Kontrola w administracji- obserwowanie stanu faktycznego, rzeczywistego i porównywanie go ze stanem pożądanym. Kontrola jest kojarzona przez pryzmat nadzoru, wskazuje się jakie są różnice pomiędzy kontrolą a nadzorem., sprawowana przez wiele podmiotów zarówno przez podmioty wykonującej władzę wykonawczą lub sądy (nie tylko sądy adm. zajmują się kontrolą).

Podmioty: 1 podmioty niezawisłe (niezależne): Parlament, N I K, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Państwowa Inspekcja Pracy, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka 2. sądy: administracyjne (WSA i NSA), specjalne (Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów), Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu, powszechne 3.kontrola wewnątrzadministracyjna: resortowa, rządowa, międzyresortowa, instancyjna, zarządowa 4. inne formy kontroli: skargi i wnioski (KPA, informacja publiczna, NGO - organizacje pozarządowe, MASS MEDIA

Kontrola a nadzór -różnice -1. W nadzo wyciągane są wnioski, zalecenia, jest obserwacja, porównywanie, możliwość użycia środków represyjnych, nadzorujący ma prawo wpływać na działanie nadzorowanego, a kontrolujący na działania kontrolowanego nie może wpływać w sposób wiążący..2 kontrola wykonywana jest przez bardzo różnorodne podmioty wewnątrz administracji i na zewnątrz administracji. Również przez podmioty niezależne, niezawisłe 3. kontrola nadz może być doraźna, jest jakiś terminarz kontroli, jakieś założenia i ona jest wykonywana w jakimś momencie i potem może być ponawiana, natomiast nadzór ma charakter stały.

Kontrola właściwa: kontrola organów administracji publiczne. Należy do najstarszych zagadnień zarządzania. W administracji spełnia rolę informatora zwrotnego. Melduje o tym jakie pojawiają się problemy.

Kontrola a administrowanie, to element działania kierowniczego. W adminis kont spełnia rolę informatora zwrotnego - melduje o tym jakie pojawiają się problemy.

Kierownictwo a kontrola: Kierowni - zawsze występuje w systemie scentralizowanym - nie może istnieć bez hierarchicznego podporządk, polega na powierzeniu organowi pewnego zestawu kompetencji. kierown nie może zostać przeniesione na organy niższe. Kontr sprawowana przez organy niezależne, przez organy społeczne. Kont występuje w różnych systemach, jest sprawowana przez org niezależne, ale także przez np. orga pozarządowe

Zwierzchnictwo a kontrola: 1. zwierz występuje przy strukturach scentralizowanych, natomiast kontr dotyczy zarówno struktur scentralizowanych, jak i zdecentralizowanych; 2.zwierzch występuje bardzo często przy zespoleniu (w wojewódz, powiecie), występuje po to, aby usprawnić faktyczne działanie.

Kierownictwo a kontrola- Kierown wiąże ze strukturą nadrzędności. Jest to powierzenie organowi nadrzędnemu pewnego zestawu kompetencji umożliwiającego mu oddziaływanie na organ podrzędny.

Koordynacja a kontrola- Istotą koordynacji jest nie tyle wskazywanie i minimalizowanie negatywnych zjawisk, jak w przypadku kontroli, lecz uporządkowanie i odpowiedni podział działań odpowiednich jednostek organizacyjn w danym organie. skupia się na uporządkowywan działań. Kontrola ma coś sygnalizować to koordynacja pozwala na uporządkowane, systematyczne działania.

Kontrola i nadzór - przy konti nie ma środków władczych, nadzór TAK. Może nie zatwierdzić uchwały np. Kon jest sprawowana przez bardzo różne podmioty, również spoza administracji lub społeczeństwo. Kon może być wykonywana doraźnie (dorywczo) natomiast nad ma charakter stały. Kontroluj nie może oddziaływać na kontrolowanego. Kont może być sprawowana przez bardzo różne organy.

