I

Podstawy prawa cywilnego i gospodarczego, E.Gniewek

Podstawy prawa gospodarczego dla ekonomistów,J.Kufel, W.Siuda

Elementy prawa dla ekonomistów, W.Siuda

Kodeks cywilny

Kodeks postępowania cywilnego

Prawo cywilne- część prawa regulująca stosunki majątkowe tzn. stosunki dotyczące jakiś kwestii ekonomicznych (relacji ekonomicznych), stosunki te wyrażają się w pieniądzach np. sprzedaż; reguluje również pewne stosunki osobiste (związane ściśle z majątkowymi).

Stosunki majątkowe maja powszechny charakter i są ciągle obecne, dlatego prawo cywilne ma doniosłe znaczenie.

Części prawa cywilnego:

• Przepisy ogólne- normy regulujące instytucje prawa cywilnego

• Prawo rzeczowe- reguluje prawne formy korzystania z rzeczy, np. prawo własności

• Prawo zobowiązaniowe- większość norm dotyczy zobowiązań

• Prawo spadkowe

• Dochodzenie roszczeń

Zobowiązanie- stosunek prawny, w ramach którego jeden podmiot- wierzyciel ma prawo żądania od drugiej strony- dłużnika spełnienia określonego świadczenia.

Umowa- zgodne wyrażenie przez dwie strony zamiaru podjęcia zobowiązania.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

(ma charakter majątkowy, jest negatywnym następstwem czynu)

↓ ↓

odpowiedzialność kontraktowa odpowiedzialność deliktowa

(gdy umowa tworząca zobowiązanie nie jest (gdy osoba wyrządza szkodę wymaga

wykonana, bądź jest źle wykonana) to zapłaty; delikt-czyn szkodliwy)

Spadek- przejęcie praw majątkowych po osobie, w przypadku jej śmierci; prawa majątkowe przechodzą na inne osoby; wyróżniamy dziedziczenie:

1. testamentowe- dokonywane za życia ze skutkiem po śmierci

2. ustawowe- w przypadku braku testamentu, bądź gdy jest on uznany za nieważny dziedziczą osoby z kręgu najbliższych przewidziane w ustawie

Prawo- nie ma ogólnej, jedynej definicji; zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym. Normy te nie powstają spontanicznie, ale wydane są przez państwo, są powszechne, suwerenne, przymusowe. Prawo stosuje przymus bezpośredni (nakaz/ zakaz), np. pozbawienie wolności za spowodowanie wypadku drogowego i spowodowanie śmierci innej osoby lub np. nie zawarcie umowy grozi sankcją nieważności.

Usankcjonowanie- państwo przyjmuje normy (nie wymyśla!) od innych grup

Norma prawna:

• wynikająca z przepisów

• reguła postępowania

• wydana lub usankcjonowana przez państwo

• zagwarantowana przymusem państwowym

Inne normy:

▪ moralne- zespół wartości przyjętych w społeczeństwie, nie zawsze są normami prawnymi i nie wykonanie tych norm nie ponosi za sobą odpowiedzialności

▪ środowiskowe- np. studenckie- kary środowiskowe

▪ religijne- np. dekalog, niektóre zawarte są w prawie

▪ obyczajowe- np. jak się ubierać

Występuje dużo relacji miedzy tymi normami a normami prawnymi. Jeśli zachodzi konflikt między normami prawnymi a innymi prawami, to normy prawa mogą być lekceważone. Jednak wszystkie normy mogą się wzajemnie dostosować, np. normy środowiskowe dostosowują się do norm prawnych. Im większa zgodność, tym normy prawne są bardziej wzmocnione. Im mniejsza zgodność, tym normy prawne są słabsze.

Normy kształtują stosunek prawny abstrakcyjny, gdy zajdzie odpowiednie zdarzenie prawne, to stosunek prawny staje się konkretny.

Budowa normy prawnej:

1. hipoteza- określa sytuacje, w której norma ma działać

2. dyspozycja- obowiązujący sposób zachowania się; to wszystko, czego norma zakazuje i co nakazuje

3. sankcja- ujemne skutki niedostosowania się do dyspozycji w warunkach zawartych w hipotezie; nie zawsze musi być karą, może to np. być sankcja nieważności- np. w wypadu nie spisania umowy darowizny

Czasami w normie prawnej brakuje części:

• np. hipotezy- kto zabija człowieka, podlega karze...

• dyspozycja musi być zawsze (!!!), bez niej norma może być niejasna;

• czasami zdarza się, że hipoteza jest dyspozycją (jest zawarta w dyspozycji)

• jeśli nie ma sankcji- norma prawna jest bez sensu

Przepis jest wyrażeniem normy prawnej.

Normy prawne regulują stosunki, relacje, w jakie wchodzą ludzie.

Stosunki

stanowione faktyczne

(regulowane normami) (nienormowane żadnymi regułami)

Stosunek prawny- stosunek społeczny uregulowany przez prawo, czyli stosunek stanowiony

Elementy stosunku prawnego:

1. prawo podmiotowe

2. obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu

3. 
   podmiot prawa

4. podmiot obowiązku strony stosunku

5. przedmiot stosunku prawnego

Stosunki:

• stanowione

• faktyczne- nie regulowane normami

Norma ma charakter:

• abstrakcyjny

• dwustronny

Przedmiot stosunku prawnego określa, jakiego rodzaju są relacje, np. przeniesienie własności.

Podmiot obowiązku- nie każdy podmiot meże być stroną stosunku prawnego

Podmiot:

• obowiązku

• uprawnień

Prawo podmiotowe- wynika z norm prawa i wyraża się w tym, że przysługują uprawnienia; podmiot uprawnień może z nich korzystać, ale nie musi.

Zdarzenie prawne- każde zdarzenie pociągające za sobą powstanie, zmianę, bądź rozwiązanie stosunku prawnego

1. działania

1. czyny

1. czyny dozwolone

2. czyny niedozwolone

1.2. akty prawne

1.2.1. czynności prawne

1.2.1.1. jednostronne

1.2.1.2. dwustronne (umowy)

1.2.2. akty administracyjne

1.2.3. orzeczenia sadowe konstytutywne

2. zdarzenia sensu stricte

II

Prawo- zespół norm ustanowionych przez państwo, mają charakter abstrakcyjny. Żeby powstał konkretny stosunek prawny musi zajść zdarzenie prawne. Stosunek prawny może powstać, ustać lub się zmienić (np. pożyczenie pieniędzy)

Zdarzenia:

• zachodzą niezależnie od zachowań lub nawet bez wiedzy

• zachodzą z powodu zachowania się w określony sposób

Śmierć powoduje zajście stosunku prawnego, nawet czasami sami nie wiemy o tym zajściu.

Działania są wywołane przez pewne zachowania.

CZYNY- nie po to, żeby powstał skutek prawny, a mimo to wywołują skutek prawny:

• dozwolone- znalezienie portfela→ ma prawo do znaleźnego

• niedozwolone- pociągają za sobą karę; czasami są niedozwolone, ale nie są karane- np. nieumyślne uszkodzenie, nie idzie się w tym przypadku do więzienia,

art. 415- wyrządzoną szkodę trzeba zadośćuczynić

Rodzice odpowiadają za dziecko.

AKT PRAWNY - ujęty w odpowiedniej formie akt woli państwa; podejmowane dla wywołania skutku prawnego. Akt administracyjny stosuje się bardzo rzadko (wyjątkowo) wywołuje skutek cywilno- prawny (sytuacja zagrożenia bezpieczeństwa państwa.

• o charakterze ogólnym - akt normatywny

• o charakterze wewnętrznym - akt nienormatywny

ORZECZENIA SĄDOWE KONSTYTUTYWNE- mogą wywoływać stosunek prawny- np. oddanie pożyczonych pieniędzy; mogą tworzyć, zmieniać i rozwiązywać stosunek prawny, np. rozwód→ zniesienie stosunku prawnego.

CZYNNOŚCI PRAWNE- podejmowane dla powstania, ustania i zmiany stosunku prawnego; nie każdy jest uprawniony do czynności prawnych

• czynności dwustronne- umowa - podstawowe źródło zobowiązania tworzy stosunek prawny oparty na wspólnym zamiarze dwóch stron, są częstsze i mają większe znaczenie, np. kasowanie biletu

• czynności jednostronne - nie jest potrzebne współdziałanie z drugą osobą np. sporządzenie testamentu, chociaż można odrzucić spadek, np. udzielenie pełnomocnictwa

ŹRÓDŁA PRAWA - forma, w jakiej przejawia się i jest podawana do przestrzegania wola państwa.

