Pierwsze szkoły dla głuchych powstały w drugiej poł. XVIII w. przyczyną tak późnego wprowadzenia było to że głuchych traktowano jak niewychowanych.

XIX w. przyjęto określenie „głuchy”

Obowiązkiem szkolnym objęto dzieci głuche już na początku XIX w. (w Szlezwiku należącym wówczas do Danii)

W Polsce pierwsza szkoła dla głuchych została zorganizowana w roku 1817 w Warszawie przez ks. Jakuba Falkowskiego . Była to pierwsza szkoła podstawowa specjalna zorganizowana w Polsce.

1.Surdopedagogika - łac. Surdut - głuchy

jest jedną z dyscyplin szczegółowych pedagogiki specjalnej (rewalidacyjnej). Obejmuje też profilaktykę, diagnostykę i poradnictwo osobom z grupy ryzyka.

Przedmiotem surdopedagogiki jest wychowanie jednostek z uszkodzeniami słuchu i wadami mowy wynikającymi z zaburzeń słuchu a także ich rodzinami i otoczeniem.

Surdopedagogika ma trojaki charakter:

- praktyczny - formułuje metodycznie podstawy działalności rewalidacyjnej, proponując optymalne metody i techniki w procesie postępowania rewalidacyjnego.

- teoretyczny- dąży do wykrywania i wykrywa prawidłowości rządzące procesem dydaktyczno- wychowawczym , opisuje i wyjaśnia w tym procesie zjawiska , fakty wychowawcze oraz wychowawcze prawidłowości.

Etiologia wad słuchu:

Głuchota dziedziczna jeśli występuje również u innych członków tej samej rodziny. Głuchotę dziedziczną dzieli się na dominującą i recesywną. Głuchota dominująca łączy się z innymi zaburzeniami. Nie zawsze ujawnia się od urodzenia , nieraz dopiero po kilkunastu latach. Głuchota dziedziczna recesywna może pojawić się nie w każdym pokoleniu.

Wrodzona głuchota przyczyny: choroby matki w czasie ciąży, choroby wirusowe czynniki uszkadzające płód i działające uszkadzająco na narząd słuchu. Zaburzenia hormonalne, konflikt serologiczny na tle niezgodności czynnika RH u matki dziecka.

Głuchota nabyta - spowodowana jest przyczynami działającymi w okresie porodu i w czasie dalszego rozwoju jednostki

-sztuki - gdyż wychowanie jest swoistą umiejętnością

2.Przyczyny uszkodzeń analizatora słuchu:

czynniki dziedziczne- dziedziczenie dominujące, recesywne oraz z chromosomem X,

w okresie prenatalnym: zaburzenia rozwojowe płodu spowodowane chorobą wirusową matki, infekcją wewnątrzmaciczną, zatruciem lekami lub innymi środkami oto toksycznymi itp.,

w okresie okołoporodowym- wcześniactwo, nieprawidłowy poród, zaburzenia krążeniowe lub oddechowe, brak fachowej opieki w czasie porodu, uraz porodowy, nieprawidłowo stosowana narkoza itp.,

w okresie poporodowym- żółtaczka, zakażenia, urazy, i inne uszkodzenia oto toksyczne,

w okresie niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa- zapalenie opon mózgowych, przewlekłe zapalenie ucha środkowego, toksyczne uszkodzenie nerwu słuchowego w przebiegu chorób zakaźnych( odra, płonica, koklusz, grypa i świnka, stosowanie leków oto toksycznych (chinina, gentamycyna itp.), urazy mechaniczne w obrębie czaszki oraz urazy akustyczne (np. powstałe podczas zabaw pirotechnicznych), w okresie późniejszym- otoskleroza, zaburzenia ukrwienia ucha wewnętrznego, choroba Meniere'a, długotrwały uraz akustyczny( praca w hałąsie), głuchota starcza.