Cele kontroli jest minimalizacja negatywnych zjawisk, które mogą się pojawić w procesie administrowania oraz ochrona przed tymi zjawiskami na przyszłość.

Typy kontroli : 1. Nowe typy kontroli - (te co teraz powstają) EWALUACJA mamy do czynienia często z badaniem pewnych wartości albo cech określonego programu planu, cech przyjętego planu działania według określonych kryteriów, ponadto rola ewaluacji rolą jest potrzeba lepszego zrozumienia danego podmiotu 2. Stare typy kontroli - badanie jak jest, jak być powinno

Kryteria kontroli : 1. legalność: zgodność działania z przepisami prawa 2. gospodarność: sprawdzamy czy dana jednostka zgodnie z zasadą racjonalnego gospodaro osiąga optymalne wyniki 3. rzetelność: badanie pod kątem uczciwości, terminowości, dyscypliny wykonania, zgodności dokume ewidencji i sprawozdań ze stanem faktyczn 4. celowość: badanie czy dana jednostka działa zgodnie z wyznaczony jej celami wyznaczonymi w ustawie, w regulaminie, statucie, aktach normatywny 5. przejrzystość (transparentność): czy dostępne procedury, regulaminy przepisy są jasne, zrozumiałe dla obywatel 6. jawność: łączy się z kryterium przejrzystości oznacza podawanie do publicz wiadomości także różnych sprawozdań finansowych, bilansów z działalności jednostek czy wykonywanych działań 7. zgodności z polityką rządu

Cechy kontroli -:bezstronna, obiektywna, nie powinny następować zależności pomiędzy kontrolującym, a kontrolowanym, które powodowałyby, że kontrola nie będzie obiektywna; fachowa - kontrolują powinien mieć większą wiedzę niż kontrolowany, powinien mieć wiedzę merytoryczną; efektywna - minimalizowanie negatywnych zjawisk; kontrola powinna być przeprowadzona w taki sposób, aby wyeliminować zmiany. Chodzi o to, by kontrolujący mógł zlecić kontrolowanemu wnioski pokontrolne, które w rzeczywistości usprawnią działanie kontrolowanego; oficjalna - powinna być podejmowana z urzędu, natomiast kontrola na wniosek ma charakter uzupełniający; proporcjonalna - wykonywana w taki sposób, by organ mógł wykonywać swoją działalność, swoje zadania; aktywna - działanie kontrolującego powinno być sprawne, wnikliwe, powinno zmierzać do ustalenia nieprawidłowości.

Rodzaje kontroli:1. inspekcje - to kontrola polegająca na obserwacji zachowania się jednostki badanej i porównanie tego zachowania z wzorcami prawidłowego zachowania. 2. lustracje - ocenia się stan jednostki kontrolowanej, jej cechy. 3. rewizje - - kontrola w zakresie środków finansowych, stanu rzeczywistego środków finansowych z dokumentacją. Powstaje ocena dysponowania środkami finansowymi. 4.wizytacje

Podział kontroli ze względu na:

- zasięg kontroli: 1. zupełna - kontrolowany jest całokształt 2. ograniczona - kontrolowany jest pewien wycinek - zależności organizacyjne: wewnątrzorganizacyjna, zewnątrzorganizacyjna - na inicjatywę: z urzędu, na wniosek - na charakter organizacji kontrolującego: zawodowa - np. przez NIK, społeczna - przez podmioty, które nie są stworzone do kontroli, np. przez organizacje społeczne. - na kryterium czasu: wstępna (ex ante) - badanie planu projektu, faktyczna - podczas wykonywania projektu, następcza (ex post) - gdy kontrola jest wykonywana po zrealizowaniu działania.

