Wykład 5 20.05.2006r.

• Dodatkowa zastrzeżenia umowne. p.59

Umowa przedwstępna - to umowa w której jedna lub dwie strony zobowiązują się do zawarcia umowy w przyszłości, albo zobowiązanie ciąży na jednej stronie.

Przesłanki ważności umowy przedwstępnej:

1. powinna zawierać istotne postanowienia umowy przedwstępnej

2. wskazanie terminu nie należy do przesłanek (może być nie oznaczona)

3. któraś ze stron albo osoba trzecia jest uprawniona do określenia tego terminu albo są obie strony. To strona która pierwsza określiła termin art. 389 KC. 390 KC

Skutki umowy przedwstępnej:

1. naprawienie szkody w granicach negatywnego interesu, naprawienie nie obejmuje tego co by strona miała gdyby umowa została zawarta. Istnieje możliwość modyfikacji naprawienia szkody.

2. można dochodzić zawarcia umowy. Jeżeli wszelkie przesłanki ważności umowy przyrzeczonej w szczególności co do formy np.: zawarcie umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości bez aktu notarialnego.

Te wymagania co do formy określone są ad ewentum.

Umowa przedwstępna różni się od umowy warunkowej - jest umową definitywną jeżeli warunek się ziści to następuje skutek, który wynikał z umowy.

Zadatek - art.394 KC i następne - jest to określona rzecz dana przy zawarciu umowy.

Konsekwencje wręczenia jakieś kwoty przy zawarciu umowy są różne. Jeżeli zadatek to podlega podwójnemu zwrotowi przy nie dotrzymaniu umowy. Duże znaczenie ma tutaj oświadczenie woli stron. Wysokość zadatku to niewielki ułamek świadczenia, które ma być spełnione.

Skutki zadatku: w razie niewykonania umowy, w razie okoliczności za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Ma charakter względnie wiążący. Strony mogą to odrębnie regulować. Jest to przepis dyspozytywny.

1. wierzyciel może od wyznaczania terminu dodatkowego od umowy odstąpić

2. zachować zadatek, a w przypadku gdy go dał może żądać kwoty dwukrotnie wyższej bez względu na to, czy poniósł szkodę i w jakiej wysokości.

3. jeżeli chodzi o rzecz to zwrot rzeczy lub rzecz tego samego gatunku albo zwrot rzeczy i to równowartość tej rzeczy.

Pełni funkcję surogatu odszkodowawczego - nie można domagać się uzupełniającego odszkodowania. Jeśli strony nie zmodyfikują tego skutku to nie mogą żądać zwrotu zadatku przekraczała wartość umowy.

Wierzyciel może nie domagać się zwrotu może domagać się wykonania umowy. Dłużnik nie może zwolnić się z wykonania umowy usprawiedliwiając się zadatkiem.

Jeśli dłużnik spełni świadczenie to pieniądze lub rzecz zalicza się na poczet strony, która go dała.

Zwrot zadatku: kiedy rozwiązano umowę na mocy porozumienia stron, kiedy obie ze stron ponoszą odpowiedzialność lub żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności.

Umowne prawo odstąpienia - umowa nie może być na mocy decyzji jednej ze stron rozwiązana, arbitralnie natomiast strony mogą wprowadzić do umowy prawo odstąpienia.

Jedna lub obie strony mogą odstąpić od umowy nie zależnie z jakiego powodu jeśli takie postępowanie zostało do umowy wprowadzone. Takie postanowienie osłabia umowę.

Ustawa wprowadza obowiązek zastrzeżenia określonego terminu w trakcie, którego można od umowy odstąpić. A brak tego terminu nieważności.......................... jest to termin zawity.

Umowne prawo odstąpienia gdzie uzależnia się (art. 492) daje podstawę ,aby określić umowne prawo odstąpienia jak nie wykona w ściśle określonym terminie.

Mogę odstąpić jak umowę wykonano o ile nie upłynął termin do odstąpienia. Nie ma tu mowy o przedawnieniu , wygasa z chwilą upływu terminu.

