PODSTAWY PRAWNE I ORGANIZACYJNE OŚWIATY
OGÓLNE INFORMACJE O PRAWIE OŚWIATOWYM
PRAWO - zbiór norm, zasad wydanych lub usankcjonowanych przez państwo lub inny ośrodek decyzyjny i jest on zagwarantowany przymusem, obowiązkiem państwowym lub regionalnym.
FUNKCJE PRAWA:
regulacyjno - porządkująca;
stabilizacyjna;
innowacyjna - pomoc w kreowaniu zachowań;
motywacyjna;
wychowawcza;
dystrybucyjna (prawo pomaga dzielić określone dobra);
represyjna (prawo powinno pomagać w wymierzaniu kary);
resocjalizacyjna (prawo powinno pomagać przy wróceniu do życia społ.)
GAŁĘZIE PRAWA:
konstytucyjne;
administracyjne;
finansowe;
cywilne;
karne;
rodzinne;
międzynarodowe;
pracy;
itd....
PRAWO OŚWIATOWE - przedmiotowo wyodrębniająca się część prawa administracyjnego obejmująca przepisy prawne regulujące działalność państwa i innych podmiotów (minister, kuratorium, samorząd terytorialny, dyrektor szkoły, rada pedagogiczna) w dziedzinie oświaty, kształcenia i wychowania oraz stosunki prawne jakie w tym zakresie powstają.
PRAWO OŚWIATOWE - to zespół norm i przepisów prawnych regulujących funkcjonowanie systemu oświaty.
PRAWO OŚWIATOWE leży także na pograniczu i obrzeżach innych gałęzi prawa (np. pracy, rodzinnego, finansowego itd.)
NORMA PRAWNA - jest to najmniejszy stanowiący strukturalną całość element prawa; jest regułą zachowania, która daje odpowiedź na pytania: kto? w jakich warunkach? i jak? powinien się zachowywać, i co dzieje się w przypadku nie wykonania nakazu lub zakazu. Zwykle każda norma prawna obowiązuje w określonym czasie w stosunku do określonych odbiorców, adresatów oraz na określonym terytorium.
AKT NORMATYWNY - stanowiący wyodrębniającą się całość tekst prawny, będący rezultatem działalności prawotwórczej. Każdy akt normatywny zawiera przepisy, w których zakodowane są normy prawne. Należyte ogłoszenie aktu normatywnego w urzędowym dzienniku publikacyjnym powoduje, że ogłoszony akt staje się autentyczny i prawomocny. Jest to równoznaczne z wejściem w życie normy prawnej.
RODZAJE INFORMACJI PRAWNYCH:
ustawy;
uchwały;
rozporządzenia;
zarządzenia;
dekrety;
dyrektywy
ŹRÓDŁA PRAWA W POLSCE: minister, prezydent, sejm i senat, kurator, dyrektor szkoły.
Nie wszystkie akty prawne mają charakter powszechnie obowiązujących.
DYREKTYWA - akt normatywny UE o charakterze obowiązkowym i ogólnym, przyjmowany przez Radę Europy, który aby nabrał mocy prawnej musi być wprowadzony do ustawodawstw narodowych. Dyrektywa dokładnie określa termin wprowadzenia danego uregulowania do krajowego porządku prawnego.
Komisja Europejska ma prawo do zaskarżenia państwa, które nie wywiązuje się z danej dyrektywy. Oprócz dyrektyw Komisja Europejska wydaje też opinie, ale nie mają one charakteru wiążącego i obowiązującego.
PRAWORZĄDNOŚĆ - stan faktyczny, w którym podstawowe dziedziny stosunków społ. są uregulowane przepisami prawnymi i przepisy te zarówno przez organy państwa, jak i inne podmioty są przestrzegane.
WARUNKI PRAWORZĄDNOŚCI UZALEŻNIONE OD PRAWA:
prawo powinno być względnie stabilne;
prawo nie może działać wstecz;
prawo powinno być zawsze należycie ogłoszone i publikowane;
prawo powinno być zbiorem regulacji zrozumiałych;
prawo powinno być wystarczająco ogólne i generalne, bo tylko wówczas może być podstawą bezstronnego arbitrażu;
normy prawne powinny być tak zapisywane, aby nie było podejrzeń do sprzeczności wewnętrznych.