Akt prawny ujęty w odpowiedniej formie→ akt woli państwa o charakterze ogólnym (akt normatywny) lub dotyczący konkretnej sprawy (akt nienormatywny).

System źródeł prawa polskiego (art. 91 KRP):

1. Konstytucja - ustawa zasadnicza określa kompetencje, prawa, obowiązki itp. Akt o najwyższej mocy obowiązywania. Ustanawia zamknięty system źródełprawa.

2. Ustawa - wszystko może być przedmiotem regulacji ustawowej; ustawa musi być zgodna z konstytucją oraz umową międzynarodową ratyfikowaną za zgodą Sejmu

Procedura legislacyjna: inicjatywę ustawodawczą ma ten, kto może przedłożyć projekt do laski marszałkowskiej, czyli 15 posłów, 100 tyś. Obywateli, Senat, prezydent lub Rada Ministrów

3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe - zawiera Rada Ministrów, natomiast ratyfikuje i wypowiada prezydent(Sejm musi wyrazić zgodę w niektórych przypadkach)

4. Rozporządzenia - wydawane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania tzw. deklaracja ustawowa; jeśli rozporządzenie nie spełnia tych warunków, to jest nieważne

5. Akty prawa miejscowego - zakres obowiązywania tych aktów jest ograniczony do obszaru działania organu, który je wydał

6. Akty prawa wewnętrznego -

• uchwały Sejmu, Senatu, Rady Ministrów

• zarządzenia Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, ministrów

• akty prawa miejscowego o charakterze wewnętrznym

• nieratyfikowane umowy międzynarodowe

Akty te mają być ogłoszone (art. 88 KRP)- tzw. promulgacja

Organy promulgacyjne: Dziennik Ustaw, Monitor Polski, dzienniki urzędowe

Dany akt wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od momentu go ogłoszenia, chyba, że w swojej treści ma podaną konkretną datę wejścia w życie, np. Ustawa o rejestrz sądowym weszła po 3 latach.

Czas czekania ustawy :Vacatio legis.

Wejście w życie ustawy jest bardzo ważne, zmienia stan prawny. Czasem wejście w życie jednej ustawy reguluje inna ustawa. Potrzebne są czasami przepis przejściowe. Czasami ustawodawca coś zapomni lub przeoczy- interpretacja lub przepisy uchylające. Prawo następujące uchyla prawo wcześniejsze. Jest trudność w zastosowaniu zmiennego prawa. Jeśli zmian jest dużo lub następuje zasadnicza zmiana wydawany jest tekst jednolity (przez obwieszczenie). Tekst jednolity - uwzględnia wszystkie zmiany. Tekst niejednolity - tekst uporządkowany przez wydawcę. Kodeks nie jest wydany w tekście jednolitym- to nie ułatwiłoby, a na odwrót utrudniłoby korzystanie z niego.

Całość prawa tworzy system prawa.

SYSTEM PRAWA - całokształt obowiązujących w państwie przepisów

Systematyka prawa i klasyfikacja:

I prawo publiczne - stronami są organy publiczne (władzy bądź administracji)

prawo prywatne - stronami są osoby prywatne

II prawo międzynarodowe - reguluje stosunki między podmiotami prawa międzynarodowego (między państwami)

• prawo międzynarodowe publiczne

• prawo międzynarodowe prywatne: tak naprawdę prawo wewnętrzne danego państwa, prawo kolizyjne- jak się kształtują stosunki, jeśli zachodzi kolizja, jeśli nie wiadomo jakie prawo stosować? zasadą decyzji jest przynależność państwowa; umowa- miejsce zawarcia umowy bądź wykonania umowy; nieruchomość- miejsce, gdzie się znajduje. Trzeba to prawo respektować, ale obecnie nie da się do tego zmusić. Tworzone są już środki przymusu.

prawo wewnętrzne - reguluje stosunki w danym państwie III prawo materialne - reguluje podział stosunków w zakresie praw i obowiązków

prawo formalne - reguluje sposób działania, postępowania organów i relacji między nimi

IV klasyfikacja uwzględniająca rodzaj stosunku i metody regulacji , podstawowe gałęzie prawa:

• konstytucyjne- organizacja administracji a państwo

• administracyjne- państwo a inne podmioty

• finansowe- dotyczy gromadzenia środków

• cywilne- stosunki materialne

• rodzinne- waga stosunków

• pracy- reguluje stosunek pracy, głównie o charakterze cywilno- prawnym, ale też i stosunek administracyjny

• procesowe: karne i cywilne

Metody regulacji:

• administracyjno - prawne(równorzędność podmiotów)

• cywilno - prawne (równorzędność podmiotów)

Prawo cywilne jest na tyle bogate, że ma własny system gałęzi (min. ze względu na strukturę)

Prawo cywilne odnosimy do Kodeksu cywilnego, który dzieli się na:

• I część ogólna

• II część prawo rzeczowe

• III część prawo zobowiązaniowe

• IV część prawo spadkowe

• V część prawo rodzinne

• VI część prawo o dobrach niematerialnych

• VII część prawo handlowe

III

Prawo cywilne- zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi podmiotami

Stosunki majątkowe- najczęściej wyrażane w pieniądzu, ale też w towarach

Prawo cywilne, jako element struktury prawnej należy do podstawowych gałęzi prawa i dzieli się na;

1. część ogólna (zagadnienia wspólne)

2. prawo rzeczowe (prawne formy korzystania z rzeczy )

3. prawo zobowiązaniowe (stosunki zobowiązaniowe)

4. prawo spadkowe (przejście praw i obowiązków zmarłego)

5. prawo handlowe

Źródła prawa cywilnego:

Akty prawne, które za przedmiot regulacji będą miały normy o charakterze cywilno- prawnym:

1. Konstytucja (najogólniej)

2. Ustawy:

• Kodeks Cywilny z 23.04.64 (obowiązuje od 01.65r)

Zawiera ponad 1000 przepisów, był wielokrotnie zmieniany, nowelizowany, gdyż po zmianie ustroju musiało nastąpić wiele zmian. Ze względu na mnogość przepisów KC dzielony jest na IV księgi, a te na tytułu. Kodeks Cywilny ma charakter ustawy generalnej

• mogą być też inne ustawy np.

Prawo wekslowe, Prawo Czekowe, Prawo Przewozowe, Kodeks Handlowy, Kodeks morski

Prawo cywilne należy do podstawowych gałęzi prawa. Niektórzy autorzy uznają, że prawo rodzinne jest oddzielną gałęzią. Stosunki rodzinne wynikają np. z pokrewieństwa, małżeństwa, kuratorstwa, np. rola męża nie jest dziedziczna. Małżeństwo- wspólnota majątkowa.

Kodeks- ustawa regulująca obszerną problematykę (ponad 1000 przepisów)

Ustawa Kodeks cywilny od wejścia w życie była wielokrotnie zmieniana, nowelizowana. Największe zmiany po zmianie ustroju (89 r.). Ujednolicenie wprowadziłoby zamieszanie. Ogółem zmian ponad 50.

Kodeks dzieli się na:

• księgi (4)

• tytuły (część księgi) - 1-6, 2- 4, 3- ≈ 40 (w tym 10 normy o charakterze ogólnym, pozostałe szczególne, 4- 10

• działy

• rozdziały

• oddziały

Normy prawa cywilnego sa w postaci przepisów (art. ... KC)

Inne ustawy- stricte cywilistyczne, np. Prawo wekslowe

W zakresie regulacji prawo szczegółowe uchyla prawo generalne. Jeżeli ustawa szczególna nie reguluje pewnych spraw → stosuje się KC

3. rozporządzenia - akty wykonywane, wydawane na mocy rozporządzeń, w KC rozporządzenia dotyczyły konsumenta

4. spory sądowe o charakterze cywilistycznym- rozstrzygają je sądy, praktyka tego sądownictwa ma wpływ na stosowanie prawa cywilnego. Szczególnie istotna praktyka Sądu Najwyższego. Wpływ tych sądów zalicza się do źródeł prawa cywilnego, a nie ich wyroki i orzeczenia.

Kodeks:

• delegacja

• rozporządzenie

Instytucje prawa cywilnego - elementy

Opisane są w części ogólnej przepisów prawa cywilnego. Księga I reguluje stosunki związane z podmiotami stosunków cywilno- prawnych, z czynnościami tych podmiotów.