Skutki odstąpienia od umowy:

1. umowę uważa się za nieważną

2. skutki umowy zostają zniesione z mocą wsteczną

3. strony zwracają sobie wszystko co świadczyły w stanie niezmienionym a na korzystanie z rzeczy i świadczenie usług należy się wypowiedzenie.

Jeżeli umowa została zawarta a nie upłynął termin odstąpienia to można od umowy odstąpić. Nie ma przedawnienia, wygasa wraz z określonym w umowie terminie.

Odstępne - art. 396 KC - jest szereg rodzajów umownego prawa odstąpienia, gdzie strony uzależniają prawa do odstąpienia od zapłaty określonej sumy pieniężnej i oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wówczas, kiedy następuje jednocześnie z zapłatą odstępnego.

Kara umowna - art. 483 KC - może być wprowadzona tylko w drodze zastrzeżenia umownego. Strony same określiły skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Może być oznaczona tylko w pieniądzu albo wskazuje się jej określoną wysokość albo wskazuje się jej relacje do świadczenia głównego przez wskazanie procentowe.

Tylko i wyłącznie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, dotyczy to niewykonania zobowiązania niepieniężnego.

Ma charakter świadczenie ubocznego - dzieli losy zobowiązania głównego i jemu towarzyszy. Zastępuje odszkodowanie ale nie zastępuje świadczenie głównego.

Dłużnik nie może zwolnić się wedle swojego wyboru z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Jest surogatem odszkodowania, należy się w sytuacji w których dłużnik ponosi odpowiedzialność za nie wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

Zastrzeżenie kary umownej jest korzystne dla wierzyciela. Nie musi wykazać szkody i jej wysokości. Umacnia pozycja wierzyciela.

Zasady dotyczące kary umownej:

• wierzyciel nie może żądać odszkodowania, która przekracza wartość kary umownej stąd wyłączny charakter kary umownej jeśli chodzi o regulacje kodeksową

• strony mogą wprowadzać konstrukcje dary umownej zaliczalnej (naprawienie szkody przekraczającej karę umowną) albo kary umownej alternatywnej (mam alternatywę: albo wystąpię z powództwem o naprawienie szkody albo naprawienie szkody na zasadach ogólnych)

Miarkowanie kary umownej jest możliwe:

• kara jest rażąco wygórowana w porównaniu ze szkodą jaką poniósł wierzyciel

• zobowiązanie zostało w znacznej mierze wykonane

Brak szkody stanowi podstawę do obniżenia wysokości kary ale nie zwalnia od zapłaty kary umownej alb może wystąpić o obniżenie jej wysokości.

• Zasady wykonania zobowiązania p. 60

Dzielimy na dwie grupy:

1. zasady ogólne wykonania zobowiązania

2. szczegółowe

Ad.1.

Zasada realnego wykonania zobowiązania - sprowadza się do wykonania zobowiązania zgodnie z jego treścią art. 354, kryteria prawidłowego wykonania art. 56?

354 kryteria to tu, a treść to art.56

• 
  oświadczenia woli stron - umowa, ustawa, zasady współżycia społecznego, zwyczaj

Wyj! Może być ingerencja sądu w treść stosunku cywilnego, prawnego ale jest zasada o ile sąd nie zmodyfikuje tego.

Obowiązek współudziału wierzyciela w wykonanie zobowiązania - bez działania wierzyciela wykonanie zobowiązania będzie niemożliwe albo nadmiernie utrudnione. Jeśli wierzyciel nie działa we współdziałaniu z dłużnikiem naraża się na zarzut zwłoki wierzyciela art.482 KC.

Obowiązek zachowania należytej staranności - art.355 par 1 w związku z art.472 i następne, jest to staranność ogólnie wymagana w stosunku danego rodzaju.

Przy stosunkach profesjonalnych uwzględnia się działalność gospodarczą. Nie dołożenie należytej staranności poczytuje się za winę dłużnika.

Art.471 statuuje odpowiedzialność kontraktową - występuje konstrukcja domniemania winy.

Ad.2.

Zasady szczegółowe - dotyczą tego kto, komu ma świadczyć, termin, w jakim miejscu.