Kryteria kontroli: 1. Kryt. przeprowadzania kontroli: Inspekcja - badanie zachowania się podmiotu badanego i porównuje ze wzorcem Lustracja - zwraca uwagę na cechy kontrolowanego podmiotu, na cechy które powinien mieć (cechy, postawy) Rewizja - kontrola w zakresie środków finansowych (bada się stan faktyczny finansowy i porównuje z dokumentacją) Wizytacja - porównywanie z dokumentacją, ocenianie całokształtu 2. Kryt. zasięgu kontroli: kontrola zupełna - kontrola całokształtu - sprawdza się wszystkie działania kontrola ograniczona - zawężone, pewne tylko działania 3. Kryt. zależności organizacyjnej - występuje lub nie: kontrola wewnątrz - administracyjna, kontrola zewnątrz - administracyjna 4. Kryt. inicjacji : kontrola z urzędu, kontrola na wniosek - (Na wniosek to nie tylko nas obywateli ale także innego uprawnionego podmiotu np. NIK 5. Kryt. charakteru organu kontrolującego - Zawodowa kontrola - organ, który ma za zadanie kontrolowanie np. NIK kontrola niezawodowa (społeczna) - społeczna kontrola jest wykonywana przez organy pozarządowe, opinie publiczną, pojedyncze osoby -jeśli chodzi o dostęp do inf. Publicznej 6. Kryt. czasu (kiedy przeprowadzana): kontrola wstępna - polega na badaniu działania jakiegoś organu na etapie projektu/ założeń. Czy plan jest zasadny, zgodny z prawem, celowy itd. kontrola faktyczna - pojawia się gdy plan/program jest wykonywana kontrola następcza - następuje po wykonaniu programu planu. Zrealizowany, zamknięty - dopiero wtedy się bada.

Kontrola parlamentarna : 1. wotum zaufania, o charakterze indywidualnym, ponieważ dotyczy jednego ministra, lub o charakterze zbiorowym, gdy dotyczy Prezesa Rady Ministrów. Wotum zaufania ma charakter odpowiedzialności politycznej. 2. komisje sejmowe, art.110 Konstytucji RP: komisje stał i nadzwyczajne gdzie dochodzi do kontroli administracji publicznej w ramach posiedzeń, gdzie zrzeszają się różne podmioty. 3. komisje stałe np. komisja do spraw administracji, komisja do spraw wewnętrznych, komisja do spraw zdrowia, komisja skarbu państwa 4. komisje tymczasowe występują na poziomie sejmu i senatu (komisje parlamentarne), 5. sejmowa komisja śledcza od 1999 roku działa na postawie ustawy, która reguluje jej działanie. Art. 23 Konstytucji z 1989 roku.

Cel powoływania sejm komisji śledczych: - Dla zbadania określonej sprawy, - Powoływana przez Sejm w drodze uchwały, bezwzględną ilością głosów, - Skład to członkowie wyznaczeni przez partie, którzy wyznaczają układ sił w parlamencie,- Zbiera się i obraduje w Sejmie; w swoich działaniach związana jest uchwała o jej powołaniu. - Nie może do niej wejść poseł, którego sprawa dotyczy, - Sprawami kieruje jej prezydium, - Rozpatruje konkretną sprawę,

Zakończenie prac komisji śledczej: Gdy uzna się, iż posiedzenie dobiegło końca z pozytywnym skutkiem, wtedy dokonuje się ich zakończenia, następnie kieruje się do marszałka sejmu sprawozdanie z działania komisji śledczej (sprawozdanie musi wpłynąć do końca kadencji sejmu)

Rodzaje komisje śled, kontro administracj: Kom śled w sprawie PKN Orlen, Kom śled ds. prywatyzacji PZU Kom śle ds. banków i nadzoru bankowego, Komi śled do zbadania okoliczności tragicznej śmierci byłej posłanki Barbary Blidy, Kom śled ds. nielegalnego wywierania wpływu na funkcjonariuszy służb specjalnych i wymiaru sprawiedliwości, , Komis śled do zbadania sprawy przebiegu procesu legislacyjnego ustaw nowelizujących ustawę z dnia 29 lipca 1992 o grach i zakładach wzajemnych

NIK: Kontrolny organ administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych a także kontroluje działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych, samorządowych jednostek organizacyjnych oraz innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne.

