POLITYKA PIENIĘŻNA

POLITYKA FISKALNA I MONETARNA A DEFICYT BUDŻETOWY

1. Budżet państwa i budżety władz lokalnych.

Budżet państwa - to plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe związane z realizacją przyjętej polityki społeczno-gospodarczej. Sporządzany jest on na okres jednego roku oraz zatwierdzany przez władzę ustawodawczą.

W rzeczywistości gospodarczej pełni on kilka funkcji, spośród których za najważniejsze uznaje się:

• funkcję fiskalną, Pierwsza z nich polega na gromadzeniu dochodów (których źródłem są głównie podatki) pozwalających na utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację jego zadań.

• funkcję redystrybucyjną Druga zaś umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego.

• funkcję stymulacyjną. Trzecia zaś polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne za pomocą odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych.

FUNKCJE BUDŻETU: funkcję fiskalna - polega na gromadzeniu dochodów (których źródłem są głównie podatki) pozwalających na utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację jego zadań. funkcję redystrybucyjna - umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego. funkcję stymulacyjna - polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne za pomocą odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych.

Budżet państwa składa się z dochodów i wydatków centralnych władz państwowych (budżet centralny), władz lokalnych (budżety lokalne lub terenowe) i ubezpieczeń społecznych.

Budżet państwa składa się z dochodów i wydatków: centralnych władz państwowych (budżet centralny), władz lokalnych (budżety lokalne lub terenowe), ubezpieczeń społecznych,

Cechy budżetu: nadwyżka budżetowa - występuje, gdy podatki i inne wpływy są wyższe od wydatków, deficyt budżetowy - występuje, gdy podatki i inne wpływy są niższe od wydatków, budżet zrównoważony - występuje, gdy podatki i inne wpływy są równe wydatkom,

Budżety lokalne zależą od politycznej organizacji państwa - w Polsce są nimi budżety wojewódzkie i budżety gminne.

W gestii budżetów lokalnych znajduje się zazwyczaj:

• gospodarka komunalna i mieszkaniowa,

• oświata i ochrona zdrowia, kultura,

• utrzymanie porządku publicznego,

• infrastruktura.

Wydatki budżetów lokalnych finansowane są głównie z własnych źródeł, którymi są dochody pochodzące z podatków i opłat obciążających ludność danego terenu oraz dochodów uzyskanych z działalności prowadzonej przez władze lokalne. W ograniczonym stopniu źródłem finansowania wydatków są: subwencje, pożyczki oraz inne transfery z budżetu centralnego.

2. Polityka pieniężna państwa.

Ponieważ pieniądz stanowi podstawę funkcjonowania gospodarki rynkowej, jego funkcje i rola pozostają w stałym obszarze zainteresowań państwa. Wyraża się ono kształtowaniem i realizacją odpowiedniej polityki pieniężnej państwa, która stała się jedną z najważniejszych dziedzin polityki makroekonomicznej.

W rzeczywistości gospodarczej dostrzegać trzeba ją przez pryzmat:

• funkcji,

• instrumentów

• oraz jej skuteczności.

Polityka pieniężna (określana także jako monetarna) polega na regulowaniu stopy wzrostu podaży pieniądza krajowego w celu wspierania rozwoju gospodarczego kraju, zapewnieniu racjonalnego i trwałego zatrudnienia, rozsądnej stabilizacji cen oraz równowagi bilansu płatniczego. Jako taka, pełni ona rolę instrumentalną w stosunku do ogólnych celów polityki ekonomicznej. Te z kolei są również celami generalnymi polityki pieniężnej państwa.

Polityka pieniężna (określana także, jako monetarna) - polega na regulowaniu stopy wzrostu podaży pieniądza krajowego w celu wspierania rozwoju gospodarczego kraju, zapewnieniu racjonalnego i trwałego zatrudnienia, rozsądnej stabilizacji cen oraz równowagi bilansu płatniczego. Rola polityki pieniężnej: Pełni rolę instrumentalną w stosunku do ogólnych celów polityki ekonomicznej. Ma charakter powszechny, oddziaływuje bowiem na prawie wszystkich uczestników procesu gospodarczego, a nie na selektywnie wybrane podmioty. Koncentruje się przede wszystkim na: regulowaniu podaży pieniądza, operowaniu zmianami stopy procentowej, oddziaływaniu na kurs walutowy. Instrumentarium polityki pieniężnej: oddziaływania na płynność bankową (poprzez stopę dyskontową, operacje otwartego rynku i rezerwy obowiązkowe), kontroli kredytów oraz selektywnej polityki kredytowej i jej instrumentów.

