Obrzęk naczynioruchowy
Obrzęk naczynioruchowy jest nagłym, ograniczonym się obrzękiem głębszych warstw skóry i tkanki podskórnej i/lub warstwy podśluzówkowej górnej części układu oddechowego i pokarmowego, spowodowanym zwiększoną przepuszczalnością naczyń włosowatych w wyniku uwolnienia mediatorów naczyniowoaktywnych.
Patofizjologia obrzęku naczynioruchowego jest złożona: może być spowodowany albo przez degranulację komórek tucznych albo przez aktywację kininogenezy (przede wszystkim wzrost produkcji bradykininy). W postaci związanej z degranulacją komórek tucznych (zarówno w mechanizmie immunologicznym jak i nieimmunologicznym) towarzyszy mu często pokrzywka a głównymi substancjami wywołującymi wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych są histamina i tryptaza, a także prostaglandyna D2, leukotrieny cysteinylowe, cytokiny i chemokiny. Aktywacja komórek tucznych może zachodzić w mechanizmie alergicznym, reakcji natychmiastowej, może być spowodowana działaniem autoprzeciwciał przeciw FCER1 lub jest reakcją na niesterydowe leki przeciwzapalne, czasem występuje idiopatycznie. Aktywacja produkcji kinin jest charakterystyczną cechą wrodzonego obrzęku naczynioruchowego, może być także konsekwencją stosowania leków z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny i jest najczęstszą przyczyną ostrego obrzęku naczynioruchowego, wymagającego hospitalizacji.
Wrodzony obrzęk naczynioruchowy stanowi do ¼ wszystkich przypadków tej choroby przebiegających bez pokrzywki. Dziedziczy się autosomalnie dominująco i występuje z częstością około 1:50 000. Typ klasyczny jest spowodowany defektem genu kodującego inhibitor składowej C1 dopełniacza, białko z grupy serpin. Defekt może powodować niedobór inhibitora (typ 1) lub jego mniejszą aktywność (typ 2). Chorobę rozpoznaje się, jeżeli poziom lub aktywność inhibitora C1 nie przekraczają 40%-50% normy, co prowadzi do aktywacji składowej C1 i niedoboru C2 i C4 wynikającego z ich zużycia. Niedobór tej serpiny wywołuje także nadmierną (bo niehamowana) aktywność kalikreiny, co z kolei prowadzi do zwiększonego uwalniania bradykininy z kininogenu i jest bezpośrednią przyczyną napadu obrzęku naczynioruchowego. Niski poziom składowej C4 dopełniacza jest stwierdzany także w okresie bezobjawowym. Gen C1 INH zlokalizowany jest na chromosomie 11q12-13, jego mutacje mają charakter heterogenny (do tej pory poznano ich ponad 100).