Stosunek cywilno-prawny

podmiot stosunku (prawa lub obowiązku)

1. zdolność prawna -możliwość bycia podmiotem stosunku cywilno-prawnego, wynikających. Taką zdolność mają:

• osoby fizyczne - każdy człowiek

• osoby prawne - sztuczny byt prawny kreowany przez prawo po to , aby móc być członkiem stosunku prawnego np. stowarzyszenie, spółka z o.o.; towarzyszą jej najczęściej dobra materialne lub ludzie; np. stowarzyszenia mogą nabywać osobowość prawną, nabyty majątek przez taką osobę jest majątkiem stowarzyszenia, a nie poszczególnych członków stowarzyszenia

[art. 33 KC]:

Osobowość prawną posiadają:

• Skarb Państwa - to ogół praw i obowiązków majątkowych państwa. Może on wydzielać majątek innej osobie prawnej np. szkole

• Jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne nadają osobowość

[art. 34 KC] Skarb Państwa jest w stosunkach cywilno-prawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nie należącego do innych osób prawnych

[art. 40 KC] Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych, chyba, że odrębne przepisy stanowią inaczej. Państwowe osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności z zobowiązania Skarbu Państwa

Osoby prawne

• korporacyjne -nabywają swoją osobowość prawną w momencie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego

• instytucjonalne - przepisy przyznają im osobowość prawną np. uczelnie

Osoba prawna działa przez swoje organy, które określa ustawa lub sama osoba prawna np.

• na PW- rektor

• w spółdzielni -2 członków zarządu łącznie działających

• zdolność do czynności prawnych -zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań drogą czynności prawnych (możliwość zawierania umów)

Osoba prawna posiada w określonym zakresie zarówno zdolność prawną jak i zdolność do czynności prawnych. Zdolność do czynności prawnej kończy się z momentem ustania bytu (np. wchłonięcie do innej osoby prawnej)

Osoba fizyczna [art. 8 KC]

Każdy człowiek od urodzenia do śmierci ma zdolność prawna i może być podmiotem stosunku prawnego. Dziecko poczęte a nie narodzone posiada zdolność do dziedziczenia spadku pod warunkiem, że urodziło się żywe [ art. 9 KC]. Osoby poniżej 13 lat nie mają zdolności do czynności prawnej.

Ułomne osoby- np. spółki osobowe

IV

Czynności prawne-taka czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zmierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli.

Oświadczenie woli-taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutku prawnego, jest to pewien stan psychiczny. Oświadczenie woli może składać organ reprezentujący.

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonywającej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. (art.60 k.c.)

Treść czynności prawnej:

• treśc oświadczenia woli

• skutki wynikające: (art. 56 k.c.)

●z ustawy

●z zasad współżycia społecznego

Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. (art.5 k.c.)

●z ustalonych zwyczajów

Czynności prawne dzielimy na:

1. -jednostronne np. napisanie testamentu, darowizna nie jest czynnościa jednostronną bo wymaga zgody obdarowanego

-dwustronne-do ich zaistnienia potrzebne jest współdziałanie stron, np. umowa

b) -rozporządzające, takie, których skutek polega na rozporządzaniu jakimś prawem np. sprzedaję

i przenoszę własność

-zobowiązujące

c) -konsensualne-dla powstania czynności prawnej niezbędny jest konsensus (zgoda)

-realne, gdy po uzgodnieniu potrzebne jest wydanie, przekazanie np. rzeczy

d) - przyczynowe (kauzalne)-czynność prawna jest związana ze stanem faktycznym, z podstawą,

wyjątkowo może się odrywać od przyczyny

- abstrakcyjne np. weksel, czek-dłużnikiem jest bank

e) -odpłatne-dla swojej ważności wymagają opłaty

- nieodpłatne

Przesłanki ważności stosunku prawnego :

• zdolnośc prawna i odpowiednia zdolnośc do czynności prawnych

• nie sprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społeczneo

• odpowiednia forma oświadczenia woli

• nie wadliwa (ta forma)

● nieważność bezwzględna-pełna

● nieważność względna-zależy od okoliczności

Wady oświadczenia woli:

• 
  Brak świadomości lub swobody w danym momencie


Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. (art. 82 k.c.)

• Pozorność

Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się wg właściwości tej czynności. (art. 83 ust.1 k.c.)

• Błąd



Art. 84. § 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.
§ 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). (art. 84 k.c.),

• Podstęp

Art. 86. § 1. Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.
§ 2. Podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna. (art. 86 k.c.)

• Grożba

Art. 87. Kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten też może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

(art. 87 k.c.)

Forma czynnośći prawnych:

●dowolna

●ustna

●pisemna

●per facta concludentia

-obowiązkowa

> pisemna

ad solemnitatem

ad probationem

> szczególna

ad eventum

V

Czynność prawna jest ważna (przesłanki ważności):

• niesprzeczna z ustawą i zasadami współżycia społecznego, np. przedmiotem czynności prawnej nie może być przestępstwo

• dokonana przez podmiot posiadający zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych (nie może to np. spółka osobowa)

• prawomocne oświadczenie woli

• odpowiednia forma

Oświadczeniem woli (art.60) jest każde zachowanie, które w dostateczny sposób wyraża tę wolę. Forma czynności prawnych wyrażająca wolę to:

• forma ustna

• forma pisemna

• per facta concludentia - same przez się wyrażają zamiar stron np. w taxi podajemy adres, w autobusie kasujemy bilet

Jeśli chodzi o tłumaczenie i interpretowanie oświadczenia woli to zgodnie z (art.65 §1) należy ja tłumaczyć tak jak tego wymagają ze względu na: okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

(art.65 §2) W umowach należy zbadać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, zamiast opierać się na dosłownym brzmieniu.

Art.64 wyjaśnia co się dzieje, gdy ktoś zobowiązany do złożenia oświadczenia woli tego nie zrobi: Prawomocne orzeczenie sądu stawierdzajace obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

W ramach pewnej swobody składania oświadczeń są także wyjatki: gdy oświadczenie woli ma być złożone w określonej formie np. art. 75¹§1 zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub ustanowienie na nim użytkownika powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi; w tym przypadku nie wystarczy zachowanie, ustne lub pisemne oświadczenie - musi być pisemne oświadczenie z podpisem notarialnie poświadczonym. Czasem mimo nie zachowania formy, oświadczenie woli jest ważne.

Formy oświadczenia woli:

1. forma pisemna:

• zachowana jest wtedy, gdy złożymy własnoręczny podpis pod treścią oświadczenia woli (art.78)

• do zawarcia umowy wystarcza: wymiana dokumentów zawierających oświadczenie woli, każdy dokument musi być podpisany przez jedną ze stron lub wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przed nią podpisany

• oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym

• osoba nie potrafiąca pisać, ale umie czytać (art.79) może złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej lub poprzez złożenie tuszowego odcisku palca, a obok tego odcisku inna osoba wpisze jej imię i nazwisko oraz umieści swój podpis lub też zamiast składającego oświadczenie woli podpisze się inna osoba, a jej podpis będzie poświadczony przez notariusza lub wójta lub burmistrza lub prezydenta miasta lub starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby niemogącej pisać lecz mogącej czytać

• formy szczególne - niedochowanie tej formy skutkuje, że dokonana czynność prawna jest nieważna (jest to różnica pomiędzy formą pisemną a szczególną) wyjątek: chyba, że ta szczególna forma była wykonana do wywołania szczególnych skutków - forma ad eventum np. sprzedaż - umowa musi być na piśmie, poswiadczona notarialnie; jeśli nie poświadczymy jej notarialnie to jest ważna, ale nie możemy jej wpisać do rejestru księgi wieczystej.

(art.73)Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności np. art. 99, 648.

Skutki niezachowania formy pisemnej:

• (art.76) strony mogą zastrzec w umowie, że mogą dokonywać czynności między sobą w formie szczególnej

• (art.74) zastrzezenie formy pisemnej bez rygoru nieważności powoduje, że nic się nie dzieje, ale jeżeli zaistnieje spór, to nie jest dopuszczalny dowód ze świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności

• (art.720§2) umowa pozyczki powyżej 500 zł powinna być spisana na pismie - niezachowanie formy pisemnej powoduje trudności dowodowe

Dopuszczalny dowód ze świadków lub z przesłuchania stron, gdy:

• zgodzi się ten, który pozyczył

• żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą

Konsument -osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową

Roszczenia ze stosunku pracy - prawo pracy nie dopuszcza ograniczeń dowodowych.