3.Głuchota a niemota

Głuchota- uszkodzenie słuchu w stopniu znacznym lub głębokim ( powyżej 70 dB w lepszym uchu) uniemożliwiające rozumienie mowy wyłącznie drogą słuchową. Przy zastosowaniu odpowiednio dobranych aparatów słuchowych głuchota może być w pewnym stopniu skompensowana , dzięki czemu osoba niesłysząca może odbierać pewne dźwięki z otoczenia, a w niektórych przypadkach także dźwięki mowy; jednak na ogół bez ich identyfikacji. Mimo to, dźwięki mogą stanowić istotną pomoc w odczytywaniu z ust dzięki diagnozy i skutecznie prowadzonej rehabilitacji dziecko niesłyszące , po wnikliwej analizie , może być kształcone integracyjnie. Przy zapewnieniu życzliwości otoczenia i stałej współpracy rodziców istnieje szansa adaptacji dziecka w środowisku słyszących.

Niemota - brak zdolności mówienia przy zachowaniu słuchu, które może być następstwem uszkodzenia ośrodka mowy w mózgu, np. wskutek urazu, wylewu krwi, lub też ciężkich chorób psychicznych, np. schizofrenii.

4.Kompensacja typy

• kompensacja surdodydaktyczna - czyli wyrównywanie w procesie nauczania- uczenia się trudności w poznawaniu świata i jego rozumieniu przez: konsekwentne rozwijanie umiejętności korzystania z zachowanych resztek słuchu, wykorzystywania doznań wibracyjnych i taktylnych a także umiejętność wykorzystywania w celach kompensacyjnych analizatorów wzrokowego; - dążenie do operatywnego posługiwania się przyswojonymi pojęciami w praktyce to jest w mowie i w piśmie : - rozwijanie umiejętności odczytywania z ust

• kompensacja surdopedagogiczna :

• kształtowanie wiadomości i umiejętności językowych ( ogólnych i przedmiotowych)

• kształtowanie postaw związanych z akceptacją siebie z innych ludzi postaw moralno- społecznych

• Kompensacja percepcyjnej - podniesienie poziomu sprawności narządu wzroku w kierunku analizy wypowiedzi słownych. Rozwijają zdolność odczuwania, identyfikacji i wykorzystywania zjawisk wibracyjnych. Kompensacja w przypadku uszkodzenia słuchu nigdy nie będzie pełna . Odczytywanie z ust nie będzie w stanie zastąpić słyszenia, odczucia wibracyjne nie wystarczą np. odbieranie wrażeń estetycznych wynikających ze słuchania muzyki

• Kompensacja pedagogiczna - polegająca na świadomym wyrównywaniu zmniejszonych możliwości rozwojowych dziecka z uszkodzonym słuchem. Kompensacji służą także w istotnym stopniu pomoce techniczne, zarówno kompensacji monosensorycznej ( aparaty słuchowe, implanty ślimakowe , wzmacniacze elektroakustyczne itp.

• Odczytywanie mowy z ust (wzrokowa i wzrokowo-słuchowa percepcja wypowiedzi słownych) - to kojarzenie zewn układów artykulacyjnych poszczególnych głosek z ukształtowanymi u odbiorcy wzorcami tych układów, a w konsekwencji rozumieniu wypowiedzi. Istotne przy odczyt. m. z ust jest kojarzenie wrażeń wzrokowych z niepełnymi wrażeniami słuchowymi (jeżeli występują). Wzajemne wspieranie się analizatorów w odbiorze informacji, zwane synergizmem wzrokowo-słuchowym, poprawia skuteczność odbioru, nawet wówczas, jeżeli narząd słuchu dostarcza jedynie cząstkowych informacji,

• Zastępowanie odbioru silnych wrażeń słuchowych, głównie o charakterze impulsowym, odbiorem kinestetycznym poprzez odczuwanie wibracji, np. odbiór rytmu muzyki przez drgania podłogi w pomieszczeniu. Zjawisko to wyst gł u osób z uszkodzeniem słuchu w stopniu głębokim i może być wspomagane odpowiednimi środkami technicznymi.

