresie procesów głównych i pomocniczych
- integracje celów działalności i wykorzystaniem zasobów przedsiębiorstwa poprzez ramy struktury organizacyjnej
3. prawne
- formę organizacyjno-prawną przedsiębiorstwa
- podmiotowośc przedsiębiorstwa w związkach cywilno-publiczno prawnych
4. społeczno-socjalne
Przedsiębiorstwo stanowi odrębną całośc pod względem społecznym
-jest obszarem występowania i formowania systemu wartości, postaw i zachowań ludzi, wpływających na realizację celów organizacji
Cztery zasady jakimi kieruje sie przedsiębiorstwo w swojej działalności:
1 rachunek ekonomiczny
- oznacza mierzenie ponoszonych nakładów uzyskiwanych efektów
-stanowi podstawę wyboru sposobów postępowania gospodarczego według założonych kryteriów.
2 gospodarnośc
- dążymy do maksymalizowania efektu, stopnia realizacji celu, przy założonym poziomie nakładów-nazywamy wariant ten zasadą największej wydajności
- zakładając określony poziom celu, dążymy do minimalizacji nakładów na jego realizację- nazywamy zasadą oszczędności środków lub najmniejszego kosztu
3 rentownośc
- oznacza wypracowanie zysku z prowadzonej działalności przy osiągnięciu zadawalacjącej relacji tego zysku do nakładów, inwestycji czy sprzedaży
4 przedsiębiorczośc
- wg schumpetera - przedsiębiorczośc to postawa i sposób działania poprzez podejmowanie nowych, niekonwencjonalnych i ryzykownych przedsięwzięc
- wg Kirznera - przedsiębiorczośc polega na korzystaniu z okazji stwarzanych przez nierównowagę na rynku
- wg Druckera - przedsiębiorczośc to gotowośc i zdolnośc do podejmowania oraz rozwiązywania twórczo i nowatorsko nowych problemów
- syntetycznie można uznac, że przedsiebiorczośc to dążenie do maksymalnie twórczego użycia zasobów przedsiębiorstwa dla wykorzystania wszelkich pojawiających się szans
- podejmowanie nowych niekonwencjonalnych i ryzykownych przedsięwzięc
Formy organizacyjno - prawne:
Indywidualna działalnośc gospodarcza osoby fizycznej:
Organem rejestrowym jest sąd, a właściwym rejestrem rejestr przedsiębiorców
- relatywnie niewysokie nakłady na rozpoczęcie działalności
- zabezpieczenie zobowiązań zaciągniętych w ramach prowadzonej działalności stanowi cały majątek osobisty jej właściciela
- uproszczone zasady ewidencji finansowo-księgowej
- opodatkowanie dochów ma charakter podatku od osób fizycznych
Spółka cywilna:
Przedsiębiorcą są wspólnicy i to oni podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców
- umowa na czas oznaczony lub nieoznaczony
- wpólnicy mogą wnieśc wkłady
- majątek spółki stanowi wklady wspólników oraz majątek wypracowany w trakcie jej funkcjonowania
- odpowiedzialnośc za zobowiązania spółki jest na zasadzie solidarności
- opodatkowanie odbywa się na zasadzie opodatkowania dochodów osobistych wspólników - osób fizycznych
- prawo przywiduje koniecznośc przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną po przekroczeniu określonego progu wielkości obrotów
- pod typem spółki cywilnej jest spółka cicha
Spółki jawne:
Jest zawierana na drodze umowy (umowa musi byc w formie pisemnej pod rygorem nieważności) i podlega wpisowi do rejestru przedsiebiorców:
- odpowiedzialnośc za zobowiązanie spółki ciąży na spółce i wspólnikach na zasadzie odpowiedzialności subsolidarnej i sobiektywnej
-majątek spółki stanowią wkłady wspólników oraz majętek wypracowany w czasie jej funkcjonowania.
Spółka komandytowa:
Jest zawierana w postaci aktu notarialnego pod rygorem nieważności
- występują tu dwa rodzaje wspólników- komplementariusze i komendytariusze, decydują o sposobie odpowiedzialności za zabowiązanie spółki
Spółka komandytowo- akcyjna
Jest zawierana przez założycieli podpisujących w formie aktu notarialnego statut spółki
- jest wpisana do rejestru przedsiębiorców
- w spółce uczestniczy przynajmniej jeden komandytariusz i przynajmniej jeden akcjonariusz
- kapitał zakładowy spółki powinien wynosic co najmniej 50 tys zl
- opodatkowanie spółki dokonuje się w formie podatku od dochodów osobistych kompelementariuszy i akcjonariuszy
- forma sprawozdawczości i eweidencji finansowo-księgowej jest uzależniona od wielkości osiąganych dochodów.