Ustawa o języku polskim z 1999 - w umowach dotyczących obrotu gospodarczego na terenie RP należy używać języka polskiego, jeśli nie to uznaje się to za niezachowanie formy, tym samym nie może to być dopuszczone jako dowód.

Niekiedy przepisy aby czynność była zawarta w formie pisemnej w dacie pewnej (art.81).

Jeśli jest data pewna to dotyczy też osób nie biorących udziału w tej czynności.

Data pewna występuje, gdy:

• stwierdzono dokonanie tej czynności w dokumencie urzędowym

• data wzmianki umieszczona przez organ państwowy, organ samorządu terytorialnego lub notariusza

• w razie śmierci jednej z dwóch osób podpisanych na dole dokumentu, datę uznaję się za pewną od momentu śmierci tej osoby

• art.244 kodeksu postępowania cywilnego: dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołany do tego organ państwowy

Dokument prywatny (art. 245 KPC) - stanowi dowód tego, że osoba która go podpisała, tak właśnie stwierdziła, że fakt miał miejsce.

VI

Kodeks cywilny nie zawiera wszystkich regulacji. Głównie chodzi o część szczególną. Prawo rzeczowe głownie II część KC.

Prawo rzeczowe:

• normuje prawne formy korzystania z rzeczy

• w znaczeniu podmiotowym mają charakter bezwzględny (obowiązują wszystkich)

• ochrona tych praw przysługuje każdemu w sytuacji ich naruszenia

• składają się na nie własność i inne prawa rzeczowe:

1.Własność jest prawem podmiotowym względnym np. stosunek zobowiązaniowy - umowa pożyczki. Jeśli ktoś jest właścicielem czegoś to, to jego prawo powinno być respektowane przez wszystkich.

2.Użytkowanie wieczyste - quasi własność, czyli niby własność - prawo rzeczowe do rzeczy do której własność należy do innej osoby

3.Ograniczone prawo rzeczowe, jest ich 5: użytkowanie, służebność, zastaw, hipoteka, własnościowe, spółdzielcze prawo do mieszkania

• mają charakter bezwzględny

• przysługują do rzeczy które są własnością innego podmiotu

Prawo rzeczowe dotyczy rzeczy.

RZECZ - wyodrębniony przedmiot materialny tzn. może występować samoistni w obrocie (prawa autorskie czy wynalazcze się tu nie zaliczają, regulują je inne przepisy, chodzi tu tylko i wyłącznie o rzeczy materialne)

• część składowa (art.47) - nie może być odłączona bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości lub przedmiotu odłączonego; wszystko co jest trwale połączone z rzeczą np. częścią składową samochodu jest koło, on nie będzie bez niego funkcjonował

• przynależność(art.51) - rzecz ruchoma potrzebna do korzystania z innej rzeczy i z nią związana np. koło zapasowe w bagażniku samochodu

• pożytki - normalny dochód z rzeczy, przysługuje właścicielowi rzeczy

• pożytki naturalne - płody

• pożytki cywilne - dochody

RZECZY dzielimy na:

I podział:

1.Nieruchomości (art. 46) - część powierzchni ziemskiej wraz z budynkiem i urządzeniami, stanowią odrębny przedmiot własności, jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków

2.Ruchomości - nie ma legalnej definicji w Kodeksie cywilnym

II podział; zależy od tego jak osoba dany przedmiot rozumie i pojmuje, ten podział jest ważny przy zawieraniu umów:

1.Rzeczy gatunkowo oznaczone- oznaczone rodzajowo np. 100kg ziemniaków

2.Rzeczy indywidualnie oznaczone- posiadają indywidualne cechy właściwe tylko tej rzeczy np. Portret „Dama z łasiczką”

III podział: Podział bez istotnej zmiany lub utraty części wartości

1.Podzielne

2.Niepodzielne

IV podział: Następuje w wyniku zużywania gospodarczego:

1.zużywalne

2.niezużywalne

V podział:

1.występujące w obrocie

2.nie występujące w obrocie lub w sposób ograniczony występujące w obrocie

VI podział: wymienia środki trwałe

WŁASNOŚĆ:

• Prawo do rzeczy

• Korzystanie i rozporządzanie

• Najszersze znane prawo do rzeczy

Triada własności:

• ius utendi- właściciel może dysponować rzeczą

• ius fruendi- właściciel ma prawo do pobierania pożytków

• ius disponendi- właściciel może tym prawem dysponować; przekazać je lub zbyć

(art.140) W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może:

• korzystać z rzeczy zgodnie z jej społeczno - gospodarczym przeznaczeniem

• może pobierać pożytki z rzeczy

• może pobierać dochody z rzeczy

• może rozporządzać rzeczą

Ochrona własności:

-roszczenie windykacyjne/o wydanie/ (art.222§1) - przysługuje właścicielowi rzeczy, jeżeli zajął bezprawnie jego rzecz

-roszczenie negatoryjne/ o zaprzestanie/ - gdy zakłócano spokój użytkowania rzeczy

Roszczenia te nie przedawniają się przy nieruchomościach.

Bez zgody właściciela nikt nie może korzystać z rzeczy, z wyłączeniem szczególnych sytuacji, ale można żądać naprawienia szkody.

Art. 143- własność gruntu- granice nad i pod gruntem→ istnieją jednak ograniczenia.

Art. 147- nie wolno dokonywać takich robót ziemnych, które by zagrażały sąsiednim nieruchomościom.

Sąsiedzi muszą współdziałać przy rozgraniczaniu nieruchomości.

Współwłasność (art.195) - własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Współwłasność jest może być:

-współwłasnością łączną

-współwłasnością w częściach ułamkowych

Sposoby nabycia (najczęściej nabycie dla jednego→utrata dla drugiego):

• pierwotne - nie wywodzi się z praw poprzednika (nacjonalizacja, wywłaszczenie, przepadek zasiedzenia, znalezienie, zawłaszczenie, połączenie, przeistoczenie)

• pochodne - sukcesja - wywodzi się praw poprzednika: umowa, sprzedaż, darowizna, zmiana, dziedziczenie, łączenie osób prawnych

Nacjonalizacja - akt ogólny - własność jest odejmowana jednemu właścicielowi, a przyznawana innemu lub staje się własnością państwa

Wywłaszczenie - charakter generalny; decyzja administracyjna; tryb indywidualny.

Przepadek mienia - regulowany przez przepisy karne; przepadek przedmiotu nabytego lub biorącego udział w czynie karnym

Zasiedzenie -jeśli ktoś długo dysponuje rzeczą, może stać się w określonych warunkach jej właścicielem:

• nieruchomość - 20 lat w dobrej wierze (art.172)

- 30 lat w złej wierze

• ruchomość - 3 lata tylko w dobrej wierze (art.174)

VII

Prawo rzeczowe- dział prawa cywilnego, normuje prawne formy korzystania z rzeczy. Dotyczy rzeczy ruchomej (użytki wieczyste) lub nieruchomej.

Rodzaje praw rzeczowych:

1. Własność

2. Użytkowanie wieczyste

3. Ograniczone praw rzeczowe

Nieruchomość- wyodrębniona część powierzchni ziemi i wszystko, co jest z nią związane

Ad 1) Własność -prawo do korzystania i rozporządzania rzeczami.

Prawo to określa: [art. 140 KC]

- ustawa

- zasady współżycia społecznego

- społeczno-gospodarcze przeznaczenie

Ochrona własności:

• roszczenie windykacyjne (o wydanie)

• roszczenie negatoryjne (o zaprzestanie)

Nabycie i utrata własności:

1. pierwotne (nacjonalizacja, wywłaszczenie, przepadek, zasiedzenie, znalezienie, zawłaszczenie, połączenie, pomieszanie, przeistoczenie)

2. pochodne (sukcesja)

Współwłasność- zarządzanie przez kilka osób niepodzielnie.

1. dotyczy jednej rzeczy [art. 195 KC]

własnośc tej samej rzeczy może niepodzielnie przysługiwać kilku osobom

2. rodzaje współwłasności : [art. 196 KC]

• ułamkowa -określają ją przepisy normatywne KC

• łączna - określają ją przepisy dotyczące stosunków, z których współwłasność wynika

Małżeństwo powoduje współwłasność łączną.