• Kompensacja w porozumiewaniu się - poprzez tworzenie swoistego manualnego systemu komunikacyjnego - języka migowego. Język migowy w każdym kraju świata posiadający własne słownictwo manualne i własną gramatykę o charakterze pozycyjnym, stał się przykładem wewnątrzśrodowiskowej kompensacji komunikacyjnej

• Zastępowanie czynności narządu równowagi - błędnika i kanałów półkolistych w uchu wewnętrznym. Proces kompensacji ma również charakter niezależny od woli i zazwyczaj dokonuje się automatycznie w okresie kilku tygodni lub miesięcy. Rolę głównego narządu równowagi, jakim był błędnik i kanały półkoliste, przyjmuje narząd wzrokowy przy współdziałaniu czucia skórnego i mięśniowo-stawowego. Ten narząd zastępczy może jednak funkcjonować jedynie przy dobrym oświetleniu, ponieważ bazuje głównie na wzroku.

5. Wpływy uszkodzenia słuchu na rozwój dziecka

- zaburzenia równowagi,

Głuchota wpływa na rozwój psychiczny dziecka:

• Zaburzenia słuchu utrudniają przyswajanie języka słownego i konsekwencji powodują ograniczenie ubytku słuchu i związane z tym zniekształcenia percepcji są u każdego dziecka inne

• Mowa dziecka rozwija się spontanicznie, utrudnienie słyszenia powodują zniekształcenia języka

• Defekt słuchu ogranicza lub uniemożliwia dziecku słyszenie mowy, a nawet recepcję wszelkich bodźców akustycznych. Jego głos jest mniej dźwięczny, często bezbarwny pozbawiony rytmu , nieprawidłowo modelowany

• Dziecko głuche w wyniku treningu mowy i długotrwałych ćwiczeń artykulacyjnych zdoła opanować mowę ustną, łatwo ją traci w późniejszym okresie jeśli nie traktuje jej jako podstawowego środka porozumiewania się.

Rozwój mowy ustnej ma zasadniczy wpływ na rozwój intelektualny dziecka:

• Kształcenie dziecka głuchego musi odbyć się w okresie przedprzedszkolnym. Nad dzieckiem którego rozwojem mowy nie zaczęto pracować wcześniej przychodzi do szkoły praktycznie głuchonieme. Szkoła pomimo włożonej pracy nie przezwycięży niedostatków rozwojowych.

- dziecko głuche ma trudności z rozumowaniem otoczenia

- dziecko niesłyszące jest nerwowe cechuje je brak równowagi uczuciowej , trudności w porozumiewaniu się z otoczeniem. ( nie mogą wyrazić swoich potrzeb, nie rozumie co wymaga od niego otoczenie)

- kształtuje się u dzieci poczucie nieufności wobec otoczenia

6.Sposoby porozumiewania się z uszkodzonym słuchem

Mowa głosowa jest dla dziecka głuchego mową trudną więc łatwo i chętnie posługuje się innymi formami porozumiewania się :

- mimiką

- mowa migowa - jest mową obrazową za pomocą znaków, gestów , nie zawiera form gramatycznych. Określa sytuacje konkretne, ale trudniej wyraża zależności funkcjonalne.

-mową palcową - może być wykorzystywana jako środek pomocniczy w kształtowaniu mowy ustnej. Mowa palcowa w odróżnieniu od mowy migowej , umożliwia stosowanie form gramatycznych a więc porozumiewanie się w języku poprawnym . Mowę palcową ( dyktylogragię - dyktylos- palec) opanowuje dziecko głuche z reguły szybciej i łatwiej

Mowa migowa, mowa znaków, gestów i mimiki jest w treści uboższa . Treści abstrakcyjne dają się wyrazić tylko w ograniczonej mierze

Rozwój mowy wspierany jest przez inne formy porozumiewania :

- wzrokowego ( mową pisaną i palcową) Mowa pisana często wyprzedza mowę dźwięczną - jest formą towarzyszącą i wspierającą kształtowanie mowy dźwiękowej.