Polityka pieniężna działa stosunkowo szybko, z niewielkim opóźnieniem w czasie. Ma ona charakter przede wszystkim bezosobowy i powszechny, oddziaływuje bowiem na prawie wszystkich uczestników procesu gospodarczego, a nie na selektywnie wybrane podmioty. Koncentruje się przede wszystkim na: regulowaniu podaży pieniądza, operowaniu zmianami stopy procentowej, oraz oddziaływaniu na kurs walutowy.

Instrumentarium polityki pieniężnej sprowadza się zaś przede wszystkim do:

• oddziaływania na płynność bankową (poprzez stopę dyskontową, operacje otwartego rynku i rezerwy obowiązkowe),

• kontroli kredytów oraz selektywnej polityki kredytowej i jej instrumentów.

Polityka pieniężna, jak każda polityka ma ograniczoną skuteczność oddziaływania na gospodarkę. Znajduje to odzwierciedlenie w konflikcie celów polityki ekonomicznej, w samej realizacji polityki pieniężnej oraz w niedostatecznej elastyczności struktur ekonomicznych i społecznych. Polityka pieniężna w trakcie realizacji napotyka na takie ich układy, które nie zawsze są ze sobą zgodne. Przejawia się to konfliktami celów, tak pomiędzy celami wewnętrznymi a celami zewnętrznymi, jak też w obszarze samych celów wewnętrznych. Ma to miejsce zwłaszcza w krótkich okresach.

Przykładem pierwszego układu sprzeczności są trudności pogodzenia działań na rzecz zrównoważenia bilansu płatniczego z rozwojem gospodarczym. Jeżeli bowiem, np. stopa procentowa na rynkach międzynarodowych wzrasta, to aby przeciwdziałać odpływowi kapitałów za granicę, trzeba również w kraju utrzymywać relatywnie wysoką stopę procentową - i to nawet wówczas, gdy sytuacja na rynku pracy i rynku kapitałowym wymaga jej obniżenia. Sytuacja ta wymaga wyboru jednego spośród różnych, niespójnych ze sobą celów.

Przykładem drugiego układu sprzeczności jest kwestia zwalczania inflacji i bezrobocia. Oba słuszne cele wymagają jednak odmiennej polityki pieniężnej. Ograniczanie inflacji wymaga polityki restrykcyjnej, której ubocznym skutkiem jest zwykle zwiększenie stopy bezrobocia w następstwie recesji wywołanej spadkiem popytu globalnego. Z kolei zmniejszenie bezrobocia wymaga ekspansywnej polityki pieniężnej, która służy ożywieniu produkcji, inwestycji i zatrudnienia, ale pociąga za sobą niekiedy wzrost cen i nasilenie zjawisk inflacyjnych.

Często w procesie realizacji polityki pieniężnej dochodzi do trudności w osiąganiu celów, dla których została ona podjęta. Ma to miejsce mimo uruchomienia odpowiednich instrumentów. Przykładem takiej sytuacji jest regulowanie podaży pieniądza oraz stopy podatkowej.

W praktyce skuteczność polityki pieniężnej zależy w znacznym stopniu od elastyczności struktur ekonomicznych i społecznych, w obrębie których jest realizowana. Dotyczy to zarówno struktur w wymiarze wewnętrznym jak i zewnętrznym.

W wymiarze wewnętrznym nieelastyczność - inaczej sztywność - struktur spowodowana może zostać: współzależnościami między układem cen i dochodów; zadłużeniem przedsiębiorstw i gospodarstw domowych; rozmiarami sektora publicznego oraz sztywnością jego potrzeb finansowych; wysokim poziomem świadczeń socjalnych. Zmniejszenie negatywnych skutków działania tych czynników, winno sprowadzać się przede wszystkim do walki z ograniczeniami konkurencji i mobilności czynników produkcji. Niekiedy wskazuje się także na działania mające ograniczać wydatki publiczne i socjalne.

W wymiarze zewnętrznym nieelastyczność struktur spowodowana jest przede wszystkim ograniczeniami swobody kształtowania polityki pieniężnej, ze względu na reguły funkcjonowania (będące niekiedy dyktatem) międzynarodowych organizacji gospodarczych.

3. DEFICYT BUDŻETOWY

Ważne jest zbadanie wpływu polityki fiskalnej na wielkość budżetu i konsekwencje dla gospodarki deficytu budżetowego.

Dług publiczny - składa się z pożyczek zaciągniętych przez rząd; jego wielkość to wartość obligacji rządowych znajdujących się w rękach ludności.