WYKŁADNIA PRAWA - to ogół rozumowań i analiz zmierzających do odczytania i odkodowania oraz interpretacji norm prawnych.
WYKŁAD 2 - 28 października 2008
2. PRZEMIANY LEGISLACYJNE DOTYCZĄCE OŚWIATY 1918-1939, ORAZ PÓŹNIEJ DO ROKU 1989.
Oświata po odzyskaniu niepodległości była bardzo zróżnicowana pod względem organizacyjnym i programowym, dlatego głównym celem władz oświatowych było ujednolicenie szkolnictwa.
AJWAŻNIEJSZE AKTY PRAWNE:
Pierwsze akty legislacyjne dotyczyły ustroju, władz szkolnych oraz kwestii obowiązku szkolnego, oraz budownictwa szkół powszechnych. Wydano m. in.: ustawa o tymczasowym ustroju władz szkolnych, dekret o obowiązku szkolnym, ustawa o budowie publicznych szkół powszechnych.
W 1926 r. - ustawa o stosunkach służbowych nauczycieli.
Dopiero w 1932 r. wydano dwie bardzo blisko pozostające ze sobą ustawy:
Ustawa o ustroju szkolnym
Ustawa o szkołach i zakładach prywatnych.
Noszą one nazwę ustaw Jędrzejewiczowskich, ponieważ twórcami byli bracia Janusz i Wacław Jędzrzejewiczowie (ówczesny minister oświaty).
Ważną zasługą ustawy Jedrzejewiczowskiej było włączenie do ustroju instytucji przedszkola. Wg. ustawy przedszkole miało stanowić pierwsze ogniwo systemu szkolnego przeznaczone dla dzieci od 3 lat do rozpoczęcia obowiązku szkolnego.
Następnie szkoła powszechna 7 letnia. Ustawa dopuszczała istnienie 3 typów organizacyjnych szkół powszechnych. W każdym typie organizacyjnym nauka trwała 7 lat. Ale w szkole 1 stopnia realizowano tzw. pierwszy szczebel programowy, nauka w klasie 3 trwała 2 lata, a w klasie 4 - 3 lata.
Szkoła 1 stopnia była szkołą najniżej zorganizowaną - 1, 2 nauczycieli.
Szkoła 2 stopnia była też szkołą 7 letnią. Nauka w klasie 6 trwała 2 lata.
Najwyżej zorganizowana była szkoła 3 stopnia. Pracowało w niej najczęściej 7 nauczycieli. Nauka w każdej klasie była jednoroczna.
Do szkoły średniej przyjmowano na podstawie egzaminu obejmującego materiał z zakresu szkoły 6 - letniej 2 - go stopnia
Szkoła średnia była 6-letnia i składała się z 2 szczebli:
1. 4-letniego gimnazjum mającego charakter ogólny (po gimnazjum zdawano tzw. małą maturę
2. 2-letniego liceum mającego charakter profilowany (kończyło się wielką maturą)
Pierwsze wielkie matury młodzież zdawała w 1939 roku.
Szkoły zawodowe podzielone były na 3-letnie licea zawodowe, szkoły dokształcające zawodowe i szkoły przysposobienia zawodowego.
Zgodnie z ustawą jędrzejewiczowską szkoły prywatne musiały podporządkować się dużemu rygorowi organizacyjnemu. Ustawa nakładała na państwowe władze szkolne obowiązek sprawowania nadzoru nas wszystkimi szkołami prywatnymi. Szkoły prywatne mogły ubiegać się o tzw. pełne prace szkoły państwowej. Musiały spełnić jednak wiele warunków. Przede wszystkim musiały przedstawić precyzyjnie opracowany statut, w którym określono warunki lokalowe i kadrowe szkoły. Musiała przedstawić także dokładną lokalizację szkoły oraz podstawy finansowania.
Ustawa dotyczyła również szkolnictwa wyższego. Było ono podzielone na: akademickie, dla którego opracowano specjalne przepisy i wydano osobna ustawę i nieakademickie, które funkcjonowały zgodnie z autonomicznymi statutami (zatwierdzonymi przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego).
W dniach 18-22.06.1945r odbył się ogólnopolski zjazd w Łodzi, w celu dokonania najważniejszych zmian w polskiej oświacie.