Czego kontrola dotyczy: 1. w zakresie wykonywania budżetu państwa oraz realizacji innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno - administracyjnej (art.3, art.2, ustawy o NIK).

Kryteria kontroli: 1. kryteria kontroli legalność, celowość, rzetelność, gospodarność kontrolowane są organy administracji rządowej, państwowe osoby prawne, NBP i inne; 2. kryteria kontroli legalność, gospodarność, rzetelność kontrola jednostek samorządu terytorialnego i państwowe osoby prawne; 3. kryteria kontroli inne jednostki organizacyjne i przedsiębiorcy wykonujący działalność z użyciem majątku publicznego;

Plan kontroli - co do zasady kontrole doraźne jeśli podmiot się o to zwróci. Pod kątem wszystkich kryteriów kontroluje:- kancelarię sejmu- kancelarię prezydenta- kancelarię senatu- KRRiT- IPN- Tryb. Konstytucyjny- Sąd Najwyższy

Inicjatywa w zakresie kontroli: z własnej inicjatywy, na zlecenie sejmu lub jego organów, na wniosek prezydenta RP, na wniosek prezesa rady ministrów,

Postępowanie kontrolne - Kontrola przeprowadzana jest wg planu i programu.

Program musi być zatwierdzony przez prezesa lub w-ce prezesa NIK. Kontrolerzy NIK są uprawnieni do:- swobodnego wstępu do jednostek i pomieszczeń kontrolowanych- wglądu do dokumentów związanych z działalnością jednostek kontrolowanych- przeprowadzania oględzin obiektów, składników majątkowych- prawo do wzywania i przesłuchiwania świadków- prawo do żądania wyjaśnień osób, które wykonywały /ją pracę w jednostce kontrolowanej- zasięgnięcia informacji i żądania dokumentów od jednostek niekontrolowanych w celu przeprowadzenia kontroli- korzystania z pomocy biegłych i specjalistów-przygotowywania zebrań w związku z przeprowadzaną kontrolą.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli jest wydawane przez prezesa NIK, w-ce prezesów NIK, dyrektorów i w-ce dyrektorów jednostek organizacyjnych NIK.

Kontroler ustala stan faktyczny w toku postępowania na podstawie zebranych dowodów:- dokumenty- zabezpieczone rzeczy- wyniki oględzin- zeznania świadków- opinie biegłych- pisemne wyjaśnienia i oświadczenia.

Cel postępowania kontrolnego ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności jednostek poddawanych kontroli oraz rzetelne udokumentowanie tej kontroli i ocena jednostki kontrolowanej.

Program kontroli: zatwierdzony przez Prezesa i wice prezesa NIK, chroniony tajemnicą kontrolerską,

Obowiązki kontrolowanego: kierownicy jednostek kontrolowanych muszą niezwłocznie przedkładać na żądanie NIK dokumenty i materiały niezbędne do przeprowadzenia kontroli, obowiązek udostępniania baz danych niezbędnych do przeprowadzenia kontroli,

Przedstawiciel NIK: musi być upoważniony, swobodny wstęp do jednostek i pomieszczeń jednostek kontrolowanych, prawo wglądu do dokumentu, prawo przeprowadzania oględzin obiektów, składników, majątków i przebiegu określonych czynności w jednostce kontrolowanej, prawo do wzywania i przesłuchiwania świadków, prawo do żądania wyjaśnień od osób wykonujących pracę w jednostce kontrolowanej, prawo do korzystania z pomocy biegłych i specjalistów, prawo do zwoływania narad w związku z kontrolą, prawo do przetwarzania danych w zakresie niezbędnym do kontroli, kontrola przeprowadzana jest w jednostce kontrolowanej a także w miejscach i czasie wykonywania jej zadań, kontroler zwolniony jest z obowiązku przepustek itd., kontroler ustala stan faktyczny na podstawie zebranych w takim postępowanie dowodów (dokumentuje za ich pomocą ustalenia kontroli w aktach kontroli), którymi są:dokumenty, zabezpieczone rzeczy, wyniki oględzin, zeznania świadków,opinie biegłych,pisemne oświadczenia i wyjaśnienia,