Możliwe przyczyny i konsekwencje deficytu budżetowego:

• przyczynami mogą być:

1. recesja (kryzys) - deficyt koniunkturalny;

1. polityka gospodarcza (np. wzrostu) - taki deficyt nazywa się strukturalnym;

• „wypychanie” inwestycji;

• ekonomiczny ciężar długu publicznego;

Budżet strukturalny (aktywny) - część budżetu ukształtowana przez aktywną politykę państwa, jak np. podatki, wydatki na zbrojenia i infrastrukturę;

• ten budżet oblicza się szacując jego przychody i wydatki zakładając, że gospodarka wytwarza na poziomie produktu potencjalnego;

Budżet koniunkturalny (pasywny) - część budżetu ukształtowana przez aktualną fazę cyklu koniunkturalnego, jak np. niże podatki wyższe wydatki socjalne w fazie kryzysu;

• ten budżet oblicza się szacując jego przychody i wydatki zakładając, że gospodarka wytwarza na poziomie znacząco różnym od produktu potencjalnego;

• jest różnicą pomiędzy deficytem rzeczywistym a strukturalnym;

Budżet strukturalny jest ważnym narzędziem analizy makroekonomicznej. Pozwala ocenić i przewidywać skutki polityki gospodarczej rządu realizowanej poprzez budżet, a także polityki fiskalnej: np. wzrost podatków fazie recesji.

4. KIEROWANIE POPYTEM I KOMBINACJA POLITYKI

Poziom podatków, wydatków, deficytów lub nadwyżek powinien zależeć od:

1. potrzeby hamowania lub pobudzania aktywności gospodarczej - stąd polityka kierowania popytem;

• instrumentem tej polityki może być deficyt strukturalny aby zapewnić pełne zatrudnienie, albo nadwyżka w celu schłodzenia popytu;

• np. zwiększając wydatki lub zmniejszając podatki w okresie słabej koniunktury rząd pobudza (powiększa) popyt (najlepiej do poziomu odpowiadającego potencjalnemu PKB);

1. roli jaką polityka fiskalna i pieniężna odgrywa w kierowaniu aktywnością gospodarczą - kombinacja polityki pieniężnej i fiskalnej;

• tych instrumentów - tj. podatków, wydatków i podaży pieniądza - można używać do oddziaływania na ogólny poziom PKB jak i na jego strukturę (zmienić podział potencjalnego PKB na I; C; G);

• np: celem jest zwiększenie wydatków na oświatę i zdrowie przy nie zmienionym poziomie PKB. Aby to osiągnąć rząd może:

a). zwiększyć wydatki na oświatę i zdrowie;

b). nie zmieniać podatków;

c). podnieść stopę procentową, aby zwolnić środki z inwestycji;

• aby wzrosły inwestycje kosztem konsumpcji, rząd może:

a). podnieść podatki (aby obniżyć dochód do dyspozycji i C);

b). obniżyć stopę %;

c). nie zmieniać poziomu G;

5. WYPYCHANIE INWESTYCJI PRZEZ DEFICYT

ROZWINIĘTA ANALIZA POLITYKI PIENIĘŻNEJ

1. KLASYCZNE SCHEMATY

1. Model Saya

Jego istotą jest prawo rynków Saya - mówiące, że nadprodukcja nie jest możliwa, ponieważ podaż tworzy swój własny popyt. Nie dostrzega on różnicy pomiędzy wymianą bezpośrednią a za pośrednictwem pieniądza (nie widzi możliwości rozerwania kupna i sprzedaży).

Zakłada on - jak w modelu klasycznym - że ceny i płace są giętkie, elastyczne, a co za tym idzie szybko dostosowują się (zmieniają) aby wyeliminować nadmiar popytu lub podaży.

Zmiana podaży powoduje, że ceny i płace zmieniają się aż do zrównoważenia rynków.

Model Saya




















Gdy spada popyt (np. na skutek ograniczenia podaży pieniądza), to spadnie poziom cen i gospodarka nadal będzie produkować na poziomie potencjalnego PKB.

Keynesowskie

Twierdzenie:

Jeżeli ceny i płace będą zamrożone a AD przesunie się w dół, to podaż nie znajdzie dostatecznego popytu i produkcja spadnie do nowego punktu równowagi w punkcie F (poniżej poziomu pełnego zatrudnienia) - schemat wyżej

Jednocześnie wiadomo, że polityka fiskalna i pieniężna wywiera (delikatny) wpływ na stopę procentową i oraz poziom i strukturę produkcji.

Założenia

• lepkie (sztywne) ceny i płace w krótkim okresie,

• istnieją niewykorzystane zasoby (moce produkcyjne),

Model keynesowski































1.2. Modele współczesne

Modele współczesne pokazują oddziaływanie na siebie:

• produkcji i dochodu;

• podaży pieniądza;

• stopy procentowej;

Narzędziem analizy tych oddziaływań są krzywe „IS - LM”. Zakłada się przy tym, że ceny i podaż pieniądza są stałe.