Wg [art. 32 KR] dorobek małżonków jest własnością ustawową, ale dotyczy to tylko tego, co zostało nabyte w trakcie trwania współwłasności ustawowej. Podczas trwania współwłasności ustawowej żaden z małżonków nie może dzielić majątku, nie może rozporządzać udziałem w tej wspólności.

Małżonkowie zobowiązują się do współdziałania w zarządzaniu majątkiem wspólnym. Ważność umowy zawartej przez współmałżonka uzależniona jest od zgody współmałżonka. Gdy współmałżonek napotyka na trudności, wtedy może zwrócić się do sądu.

Intercyza- akt regulujący wyłączenie współwłasności, zawarty przed zawarciem małżeństwa (akt notarialny)

Ad Współwłasność ułamkowa:

• domniemywa się, że udziały we współwłasności ułamkowej są równe

• rozporządzanie:

- każdy może rozporządzać swoim udziałem, ale nie rzeczą

[art. 199 KC] do rozporządzania przekraczającego zwykły zarząd konieczne jest uzyskanie zgody wszystkich współwłaścicieli, a do zwykłego zarządu wyrazić musi zgodę większość współwłaścicieli

- pożytki przypadają współwłaścicielom w stosunku do wniesionych udziałów

• każdy z współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności poprzez podział

VIII

Stosunek zobowiązaniowy - stosunek cywilno-prawny między wierzycielem a dłużnikiem





Wierzyciel Dłużnik

Świadczenie- zachowanie się dłużnika zgodne z treścią danego stosunku

Zobowiązanie powstaje w wyniku ziszczenia się określonych zdarzeń prawnych

Źródła powstania zobowiązań;

1. czynności prawne

2. czyny niedozwolone

3. decyzje administracyjne

4. konstruktywne orzeczenie sądu

5. bezpodstawne wzbogacenie

Ad 1.) Czynność prawna- świadome zachowanie podmiotu prawa cywilnego składające się z co najmniej jednego oświadczenia woli, zmierzające do powstania stosunku cywilno-prawnego.

[art. 353¹] Zasada swobody zawierania umów

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wedle uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Tzn.:

• strony, które zamierzają zawrzeć umowę, mają swobodę ustalania treści tej umowy, byle nie była ona sprzeczna z przepisami bezwzględnie obowiązującymi




Ad 2.) Odpowiedzialność z tytułu czynów

niedozwolonych jest unormowana w art. 415- 449¹¹

z odpowiedzialnością deliktową wiąże się obowiązek

naprawienia szkody (ten, kto szkodę wyrządził , jest

zobowiązany do jej naprawienia)

Skutki takiego zobowiązania:

- wierzyciel uprawniony jest do żądania odszkodowania

- dłużnik jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania

Ad 3.) Akty administracyjne- zezwolenia wykonywane w formie decyzji administracyjnej na dokonanie określonych czynności prawnych.

Skutkiem wydania decyzji adm. jest stworzenie możliwości domagania się od osoby zobowiązanej odpowiedniego zobowiązania.

Ad 4.) Konstytutywne orzeczenie sądu= merytoryczne orzeczenie sądu - tworzą, zmieniają lub powodują wygaśnięcie stosunku zobowiązaniowego.

Ad 5) Bezpodstawne wzbogacenie [art. 405- 414]

Zdarzenie polegające na uzyskaniu korzyści majątkowej kosztem innej osoby, bez podstawy prawnej.






Wzbogacony Zubożony

Przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia:

- wzbogacony uzyskuje korzyść majątkową kosztem innej osoby. Nie ma znaczenia czy wzbogacenie zastąpiło zgodnie z wolą, czy wbrew woli

- wzbogacenie jednej osoby musi się wiązać z zubożeniem drugiej osoby

- wzbogacenie musi być pozbawione podstawy prawnej

Wzbogacony zobowiązany jest do zwrotu korzyści. Zubożonemu przysługuje roszczenie

[Art. 411KC] nie można żądać zwrotu świadczenia:

1. jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba, że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej.

2. jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego

3. jeżeli świadczenie zostało pełnione w celu zadośćuczynienia przedstawionemu roszczeniu

4. jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna

Umowa - stosunek cywilno-prawny, w którym występują co najmniej dwie strony

I Podział:

1. umowy zobowiązujące - w skutek zawarcia takiej umowy przynajmniej po jednej stronie powstaje zobowiązanie do określonego zachowania się

Umowy zobowiązujące: jednostronnie , dwustronnie

2. umowy rozporządzające - w skutek zawarcia takiej umowy przynajmniej jedna ze stron zmienia stan swojego posiadania

II Podział:

1. umowy konsensualne - dochodzą do skutku z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli

2. umowy realne - dochodzą do skutku z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli oraz wydania rzeczy

III Podział:

1. umowy adhezyjne -bardzo małe możliwości negocjacyjne, bądź w ogóle ich nie ma np. kasowanie biletu w środkach komunikacji miejskiej

Sposoby zawierania umów:

1. oferta i jej przyjęcie

dwie strony





oferent oblat

(strona składająca ofertę) (strona, do której oferta jest skierowana)

[art. 66 KC]

Aby można było mówić o ofercie musi być oferta skierowana do oblata o zawarcie umowy tzn. oświadczenie woli wyrażające stanowczą decyzję oferenta. Po złożeniu oferty, zawarcie umowy zależy już tylko od decyzji oblata.

Składanie oferty;

- do konkretnego adresata

- do nieoznaczonego kręgu adresatów

Oferent jest związany treścią złożonej oferty

Przyjęcie oferty:

- w całym jej zakresie zgodnie z tzw. zasadą lustrzanego odbicia

- w sposób zmodyfikowany [art. 68 KC]

Ofert najczęściej ograniczone są terminem (bezpośrednim bądź pośrednim). W razie nieokreślenia terminu stosuje się [art. 66. 2 KC]

2. Negocjacje= rokowania [art. 72 KC]

Strony muszą dojść do porozumienia we wszystkich postanowieniach umowy, które były przedmiotem negocjacji- wtedy mamy do czynienia z zawarciem umowy

Negocjacje - proces wzajemnego oddziaływania podmiotów, w celu rozwiązania konfliktów ich indywidualnych oczekiwań i interesów.

Podmiot może:

- zaprosić do negocjacji (nie wiąże zapraszającego, nie jest on zobowiązany do zawarcia umowy. Strony działają w zaufaniu do kontrahenta, w przypadku braku woli do zawarcia umowy od samego początku, ale jednak podjęcie negocjacji, to powstaje zobowiązanie do odszkodowania)

- zaprosić do składania ofert

3. aukcja albo przetarg

Aukcja [art. 70² KC]

- oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji złoży ofertę korzystniejszą

- zawarcie umowy następuje z chwilą przybicia

Przetarg- oferty osób, które chcą zawrzeć umowę nie są składane w sposób równoczesny i bez bezpośredniego komunikowania się

Oferty rozpatrywane są bez udziału referentów. Organizator może sobie zażyczyć określonych informacji. Wybór określonej oferty zobowiązuje do zawarcia określonej umowy.

Umowa zawarta w wyniku aukcji bądź przetargu może zostać unieważniona, w przypadku sprzecznego z prawem wpływu na przebieg aukcji.

IX

Stosunek zobowiązaniowy - stosunek cywilno-prawny między wierzycielem a dłużnikiem





Wierzyciel Dłużnik

Świadczenie- zachowanie się dłużnika zgodne z treścią danego stosunku

Zobowiązanie powstaje w wyniku ziszczenia się określonych zdarzeń prawnych

Źródła powstania zobowiązań;

6. czynności prawne

7. czyny niedozwolone

8. decyzje administracyjne

9. konstruktywne orzeczenie sądu

10. bezpodstawne wzbogacenie

Ad 1.) Czynność prawna- świadome zachowanie podmiotu prawa cywilnego składające się z co najmniej jednego oświadczenia woli, zmierzające do powstania stosunku cywilno-prawnego.

[art. 353¹] Zasada swobody zawierania umów

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wedle uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Tzn.:

• strony, które zamierzają zawrzeć umowę, mają swobodę ustalania treści tej umowy, byle nie była ona sprzeczna z przepisami bezwzględnie obowiązującymi




Ad 2.) Odpowiedzialność z tytułu czynów

niedozwolonych jest unormowana w art. 415- 449¹¹

z odpowiedzialnością deliktową wiąże się obowiązek

naprawienia szkody (ten, kto szkodę wyrządził , jest

zobowiązany do jej naprawienia)

Skutki takiego zobowiązania:

- wierzyciel uprawniony jest do żądania odszkodowania

- dłużnik jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania

Ad 3.) Akty administracyjne- zezwolenia wykonywane w formie decyzji administracyjnej na dokonanie określonych czynności prawnych.

