USTRÓJ POLITYCZNY
Ustrojem politycznym Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest monarchia parlamentarna, w ramach której funkcjonuje system gabinetowo-parlamentarny. Pod względem terytorialnym Wielka Brytania jest unią realną poszczególnych części składowych. Formalnie jest to państwo unitarne ( jednościowe).
KONSTYTUCJA:
Brak w sensie formalnym ( nie jest spisana) tzw. konstytucja zwyczajowa
O ustroju państwa informuje konstytucja w sensie materialnym - ogół norm i zasad dotyczących wykonywania władzy
ŹRÓDŁA:
-prawo stanowione
-prawo precedensowe
-konwenanse konstytucyjne
-dzieła, traktaty, podręczniki prawne
-prawa i traktaty UE
Izba Gmin
Jest to izba niższa dwuizbowego parlamentu brytyjskiego, odgrywa jednak rolę nadrzędną wobec Izby Lordów. W obecnej kadencji, trwającej od 2010 roku, w jej skład wchodzi 650 deputowanych, których wybierają wszyscy obywatele Zjednoczonego Królestwa w powszechnych, czteroprzymiotnikowych
OKRĘGI
Wielka Brytania została podzielona na jednomandatowe okręgi wyborcze przez cztery niezależne Komisje Rozgraniczenia, po jednej dla Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej. Obecnie na Anglię przypada 533 mandatów, na Szkocję 59, na Walię 40, a na Irlandię Północną 18.
WBORY POWSZECHNE
Jednym z przywilejów brytyjskiego monarchy jest rozwiązywanie i powoływanie parlamentu. Za każdym razem gdy to nastąpi, automatycznie rozpoczynają się przygotowania do następnych wyborów. Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi Wielkiej Brytanii, który skończył 18 lat.. Monarcha brytyjski również posiada prawo głosu. Partia, która zdobędzie największą liczbę głosów tworzy rząd, a jej przewodniczący zostaje automatycznie premierem. Teoretycznie rząd powoływany jest przez monarchę, jednak w praktyce nie ingeruje on w prace parlamentu i rządu. Premier oraz większość ministrów zazwyczaj pochodzą z Izby Gmin, jednak niektórzy wybierani są spośród członków Izby Lordów.
SKŁAD
Stan na 9 maja 2013r.
Parta Konserwatywna 305 miejsc, Parta Pracy 257, Liberalni Demokraci 57, Demokratyczna Partia Unionistyczna 8, Szkocka Partia Narodowa 6, Sinn Féin 5, Plaid Cymru 3, Partia Socjaldemokratyczna i Pracy 3, Partia Zielonych Anglii i Walii 1, Alliance Party of Northern Ireland 1, Respect Party 1 Niezależni 2, Spiker Izby Gmin 1
POSIEDZENIA
Miejscem posiedzeń parlamentu jest Pałac Westminsterski w Londynie. Spotkania odbywają się w poniedziałki, wtorki, środy, czwartki i niektóre piątki.
Wybory do parlamentu odbywają się w czwartek. Jest to wyjątek na skalę kontynentalną, gdyż w większości krajów europejskich wybory odbywają się w niedzielę.
IZBA LORDÓW
Izba Lordów- izba wyższa dwuizbowego parlamentu brytyjskiego, który oprócz tego składa się też z Izby Gmin i Suwerena (panującej rodziny królewskiej). Nie jest to ciało wybieralne, lecz jego skład i struktura jest uwarunkowana wielowiekową tradycją. Izba Lordów, podobnie jak Izba Gmin spotyka się w Pałacu Westminsterskim. Jej obrady plenarne odbywają się w tzw. czerwonej sali (obrady Izby Gmin odbywają się w sali zielonej).
SKŁAD I FUNKCJE
Aktualnie Izba Lordów składa się z 743 parów duchownych i świeckich, potocznie zwanych lordami. Lordowie duchowni to najwyżsi hierarchowie Kościoła anglikańskiego, którzy zasiadają w Izbie tak długo, jak długo sprawują swoje funkcje kościelne.
Lordowie świeccy pełnią swoją funkcję dożywotnio, chyba że Izba odbierze im tytuł lordowski. W grupie lordów świeckich wyróżnia się:
92 parów dziedzicznych, z których 90 jest obecnie wyłanianych w procedurze określonej przez ustawę o Izbie Lordów z 1999 roku. Natomiast dwóch lordów zasiada z racji piastowania dziedzicznych urzędów królewskich związanych z funkcjonowaniem Parlamentu Zjednoczonego Królestwa
618 parów dożywotnich ,powołani przez monarchę na wniosek premiera, zazwyczaj spośród zaufanych polityków danej partii, ale także osób wyróżniających się w życiu publicznym bez określonej przynależności partyjnej, jak również byłych premierów i speakerów Izby Gmin.
Izba Lordów pełni obecnie rolę ciała opiniującego ustawy uchwalane przez Izbę Gmin (bez prawa weta ostatecznego
MONARCHA
Obecnie w Wielkiej Brytanii monarcha pełni jedynie funkcję reprezentacyjną, jest jednak ogromnie popularny jako osoba publiczna, m.in.ze względu na długoletnią tradycję w tym kraju. Monarcha jest zwierzchnikiem i naczelnym wodzem sił zbrojnych, ma prawo wypowiadania wojny i zawierania pokoju, może zwoływać i rozwiązywać parlament, posiada prawo sankcji ustaw, posiada prawo łaski, mianuje wszystkich urzędników, jest głową kościoła anglikańskiego. „Rex regnat, sed non gubernat”- król panuje, ale nie rządzi. Od 1953 roku na tronie zasiada królowa Elżbieta II Windsor. Monarchia brytyjska jest dziedziczna, pierwszym w linii sukcesji do tronu jest syn królowej książę Karol, następnie jego syn książę William, kolejno syn księcia Williama, książę Jerzy, po nim książę Harry itd. ( analogicznie)
GABINET A RZĄD
Gabinet -organ władzy wykonawczej w Wielkiej Brytanii, w skład którego wchodzi brytyjski premier oraz najważniejsi ministrowie - łącznie ok. 20 osób. Gabinet wywodzi swe uprawnienia od Tajnej Rady Wielkiej Brytanii. Rządem natomiast określa się ogól ministrów powoływanych przez premiera lub monarchę.
Gabinet podejmuje wszystkie najważniejsze decyzje w sprawach państwowych. Członkowie gabinetu ponoszą odpowiedzialność polityczną przed Izbą Gmin. Po ogłoszeniu wyników wyborów do Izby Gmin monarcha powierza liderowi zwycięskiej partii stanowisko premiera i powierza mu sformowanie rządu. Premier musi być członkiem Izby Lordów lub Izby Gmin. Lider najsilniejszej w parlamencie partii opozycyjnej obejmuje stanowisko Lidera Opozycji Jej Królewskiej Mości. Partia opozycyjna powołuje własny rząd z pełną obsadą ministerialną (tak zwany gabinet cieni), dzięki czemu jest w każdej chwili gotowa by przejąć władzę. Ponadto, członkowie gabinetu cieni mają rywalizować w trakcie debat parlamentarnych ze swoimi rządowymi odpowiednikami.