Art.356 par 2 dłużnik nie ma obowiązków spełnienia świadczenia osobistego, może posłużyć się innymi osobami alb jeśli posłuży się innymi osobami odpowiada za te osoby na zasadzie ryzyka.

Obowiązek osobistego spełnienia świadczenia - dłużnik nie może posługiwać się innymi osobami jeśli wynika to z treści czynności prawnej lub ustawy (np.: umowa zlecenia) art.738.

Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby, która działa z woli lub w imieniu dłużnika, jeśli odmówi to popada w zwłokę.

Może odmówić gdy osoba trzecia spełniając świadczenie, czyni to bez wiedzy dłużnika, przy świadczeniu pieniężnym.

Świadczenie (podmiot świadczenia) należy spełnić wierzycielowi, jeżeli do rąk innej osoby to zobowiązanie nie wygasa, musi spełnić świadczenie jeszcze raz. Art. 452 KC.

Przedmiot świadczenia: Dłużnik zgodnie z treścią świadczenia art. 357.

Świadczenie częściowe art.450 - dłużnik nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego jeżeli całość jest wymagalna. Odmowa jest uzasadniona jeżeli przyjęcie świadczenia narusza jego uzasadniony interes.

Miejsce spełnienia świadczenia: art.454 same strony mogą określić gdzie świadczenie ma być spełnione, określone w ustawie lub na z właściwości świadczenia. Jeśli z tych źródeł nie wynika to art. 454. Dwie reguły zależne od charakteru świadczenia:

• niepieniężny - miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika lub przedsiębiorstwa

• pieniężne - dług oddawczy, miejsce zamieszkania wierzyciela, siedziba przedsiębiorstwa

Termin spełnienia świadczenia: określony w umowie, ustawie, właściwości świadczenia. Regulacja ustawowa art.455 - dłużnik jest zobowiązany do spełnienia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu.

Jeśli termin spełnienia świadczenia jest określony w umowie poczytuje się w razie wątpliwości na korzyść dłużnika tzn. dłużnik może spełnić swoje świadczenie przed terminem i wierzyciel musi je przyjąć alb wierzyciel nie może żądać spełnienia świadczenia wcześniej.

W umowie można zastrzec termin na korzyść wierzyciela. Może żądać spełnienia przed terminem ale dłużnik nie może świadczyć wcześniej.

Wymagalność natychmiastowa art.458 - wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin - dłużnik stał się nie wypłacalny.

Art.488 - świadczenie wzajemne - strony spełniają świadczenie jednocześnie.

• Ingerencja sądu w treść stosunku cywilno - prawnego p.61

Modyfikuje tę treść lub doprowadza do rozwiązania umowy.

Klauzula rebus sic stantibus - art.357¹ - wyj! Od zasady niezmienność treści umowy.

Przesłanki - nadzwyczajna zmiana stosunku cywilno-prawnego:

1. zmiany o charakterze społeczno - gospodarczym, przekształcenie rynku krajowego. Zmiana pociąga za sobą niezmienną trudność w spełnieniu świadczenia, grozi nadmierną stratą.

2. strony nie przewidywał nadzwyczajnej zmiany stosunku na zobowiązanie.

Ingerencja Sądu - z żądaniami można wystąpić do sądu, te orzeczenia mają charakter konstytutywny:

1. ingerencje w treść - może inaczej oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, inne oznaczenie wysokości świadczenia.

Wykład 6 21.05.2006.

Waloryzacja sądowa

Art.357

- na jego podstawie jest możliwe rozwiązanie stosunku prawnego,

- działa w obrocie profesjonalnym,

- dotyczy zobowiązań wynikających z umów

Art. 358¹ &3

- następuje tutaj wyłączenie przedsiębiorcy

- można się domagać zarówno na podstawie umowy jak i z źródeł poza umownych

- dotyczy tylko i wyłącznie świadczeń pieniężnych - tylko tych, których dotyczy zasada nominalizmu, kiedy to świadczenie jest świadczeniem głównym

Jeżeli nie jest możliwe świadczenie odszkodowawcze na podstawie art.357 to wtedy zastosowanie ma Art. 358¹ &3.

