RESOCJALIZACYJNA ROLA

SPORTU I REKREACJI

Jak twierdzą współcześni pedagodzy, kształtowanie cech osobowości, które pozwalają jednostce na prawidłowe funkcjonowanie w życiu społecznym, nie może być realizowane bez wielostronnego wychowania fizycznego. Funkcje wychowania fizycznego dotyczą głównie takich dziedzin rozwoju jak :

• fizyczna sprawność młodzieży,

• rozwój psychiczny,

• umysłowy,

• społeczno - moralny,

• estetyczny.

Już w XVI w. Michel Montaigne w swym dziele pt. “ Próby” pisał :

“ chcę, aby pielęgnowanie ciała szło równym krokiem z kształtowaniem duszy. Wszakże to nie duszę, ani nie ciało mamy wychowywać, ale człowieka, nie trzeba tego rozdwajać, nie trzeba kształtować jednego bez drugiego, ale prowadzić je równo”.

Motoryka związana jest w tej samej mierze z procesami biologicznymi ustroju ludzkiego, co z psychicznymi. Dlatego główne cele zawarte

w programach resocjalizacji przez sport winny zakładać wszechstronny, harmonijny rozwój osobowości wychowanków.

Ruch jako środek wychowawczy jest potężnym czynnikiem stymulującym, tj. pobudzającym dynamikę rozwojową, kształtującym osobowość. Nie mniej ważny jest utylitarny aspekt zabaw i ćwiczeń ruchowych. Poprzez rozszerzanie form i czynności ruchowych oraz nabieranie wprawy, wychowanek lepiej adaptuje się do życia, zdobywa wiarę we własne możliwości, pokonuje obawę i wewnętrzne opory, cieszy się osiągnięciami .

W kontakcie z rówieśnikami uczy się oceniać własne siły, przystosowywać do życia w społeczeństwie. Wyżycie się ruchowe przynosi emocje i radość.

Wychowawca prowadzący zajęcia sportowe z młodzieżą niedostosowaną społecznie może mieć ogromny wpływ na wychowanków. Sprzyja temu bezpośrednie obcowanie z nimi oparte na bliskich , wzajemnych i serdecznych stosunkach. Powinien dążyć do poznania wychowanka, wykorzystując wszystkie nadarzające się okazje, np. zawody sportowe, wycieczki, obozy ; powinien kontaktować się z wychowawcą klasy, rodzicami, lekarzem szkolnym.

Podjęcie przez wychowawcę skutecznych zabiegów, a więc współdziałanie z wychowankiem, w dużej mierze zależy od wiadomości tego ostatniego

o celach wychowania fizycznego i sportu. Może je poznać, przyswajając sobie wiedzę o organizmie ludzkim i jego obiektywnych potrzebach. Służyć temu mogą wiadomości z zakresu higieny ogólnej i osobistej, z zakresu żywienia

i dietetyki. Dużą rolę odgrywają informacje o higienie pracy i wypoczynku,

o zasadach bezpieczeństwa i sposobach udzielania pierwszej pomocy. Wychowawca powinien przekazywać wychowankom wiedzę o różnych formach aktywności ruchowej, przebiegu zajęć, przepisach zawodów i regulaminach imprez sportowych. Powinien ukazywać postawę nie tylko uczestnika walki sportowej, ale także kibica.

Jednym z celów pracy placówki wychowawczej jest dostarczanie wiedzy

o zdrowiu, kształtowanie i utrwalanie nawyków potrzebnych do jego zachowania, rozwijania postaw umożliwiających skuteczną pielęgnację ciała.

Ważną sprawą jest odpowiednie zorganizowanie rozkładu dnia pracy wychowanka , by zostały zachowane proporcje pomiędzy pracą umysłową

a fizyczną. Duże znaczenie ma zapoznanie wychowanków z podstawowymi zasadami żywienia i układania zestawów odpowiednich posiłków.

Wiele osób nie związanych na stałe ze sportem uważa , że nabyte umiejętności ruchowe i osiągane wyniki sportowe to rezultat wyłącznie pracy mięśni. Zadaniem nauczycieli jest uświadomienie podopiecznym, że każdy złożony nawyk ruchowy budowany jest za pomocą związków nerwowych

i pochodzi z odpowiednich pól ruchowych kory mózgowej. Problem ten dotyczy konieczności uwypuklenia udziału świadomości i sprawności umysłowej oraz twórczego myślenia ćwiczących.

Rolą wychowawcy resocjalizującego przez aktywność sportową jest wprowadzenie wychowanka w arkana wiedzy o zdrowiu , ukazanie mu wartości ciała ludzkiego. Wychowanie fizyczne wyrabia cechy niezbędne dla zdrowia psychicznego, takie jak :

• odporność psychiczna,

• umiejętność ponoszenia klęsk czy choćby niepowodzeń.

Zajęcia sportowe dają możliwość wpojenia pożądanych wzorów zachowań, np. kulturalnego kibica, stroniącego od szowinizmu i nietolerancji.