7.Znaczenie wcześniej diagnozy i stymulacji

Obecnie uważa się, że wrodzone uszkodzenie słuch powinno być rozpoznane do 3 mca życia, a do 6 mca dziecko powinno zostać wstępnie zdiagnozowane i zaopatrzone w aparaty słuchowe. W przypadku uszkodzeń słuchu powstałych później ich rozpoznanie i zdiagnozowanie powinno być tak szybkie, jak to jest możliwe, a następnie podjęte działania wspomagające.

Pełna diagnoza dziecka z uszkodzonym słuchem powinna obejmować 4 etapy:

1. Diagnoza medyczna - w ramach której określa się stopień i rodzaj uszkodzenia słuchu, przyczyny i lokalizację uszkodzenia, wiek, w którym to uszkodzenie nastąpiło, oraz możliwości leczenia oraz zastosowania odpowiednich urządzeń technicznych.

2. Diagnoza psychologiczna - obejmuje ocenę rozwoju psychoruchowego dziecka, wykluczenie lub sformułowanie podejrzeń o uszkodzenie centralnego ukł nerwowego, ocen e wzajemnych relacji w najbliższej rodzinie i skutków, jakie wywiera na nie uszkodzenie słuchu dziecka oraz ocenę postaw rodzicielskich wobec dziecka, w tym motywacji najbliższych członków rodziny do współdziałania w procesie rewalidacji.

3. Diagnoza logopedyczna - ocena aktualnego stanu komunikowania się dziecka z otoczeniem oraz ocenę możliwości dziecka w tym zakresie, ze wskazaniem preferencji w zakresie sposobów porozumiewania się z dzieckiem.

4. Diagnoza pedagogiczna - w wieku przedszkolnym powinna polegać na określeniu stopnia przyswojenia umiejętności czytania i pisania, a w okresie szkolnym także stopnia przyswajania wiedzy.

Wczesne wykrycie uszkodzeń słuchu, szczególnie w stopniu znaczącym lub głębokim, ma bardzo duże znaczenie dla dalszego rozwoju dziecka. uświadamia ono otoczeniu, że dziecko, aby mogło rozwijać język, dobrze funkcjonować poznawczo, emocjonalnie i społecznie, potrzebuje pomocy z zewnątrz znacznie szerzej rozumianej niż dziecko zdrowe.

Dotyczy to 2 zagadnień kształtowania i rozwijania odpowiedniej formy komunikowania się z dzieckiem oraz kształtowania i rozwijania tych resztek słuchowych, które dziecko posiada.

Wprawdzie w pierwszych miesiącach życia dziecka dla utrzymania prawidłowych relacji dziecka z matką i innymi członkami rodziny komunikacja niewerbalna pozwala na zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dziecka, jednak w miarę upływu czasu trudności w komunikowaniu się zaczynają narastać. Także wczesne zastosowanie aparatów słuchowych pozwala dziecku na szybszą adaptację do nich, jako naturalnego elementu wyposażenia osobistego. Nie należy jednak liczyć, że zastosowanie aparatów rozwiąże do końca problemy w komunikowaniu się. Niemal każde dziecko z głębokim uszkodzeniem słuchu może nauczyć się słyszeć różne dźwięki za pomocą aparatów słuchowych, nie oznacza to jednak, że będzie słyszeć, a w szczególności rozumieć wypowiadane przez matkę słowa. Nie oznacza to również, że zacznie się u niego rozwijać język wyłącznie w drodze naturalnych interakcji komunikacyjnych.

---