Akty Kontrolne: protokoły, notatki służbowe, wystąpienie pokontrolne,ewentualne zastrzeżenia,

Zastrzeżenia kierownik jednostki kontrolowanej ma prawo do zgłoszenia umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego w terminie 21 dni od dnia przekazania wystąpienia. dyrektor właściwej jednostki NIK daje to zastrzeżenie komisji rozstrzygającej. Kierownik który wniósł zastrzeżenie może je cofnąć.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

Zadania Generalnego Inspektora:- kontrola zgodności przetwarzania danych osobowych z przepisami o ochronie danych osobowych- wydawanie decyzji adm. i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych- zapewnienie wykonania obowiązków niepieniężnych przez stosowanie środków egzekucyjnych- prowadzenie rejestru zbiorów danych osobowych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach- opiniowanie projektów ustaw- uczestniczenie w pracach organów międzynarodowych zajmujących się ODO

Zadania Inspektorów:- mają prawo wstępu w godz. 6-22 za okazaniem upoważnienia imiennego i legitymacji służbowej do pomieszczeń, w których zlokalizowany jest zbiór danych - mogą żądać pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz mogą wzywać i przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego- ma prawo do przeglądania dokumentów i sporządzania z nich kopii w zw. z przeprowadzaną kontrolą

- prawo do przeprowadzenia oględzin urządzeń, nośników oraz systemów informatycznych służących do przetwarzania danych - zalecać sporządzenie ekspertyz i opinii

Decyzje, wydaje GIODO:- decyzja nakazująca usunięcie uchybień- decyzja nakazująca uzupełnienie, uaktualnienie, nie udostępnianie, sprostowanie lub udostępnianie danych osobowych- decyzja nakazująca zastosowanie dodatkowych środków zabezpieczających dane osobowe- decyzja nakazująca wstrzymanie … danych osobowych do państwa trzeciego- decyzja nakazująca usunięcie danych osobowych- decyzja zabezpieczająca dane osobowe przez przekazanie innemu podm.

PIP- Zadania : - *nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, BHP, przepisów dot. stosunków pracy, wynagrodzeń za pracę, czasu pracy, zatrudnienie młodocianych, kobiet w ciąży*kontrola legalności zatrudniania*kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu i do użytku pod kątem BHP*podejmowanie działań polegających na zapobieganiu i ograniczaniu zagrożeń w pracy*kontrola pracodawców, podm. świadczących usługi pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, poradnictwa zawodowego oraz pracy tymczasowej oraz podm. kierujące osoby w celu nabywania szczególnej praktyki.

Kogo PIP kontroluje pracodawców, podmioty uczestniczące w rynku pracy np. agencje pracy tymczasowej, inne podmioty zobowiązane do stwierdzenia odpowiednich warunków dla osób z szkoleń, straży aplikacji, które nie są formą zatrudnienia. Inspektorzy PIP mogą wejść bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy do miejsca gdzie przeprowadzona ma zostać kontrola, w zakresie bhp i prawa pracy.

