Prawo cywilne

Stosunek:

-cywilnoprawny,

-administracyjno prawny,

-karnoprawny.

Różnica pomiędzy stosunkiem cywilnoprawnym a administracyjno prawnym jest taka, że w stosunku cywilnoprawnym jest równorzędność partnerów tzn. że żadna ze stron nie ma wobec partnera uprawnień władczych natomiast w stosunku administracyjno prawnym jest hierarchiczność partnerów.

Elementy stosunku cywilnoprawnego:

-podmioty stosunku, (prawa i obowiązki)

-przedmioty stosunku, (nabywanie praw i zaciąganie zobowiązań)

-obowiązki wynikające ze stosunku, (pozew)

-uprawnienia wynikające ze stosunku. (być pozwanym)

Podmiotem stosunku cywilnoprawnego może być osoba fizyczna i prawna, w każdym stosunku występują przynajmniej dwa podmioty. Ma ona 4 zdolności:

-prawną,

-do czynności prawnych,

-sądową,

-do czynności procesowych.

Zdolność prawną mamy od urodzenia aż do śmierci. Dziecko poczęte ma zdolność warunkową, a narodzone żywe bezwarunkową.

Zdolność do czynności prawnych (daje i może zabrać je nam prawo):

-pełna (z chwilą ukończenia 18 lat ),

-ograniczona (ukończone 13 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione).

Nie mają w ogóle zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły jeszcze 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione. Nie mogą one w sposób ważny i prawnie skuteczny zawierać żadnych umów ani dokonywać jednostronnych czynności prawnych, robią to za nich przedstawiciele ustawowi, najczęściej rodzice.

Czynność prawna osoby, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna!

Posiadanie zdolności prawnej oznacza, że człowiek może być właścicielem rzeczy, może zawierać umowy, ponosić odpowiedzialność materialną. Do chwili uzyskania pełnoletności dziecko jest reprezentowane w obrocie cywilnoprawnym przez swoich rodziców, ale to właśnie dziecko jest stroną umowy, właścicielem rzeczy itd. a więc podmiotem stosunku cywilnoprawnego. Osoba, która nie ukończyła 18 lat lub przez małżeństwo wcześniej nie osiągnęła pełnoletności nie może być wykonawcą testamentu, nie może być opiekunem.

Żeby być właścicielem rzeczy wystarczy zdolność prawna, ale żeby tę rzecz sprzedać w sposób prawnie ważny trzeba mieć ponadto zdolność do czynności prawnych. Stroną umowy może być nawet niemowlę, ale do jej zawarcia potrzebne jest działanie rodziców występujących w roli przedstawicieli dziecka.

Śmierć cywilnoprawna następuje wtedy, gdy zaburzenia są w takim stopniu nasilone, że człowiek samodzielnie nie może kierować swoim postępowaniem.

Ubezwłasnowolnienie całkowite- występuje, jeżeli człowiek wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innych zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Oznacza brak zdolności do czynności prawnych, ale zdolność prawna wciąż pozostaje(może podpisywać umowy, ale za pomocą przedstawiciela).

Częściowe ubezwłasnowolnienie sąd może orzec, gdy przyczyny te występują z mniejszym nasileniem, tak że orzeczenie ubezwłasnowolnienia całkowitego nie jest potrzebne ani celowe, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia spraw tej osoby.

Sytuacja osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej jest w zakresie zdolności do czynności prawnych taka, jak małoletniego poniżej 13 roku życia, zaś osoby częściowo ubezwłasnowolnionej, jak małoletniego powyżej 13 roku życia.

Jaka osoba ma tylko zdolność prawną? Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie i osoba do 13 roku życia.

Zdolność sądowa oznacza, że osoba może występować przed sądem w procesie, żeby mieć zdolność sądową trzeba mieć zdolność prawną. Każdy ma zdolność sądową, można go pociągnąć do odpowiedzialności przed sądem. Zdolność sądowa jest to zdolność bierna.

Do 13 roku życia za dziecko odpowiadają rodzice, między 13 a 17 ukończonym rokiem życia kary wymierzane są na podstawie ustawy o postępowaniu dla nieletnich.