 

SPORT A INNE DZIEDZINY NAUKI.

Praca z młodzieżą grupy o profilu sportowym jest powiązana z innymi zajęciami. Wychowawca prowadzący program sportowy powinien troszczyć się również o to, by uczeń wyrażał się poprawnie pod względem stylistycznym

i gramatycznym. Podkreślić należy doniosłą rolę literatury pięknej. Dzięki niej wychowankowie wzbogacają swój słownik, poznają i biorą za przykład do naśladowania pozytywnych, silnych i wytrwałych bohaterów przeczytanych książek, w tym także sportowych.

Istnieje związek wychowania fizycznego i sportu z matematyką, która rozwija myślenie słowno - logiczne i operowanie pojęciami. W trakcie prowadzonych sprawdzianów wychowawca może wykorzystać wiedzę matematyczną wychowanków , razem z nimi obliczać obciążenia i intensywność stosowanych ćwiczeń, sporządzać różnego rodzaju zestawienia, diagramy

i wykresy.

Znajomość fizyki to stworzenie właściwych przesłanek dla pomyślnego stosowania biomechanicznych reguł ruchu w celu doskonalenia umiejętności sportowych. Wynika to z podobieństwa między działaniem maszyny a ruchami ludzkimi w ćwiczeniach ruchowych.

Wiedza z zakresu biologii pozwoli na samodzielne realizowanie zadań związanych z higieną pracy i wypoczynku, ochroną naturalnego środowiska, samokontrolą i wpłynie na lepsze zrozumienie wskazówek nauczyciela.

Poczucie rytmu, tak ważne w każdym ćwiczeniu, w każdej dyscyplinie sportu, doskonali się poprzez świadome słuchanie muzyki.

Zajęcia techniczne odpowiednio włączone do planu dydaktyczno - wychowawczego placówki mogą uczyć, jak przygotowywać i remontować sprzęt sportowy, pielęgnować obiekty sportowe.

Odpowiednio prowadzone zajęcia sportowe uczą sztuki życia i zasad skutecznego działania. O powodzeniu działań człowieka i o nim samym decyduje zarówno zdrowe, sprawne ciało, jak też wiedza i umiejętność dostosowania się do przyrodniczych

i społecznych praw życia.

Sport, w szerokim tego słowa znaczeniu, ma na celu nie tylko utrzymanie zdrowia,, udoskonalenie rozwoju fizycznego i sprawności ruchowej, lecz także ma sprzyjać rozwojowi psychiki ćwiczących.

 

SPORT A ZDOLNOŚCI PRZYSTOSOWAWCZE I UŻYTECZNE SPOŁECZNIE.

Zadaniem wychowania fizycznego oraz należycie ukierunkowanego sportu

i rekreacji wśród młodzieży niedostosowanej społecznie jest wyrobienie

i wykreowanie pewnego poziomu zdolności przystosowawczej i użytecznej społecznie. Wychowanie fizyczne musi też zapobiegać i wyrównywać biologiczne wpływy cywilizacji technicznej i nadmiernego napięcia nerwowego i przewlekłego znużenia.

Rozpatrując rolę wychowania fizycznego z punktu widzenia zaspokajania potrzeb jednostki nieprzystosowanej społecznie , trzeba stwierdzić, że uprawianie sportu dostarcz jej wielu pozytywnych przeżyć, związanych z dobrym samopoczuciem spowodowanym :

• wzmożonym tempem dynamiki ustrojowej,

• wrażeniami natury intelektualnej i estetycznej jakie daje kontakt człowieka z przyrodą,

• przeżyciami emocjonalnymi, wynikającymi ze współżycia, współdziałania i współzawodnictwa,

• poczuciem bezpieczeństwa bezpośredniości zadania,

• świadomością rosnącej własnej mocy i zaradności życiowej,

• jasno zarysowującymi się celami działania.

Korzyści resocjalizacyjne płynące z wychowania fizycznego będą zależały od tego, w jakim stopniu będzie ono umiało spełnić swe zadania

w przygotowaniu młodego człowieka do współżycia, współdziałania

i wypełniania zadań stojących przed społecznością grupową.

W szczególności odnosi się to do kształtowania postaw zdrowych społecznie, wszechstronnie rozwiniętych, przygotowanych do pełnienia funkcji wynikających z potrzeb społecznych. Pogłębianie świadomości społecznej czyni tych młodych ludzi wytrwałymi, a wpajanie im podstawowych umiejętności i nawyków o użytecznym znaczeniu - życiowo zaradnymi

w każdej sytuacji.

 

CZY SPORT DOSTARCZA TYLKO DOŚWIADCZEŃ POZYTYWNYCH?

 

Dla niektórych dzieci sport staje się źródłem rywalizacji, dążeniem do wzmocnień zewnętrznych , co może np. obniżać gotowość do działania na rzecz innych członków grupy. Bywa też powodem odrzucenia przez grupę, co wywołuje uczucie braku bezpieczeństwa. Może stać się również przyczyną uległości i podporządkowania negatywnemu autorytetowi.