Skutkiem wydania decyzji adm. jest stworzenie możliwości domagania się od osoby zobowiązanej odpowiedniego zobowiązania.

Ad 4.) Konstytutywne orzeczenie sądu= merytoryczne orzeczenie sądu - tworzą, zmieniają lub powodują wygaśnięcie stosunku zobowiązaniowego.

Ad 5) Bezpodstawne wzbogacenie [art. 405- 414]

Zdarzenie polegające na uzyskaniu korzyści majątkowej kosztem innej osoby, bez podstawy prawnej.






Wzbogacony Zubożony

Przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia:

- wzbogacony uzyskuje korzyść majątkową kosztem innej osoby. Nie ma znaczenia czy wzbogacenie zastąpiło zgodnie z wolą, czy wbrew woli

- wzbogacenie jednej osoby musi się wiązać z zubożeniem drugiej osoby

- wzbogacenie musi być pozbawione podstawy prawnej

Wzbogacony zobowiązany jest do zwrotu korzyści. Zubożonemu przysługuje roszczenie

[Art. 411KC] nie można żądać zwrotu świadczenia:

5. jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba, że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej.

6. jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego

7. jeżeli świadczenie zostało pełnione w celu zadośćuczynienia przedstawionemu roszczeniu

8. jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna

Umowa - stosunek cywilno-prawny, w którym występują co najmniej dwie strony

I Podział:

3. umowy zobowiązujące - w skutek zawarcia takiej umowy przynajmniej po jednej stronie powstaje zobowiązanie do określonego zachowania się

Umowy zobowiązujące: jednostronnie , dwustronnie

4. umowy rozporządzające - w skutek zawarcia takiej umowy przynajmniej jedna ze stron zmienia stan swojego posiadania

II Podział:

3. umowy konsensualne - dochodzą do skutku z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli

4. umowy realne - dochodzą do skutku z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli oraz wydania rzeczy

III Podział:

1. umowy adhezyjne -bardzo małe możliwości negocjacyjne, bądź w ogóle ich nie ma np. kasowanie biletu w środkach komunikacji miejskiej

Sposoby zawierania umów:

4. oferta i jej przyjęcie

dwie strony





oferent oblat

(strona składająca ofertę) (strona, do której oferta jest skierowana)

[art. 66 KC]

Aby można było mówić o ofercie musi być oferta skierowana do oblata o zawarcie umowy tzn. oświadczenie woli wyrażające stanowczą decyzję oferenta. Po złożeniu oferty, zawarcie umowy zależy już tylko od decyzji oblata.

Składanie oferty;

- do konkretnego adresata

- do nieoznaczonego kręgu adresatów

Oferent jest związany treścią złożonej oferty

Przyjęcie oferty:

- w całym jej zakresie zgodnie z tzw. zasadą lustrzanego odbicia

- w sposób zmodyfikowany [art. 68 KC]

Ofert najczęściej ograniczone są terminem (bezpośrednim bądź pośrednim). W razie nieokreślenia terminu stosuje się [art. 66. 2 KC]

5. Negocjacje= rokowania [art. 72 KC]

Strony muszą dojść do porozumienia we wszystkich postanowieniach umowy, które były przedmiotem negocjacji- wtedy mamy do czynienia z zawarciem umowy

Negocjacje - proces wzajemnego oddziaływania podmiotów, w celu rozwiązania konfliktów ich indywidualnych oczekiwań i interesów.

Podmiot może:

- zaprosić do negocjacji (nie wiąże zapraszającego, nie jest on zobowiązany do zawarcia umowy. Strony działają w zaufaniu do kontrahenta, w przypadku braku woli do zawarcia umowy od samego początku, ale jednak podjęcie negocjacji, to powstaje zobowiązanie do odszkodowania)

- zaprosić do składania ofert

6. aukcja albo przetarg

Aukcja [art. 70² KC]

- oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji złoży ofertę korzystniejszą

- zawarcie umowy następuje z chwilą przybicia

Przetarg- oferty osób, które chcą zawrzeć umowę nie są składane w sposób równoczesny i bez bezpośredniego komunikowania się

Oferty rozpatrywane są bez udziału referentów. Organizator może sobie zażyczyć określonych informacji. Wybór określonej oferty zobowiązuje do zawarcia określonej umowy.

Umowa zawarta w wyniku aukcji bądź przetargu może zostać unieważniona, w przypadku sprzecznego z prawem wpływu na przebieg aukcji.

X

Zobowiązanie:

→ wierzyciel

→ dłużnik

→ świadczenie

Prawo zobowiązaniowe:

• dział prawa cywilnego

• normujący zobowiązania /dyspozytywne normy/

• część ogólna

• część szczególna - rodzaje zobowiązań

Powstanie zobowiązań:

♦ czynność prawna

♦ czyny niedozwolone

♦ akty administracyjne

♦ inne zdarzenia :

▫ prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

▫ bezpodstawne wzbogacenie

Okoliczności powodujące, że stosunek zobowiązaniowy wygasa:

1) Wykonanie - najczęstsza przyczyna wygaśnięcia zobowiązania

Warunki wykonania są regulowane przez prawo, dlatego roszczenia można uzasadniać prawnie. Strony umowy mogą same kształtować stosunek zgodnie ze swym uznaniem.

Art.353¹ Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego

Obok ogólnych zasad wykonania zobowiązań mamy oddzielne przepisy dotyczące umów.

Stroną zobowiązania jest zawsze wierzyciel lub dłużnik, ale w pewnych przypadkach stronę zobowiązania może tworzyć kilka podmiotów.

Rzeczy




Niepodzielne Podzielne

(świadczenie jest podzielne, kiedy może być

spełnione częściowo i nie zmieni to jego

istoty i wartości)

Może być kilku dłużników lub wierzycieli. Jeśli jest kilku dłużników a świadczenie jest podzielne to dzielą się długiem na równe części. Jeżeli świadczenie jest niepodzielne, to odpowiadają oni jako dłużnik solidarny.

Solidarność - zobowiązanie dłużników w ten sposób, że wierzyciel może żądać oddania długu od wszystkich, kilku lub jednego dłużnika. Jeżeli zażąda spłaty długu od jednego dłużnika, to musi on spłacić całą sumę, ale nie może tego samego żądać już od innych, bo odpowiadają oni solidarnie. Dłużnicy mogą się później rozliczać między sobą. Solidarność cechuje wspólników spółki cywilnej.

xD----------------W

D-----------------xW

Może być wielu dłużników lub wierzycieli.


WYKONANIE

Sposób ►zgodnie z treścią

►w całości /częściowe

►osobiście lub nie

►współdziałanie

Miejsce ►umowa

►właściwości

►siedziba /zamieszkanie


Czas ►umowa

►właściwość

►wezwanie /niezwłocznie

►wypowiedzenie

Wykazanie ►dłużnik

Niewykonanie

Odpowiedzialność

►dochodzenie sądowe

►naprawienie szkody

►vis major, przypadek

Zwłoka ►z winy odpowiada za szkody → odszkodowanie

Opóźnienia ►inne w zasadzie nie →tylko, gdy jest to zobowiązanie

pieniężne

Świadczenia pieniężne niezależnie odsetki

Zobowiązanie wzajemne



D W




Natura zobowiązania polega na tym, że: wierzyciel→ żąda

dłużnik → spełnia

Gdy spełnimy żądanie nie mając obowiązku, to możemy domagać się zwrotu.

Okres przedawnienia: 10 lat

3 lata -w świadczeniach okresowych lub między przedsiębiorcami

więcej niż 10 lat -gdy czyn jest przestępstwem

Mogą być różne okresy przedawnienia w zależności od sytuacji. Przedawnienie może ulegać zawieszeniu, a później (po ustaniu zawieszenia) termin biegnie dalej. Jeżeli zaś bieg przedawnienia zostanie przerwany, to później termin biegnie na nowo.

Art.354.

&1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno- gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.

&2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel.

Art.355.

&1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnej wymaganej w stosunku danego rodzaju.

&2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.



Wierzytelności

pieniężne niepieniężne

Art.356.