- odpowiedzialnośc za zobowiązania - komplementariusz(bez ograniczeń), akcjonariusz ( nie odpowiada za zobowiązania)
Spółka partnerska:
Jest zakładana dla prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby wykonujące wolny zawód (np: adwokat, radca prawny).
- Umowa spółki musi byc zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności
- podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców
- można ustanowic zarząd do jej reprezentacji (w skład zarządu mogą wchodzic wspólnicy lub osoby trzecie)
- partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązanie spółki powstałe w zwiąku z wykonaniem przez pozostałych partnerów wolnego zarządu w spółce.
- opodatkowane są dochody wspólników na zasadzie opodatkowania dochodów osób fizycznych
Spółka z.o.o
- ma charakter spółki kapitałowej
- umowa spółki jest zawierana w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności
- minimalny kapital zakładowy wynosi 50tys zl
- podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców
- odpowiedzialnośc wspólników za zobowiązanie spółki jest ograniczone do wysokości ich udziałów
- spółka posiada osobowośc prawną
- ma obowiązek prowadzenia pełnej rachunkowości i jest opoodatkowana podatkiem od osób prawnych
Spółka akcyjna
Jest tworzona dla celów działalności gospodarczej o dużym zakresie
- ma charakter spółki kapitałowej
- minimalny kapitał zakładowy wynosi 500tys zl
- posiada osobowośc prawną i jesr opodatkowana podatkiem od osów prawnych
- ma obowiązek prowadzenia pełnej rachunkowości
- akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, odpowiedzialnośc do wysokości kapitału zakładowego
Przedsiębiorstwo państwowe:
- podlega rejestracji w KRS
- jest osobą prawną
- są tworzone i nadzorowane przez organy założycielskie, naczelne oraz organy centralnej administracji państwowej
- kompetencje zarządu wynikają ze stosunku pracy, a nie z praw własności
- jego organy stanowią ogólne zebranie pracowników, radę pracowników oraz dyrektor
- zostaje wyposażone w prawo do dysponowania dla celów działalności majątkiem wydzielonych z gospodarki narodowej
- zabezpieczenie zobowiązań zaciąganych przez przedsiębiorstwo stanowi majętek przydzielony w momencie powołania do życia oraz majątek nabyty podczas działalności
Spółdzielnie:
Działają w oparciu o przepisy z ustawy z 16.09.1982
- jest dobrowolnym zrzeszeniem osób, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalnośc gospodarczą
- podlega rejestrowi w KRS
- jest osobą prawną
- majątek spółdzielni jest prywatną własnościa jej członków
- zabezpieczeniem zaciąganych zobowiązań są fundusze własne
- są z reguły tworzone dla drobnej działalności gospodarczej przez kupców detalicznych, rolników, przedstawicieli wolnych zawodów.
Cykl życia organizacji
Niedoskonałości mechanicznej teori organizacji skłoniły uczonych do odwołania się do biologii jako obszar odniesienia
Qnimu i Cameron wyróżniają 4etapy w życiu przedsiębiorstwa
- etap przesiębiorczości - organizacja kładzie nacisk na innowacyjnośc, twórczośc, kreatywnośc uczestników i pozyskanie wolnych, jeszcze niekorzystnych zasobów
- etap tworzenia zespołu - szczególny nacisk kładzie się na wspólne dążenie do realizacji misji i celów strategicznych, zaangażowanie i wkład pracy jednostki w prace zespołu
- etap formalizacji i kontroli- organizacja staje się coraz bardziej konserwatywna, a głównym celem jest stabilizacja i pełna kontrola. Dominuje tu formalizacja i wyspecjalizowanie
- etap odnowy - coraz wiecej czasu poświęca zbieranie informacji o otoczeniu i dostosowywaniu sie do niego oraz otwiera się ponownie na wpływy i sygnały z zewnątrz. Firma dąży do dywersyfikacji i rozpoczyna proces samoodnowy
Fazy w rozwoju w życiu organizacji:
- wzrost przez kreatywności
- wzrost przez formalizację
- wzrost przez delegowanie uprawnień
- wzrost przez współdziałanie
Kapitał intelektualny organizacji
1 kapitał społeczny
a) stosunki międzyludzkie w organizacji
- postawy
- identyfikacje
- normy zachowań
b) kapitał ludzki
- wiedza pracowników
- doświadczenie
- umiejętności
2. kapitał organizacyjny
a) kapitał relacyjny
- potencjał klientów
- interakcja z zainteresowaniami
b) kapitał innowacyjny
c) kapitał organizacyjny
d) infrastruktura
- bazy danych
- własnośc intelektualna
- struktura organizacyjna
- procesy i zarządzanie nimi
- strategia i systemy działania
Organizacja inteligentna - ma zdolnośc do antytypowania zmian otoczenia, adeptowanie się do zmian w otoczeniu oraz aktywnego kształtowania tego otoczenia. Wyróżnia ją z otoczenia systematyczne rozwiązywanie problemu, eksperymentowanie, uczenie sie w oparciu o doświadczenie własne i innych organizacji oraz szybkie i efektywne przekazywanie informacji przez organizację. Etapem przejściowym jest organizacja ucząca się.