Zdolność procesowa- dana osoba może inicjować, może być uczestnikiem procesu.

-posiada ją ten, kto ma pełna zdolność do czynności prawnych,

-strona inicjująca (powód) druga strona to pozwany,

Może być czynna (powód) lub bierna (pozwany)

Czynność prawna jest nakierowana na wywołanie skutku prawnego, dzielimy ją na czynności faktyczne i czynności prawne.

Czynność prawna to taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli.

Trzy etapy stosunku:

-powstanie,

-ustanie,

-jego zmienianie, np. aneks - zmiana umowy.

Charakterystycznym elementem czynności prawnej jest co najmniej jedno oświadczenie woli, czyli świadome postanowienie. Oświadczenie woli kierowane do drugiej osoby uważa się za złożone w momencie, gdy dojdzie do tej osoby w taki sposób, by mogła się zapoznać z jego treścią.

Czynności prawne dzielą się na jednostronne i dwustronne.

Z czynnością jednostronną mamy do czynienia, gdy do dokonania danej czynności wystarcza złożenie oświadczenia woli przez jedną osobę. Do takich czynności prawnych należy testament, udzielenie pełnomocnictwa, wypowiedzenie umowy, przyjęcie i odrzucenie spadku, objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej, porzucenie rzeczy i in.

Czynność prawna dwustronna zachodzi wówczas, gdy do jej dokonania konieczne jest zgodne oświadczenie woli dwóch lub więcej stron. Czynności prawne dwustronne nazywamy inaczej umowami. Trzeba pamiętać, że chodzi tu o oświadczenie woli dwóch stron, a nie dwóch osób, bo kilka osób może stanowić w konkretnej czynności jedną stronę, na przykład kilku lokatorów tego samego mieszkania stanowi w stosunku do wynajmującego jedną stronę.

Osoby fizyczne i osoby prawne.

Osobą prawną jest wyodrębniona jednostka organizacyjna, która zgodnie z obowiązującymi przepisami może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego. Jest ona tworem sztucznym, powoływanym przez człowieka. Według k.c. osobami prawnymi są:

Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przypisują osobowość prawną. Do osób prawnych należałoby zaliczyć:

• Skarb Państwa,

• spółki kapitałowe,

• przedsiębiorstwa państwowe,

• banki,

• państwowe jednostki organizacyjne, (wyższe uczelnie, muzea, filharmonie)

• spółdzielnie,

• fundacje,

• stowarzyszenia,

• inne jednostki o zróżnicowanym charakterze.

Skarb Państwa jest to jednostka organizacyjna, której przepis szczególny nadaje osobowość prawną.

Osoba prawna jako twór sztuczny, nie może być ubezwłasnowolniona, uznana za zmarłą, nie może sporządzić testamentu, być spadkobiercą, nie może zawierać związku małżeńskiego i.t.d.

Osoba prawna dokonuje czynności prawnych za pomocą swych organów, czyli statio fisci, może to być osoba fizyczna lub kilka osób.

Ułomna osoba prawna- nie jest ona osobą prawną, ale ma najważniejsze kompetencje osób prawnych, posiada wszystkie cztery zdolności.

Spółka cywilna nie jest ani osobą prawną ani uom, ponieważ składa się z osób fizycznych. Spółka z o.o. jest osobą prawną, bo jest wpisana w Kodeks Spółek Handlowych. Gmina ma osobę prawną, ale policja nie. Wspólnota mieszkaniowa jest uop-em, ma wszystkie zdolności i jest zapisana w ustawie o własności lokalnej.

Formy czynności prawnych

Wyróżniamy formę:

-pisemną,

-ustną.

Forma pisemna dzieli się na:

-zwykłą (potrzebne kwalifikacje to umiejętność czytania i pisania),

-kwalifikowaną, która dzieli się na :

-kwalifikowaną akt notarialny,

-kwalifikowana z podpisem urzędowo poświadczonym (poświadczony przez notariusza, że Kowalski jest Kowalskim),

-kwalifikowana z datą pewną

(poświadcza, że jeżeli dana czynność ma format daty pewnej to oznacza to, że ta czynność została wykonana najpóźniej do tej daty np. kupno samochodu na giełdzie to umowa dokonana w formie pisemnej kwalifikowanej z datą pewną).

