Przywództwo i władza w organizacji
Pojęcie przywództwa wiąże się nierozerwalnie ze sprawowaniem władzy organizacyjnej - jest to umiejętność wpływania na zachowanie jednostek lub grupy w dążeniu do określonych celów. Rozróżnia się dwie grupy ról społecznych kojarzonych z podejmowaniem działań władczych:
Przywódcy organizacyjni
Kierownicy
Uprawnienia do sprawowania władzy wynikają w pierwszym rzędzie z miejsca w strukturze organizacyjnej, z tym, że rola przywódcy wiąże się z koncentracją i siłą władzy oraz działaniami o charakterze kreatywnym - określaniem misji i strategicznych celów organizacji oraz wyznaczaniem reguł postępowania, a także wywieraniu wpływu (mobilizowanie) na członków organizacji.
Przywódcy odpowiedzialni są za wytyczanie celów, tworzenie, zmianę i rozwój struktury.
Kierownik jego zadaniem jest prowadzenie podwładnych do wyznaczonego celu, działając w oparciu o reguły postępowania wytyczone przez przywódców.
Uprawnienia władcze wynikają:
charyzmatyczności przywódcy
tradycji
norm prawnych
Koncepcja władzy:
w ujęciu behawioralnym (władza rozumiana jako jednokierunkowy wpływ na podwładnych - sformalizowana zależność nadrzędności i podporządkowania
w koncepcji interakcyjnej (władza pojmowana jako wynik interakcji pomiędzy partnerami stosunku społecznego - dwukierunkowe wzajemne oddziaływania)
W wielu teoriach przywództwa jego istoty upatruje się w posiadaniu przez ludzi sprawujących władzę określonych wrodzonych predyspozycji osobowościowych (ambicja, inteligencja, wiara w siebie, odporność na stres oraz umiejętności społeczne: budowanie relacji międzyludzkich, zdolności komunikacyjne, zdolności analitycznego myślenia), dzięki którym możliwe jest uzyskanie realnego wpływu na zachowania innych ludzi w organizacji.
Przywódca charyzmatyczny powinien:
posiadać umiejętności nakreślania wizji rozwoju organizacji - zdolność polegającą na tworzeniu przyszłych stanów organizacji;
potrafić przekonać do swojej wizji wszystkich członków organizacji
wierzyć w siebie, wykazywać odpowiednio wysoki poziom ambicji i nastawienia na odniesienie sukcesu.
Przywództwo transformacyjne - przywódca jest w stanie nadać rozwojowi organizacji właściwy kierunek i dynamikę.
Wyróżnia się 4 podstawowe typy przywództwa organizacyjnego:
przywództwo bezpośrednie (dyrektywne) - lider określa strukturę zadań i sposób ich wykonania,
przywództwo wspomagające (intergratywne) - lider nastawiony na ludzi, wspierający, ułatwiający współdziałanie
przywództwo partycypacyjne (uczestniczące) - delegacja części uprawnień władczych, związanych z podejmowaniem decyzji (gdy istotna jest jakość decyzji i ważny jest poziom akceptacji).
Każdy kierownik buduje relacje interpersonalne poprzez dwie główne strategie komunikacyjne:
otwartości (dzielenia informacjami)
sprężenia zwrotnego (aktywnego pozyskiwania informacji).
Oceniając stosowane strategie można wyróżnić następujące style kierowania:
autorytarny - duży dystans społeczny, przy braku interakcji komunikacyjnych,
permisywny - oparty na sprężeniach zwrotnych,
indywidualistyczny - strategia otwartości, przy widocznej niechęci do pozyskiwania informacji,
uczestniczący - charakteryzujący się intensywnym dwukierunkowym przepływem informacji.
Do podstawowych typów ról kierowniczych zalicza się:
role decyzyjne
role interpersonalne
role informacyjne