Istota i rodzaje przedstawicielstwa.

Przedstawicielstwo polega na tym, że przedstawiciel dokonywa czynności prawnej w imieniu reprezentowanego, który nabywa bezpośrednio wynikające z tej czynności prawa i obowiązki.
Przedstawicielstwo jest czynne, gdy przedstawiciel składa oświadczenie woli w imieniu reprezentowanego, jest zaś bierne, gdy przedstawiciel odbiera oświadczenie woli osoby trzeciej.
Posłaniec przenosi gotowe oświadczenie woli. Wykonuje więc czynność faktyczną, a nie prawną.
Zastępca pośredni działa na cudzy rachunek, ale we własnym imieniu. Osoba reprezentowana pozostaje niejako w ukryciu. Wobec tego zastępca pośredni nabywa prawa i zaciąga zobowiązania we własnym imieniu. W dalszej kolejności ma je obowiązek przenieść na reprezentowanego, na podstawie łączącego ich stosunku cywilnoprawnego.
Rodzaje przedstawicielstw. Kodeks cywilny dopuszcza dwa źródła umocowania przedstawiciela. Jednym z nich może być ustawa. Mówimy wówczas o przedstawicielstwie ustawowym. Drugim źródłem może być oświadczenie woli osoby reprezentowanej. Określamy je mianem pełnomocnictwa.

Pełnomocnictwo.

Pełnomocnictwo jest jednostronną czynnością prawną mocodawcy. Pełnomocnictwo może być ogólne lub szczególne, udzielane do wykonania określonej czynności prawnej lub określonego rodzaju tych czynności. Pełnomocnictwo ogólne musi być udzielane na piśmie pod rygorem nieważności. Pełnomocnictwa szczególnego można udzielać w dowolnej formie, chyba, że ustawa wymaga zachowania formy szczególnej.
Odwołanie pełnomocnictwa. W braku innych zastrzeżeń umownych pełnomocnictwo można odwołać w każdej chwili. Po odwołaniu pełnomocnik powinien niezwłocznie zwrócić mocodawcy dokumenty pełnomocnictwa.

Istota przedawnienia.

Przedawnienie polega na zaistnieniu skutków niekorzystnych dla uprawnionego na skutek zaniechania wykonywania prawa podmiotowego przez czas w ustawie określony.
Przedawnienie w zwykłej postaci powoduje jedynie niemożność dochodzenia danego roszczenia. Wszakże, gdy dłużnik je spełni, nie może żądać od wierzyciela zwrotu tego roszczenia, jako nienależnego.
Art. 117. 2. (57) Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.
Przedawnienie dotyczy tylko roszczeń majątkowych. Są jednakże i w tej kategorii roszczenia nieprzedawnialne. Należą do nich roszczenia o zniesienie współwłasności oraz niektóre roszczenia przysługujące właścicielowi nieruchomości.
Art. 223. 1. Roszczenia właściciela przewidziane w artykule poprzedzającym nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości.

Bieg terminu przedawnienia.

Termin przedawnienia zaczyna bieg od dnia wymagalności roszczenia. Typowy czas przedawnienia wynosi 10 lat, a przy świadczeniach okresowych i wywodzących się z działalności gospodarczej - 3 lata.
Art. 118. (59) Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
W pewnych okolicznościach bieg terminu przedawnienia może ulec zawieszeniu na czas trwania przeszkody, przewidzianej w prawie, uniemożliwiającej dochodzenie roszczenia. Po ustaniu przeszkody dalszy bieg podejmowany jest z zaliczeniem czasu, jaki upłynął od rozpoczęcia biegu terminu do chwili jego zawieszenia.
Art. 121. Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu: 
1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej; 
2) co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli; 
3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa; 
4) (60) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.
Art. 123. 1. Bieg przedawnienia przerywa się: 
1) (61) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia; 
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.

Zasady wykładni oświadczeń woli i umów Wykładnia to zarówno proces mający na celu ustalenie treści dokumentu, jak i wynik procesu ustalania jego treści. Dotyczy to w szczególności przepisów prawnych i w konsekwencji norm prawnych. Zgodnie z art. 65 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy zaś raczej badać zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

PRZEDSTAWICIELSTWO polega na tym, ze jedna osoba ( PRZEDSTAWICIEL ) dokonuje w imieniu drugiej osoby ( REPREZENTOWANEGO ) czynności prawnej, a czynność ta, o ile mieści się w granicach upoważnienia przedstawiciela do działania w cudzym imieniu ( UMOCOWANIE ) pociąga za sobą skutek bezpośrednio dla reprezentowanego ( Art. 95 §2 ).

Rodzaje przedstawicielstwa:

1) CZYNNE- przedstawiciel składa oświadczenie woli w imieniu reprezentowanego

2) BIERNE- przedstawiciel odbiera w imieniu reprezentowanego oświadczenie woli złożone przez osobę trzecią ( np. A składa osobie B, która jest przedstawicielem C, ofertę dla C ).

Art. 109- przepisy o przedstawicielstwie czynnym stosuje się odpowiednio do przedstawicielstwa biernego.