• pozwala ona na rozpatrywanie takich kombinacji dochodu (produkcji) i stopy procentowej, które prowadziłyby do ustalenia się równowagi na dwóch rynkach jednocześnie - tj. na rynku dóbr i rynku pieniądza.

Równowaga oszczędności i inwestycji oraz równowaga na rynku pieniężnym

















Krzywa IS - opisuje zależność pomiędzy stopą procentową a produkcją, przy których występuje równość inwestycji i oszczędności (wydatki są w stanie równowagi, bo I = S).

• IS - jest zbiorem kombinacji dochodu i stopy procentowej przy których rynek dóbr (globalny popyt C i I) i produkcja znajdują się w równowadze;

• przy niższym poziomie stopy procentowej inwestycje i dzięki nim PKB będą wyższe.

LM - opisuje zależność pomiędzy stopą procentową i produkcją, przy którym popyt i podaż na rynku pieniężnym są sobie równe.

• LM - jest zbiorem kombinacji stopy % i produkcji zapewniających równość popytu na pieniądz (zwanego preferencjami płynności, bo jest przeznaczony do celów transakcyjnych) i podażą pieniądza;

• wraz ze wzrostem PKB i dochodu popyt i podaż na pieniądz rośnie;

Wzajemne oddziaływanie IS i LM:

Ponieważ krzywa IS reprezentuje równowagę na rynku dóbr (przy której wydatki są w stanie równowagi: bo I = S), a krzywa LM przedstawia , to makroekonomiczna równowaga produkcji i stopy % jest wyznaczana przez równowagę wydatków i rynku pieniężnego; tylko w punkcie przecięcia krzywych IS i LM podaż pieniądza jest taka, że stopa % równoważy planowane S i I.

Monetarystyczna krzywa LM - zakłada, że:

• szybkość obiegu pieniądza jest stabilna,

• popyt na pieniadz jest niewrażliwy na stopę %,

stąd produkcja wyznaczana jest przez podaż pieniądza - TYLKO PIENIADZ MA ZNACZENIE

Q = MV / P

POLITYKA PIENIĘŻNA

1. Polityka pieniężna polega na regulowaniu podaży pieniądza.

Zmiana podaży pieniądza, przy braku zmian po stronie wydatków, , wyznaczając nowy punkt równowagi makroekonomicznej, w którym nastapi:

• wzrost (spadek) produkcji - PKB;

• spadek (wzrost) stopy procentowej;

Skutki polityki pieniężnej i fiskalnej










































2. Polityka fiskalna polega na regulowaniu obciążeń podatkowych - stąd zmiana C + (lub) I - lub poziomu wydatków rządowych.

Polityka fiskalna przesuwa krzywą IS, a przy stałej podaży pieniądza (LM) spowoduje:

• wzrost (spadek) produkcji - PKB;

• wzrost(spadek) stopy procentowej;

WYPYCHANIE INWESTYCJI:

Ekspansywna polityka fiskalna prowadzi do wzrostu stopy % (patrz wyżej). W zależności od stopnia wzrostu stopy % i wrażliwości inwestycji na jej zmianę, inwestycje zostaną wypchnięte.

Przybliżonym wskaźnikiem wypychania jest zmiana położenia punktu równowagi pod wpływem zmiany stopy %. Skala wypychania zależy od nachylenia LM; im bardziej płaska to skala wypychania jest mniejsza.

W porównaniu do wcześniej prowadzonej analizy mnożnika, analiza z wykorzystaniem krzywych IS i LM pokazuje wpływ polityki pieniężnej i fiskalnej na inwestycje. Przykładowy mechanizm wypychania:

• zmniejszenie obciążeń podatkowych (lub wydatków rządowych) spowoduje wzrost wydatków i produkcji;

• efektem będzie wzrost stopy %;

• wzrost stopy % „wypchnie” część inwestycji;

Podobne efekty spowoduje deficyt budżetowy:

• w celu pokrycia deficytu rząd zadłuża się w systemie bankowym,

• powoduje to zmniejszenie podaży pieniądza dla sektora prywatnego,

• rezultatem jest wzrost stopy % i wypychanie inwestycji,

10

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.




Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.




produkt

potencjalny

poziom cen

F

P

P1

Q = Q1

produkt realny i potencjalny (PKB)

Q₁ Q₂

produkt realny (PKB)

poziom cen

P

P1

Produkt potencjalny

LM

równowaga na rynku pieniężnym

Stopa %%

IS

inwestycje równe oszczędnościom

LM

równowaga na rynku pieniężnym

stopa %%

P

E

E^C

IS

inwestycje równe oszczędnościom

Q Q1

produkt realny (PKB)

---