Założenia dotyczyły powszechności i jednolitości szkolnictwa. Najważniejszym postulatem było zniesienie 3 stopniowości szkoły powszechnej. W ślad za postanowienia zjazdu, ustanowioną 7 letnią, jednolitą, obowiązkową i powszechną szkołę, która miała być podstawą systemu szkolnego.
Dekret z 23.11.1945 r. unieważniał przepisy dotyczące szkoły podstawowej zawarty w obowiązującej do tej pory ustawie z 1932 r.
CUSZ - Centralny Urząd Szkolnictwa Zawodowego
Ustawa ustrojowa dotycząca ustroju szkolnego wydana została w lipcu 1961 roku - ustawa o rozwoju systemu oświaty i wychowania. Ustawa stanowiła, że przedszkole jest pierwszym etapem systemu oświaty. Przedszkola były przeznaczone dla dzieci od 3 roku życia do rozpoczęcia obowiązku szkolnego. Organizacyjną i prawną podstawą całego systemu szkolnego jest 8 letnia i 8 klasowa, jednolita, powszechna szkołą podstawowa. Obowiązkiem szkolnym objęte są dzięki od 7 do 17 roku życia. Obowiązek dotyczy szkoły podstawowej. Szkoły średnie dzielą się na 4 letnie lice ogólnokształcące, 4 i 5 letnie technika i 4 i 5 letnie licea zawodowe, a obok nich funkcjonują 3 lub 2 i 2,5 letnie zasadnicze szkoły zawodowe, zróżnicowane kierunkowo i specjalizacyjnie.
Państwo tworzy i utrzymuje szkoły. Dla osób pracujących przygotowane są różne formy dokształcające. Ustawa dopuszczała funkcjonowanie różnych typów szkół dla nauczycieli: 5 letnie licea pedagogiczne, licea pedagogiczne dla wychowawczyń przedszkoli ( też 5 letnie), studia nauczycielskie 2 letnie, pomaturalne szkoły wyższe nauczycielskie 5 letnie. Zasady funkcjonowania szkół wyższych i uniwersytetów regulowała ustawa o szkołach wyższych, w świetle której kandydaci na studia musieli okazać się świadectwem maturalnym i egzaminem wstępnym. Dla dzieci przewlekle chorych i dzieci opóźnionych w rozwoju, upośledzonych fizycznie lub umysłowo zapewniono szkoły specjalne i specjalne zakłady wychowawcze. W myśl ustawy minister oświaty kieruje bezpośrednio lub za pośrednictwem prezydiów nad narodowych całym systemem oświatowym. Minister ustala programy nauczania, wychowania, zatwierdza podręczniki i pomoce naukowe, określa zasady funkcjonowania wszystkich typów szkół i placówek.
Szkoły mają charakter świecki, są bezpłatne. Głównym celem jest przygotowanie jak największej liczby robotników.
WYKŁAD 4 - 9 grudnia 2008
REALIZACJA REFORMY 98-99
W pierwszym etapie reformy przekształcano szkoły podstawowe w szkoły 6-letnie i powołano gimnazja. Etap ten rozpoczęto 1 września 1999 roku. Od tego czasu wdrażano reformę programową. Nowe programy zaczęły obowiązywać w klasach 1-3 i 4-6 w szkołach podstawowych oraz w pierwszych klasach gimnazjów. W kolejnych latach stopniowo wprowadzano nowe programy do dalszych klas. Drugi etap reformy to powołanie liceów profilowanych, szkół zawodowych, liceów uzupełniających i szkół policealnych. Ministerstwo zgodnie z ustawą opracowało nowe podstawy programowe dotyczące kształcenia ogólnego i określiło standardy wymagań i kompetencji uczniów. Dopuściło do użytku szkolnego wiele różnych programów alternatywnych stanowiących alternatywę dla szkół i nauczycieli. Nauczyciele mogą też tworzyć własne programy autorskie. Podobna zmiana dotyczyła też wyboru podręczników szkolnych. Istotne zmiany dotyczyły egzaminów i sprawdzianów kompetencyjnych. Od 2002 roku każdy etap kształcenia ma kończyć się sprawdzianem bądź egzaminem przeprowadzonym przez niezależne od szkoły komisje egzaminacyjne i okręgowe komisje egz.