 

Art. 96- Ze względu na źródło umocowania

1) PRZEDSTAWICIELSTWO USTAWOWE- gdy umocowanie do działania w cudzym imieniu opiera się na ustawie

a) źródło umocowania- ustawa- rodzice- małoletnie dzieci, opiekun- ubezwłasnowolniony całkowicie, kurator- ubezwłasnowolniony częściowo,

b) zakres umocowania- wynika z ustawy- określają przepisy,

c) przedstawiciel ma nie tylko prawo, ale i obowiązek ustawowego działania,

d) ustanie- w przypadkach wskazanych w ustawie ( pozbawienie władzy rodzicielskiej, odwołanie opiekuna, np. sankcja za niewykonanie obowiązku, pełnoletniość dziecka

e) przekroczenie zakresu umocowania- czynność bezwzględnie nieważna

f) zdolność do czynności prawnych- musi być pełna,

2) PEŁNOMOCNICTWO- gdy umocowanie do działania w cudzym imieniu opiera się na oświadczeniu reprezentowanego.

a) źródło umocowania- wola mocodawca ( MANDANTA ),

b) zakres umocowania- treść pełnomocnictwa- wola mocodawcy,

c) przedstawiciel ma prawo działania w imieniu mocodawcy- z pełnomocnictwa nie wynika obowiązek działania,

d) ustanie- decyduje wola mocodawcy- np. traci zaufanie do pełnomocnika ( a na tym opiera się pełnomocnictwo ),

e) przekroczenie zakresu umocowania- czynność może być konwalidowana,

f) zdolność do czynność prawnych- nie musi być pełna

DAWNOŚĆ- wszystkie instytucje prawa cywilnego, które określają skutku prawne będące następstwem niewykonywania uprawnień przez czas w ustawie określony,

A. PRZEDAWNIENIE- prowadzące od ograniczenia możności dochodzenia roszczenia, jeżeli nie było ono realizowane przez czas w ustawie określony.

Konstrukcja ( Art. 117 §2 ): Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się korzystania z zarzutu przedawnienia przed upływem jego terminu jest nieważne.

Zarzut upłynięcia terminu przedawnienia można podnieść do momentu uprawomocnienia się wyroku.

Jest:

a) dług ( obowiązek określonego zachowania się dłużnika ),

b) odpowiedzialność ( podległość egzekucyjna majątku dłużnika egzekucji prowadzonej przez wierzyciela/gotowość majątku dłużnika do spełnienia świadczenia ).

Po upływie terminu przedawnienia- tylko dług ( nie ma odpowiedzialności )- zobowiązanie naturalne.

Roszczenie istnieje, ale jest bezskuteczne.

- wierzyciel nie może świadczenia wyegzekwować za pomocą przymusu państwowego ( bo nie ma już podległości egzekucyjnej ! ),

- jeśli mimo to dłużnik świadczenie spełni, to nie może domagać się jego zwrotu z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wierzyciela.

Kodeks powojenny- rozróżniał dwa rodzaje przedawnienia:

a) OGÓLNE

b) ARIBTRAŻOWE- pomiędzy jgu podlegającymi Państwowemu Arbitrażowi Gospodarczemu- w istocie prekluzja - 1 rok i roszczenie wygasa. Jgu nie działały zgodnie z rachunkami ekonomicznymi- nie zależało im na dochodzeniu roszczeń. Choćby po terminie jgu chciała spełnić świadczenie, to wierzyciel musiałby je zwrócić jako nienależne.

Do 1990 był inny tryb postępowania:

- sąd uwzględniał upływ terminu przedawnienia z urzędu- z własnej inicjatywy, jeśli stwierdził upływ terminu przedawnienia, oddalał powództwo,

Mógł go nie uwzględnić, gdy:

- termin przedawnienia krótszy niż 3 lata

- opóźnienie było nieznaczne,

- opóźnienie było usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami.

Np. była sprawa, gdzie powódka wywróciła się na lodzie przed sklepem optycznym i doznała poważnych szkód. Za oblodzony chodnik odpowiadał właściciel nieruchomości. Był on ubezpieczony. Powódka żądała więc wypłaty ubezpieczenia, ale zakład odmówił, więc wystąpiła z powództwem. Okazało się jednak, że minęły 3 lata i roszczenie przedawniło się. SN uwzględnił ww. argumenty i rozpatrywał sprawę mimo upływu terminu przedawnienia.

Czy wierzyciel , przeciw któremu dłużnik podnosi zarzut przedawnienia może sparaliżować ten zarzut powołując się na nadużycie prawa podmiotowego?

Problem ten rozpatrywany był przed 1990- bo skutek przedawnienia był bezwzględny. To nie dłużnik czynił użytek ze swego prawa, tylko sąd brał pod uwagę to prawo z urzędu. Wskazywano, że już art. 117 §2 zdanie 2 łagodzi sytuację wierzyciela. Nie trzeba więc pozostawiać mu ostatniej deski ratunku, jakim jest art. 5, bo wierzyciel jest już chroniony przez art. 117.

Obecnie- dłużnik podnosząc zarzut przedawnienia wykonuje swoje prawo podmiotowe, stosujemy więc art. 5. Jak wygląda to od strony praktycznej? Czy można dochodzić roszczenia przedawnionego? Można, tylko nie będzie najprawdopodobniej skuteczne- wszystko jest w rękach pozwanego.

Przedawnieniu ulegają

Zasada: roszczenia majątkowe. ( Art. 117 §1 )

Wyjątki: ustawowe

- roszczenie windykacyjne i negatoryjne chroniące własność nieruchomości,

- roszczenie o ustalenie nieważności umowy,

- roszczenie posesoryjne,

- roszczenie o wydanie

- roszczenie o zaprzestanie naruszeń nieruchomości

a contrario:

- roszczenia niemajątkowe,

- prawa podmiotowe władcze,

No. przedawnienie roszczenia windykacyjnego nie pociąga za sobą utraty prawa własności, skoro prawo to przedawnieniu ulec nie może, mimo przedawnienia właściciel pozostaniem nim nadal, dopóki ktoś inny nie nabędzie własności tej rzeczy ( np. przez zasiedzenie ).

• prawa podmiotowe kształtujące.

---