&1.Wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika tylko wtedy, gdy to wynika z treści czynności prawnej, z ustawy albo z właściwości świadczenia.

&2. Jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagana, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika.

Pieniężne zobowiązania może spełnić kto inny niż dłużnik a wierzyciel nie może sprzeciwić się zapłacie długu przez osobę trzecią.

Art.357. Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub przez czynność prawną ani nie wynika z okoliczności, dłużnik powinien świadczyć rzeczy średniej jakości.

Świadczenie rzeczy oznaczonych co do gatunku → Jakość średnia

Zasada walutowości i nominalizmu

Art.358.

&1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania pieniężne na obszarze Rzeczypospolitej Polskie mogą być wyrażony tylko w pieniądzu polskim.

Nie ważna jest umowa, która wartość wyraża w innej walucie niż polska.

X pożycza Y 100$ → umowa nieważna

X pożycza Y równowartość 100$ według kursu z dnia ______ → umowa prawidłowa

Art.358¹

&1.Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Nominalizm -spełnienie świadczenia przez zapłatę sumy nominalnej.

Zarówno na zasadzie waloryzacji jak i nominalizmu jedni zyskują a drudzy tracą.

&3. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.( przepis ten nie dotyczy przedsiębiorców)

Art.359.

&1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.

Art.385³ zawiera wykaz niedozwolonych klauzul.

Art.387.

&1.Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.

&2. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a drugiej strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę, nie wiedząc o niemożliwości świadczenia.

Zadatek i umowa przedwstępna

Art.389.

&1. Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy, powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej.

Art.394.

&1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie nie wykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Jeżeli umowa nie została wykonana lub została wykonana nieprawidłowo wierzyciel ma prawo zgłosić się do sądu o zarzeczenie wykonania świadczenia lub naprawienia szkody. Dłużnik nie odpowiada za niewykonanie świadczenia, gdy nie może go wykonać nie ze swojej winy.

2) Gdy nie zostało wykonane

3) Przekształcenie w inne zobowiązanie między tymi samymi osobami

4) Zmiana wykonania na inne świadczenie

Art.506.

&1.Jeżeli w celach umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa.-odnowienie

Art.508. Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

5) Zmiana wierzyciela lub dłużnika

Wierzyciel może się zmieniać dowolnie, zaś dłużnik może się zmieniać tylko i wyłącznie za zgodą wierzyciela.

6) Świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności niezależnych od dłużnika.

XI

Zobowiązanie stosunek między wierzycielem a dłużnikiem.

Źródła zobowiązań:

• czynność prawna

• czyny niedozwolone

• akta administracyjne

Są dwa rodzaje odpowiedzialności:

• deliktowa (ex delicto) - odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego; regulują ją art.415-449

• kontraktowa (ex contracto) - odpowiedzialność dłużnika z tytułu nie wykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania; regulacja zależy od tego czy zobowiązanie jest:

• wzajemne - 2 wierzycieli -art.481-497

• niewzajemne - 1 wierzyciel i 1 dłużnik -art. 471-486

ODPOWIDZALNOŚĆ DELIKTOWA:

Przesłanki:

• musi zaistnieć zdarzenie, które wywołało szkodę, osobie poszkodowanej przysługuje roszczenie odszkodowawcze o naprawienie szkody

szkoda:

• uszczerbek w prawnie chronionym dobrze, z którym ustawa wiąże obowiązek odszkodowawczy

• może być: na mieniu - szkoda majątkowa tzw. uszczerbek majątkowy;

na osobie - tzw. uszczerbek niemajątkowy art. 444-448

• większość szkód to majątkowe

Art.448 - naruszenie dobra osobistego - osoba, której wyrządzono szkodę natury osobistej ma wybór czy skorzystać z ochrony prawa cywilnego (art.23) czy z odszkodowania (art.448)

• powstała szkoda

• musi powstać związek przyczynowy miedzy zdarzeniem, a szkodą

Czyn niedozwolony - występuje wtedy gdy są spełnione wyżej wymienione 3 przesłanki.

Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej:

1. winy - zobowiązany do szkody jest ten, kto ponosi winę za jej wyrządzenie (art.415)

wina:

• umyślna:

• w zamiarze bezpośrednim: osoba swoim bezprawnym zachowaniem chce wyrządzić szkodę drugiej osobie

• w zamiarze ewentualnym: dozo się na wyrządzenie szkody świadomie sowim zachowaniem

• nieumyślna:

• rażące niedbalstwo: nie dołożenie przez sprawcę należytej staranności wymaganej w określonej sytuacji

2. ryzyka - wyjątek od zasady winy - zdarza się, że ustawodawca w przepisach wiąże obowiązek odszkodowawczy bez sytuacji zaistnienia winy np. odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy państwowych (art.417)

3. słuszności - występuje bardzo wyjątkowo, tylko w przypadkach wskazanych przez ustawę; obowiązek naprawienia szkody nie jest uzależniony od winy i ryzyka, ustawodawca uzależnia go od zasad współżycia społecznego; zasada ta jest oparta na zasadzie słuszności (art428) np. - ktoś jest ubezwłasnowolniony, a ma dużo pieniędzy i wyrządził szkodę komuś, to można wysunąć roszczenie odszkodowawcze

OBOWIĄZEK NAPRAWIENIA SZKODY - stany faktyczne:

1. Odpowiedzialność za czyny własne (art..415,416)

Art.415 - zawsze można dochodzić naprawienia szkody na podstawie tego artykułu, jeżeli ktoś nam wyrządził szkodę i my wiemy kto to jest; jest to przepis oparty na zasadzie winy

Cechy: bezprawność zachowania się sprawcy - element obiektywny; możliowść postawienia sprawcy zarzutów (przypisania mu winy) - element subiektywny.

Elementy wyłączające bezprawność:

1. obrona konieczna - art.423- jeśli jest bezprawny i bezpośredni zamach na osobę i ona odpierając go wyrządzi jakąś szkodę to nie ponosi odpowiedzialności za nią

2. stan wyższej konieczności - art.424- dobro ratowane musi mieć wyższą wartość od dobra naruszonego (to nie może podlegać wątpliwości) np. „pożyczymy” czyjś samochód, żeby zabarw kogoś do szpitala - nie odpowiada się za to

3. samopomoc - art.432 np. można zająć krowę jak wejdzie na nasz teren i wyrządzi szkodę

4. zgoda poszkodowanego na ingerowanie w sferę jego dóbr np. zgoda pacjenta na zabieg, a został wcześniej uprzedzony o możliwych komplikacjach, to gdy później się one pojawią nie może lekarza pociągnąć do odpowiedzialności lub np. bokser nie może oskarżyć o pobicie przeciwnika walki

Elementy wyłączające winę (okoliczności):

1. wiek - art.426 małoletni, który nie ukończył 13 lat nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną krzywdę

2. niepoczytalność - art.425 wyłączenie świadomości, taka osoba nie ponosi odpowiedzialności; ale osoba upita lub pod wpływem narkotyków ponosi odpowiedzialność

1. Odpowiedzialność Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego art.417-417²

• Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za swoich funkcjonariuszy na zasadzie ryzyka

• Niezgodność zostanie stwierdzona o postępowaniu prze Trybunał Konstytucyjny to można dochodzić odszkodowania od Skarbu Państwa też na zasadzie ryzyka

2. Odpowiedzialność za cudze czyny art.427- 430

art. 427

• reguluje odpowiedzialność osoby zobowiązanej z ustawy lub umowy do nadzoru nad inna osobą, której z powodu wieku lub niepoczytalności nie można przypisać winy

• odpowiedzialność na zasadzie winy

• występuje tu tak zwane domniemanie winy- w nadzorze można obalić, ze osoba sprawowała należycie nadzór np. opiekun, rodzic za dziecko

art. 428

• Sprawca z powodu stanu psychicznego lub wieku nie odpowiada za szkodę, ale brakuje osób nadzorujących

• odpowiedzialność na zasadzie słuszności zgodnie z zasadami współżycia społecznego

art.430

• odpowiedzialność na zasadzie ryzyka- ten komu powierzamy wykonanie czegoś odpowiada za szkody, a nie jego pomocnicy

• odszkodowanie od osoby, z która zawarliśmy umowę

2. Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy art.431-434

art.431

• odpowiedzialność na zasadzie winy

• obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przez zwierzę

• odpowiedzialność spoczywa na osobie, która chowa lub się opiekuje danym zwierzęciem

art. 433

• wyrzucimy coś z mieszkania i kogoś lub cos uszkodzi to odpowiedzialność ponosi właściciel mieszkania (posiadacz)

