Ruchy społeczne - stanowią osobny proces społeczny złożony z mechanizmów, które powodują, że aktorzy biorący udział w zbiorowym działaniu:

• Uczestniczą w konfliktowych relacjach z wyraźnie określonym przeciwnikiem

• Stają się siecią gęstych nieformalnych sieci

• Podzielają, gęsta, odrębną odpowiedzialność.

Typologia ruchów społecznych

• Kryterium- zakres zamierzonej zmiany

• ruchy reformatorskie - dążą do wprowadzenia zmian w systemie

• ruchy radykalne - dążą do przebudowy fundamentalnej instytucji społecznych. Odmianą są ruchy rewolucyjne - przekształcenie całe struktury społecznej

• kryterium - jakości zamierzonych zmian

• ruch postępowy - innowacyjne nastawione na przyszłość dążą do wprowadzenia nowości

• ruchy konserwatywne (zachowawcze) - dążą do wprowadzenia zmian, które zostały zniszczone, są to ruchy patrzące wstecz

• kryterium - przedmiot zamierzone zmiany

• ruchy skierowane na struktury społeczne:

• ruchy społeczno-polityczne - wpływają na politykę i w tym też polu dążą do zmian

• ruchy społeczno-kulturowe - skierowane do ogółu. Dążą do wprowadzenia zmian w ideach, wartościach

• ruchy skierowane na jednostki

• ruchy religijne

• ruchy świeckie

• kryterium: kierunek zamierzonej zmiany

• ruchy o kierunku pozytywnym - chcą dokonać jakiejś zmiany

• ruchy o kierunku negatywnym - nie chcą zmian

• kryterium działania: kierunek logika działania

• ruchy instrumentalne - skierowane są na zdobycie władzy publicznej

• ruchy ekspresyjne - starają się na siebie

• kryterium: rodowość historyczna

• ruchy stary - np. ruchy robotnicze, powstały w pierwszej połowie XX wieku. Cechy scentralizowane, sformalizowana struktury, kwestie ekonomiczne

• ruchy nowe - powstały w latach '60 XX wieku. Cechy luźna scentralizowana struktura, składa się z różnej klasy społecznej, nowatorskie formy działania

• Kryterium: ze względu w relacji konfliktu

• Ruchy - kontr ruchy

• Kontrruchy - powstają w reakcji na sukcesy ruchów i rozwijają się równolegle z nim w reakcji luźnego konfliktu.

Uczestnikami ruchy mogą być organizacje oraz czasem partie polityczne np. partia zielonych w Niemczech. Organizacje spełniają wiele funkcji:

• pozyskują środki na działanie ruchu

• zachęcają swoich członków do większego zaangażowania

• przyciągają sponsorów

• definiują cele

• koordynują wpłatę datków

• zarządzają osobami

• rekrutują swoich członków i ich szkolą

• starają się o poparcie opinii publicznej

• umożliwiają przetrwanie ruchu w chwilach demobilizacji

Rodzaje organizacji

• organizacje profesjonalne - cechy:

• typ przywódca polegający na pełnym zaangażowaniu ruchu

• niewielka baza członkostwa lub jej brak (organizacja kadrowa)

• dążenie do wywołania wrażenia, że organizacja jest reprezentantem całego ruchu

• chęć oddziaływania jest reprezentantem całego ruch

• duże zaangażowanie kadry

• zbyt biurokratyzacja

• organizacje partycypacyjne

• masowe organizacje protestu

• Formalizacja struktur organizacyjne

• Demokratyzacja bezpośrednia

• Zagrożenia oligarchią

• organizacje oddalone

• słaba struktura formalna

• lokalność kwestii

• więzi solidarności grupowej

• występują często motywacje ideologiczne

• sieciowy model organizacji - same organizacje odtwarzają połączenie w jedną sieć.

Różnica między ruchami społecznymi a tymi i innymi organizacjami nie wynika jednak włącznie z cech organizacyjnych czy wzorów zachowań, ale przede wszystkim stąd, że ruchy społeczne nie są organizacjami ani nawet specyficznym typem organizacji. Ruchy społeczne to sieć, którą mogą ale nie muszą, obejmować formalne organizacje - jest to zależne od różnych, zmiennych okoliczności. Wynika z tego, że pojedyncze organizacje, niezależnie od jej cech, nie stanowi ruchu społecznego

T. Ruchy społeczne jako uczestnik w polityce.

Model kontroli nad protestującymi

• Strategia przymusu czyli użycia siły

• Strategia perswazji - wcześniejsze kontakty z działaczami i organizacją demonstracji

• Strategia informacyjna - polegają na zebraniu informacji

Dwa modele kontrolowania porządku publicznego

• Model eskalacji siły - brak poszanowania prawa w stosunku do protestujących

• Model kontroli negocjowanym - opiera się na dużym poszanowaniu prawa w stosunku do protestujących.