Przesłanki sądowej waloryzacji:

1. istotna zmiana siły nabywczej pieniądza ( poza normalne ryzyko zawierania umów),

2. zmiana nastąpiła po powstaniu zobowiązania - pomiędzy jego powstaniem a wykonaniem ( nie jest możliwa waloryzacja świadczeń już spełnionych). Jeśli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia zasądzonego prawomocnym wyrokiem i nadal go nie spełnia to sąd może takie świadczenie zwaloryzować kilka razy, jeżeli nie uległo ono przedawnieniu. Sąd czyni to nie z urzędu tylko na żądanie strony. Wyłączone jest tutaj żądanie strony prowadzącej przedsiębiorstwo, gdzie świadczenie ma związek z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Sąd może zmienić wysokość świadczenia, albo może zmienić sposób jego spełnienia. Jest to alternatywa łączna. Uwzględnia interesy stron.

WYZYSK - art. 388 - od chwili zawarcia czynność jest wadliwa w treści czynności prawnej.

Przesłanki:

- jedna ze stron w zamian za swoje świadczenie albo przyjmuje albo zastrzega dla siebie albo dla osoby trzeciej świadczenia, którego wartość jest rażąco wysoka w stosunku do świadczenia, które ma sama spełnić. Jednocześnie osoba ta stale wykorzystuje dla osiągnięcia swojego celu przymusowe położenie, niedołęstwo lub inne sytuacje drugiej strony.

Ta umowa z samej istoty nie jest bezwzględnie nieważna. Strona musi wystąpić do sądu z powództwem, jej celem jest wyrównanie świadczeń. Sąd może zmniejszyć świadczenia pokrzywdzonego, zwiększyć wartość świadczenia wyzyskującego. A może doprowadzić nawet do rozwiązania umowy. Orzeczenie sądu ma charakter konstytutywny.

Termin na wniesienie powództwa wynosi 2 lata od dnia zawarcia umowy, jest to termin zawity.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA

Reżimy odpowiedzialności:

1. reżim odpowiedzialności kontraktowej (ad contra);art. 471 i następne,

2. reżim odpowiedzialności deliktowej (za czyn niedozwolony);art. 415 i następne,

3. reżim odpowiedzialności umownej, inaczej odpowiedzialności gwarancyjno - repartycyjnej (umowa ubezpieczenia, umowa gwarancji).

Ad. 1. za nie wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Strony są związane stosunkiem prawnym a obowiązek naprawienia szkody ma charakter wtórny - zamiast świadczenia głównego. Odszkodowanie występuje obok świadczenia głównego - zobowiązanie zostało wykonane ale nienależycie. Np. zwłoka

Stosunek zobowiązaniowy istnieje przed wyrządzeniem szkody.

Ad.2. z tytułu czynów niedozwolonych, obowiązek naprawienia szkody ma charakter pierwotny, zobowiązanie wcześniej nie istniej tylko powstaje z chwilą wyrządzenia szkody. Np. wypadek samochodowy

Ad.3. źródłem jest umowa ubezpieczenia, gwarancji. Strony są związane stosunkiem prawnym ale obowiązek naprawienia szkody ma charakter pierwotny a powoduje go zajście zdarzenia.

Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej:

1. szkoda

2. fakt z którym ustawa wiąże odpowiedzialność

3. związek przyczynowy

są to przesłanki nieruchome - warunkują one odpowiedzialność odszkodowawczą, muszą wystąpić.

Przesłanki ruchome - zasady odpowiedzialności odszkodowawczej: zasada winy, ryzyka, słuszności.

Przy reżimie kontraktowym występuje tylko zasada winy ( art.471) i zasada ryzyka (art474).

Przy reżimie odpowiedzialności deliktowej występuje zasada winy ( art. 415, 416, 427, 431, 429, 436&2), zasada ryzyka ( art. 430, 433-435, 436&1, 417), i zasada słuszności ( 417² , 428, 431&2).

Przy odpowiedzialności umownej mamy do czynienia z zasadą ryzyka.

Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej:

1. szkoda ( art. 361&2 - strata rzeczywista i utracone korzyści)

2. nienależyte lub niewykonanie zobowiązania

3. związek przyczynowy - art.361&1 - adekwatny związek przyczynowy - normalne następstwa danego zdarzenia

Niemożliwość spełnienia świadczenia

1. Niemożliwość pierwotna - art. 387 KC;

2. Niemożliwość następcza;

Ad. 1) Niemożliwość pierwotna - polega ona na tym, że umowa o świadczenie niemożliwe jest dotknięta nieważnością bezwzględną. Art. 387. § 1. Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.

§ 2. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.

Ad. 2) Niemożliwość następcza - polega ona na tym, że dłużnik ponosi odpowiedzialność za okoliczności które spowodowały

Następcza niemożliwość świadczenia wywołuje różne skutki w zależności od tego czy następuje w wyniku okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, albo nie ponosi:

1. ponosi odpowiedzialność (art. 471 KC) - to skutek jest taki, ze jest on zobowiązany do naprawienia szkody i wydania surogatów (art. 493 KC) - zobowiązanie wzajemne;

Art. 493. § 1. Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana, druga strona może, według swego wyboru, albo żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, albo od umowy odstąpić.

§ 2. W razie częściowej niemożliwości świadczenia jednej ze stron druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe.

2. nie ponosi odpowiedzialności (art. 475 KC) - to zobowiązanie wygasa ale jest obowiązek wydania surogatów (art. 495 KC). Art. 475. § 1. Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa.

§ 2. Jeżeli rzecz będąca przedmiotem świadczenia została zbyta, utracona lub uszkodzona, dłużnik obowiązany jest wydać wszystko, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo jako naprawienie szkody.

Art. 495. § 1. Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

§ 2. Jeżeli świadczenie jednej ze stron stało się niemożliwe tylko częściowo, strona ta traci prawo do odpowiedniej części świadczenia wzajemnego. Jednakże druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo niemożliwe.

Art. 493 i 495 KC to zobowiązanie wzajemne.

NIESPEŁNIENIE ŚWIADCZENIA W TERMINIE

Opóźnienie - z opóźnieniem mamy do czynienia gdy dłużnik nie spełnia świadczenia we właściwym terminie. Termin wynika z treści zobowiązania albo może być ustalony na podstawie art. 455 KC czyli dłużnik musi spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu.

Niespełnienie świadczenia w terminie

jeśli

nie ponosi odpowiedzialności ponosi odpowiedzialność

ZWŁOKA OPÓŹNIENIE

Skutki

Takie same jak opóźnienie a nadto:

1. możliwość dochodzenia przymusowego 1.możliwość dochodzenia przymusowego

spełnienia świadczenia; spełnienia świadczenia;

2. początek biegu terminu przedawnienia; 2. początek biegu terminu przedawnienia;

3. możliwość potrącenia; 3. możliwość potrącenia;

4. powstaje obowiązek zawiadomienia poręczyciela; 4.obowiązek zawiadomienia poręczyciela;

5. możliwość domagania się odsetek 5. możliwość domagania się odsetek

chociażby wierzyciel nie poniósł szkody; chociażby wierzyciel nie poniósł szkody;

6. można żądać naprawienia szkody wynikającej

ze zwłoki i nadal żądać spełnienia świadczenia

7.przy zobowiązaniach wzajemnych można wyznaczyć

dodatkowy termin z zastrzeżeniem, że po jego

upływie odstąpi się od umowy.

8.odpowiedzialność za przypadek art. 478 KC

9.wykonanie zastępcze art. 479, 480 KC

Odstąpienie bez wyznaczenia terminu dodatkowego:

1. gdy w umowie zastrzeżono prawo odstąpienia w przypadku niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania (lex comisoria);

2. gdy wykonanie po terminie nie ma dla strony znaczenia.

Szczególne skutki zwłoki to:

1. odpowiedzialność za przypadek - art. 478 KC (casus mixtus);

2. wykonanie zastępcze - art. 479 i 480 KC.

Art. 478. Jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia, chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym.

Art. 479. Jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na jego koszt taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki.