Inspektorzy mają prawo:- swobodnego wstępu na teren obiektów i pomieszczeń podm. kontrolowanego- przeprowadzania oględzin obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń, przebiegu proc. technologicznych i proc. pracy- żądania od pracowników podm. kontrolowanego, inf. w sprawach objętych kontrolą oraz prawo wzywania i przesłuchiwania tych osób- żądać okazania dokumentów dot. budowy, rozbudowy, przebudowy, modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy- żądać akt osobowych i dokumentów zw. z wykonywaną pracą przez pracowników- zapoznać się z dokumentami wydanymi podczas innych kontroli - kontrolować osoby przebywające na terenie obiektów kontrolowanych- korzystać z pomocy biegłych- wydawanie decyzji adm. dot. określonego działania- wystąpienie inspektora z powództwem.- Mogą kontrolować bez uprzedzenia.

Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka- organ krajowego mechanizmu prewencji; ma obowiązek kontroli aresztów, poprawczaków, więzień itd. jest też pełnomocnikiem z urzędu do sprawiedliwego uprawiania przestrzegania zasady równości.

Podejmowanie działań przez RPO : *na wniosek obywateli lub ich organizacji*na wniosek organów samorządów zawodowych, gosp.* na wniosek RPDz* z własnej inicjatywy

RPO ma uprawnienie do: może zbadać sprawę na miejscu bez uprzedzenia, może żądać złożenia wyjaśnień i informacji o sprawach prowadzonych przez sąd i prokuraturę, gdy jest badanie na miejscu to może rejestrować dźwięk i obraz, jak też spotkanie i rozmowę z osobą pozbawioną wolności, może żądać złożenia wyjaśnień i przedłożenia akt sprawy,

Co dzieje się po zbadaniu sprawy przez RPO może wyjaśnić wnioskodawcy, że naruszone zostały przepisy, może skierować wystąpienie do organu czy instytucji, w których naruszono przepisy prawa, może żądać wszczęcia postępowania cywilnego, karnego, postępowania sądowo - administracyjnego bądź postępowania administracyjnego.

KONTROLA PARLAMENTARNA-Odpowiedzialność polityczna na zasadach wotum nieufności.1 - Rada Ministrów2 - komisje sejmowe 3 - sejmowa komisja śledcza (11 posłów (zależne od partii). Powoływane dla zbadania określonej sprawy przez sejm w drodze uchwały. Kieruje prezydium, przewodniczący i zastępcy).

Kontrola indywidualna - wykonywana przez posłów i senatorów poprzez zapytania i interpelacje (ma wymiar formalny). Posłowie i senatorowie mogą uczestniczyć w posiedzeniach.

Kontrola sądowa:1. sądy adm. Kontrolują adm. publ. pod kątem legalności. Mogą uchylić zaskarżone rozstrzygnięcie lub stwierdzić jego nieważność.Kontroli podlegają (mogą być zaskarżone) decyzje adm. i postanowienia (kończące postępowanie) oraz:-bezczynność org. adm. publ.-przewlekłość postępowań adm.-akty prawa miejscowego, -inne akty tych podm., nie będące aktami prawa miejscowego-rozstrzygnięcia nadzorcze nad samorządem terytorialnym-spory o właściwość-inne sprawy wynikające z ustaw szczeg. 2.sądy szczególne- Sąd ochrony konkurencji i konsumentów (prawo energetyczne, pr. telekomunikacyjne, ust. o transporcie kolejowym, o OKIK).- oddala odwołanie, gdy jest bezzasadne- uwzględnia odwołania, - uchyla decyzję lub zmienia ją w części lub całości.

KONTROLA

WYKONYWANA PREZ PODMIOTY NIEZAWISŁE	KONTROLA SĄDOWA	KONTROLA WEWNĄTRZ ADMINISTRACYJNA	INNE FORMY KONTROLI
PARLAMENT	SĄDY ADMINISTRACYJNE	RESORTOWA	SKARGI I WNIOSKI
RPO	SĄDY SZCZEGÓLNE	RZĄDOWA	INFORMACJA PUBLICZNA
RPDz	TK	MIĘDZYRESORTOWA	MASS MEDIA
NIK	TS	INSTANCYJNA	NGO
PIP	SĄDY POWSZECHNE	ZARZĄDCZA
GIODO

1

---