W świetle obowiązujących przepisów prawnych szkoła podstawowa obejmuje dzieci od 7 do 13 r. ż. Sześcioletnia nauka podzielona jest na dwa cykle programowo-dydaktyczne. 1 cykl - klasy I-III i nauczanie zintegrowane, 2 cykl to klasy IV-VI i nauczanie blokowo-przedmiotowe. Ważnym założeniem reformy było to, że szkoła podstawowa, szczególnie w nauczaniu zintegrowanym powinna być usytuowana jak najbliżej domu rodzinnego, dlatego też uwzględniono możliwość tzw. „małych” szkół i szkół filiajnych. Przyjęto również zasadę, że nie powinno się tworzyć zespołów szkolnych składających się ze szkół podstawowych i gimnazjum. Dopuszczano możliwość tworzenia zespołów gimnazjum i liceum oraz szkoła podstawowa i liceum. Nie oznacza to, że szkoły podstawowe i gimnazja nie mogę funkcjonować w jednym budynku, w takiej sytuacji trzeba jednak dokonać wyraźnego wydzielenia odpowiedniej części obiektu dla każdej ze szkół.
Gimnazjum jest obowiązkową, powszechną szkołą średnią I-stopnia, a także szkołą nie profilowaną. Do gimnazjum uczęszcza młodzież od 13 do 16 r. ż. Według założeń ma to być szkoła „wyrównująca szanse edukacyjne i poziom wykształcenia”. Ma być to także miejsce rozbudzania aspiracji edukacyjnych; szczególnie dotyczy to młodzieży z różnych środowisk edukacyjnych. Jednym z głównych założeń dot. gimnazjum jest pełne rozpoznanie zdolności i zainteresowań uczniów oraz ukierunkowanie ich w celu właściwego wyboru dalszej drogi edukacyjnej. Szczególny akcent położono na naukę informatyki; służyć temu miał powszechnie realizowany program „Internet w każdym gimnazjum”. Drugim znaczącym programem był program obowiązkowego kształcenia językowego w zakresie 2 języków obcych. Gimnazja jako szkoły powszechne i obowiązkowe powinny być usytuowane w każdej gminie. Podjęto decyzję dotyczącą dowozu uczniów w gminach wiejskich do szkół podstawowych i do gimnazjów.
Mimo różnych programów edukacyjnych zmierzających do rozbudowy sieci gimnazjów stan tejże w dniu dzisiejszym wymaga dalszych korekt. Jest jeszcze wiele szkół gimnazjalnych , gdzie liczba dzieci w oddziałach jest mniejsza niż 20 i jest też wiele takich, gdzie ogólna liczba uczniów jest albo za mała, albo za duża. Za optymalną liczbę dzieci w gimnazjum przyjęto nie mniej niż 150, nie więcej niż 400 uczniów. Gimnazjum kończy się egzaminem, który ma charakter selekcyjny.
Licea profilowane i szkoły policealne. Absolwenci gimnazjów mogą wybierać między liceum profilowanym, a szkołą zawodową. Reformatorzy zaplanowali, że ok. 80% absolwentów gimnazjów wybierze 3-letnie licea profilowane, które kończą się maturą uprawniającą do podjęcia studiów wyższych. Egzamin maturalny ma być jednoczesną podstawą rekrutacji na studia.
Licea mają uczyć jak najbardziej szeroko czemu ma służyć realizacja tzw. obowiązkowego kanonu ogólnego, na który przeznaczono 80% ogólnej puli godzin. Pozostałe 20% przeznaczono na „rozszerzenie” w ramach jednego z 5 głównych profili: 1) „proakademicki” ogólny, 2) techniczno-technologiczny, 3) rolniczo-środowiskowy, 4) społeczno-usługowy i 5) kulturalno-artystyczny. Każda szkoła musi zaproponować naukę w minimum 2 profilach, z czego jednym obowiązkowo musi być profil „proakademicki”.
Pełniejsze kwalifikacje specjalistyczne można uzyskać w ramach wykształcenia oferowanego przez konkretne szkoły w ramach puli godzin do dyspozycji dyrektora szkoły.
Szkoły zawodowe i licea uzupełniające. Reforma przewidywała, że tylko 20% absolwentów gimnazjów trafi do szkół zawodowych. Nauka w tych szkołach trwa od 2 do 3 lat; absolwent szkoły zawodowej ma 18 lat, a więc spełnia konstytucyjny wymóg jeśli chodzi o obowiązek nauki. Dla absolwentów 3-letnich liceów zawodowych ustawa przewiduje możliwość kształcenia w 2-letnich liceach uzupełniających, kończących się maturą. (Droga uzyskania matury w ten sposób jest dłuższa o 1 rok niż w liceum profilowanym). Większość liceów uzupełniających realizuje naukę w systemie wieczorowo-zaocznym.