Współcześnie wyróżnia się pomiędzy otwartymi i zamkniętymi procesami politycznymi. Wyróżniamy trzy kryteria:

• terytorialna decentralizacja władzy - im bliżej obywatela są instytucje tym łatwiejszy wpływ na decyzje

• funkcjonalny podział władzy - koalicyjność rządów -

• zakres władzy pozostaje w ręku państwa - struktura jest bardziej otwarta jeśli obywatele mają możliwość interwencji na poziomie władzy ustawodawczej i wykonawczej bez pośrednictwa partii, organizacji lub uczestników.

System jest bardziej otwarty im większy jest udział obywatelu w referendach oraz dostęp do procedur umożliwiający do odwołania administracji państwowej. Dominującą strategią w relacjach państwo - ruch to ogólne podejście sprawujących władzę do spójnego układu na który składają się światopoglądowe. Dominująca strategia dotyczą sposobu w jakich władze postępuje z rzucającymi im wyzwanie ruchami.

Dwie dominujące strategie:

• strategia inkluzyjna - włączająca - państwo otwarte na nowe dążenia, postulaty,

• strategia ekskluzyjna - wyłączająca

Trzy kategorie innych organizatorów, które wchodzą w interakcje z ruchami. Ci aktorzy mogą stać się przeciwnikami i zwolennikami ruchów. Stosunki mogą układać się na zasadzie kooperacji lub konfliktu. Najważniejsze z nich to partie polityczne, grupy interesu i kontr ruchy.

Dynamika życia ruchów społecznych według Sztompki:

• powstanie

• zastana struktura idei poglądów, przekonań

• zastana struktura normatywna - jest ona negatywną płaszczyzną odniesienia

• zastana struktura interakcji (organizacyjna) - wytwarza dla ruchu pole zarówno ograniczeń jak i ułatwień. Kluczową rolę tworzą tu sieci komunikacyjne

• zastana struktura nierówności społecznych - ludzie pozbawieni możliwości, szans życiowych , dostępu do cenionych dóbr i zasobów stanowią gotową klientelę dla ruchów społecznych

• sprzyjające warunki i napięcia strukturalne

• role czynnika inicjującego odgrywa wtedy najczęściej jakieś zdarzenie o relatywnie małym znaczeniu.

• rekrutacja członków (mobilizacja) oraz ich mobilizacja do wspólnego działania. Pojawienie się przywódcy ruchu.

• rozbudowa struktur - ruch staje się bardziej zogranizowanu i zbiurokratyzowany

• Zamieranie ruchu - osiąga swój cel i się rozwiązuję albo nie osiąga celu, bo jest to zbyt trudne i się rozwiązuje

T. Protest społeczny jako forma działania

Protest - jest to zachowanie zbiorowym stosującym niekonwencjonalne środki działania.

Protest to zbiorowe publiczne działanie podejmowane prze niepaństwową grupę lub organizacje, które obejmują formowanie i wyrażanie i/lub polityczne żądania.

Protest to taka forma aktywności politycznej obywateli, która:

• ma miejsce poza głównymi zinstytucjonalizowanymi kanałami politycznymi

• obejmuje decydentom politycznym roszczeń dotyczących różnych kwestii polityki, która częściowo lub całkowicie wpływa znacząco na realizację polityki

• zasady wykluczają stosowanie form przemoc

Cztery progi stosowania przemocy

Opis progów:

1. petycje i legalne demonstracje

2. bojkot

3. dzikie strajki i odmowa płacenia czynszu

4. nielegalne demonstracje, okupacje, uszkodzenie mienia

Formy protestu może pogrupować ze względu na logikę:

• logika liczb - los ruch w dużej mierze zależy od jego zwolenników. Możemy tu wymienić klika taktyk pokazania liczbowej siły protestu np.:

• marsze - są to wielkie demonstracje organizowane podczas „kontrszczytów”, czyli międzynarodowych inicjatyw podczas oficjalnych szczytów, poświęconych tym samym sprawom, ale analizowanych z krytycznej perspektywy, kiedy celem jest zwiększenie świadomości poprzez protest i informacje przekazywane niezależnie od wersji oficjalnej lub wraz z nią.

• Podpisy i referenda

• Netstriking - polega na tym, że wiele osób łączy się ze stroną internetową uznaną za symboliczny cel w tym samy czasie, ustalonym wcześniej momencie po to, by ją „zatkać” i utrudnić dostęp innym użytkownikom.

• Mail-bombing - polegająca na wysyłaniu maili na stronę internatową lub serwer, tak by je przeładować i zablokować.

• logika szkód - przypomina ona działania wojenne, które trzeba analizować wspólnie z logiką liczb. Jej najbardziej wyrazistym przykładem jest przemoc o podłożu politycznym

• logika świadectwa - nie ma ona na celu przekonania opinii publicznej ani decydentów, że protestujący reprezentują większość lub stanowią zagrożenie. Chodzi o pokazanie silnego zaangażowania w sprawę o zasadniczym znaczeniu dla przyszłości świata.

Ruchy społeczne - ćwiczenia. Rok I Semestr I UMS mgr J. Bajer

1

KONWENCYJNA POLITYKA

• Wybory

• Lobbing

• Partia

• Grupy interesu

ZORGANIZOWANA PRZEMOC POLITYCZNA

• Zabójstwa

• Przemoc

• napady

Progi: 1, 2, 3, 4

Nie konwencyjne działania polityczne

---