Obowiązek nadania czynności prawnej określonej formy istnieje tylko wówczas, gdy wynika to: 1)z ustawy, 2) z zawartej uprzednio umowy

Rygory, pod którymi zastrzeżone są formy czynności prawnych:

-rygor nieważności ( ad solemnitatem)

w formie pisemnej pod rygorem nieważności powinno być udzielone pełnomocnictwo ogólne, niezachowanie formy pisemnej w opisanej sytuacji powoduje nieważność czynności prawnej, która w związku z tym nie wywołuje zamierzonych skutków,

-rygor dla celów dowodowych ( ad probationem)

trzeba mieć dowód np. pisemny oznacza, że jeżeli dana czynność jest wykonana nie w formie rygoru do celów dowodowych to ta czynność jest i tak ważna

-rygor dla wywołania oznaczonego skutku ( ad eventum)

Sposoby zawarcia umowy:

-w sposób przyjęcia oferty, oferta jest to oświadczenie woli osoby fizycznej lub prawnej (oferenta) skierowane do innej osoby fizycznej lub prawnej (oblata), które zawiera propozycję zawarcia umowy i określa jej istotne postanowienia.

-w drodze przetargu, stanowi on szczególny tryb zawierania umów, na który składają się takie etapy:

1.ogłoszenie przetargu,

2.składanie ofert,

3.przyjęcie wybranej oferty.

Charakterystyczną cechą przetargu jest to, że zazwyczaj bierze w nim udział wielu uczestników. Przetarg ustny to licytacja bądź aukcja.

- w drodze rokowań, czyli negocjacji wówczas, gdy chodzi o zawarcie umowy skomplikowanej, dotyczącej znaczących przedsięwzięć gospodarczych, dużych inwestycji, wielkich dostaw towarów, do zawarcia umowy dochodzi, gdy strony dojdą do porozumienia we wszystkich sprawach, które były przedmiotem rokowań.

Rodzaje oświadczenia woli:

• wyraźne,

• dorozumiane,

• zastępcze.

Rodzaje oświadczenia woli.

Klasyfikacja czynności prawnych:

*1 podział:

-jednostronne,

-dwustronne,

-wielostronne.

Zależy to od tego czy do dokonania danej czynności prawnej potrzeba 1,2 lub więcej oświadczeń woli.

*2 podział:

-dokonane na wypadek śmierci ( mortis causa),

-dokonane między żyjącymi (inter vivos).

*3 podział:

-czynności konsensualne ( oświadczenie woli = skutek prawny)

samo złożenie oświadczenia woli wystarcza, aby wywołać skutek prawny

-czynności realne ( oświadczenie woli + inny dodatkowy element = skutek prawny)

np. wydanie rzeczy

zakup batona - cz. konsensualna

hipoteka - cz. realna, ponieważ potrzebny jest wpis do Księgi Wieczystej

umowa użytkowania wieczystego - cz. realna

*4 podział:

-rozporządzające,

jej celem i bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie, obciążenie lub zniesienie prawa majątkowego,

-zobowiązujące,

jest to taka czynność, która powiększa pasywa osoby dokonującej czynności, osoba ta zobowiązuje się względem innej osoby do świadczenia np. przeniesienie własności.

! umowa kupna- sprzedaży to czynność rozporządzająco- zobowiązująca

*5 podział:

czynności przysparzające - jej skutkiem zamierzonym przez dokonującego czynności jest przysporzenie korzyści majątkowej innej osobie np. na zwiększeniu aktywów lub zmniejszeniu pasywów

*6 podział:

-odpłatne, (umowa kupna sprzedaży)

strona, która dokonała przysporzenia otrzymuje lub ma otrzymać w zamian korzyść majątkową stanowi

-nieodpłatne (darowizna)

1

---