Uzupełnieniem ustroju szkolnego są różnego rodzaju placówki pracy poza szkolnej i dokształcające placówki oświatowo-wychowawcze. Równolegle funkcjonują 3-letnie szkoły specjalne z przysposobieniem do pracy przeznaczone dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Ukończenie tych szkół umożliwia uzyskanie świadectwa szkolnego i certyfikatu zawodowego.
WYKŁAD 5 - 6 stycznia 2009 Zarządzanie i kierowanie oświatą
3 aspekty zarządzania oświatą:
- prawny - kto ustala prawo oświatowe
- programowy - kto ustala program
- finansowy - kto decyduje o finansach
Spojrzenie prze pryzmat poziomów zarządzania:
- centralny - min. ministerstwa, instytucje współpracujące z ministerstwem (Centralny Instytut Edukacyjny)
- regionalny - min. kuratoria, województwa (np. w Niemczech „landy”)
- lokalny - różne jednostki samorządu terytorialnego- min. gmina
- szkolny - dyrektor, rada pedagogiczna, samorząd uczniowski itp.
Wśród różnych krajów występują różne systemy zarządzania. Wg. Rabczuka główne systemy zarządzania to system:
1. w zasadzie scentralizowany
2. scentralizowany - zregionalizowany
3. w zasadzie zdecentralizowany
Nie ma systemu scentr- i zdecentralizowanego w czystej postaci.
1. w zasadzie scentralizowany: większość aspektów zarządzania należy od władzy centralnej, jedynie zarządzanie szkołą jest w rękach władzy lokalnej lub szkolnej (np. Francja).
2. scentralizowany - zregionalizowany: w przypadku tego systemu władza centralna udziela delegacji (przekazania) w zakresie zarządzania poszczególnymi aspektami organom regionalnym (np. Niemcy, Szwajcaria)
3. w zasadzie zdecentralizowany: Zarządzanie odbywa się głównie na poziomie szkolnym i lokalnym ale są pewne obszary zarządzane w sposób centralny (min. USA)
Nie wśród krajów Europy kraju, o którego systemie oświatowym można powiedzieć, że jest całkowicie scentralizowany, bądź zdecentralizowany. Widzimy, że procesowi decentralizacji towarzyszą procesy:
- poszerzenia autonomii szkoły
- uspołecznienie szkolnictwa
Główne kompetencje i zadania pozostających na poszczególnych poziomach zarządzania:
1. ministerialny:
- sprawowanie nadzoru pedagogicznego nad całym systemem oświatowym państwa
Minister:
- ustala podstawy programowe kształcenia przedszkolnego, ogólnego, zawodowego
- publikuje wykaz programów nauczania dopuszczonych do użytku publicznego
- ustala warunki i tryb dopuszczania do użytku podręczników i zalecanych środków dydaktycznych
- ustala ramowe statuty szkół i placówek publicznych
- określa warunki i tryb przyjmowania uczniów do szkół i placówek, oraz tryb przechodzenia z klasy do klasy
- określa warunki przyjmowania do szkół dzieci - obywateli niebędących obywatelami polskimi
- określa i ustala obywatelami polskimi
- określa i ustala ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny szkół placówek
- określa i ustala zasady prowadzenia dokumentacji szkolnej
- określa i ustala działalność innowacyjną i eksperymentalną szkół i placówek
- określa i ustala zasady prowadzenia i organizowania w szkołach i placówkach opieki nad uczniami niepełnosprawnymi
- określa i ustala zasady udzielania uczniom i nauczycielom pomocy pedagogiczno - psychologicznej
- określa i ustala zasady oceniania uczniów i ich kontroli
- określa i ustala szczegółowe zasady sprawowania nadzoru pedagogicznego
- sprawuje bezpośredni nadzór nad placówkami, dla których jest organem prowadzącym
- nadzoruje i koordynuje wykonanie nadzoru pedagogicznego na terenie całego kraju, a szczególnie nadzoruje pracę kuratorów oświaty
- określa zasady prowadzenia konkursów na kuratorów
- wyznacza przedstawicieli do komisji konkursowych, które wyłaniają kuratorów oświatowych
- ustala standardy wymagań dotyczących sprawdzianów i egzaminów