Wychowankom nie uprawiającym ruchu, zwłaszcza nieśmiałym, lub słabszym fizycznie i nie akceptowanym przez silniejszych i sprawniejszych rówieśników zagraża niebezpieczeństwo kumulowania się ujemnych skutków niedostatku ruchu i pogłębiania się niekorzystnych procesów niedostosowania społecznego oraz skłonność do chorób i niedomagań.

ZADANIA WYCHOWAWCY realizującego program sportowy.

Zajęcia sportowe stwarzają szczególnie korzystne możliwości poznawania

i oddziaływania na młodzież. Decyduje o tym m. in. specyfika treści , metod

i form nauczania wychowania fizycznego, bardzo różna od innej pracy szkolnej. Podstawowym warunkiem wartości resocjalizacyjnych zajęć sportowych

i rekreacyjnych powinien być śmiech, zabawa, bogactwo doznań zmysłowych, takich jak :

• barwa,

• dźwięk,

• doznania lewiacyjne (związane z unoszeniem się ciała w przestrzeni ).

Ważnym elementem zajęć powinno być eliminowanie z psychiki wychowanka poczucia niemożności i słabości, a przez to niższej wartości. Sprzyjają temu ćwiczenia z nauczycielem i rówieśnikami.

Zajęcia sportowe:

• pomagają w nawiązywaniu kontaktu z wychowawcą jako osobą starszą, bardziej doświadczoną, oraz z innymi wychowankami,

• umożliwiają wychowankowi doznania uczucia radości, satysfakcji, powodzenia, które wynikają z zabawy z innymi,

• powodują, że młodzież nabiera pewności siebie i ufności zarówno fizycznej jak i psychicznej,

• rozwijają poczucie opiekuńczości, które umożliwi mu zaangażowanie

w życie grupy,

• rozwijają wrażliwość i odpowiedzialność za innych,

• umożliwiają współdziałanie w grupie , a przez to nabieranie zdolności do podejmowania decyzji, skupiania uwagi na tym, co robi, wzmacnia koncentrację.

Współzawodnictwo sportowe w grupie zmusza do czynnej postawy, do inicjatywy, rozbudza ambicje, rozwija umiejętności współżycia

i współdziałania opartego na życzliwości, uczynności, rzetelności, sprawiedliwości i wyrozumiałości.

Reasumując sport daje wiele możliwości do pełnienia funkcji resocjalizacyjnej. Ale jak i we wszystkim , zbytnia przesadność może mieć odwrotny skutek. Dlatego trzeba mieć na uwadze słowa Zaniewskiej -

“ Sport dzieci i młodzieży jest ważnym społecznie problemem i trzeba widzieć także jego negatywne strony, aby je rozpoznać i móc im zapobiegać”.

 

 

LITERATURA :

1. Czapów Cz. , Rodzina a wychowanie, NK, Warszawa 1968

2. Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujące, PWN, Warszawa 1980

3. Damentko M., Lekcje wf a higiena psychiczna uczniów, Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna 1986 nr 2

4. Gilewicz Z., Teoria wychowania fizycznego , PWN, Warszawa1954

5. Harasymowicz I. K., Wychowanie fizyczne jako szkoła życia, Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna 1984 nr 10

6. Humen W., (red.),Poradnik organizatora rekreacji fizycznej, TKKF, Warszawa 1983

7. Jakowlew N., Co się dzieje w organizmie sportowca podczas ćwiczeń, Warszawa 1954

8. Kocańska G., Rozwój zdolności dostrzegania potrzeb innych ludzi, Przegląd badań , Psychologia Wychowawcza 1976 nr 2

9. Konopczyński M., Twórcza resocjalizacja , MEN, Biblioteczka Wychowawcy nr 11

10. Konopnicki J., Niedostosowanie społeczne, WsiP, Warszawa 1976

11. Kopeć-Chruścicka M. , Kurator sądowy - zadania profilaktyczne i resocjalizacyjne, WSPS, Warszawa 1986

12. Kowalski S., Socjologia wychowania w zarysie, PWN, Warszawa1979

13. Lipkowski O., Dziecko społecznie niedostosowane i jego resocjalizacja , PWN, Warszawa 1980

14. Maleta J., Autorytet nauczyciela wf, Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna 1984 nr 4

15. Niewiadomski M., Wybrane zagadnienia z metodyki wychowania fizycznego , AWF, Warszawa 1967

16. Pilch T., Lepalczyk I., (red.), Pedagogika społeczna , Warszawa 1993

17. Pospiszyl K., Psychologiczna analiza wadliwych postaw społecznych młodzieży , PWN, Warszawa 1973

18. Pospiszyl K., Żabczyńska E., Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie , PWN, Warszawa , 1980

19. Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna, WSPS, Warszawa 1983

20. Ziniewska A., Szkolenie sportowe dzieci i młodzieży , Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna 1984 nr 4

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---