Organizacje sieciowe - mają cechy zarówno organizacji jak i rynku. Są hybrydową formą organizacji i rynku. Sieci są tworzone przez kilka lub wiecej przedsiębiorstw zróżnicowanych pod względem wielkości, modelu, wzrostu czy struktury zarządzania. Przedsiębiorstwa w sieci łączą się umowy o współpracy, choc niektóre więzi mogą miec charakter pośredni, poprzez trzeciego uczestnika
Organizacja wirtulana jest wysoko elastyczna, szeroko wykorzystuje technologie informatyczne i zastępuje bezpośrednie kontakty międzyludzkie formami pośrednimi- siecią komputerową. Uzyskuje sie w niej szybkośc realizacji transakcji, obniżenie nakładów inwestycyjnych oraz kosztów realizacji transakcji, możliwośc dostarczenia do nowych grup klientów
Organizacja fraktalna - o istocie frektali stanowi cecha samopodobieństwa. Jego charakterystyczna cechą jest zdolnośc do wykonywania swojego zadania w tak szerokim zakresie, jak całe przedsiębiorstwo. Fraktal jest jednostką samoorganizującą się. Świadczące sobie wzajemnie usługi frektale tworzą tym samym spójną całość.
Funkcje i obszary działalności przedsiębiorstwa organizacji
Charakterystyczną cechą Fraktala jest zdolność do wykonywania swojego zadania w tak szerokim zakresie jak całe. Stąd fraktal jest jednostką samoorganizującą się. Świadczy sobie wzajemne usługi fraktale tworzą tym samym spójną całość.
Przyjmuje się, że w organizacjach fraktalnych centrum koordynuje działanie zdecentralizowanych jednostek do spójnego strategicznego ukierunkowania wszystkich elementów całości. Narzędziem wspomagającym sterowanie całością jest controlling. Każdy pracownik jest kierującym najmniejszą jednostką fraktalną.
Działają one w oparciu o pracę zespołową przy maksymalnej decentralizacji uprawnień i odpowiedzialności a systemy zarządzania fraktali są oparte na zespół partycypacji
Funkcje realizowane w organizacji można podzielić na:
- funkcje regulacyjne
- funkcje podstawowe
- funkcje pomocnicze
Funkcje to zbiór powtarzalnych, typowych procedur sformułowanych działań wynikających ze względu na rodzaj tych działań. Każda organizacja prowadzi działalność w sferze regulacyjnej (zarządzanie organizacją) w sferze działalności podstawowej oraz w sferze działalności pomocniczej
1 Funkcja podstawowa - obejmuje ogół czynności bezpośrednio przyczyniających się do realizacji celu organizacji rozumiejących jako procesy transformacji czynników produkcji w wyroby i usługi
2 Funkcja regulacyjna - obejmuje ogół czynności zapewniających sprawne funkcjonowanie całej organizacji
3 Funkcja pomocnicza - obejmuje ogół wszystkich innych funkcji pośrednio przyczyniających się do realizacji celu organizacji
Obszary:
Funkcje regulujące obejmują zarządzanie sferami działalności podstawowej i pomocniczej organizacji
W organizacji wyodrębnia się obszary poddane procesowi zarządzania
W zależności od stopnia szczegółowości kryterium podziałowego można wskazać obszary:
- działalność podstawową (operacyjną)
- sprzedaż i marketing
- finanse
- zasoby ludzkie
- badania i rozwój
- logistykę i zaopatrzenie
W innych ujęciach podkreśla się że we współczesnych organizacjach gospodarczych obszar badań i rozwoju jest integralną częścią działalności operacyjnej. Także część działalności w zakresie sprzedaży i marketingu oraz zaopatrzenia jest zaliczone do sfery działalności operacyjnej
Działalność operacyjna przedsiębiorstwa to transformacja (przetworzenie) materiałów, surowców w elementy wyjścia z systemu produkcji w postaci wyrobów i usług. Przetworzenie to następuje poprzez pracę z wykorzystaniem przez człowieka środków pracy
6