• chyba, że szkoda nastąpiła z siły wyższej lub z winy osoby trzeciej

• zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, której nie mógł zapobiec

2. Odpowiedzialność w związku z ochroną praw lub interesów własnych bądź cudzych art.438-439

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA:

1. związana z niewykonaniem bądź nienależytym wykonaniem zobowiązania przez dłużnika

2. dłużnik nie wykona zobowiązania, to wierzyciel jest upoważniony do:

1. dochodzić świadczenia przy zastosowaniu środków przymusu - postępowanie egzekucyjne

2. do żądania naprawienia szkody

3. często wraz z wykonaniem zobowiązania żąda się odszkodowania (w przypadku przekroczenia terminu)

4. nie wykonanie zobowiązania to bark zaspokojenia wierzyciela, czyli brak zachowania zgodnego z treścią zobowiązania

5. nienależyte wykonanie zobowiązania - spełnienie świadczenia nie do końca odpowiadającego treści zobowiązania

6. generalna formuła art.471 - dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

7. okoliczność wyłączająca - siła wyższa np. transport nie dotarł, bo była powódź zepsuł się samochód

8. wierzyciel występując do sądu musi udowodnić:

1. fakt istnienia zobowiązania po stronie dłużnika

2. wykazać fakt nie wykonania zobowiązania bądź wykonania go w sposób wadliwy

3. poniesioną szkodę

4. wykazać związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem a poniesioną szkodą

9. zbieg odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej - wierzyciel decyduje, którą wybrać(która jest bardziej korzystna)

10. dłużnik może się uwolnić od tej odpowiedzialności gdy udowodni, że nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie np. siła wyższa

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DŁUŻNIKA (okoliczności);

• nie zachowanie należytej staranności, czyli staranność w stosunkach danego rodzaju art. 472

• niedbałe działanie lub zaniechanie przedstawiciela ustawowego dłużnika lub osób, którym powierzył wykonanie zobowiązania art..474

Strony mogą odstąpić od zasad odpowiedzialności kontraktowej art.471 i dowolnie ukształtować umowę np. pewne zaniechania uznać za nieszkodliwe w umowie

Szczególne przypadki nie wykonania zobowiązania przez dłużnika:

• niemożliwość świadczenie w zobowiązaniach wzajemnych

• niemożliwość świadczenie w zobowiązaniach niewzajemnych

niemożliwość świadczenia - gdy nikt nie jest w stanie tego wykonać, nie tylko dłużnik:

1. pierwotna: powstała w chwili istnienia zobowiązania; art.487 umowa o świadczeniu niemożliwym jest nieważna

2. następcza:

• powstała po powstaniu zobowiązania;

• art.475 dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za okoliczności, które doprowadziły do niemożności następczej;

• w tym przypadku zobowiązanie wygasa;

• wierzyciel nie może domagać się szkody

• dłużnik odpowiada jedynie za zobowiązania wyrządzone przez niego

• art.475 dłużnik odpowiada na zasadach ogólnych

Termin spełnienia świadczenia:

• strony zwierające kontrakt określają termin spełnienia świadczenia

• strony go nie określają w umowie to stosuje się art.455- świadczenie musi być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do jego wykonania

Konsekwencje niewykonania zobowiązania w terminie przez dłużnika:

uzależnia się od tego czy dłużnik :

• się opóźnił

• czy działał w zwłoce

opóźnienie - dłużnik nie wykonuje zobowiązania w terminie w skutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności; możliwe jest naliczenie odsetek;

- umowne - zawarte w umowie

-ustawowe - zawarte w ustawie (17%-18%)

zwłoka - świadome uchybienie terminu prze dłużnika

W kontakcie pojawia się te kara umowna - zastrzeżenie w umowie kary, gdy się nie wykona w terminie zobowiązania np. za każdy dzień zwłoki płacisz mi 0,5% kwoty czegoś tam.

XII

Prawo spadkowe:

dział prawa cywilnego, przedmiotem regulacji prawa cywilnego są zależności majątkowe-mają wyraz ekonomiczny

Strony stosunku cywilno-prawnego są względem siebie równorzędne, w stosunkach adm-prawnych z kolei podmiot może jednostronne kształtować stosunek. Reguły prawa są ustanowione przez Państwo i chronione przymusem państwowym.

Sukcesja-wynika z tego, że człowiek chce korzyści majatkowej, chce pomnażać majątek w wyniku spadku, sukcesja dotyczy też praw i obowiązków np. wierzytelność

Art. 922. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przychodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.
§ 1. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
§ 2. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów i poleceń, jak również inne obowiązki przewidziane w przepisach księgi niniejszej.

Spadek-ogół pozostawionych przez zmarłego praw i obowiązków majątkowych.

Spadkobiercą może być:

-Nasciturus -osoba prawna -fundacja

Spadek wynika:

a.z ustawy (dziedziczenie ustawowe) b.z testamentu

PRZEPISY OGÓLNE

Art. 924. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Art. 925. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Art. 926. § 1. Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.

(pierwszeństwo testamentu przed ustawą)
§ 2. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.
§ 3. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Art. 927. § 1. Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
§ 2. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
§ 3. (237) Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.
Art. 928. § 1. Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
§ 2. Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jak by nie dożył otwarcia spadku.

Art. 929. Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem trzech lat od otwarcia spadku.

Art. 930. § 1. Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Ad. a DZIEDZICZENIE USTAWOWE

Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Art. 932. § 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek, rodzice i rodzeństwo.
§ 2. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu bądź z rodzicami, bądź z rodzeństwem, bądź z rodzicami i rodzeństwem spadkodawcy, wynosi połowę spadku.
Art. 933. § 1. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą części tego, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa. Pozostałą część dziedziczy rodzeństwo w częściach równych.
§ 2. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada po połowie drugiemu z rodziców i rodzeństwu spadkodawcy.
§ 3. Jeżeli do spadku powołani są obok małżonka tylko rodzice albo tylko rodzeństwo, dziedziczą oni w częściach równych to, co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa.
Art. 934. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który mu przypadł, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
Art. 935. § 1. W braku zstępnych, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada jego małżonkowi.
§ 2. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom, rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa.
§ 3. W braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Art. 9351. (238) Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji

Art. 938. Dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajdą się w niedostatku i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy nie obciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. Spadkobierca może uczynić zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną odpowiadającą wartości jednej czwartej części swojego udziału spadkowego

Ad. b TESTAMENT

Art. 941. Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament.
Art. 942. Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.
Art. 943. Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
Art. 944. § 1. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca zdolność do czynności prawnych.
§ 2. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.
Art. 945. § 1. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3) pod wpływem groźby.
§ 2. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.
Art. 946. Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządził nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczył lub pozbawił go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
Art. 947. Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Art. 948. § 1. Testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
§ 2. Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść.

Forma testamentu

Art. 949. § 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.
§ 2. Jednakże brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Art. 950. Testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Art. 951. § 1. (241) Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
§ 2. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu.
§ 3. Osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w sposób przewidziany w artykule niniejszym

Art. 952. § 1. Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
§ 2. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

§ 3. W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Art. 953. Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisuje spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.
Art. 954. Szczególną formę testamentów wojskowych określi rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.


Art. 955. Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

ZAPIS I POLECENIE

Art. 968. § 1. Spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis).
§ 2. Spadkodawca może obciążyć zapisem także zapisobiercę (dalszy zapis).

Art. 982. Spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).

ZACHOWEK

Art. 1008. Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Art. 1009. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.
art. 1010. § 1. Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Art. 1011. Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę.

Art. 1012. Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Art. 1025. § 1. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę.
§ 2. Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, jest spadkobiercą.

Art. 1036. Spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzać udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.
Art. 1037. § 1. Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
§ 2. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego

Nieważność bezwzględna

Nieważność względna

świadczenie

Odpowiedzialność w KC:

1. deliktowa (z tytułu czynu niedozwolonego, czynu, który wyrządził szkodę)

2. kontraktowa ( z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy)

Roszczenie o zwrot, bądź zwrot równowartości

świadczenie

Odpowiedzialność w KC:

3. deliktowa (z tytułu czynu niedozwolonego, czynu, który wyrządził szkodę)

4. kontraktowa ( z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy)

Roszczenie o zwrot, bądź zwrot równowartości

To było na slajdzie

---