Art. 480. § 1. W razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika.

§ 2. Jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.

§ 3. W wypadkach nagłych wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, wykonać bez upoważnienia sądu czynność na koszt dłużnika lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.

Naprawienie szkody: podlega naprawieniu w pełnej wysokości ( art. 361&2), jeżeli chodzi o jej dwie postacie:

- strata rzeczywista

- utracone korzyści

W tych przypadkach przysługuje odszkodowanie w zakresie pozytywnego interesu umowy. Szkoda jest to uszczerbek dobra prawnie chronionych osoby poszkodowanej, który wyraża się w różnicy między stanem dóbr jaki istniał, jaki mógłby w normalnym toku rzeczy istnieć a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wyrządzenia szkody. Szkoda może być ujmowana dwojako:

- w sensie węższym - szkoda majątkowa,

- w sensie szerszym - szkoda majątkowa + krzywda

Za stratę rzeczywistą i utracone korzyści przysługuje odszkodowanie w pełnej wysokości. Jednakże wyjątki mogą wynikać:

1. ustawy:

- ograniczenie wysokości odszkodowania w granicach negatywnego interesu umowy, art. 103&3, 387&2, 72&2, kiedy umowa nie doszła do skutku lub stała się nieważna,

- konkretne przepisy ograniczają wypłatę odszkodowania do rzeczywistej wartości, art. 788, 801,849&1.

2) z umowy, Np. art. 473, strony mogą ograniczyć w umowie obowiązek naprawienia szkody, jednak nie można ograniczać szkody wyrządzonej umyślnie

3) być wynikiem uprawnienia sędziego do umiarkowania odszkodowania, tutaj mamy trzy sytuacje:

a) art. 362 - przyczynienie się poszkodowanego do wyrządzenia szkody,

b) art. 440 - wina obu stron,

c) art. 322 KPC - gdy nie jest możliwe preryjne określenie szkody to sąd orzeka z dużym stopniem prawdopodobieństwa.

Sposób naprawienia szkody:

1. restytucja naturalna - przywrócenie do stanu poprzedniego, chyba, że jest to niemożliwe lub pociąga za sobą nadmierne trudności,

2. odszkodowanie - zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej.

Szkoda na osobie:

1. szkoda majątkowa

2. krzywda

Ochrona pośrednia - art. 24 § 1, art. 445, art. 448 dotyczy zadośćuczynienia.

W przypadku naprawienia szkody niemajątkowej (krzywdy) mówimy o zadośćuczynieniu, a w przypadku szkody majątkowej o odszkodowaniu. Ochrona pośrednia to możliwość wystąpienia z roszczeniem o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę - art. 24 § 1 odesłanie do art. .445 i 448 KC

Art. 445 - dotyczy naruszenia wyraźnie wskazanych dóbr osobistych;

Art. 448 - dotyczy wszelkich dóbr osobistych;

Art. 445 - uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, pozbawienie wolności, skłonienie za pomocą gwałtu, podstępu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

W przypadku naruszenia tych dóbr osobistych sąd może przyznać poszkodowanemu zadośćuczynienie za doznane cierpienie. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców, gdy zostało uznane na piśmie lub wytoczono o nie powództwo za życia poszkodowanego.

art. 448 - wszelkich dóbr osobistych, jakiegokolwiek dobra osobistego, sama bezprawność nie wystarczy, konieczne jest zawinione bezprawne działanie;

art. 448 KC - pokrzywdzonym może być osoba fizyczna, osoba prawna i ułomna osoba fizyczna;

art. 445 KC - z natury dóbr osobistych, które są w tym przepisie wymienione; poszkodowanym może być tylko i wyłącznie osoba fizyczna;

art. 448 - dwa roszczenia :

• roszczenie o zadośćuczynienie dla poszkodowanego;

• zasądzenie odpowiedniej kwoty na wskazany przez poszkodowanego - cel społeczny (jest to alternatywa rozłączna).

Roszczenie o zadośćuczynienie może wynikać z innych aktów prawnych KPK z tytułu niesłusznego skazania lub aresztowania.

---