- sprawuje nadzór nad działalnością centralnych i okręgowych komisji egzaminacyjnych
- określa wymagania, jakim powinna podlegać osoba zajmująca stanowisko dyrektora placówki i inne stanowiska kierownicze w poszczególnych szkół i placówek
- ustala zasady finansowania i subwencji oświatowych
- ustala zasady awansów zawodowych nauczycieli
- wyznacza swych przedstawicieli do komisji konkursowych dotyczących awansów zawodowych nauczycieli
- koordynuje wydawanie prawa oświatowego
- współpracuje z centralnymi instytucjami naukowymi w zakresie ustanawiania teoretycznych podstaw funkcjonowania systemu oświaty
Poziom regionalny:
Kurator:
- sprawuje nadzór nad publicznymi i niepublicznymi placówkami oraz placówkami doskonalenia nauczycieli w całym województwie
- wnioskuje do wojewody w sprawie powołania i odwołania swoich następców
- wyznacza swych przedstawicieli do komisji konkursowych wyłaniających dyrektorów szkół lub placówek
- może przedstawiać umotywowane zastrzeżenie wobec kandydata na dyrektora szkoły lub placówki
- współdziała z organami jednostek samorządu terytorialnego podczas tworzenia i współrealizowania regionalnej i lokalnej polityki oświatowej
- współpracuje z okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi
- prowadzi nadzór pedagogiczny nad nauczaniem przedmiotów ogólnych w szkołach artystycznych
- współdziała z organami samorządu terytorialnego w zakresie tworzenia optymalnej sieci szkół na terenie województwa
- nadzoruje dystrybucję prawa oświatowego w regionie
- nadzoruje regularność pracy organów samorządu terytorialnego w sprawach zakładania i prowadzenia szkół
- nadzoruje dyrektorów szkół i placówek w sprawach organizowania obowiązku szkolnego oraz skreślenia uczniów z listy
- nadzoruje statuty szkół i placówek i sprawdza czy nie są one sprzeczne z przepisami prawa oświatowego
- czuwa jako najważniejszy nadzorca nad jakością pracy szkół w regionie
- organizuje olimpiady i konkursy przedmiotowe, przeglądy, prezentacje osiągnięć uczniów w województwie
- ustala termin ferii zimowych na podstawie ramowego kalendarza wydanego przez ministerstwo
- organizuje wypoczynek dzieci i młodzieży na terenie województwa w okresie ferii letnich i zimowych
Nadzór pedagogiczny to: czuwanie kierownicze nad szkołami.
W ślad za ustawą o systemie oświaty wydane zostały szczegółowe rozporządzenia dotyczące zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego (1999r, 2004r). W świetle tych rozporządzeń głównym celem nadzoru pedagogicznego jest „doskonalenie systemu oświaty”, a w szczególności jakościowy rozwój szkół i placówek z ukierunkowaniami na rozwój ucznia i rozwój zawodowy nauczyciela.
Zadania oświatowe jednostek samorządu terytorialnego:
Samorząd Gminy:
- prowadzi: przedszkola (w tym z oddziałami integracyjnymi, specjalne), szkoły podstawowe ( w tym z oddziałami integracyjnymi), gimnazja
- tworzy placówki, organizuje i reorganizuje je
- likwiduje placówki
- przekazuje subwencje oświatowe
- formalnie to gmina powołuje nauczycieli, których jest organem prowadzącym
Samorząd Powiatowy:
- prowadzi licea ogólnokształcące i profilowane, szkoły zawodowe, policealne, artystyczne, podstawowe szkoły specjalne, gimnazja specjalne, szkoły sportowe, szkoły mistrzostwa sportowego, placówki pracy pozaszkolnej, placówki kształcenia ustawicznego, ogniska artystyczne, poradnie psychologiczno - pedagogiczne
Samorząd Wojewódzki:
- prowadzi placówki wyznaczone przez Ministerstwo jako podległe województwu
- prowadzi również placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu wojewódzkim
- biblioteki pedagogiczne
- centra kształcenia ustawicznego
- centra kształcenia i dokształcania zawodowego
- centra kształcenia i dokształcania pomaturalnego
4