WYKŁAD I 22 luty 2009r
POJĘCIE BANKU ORAZ RACHUNKOWOŚCI BANKOWEJ
Bank - jest osobą prawną, utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych, obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Bank jest instytucją pośrednictwa finansowego, organizacją banku, jego funkcjonowanie i zakres działalności reguluje prawo bankowe, zawarte w ustawie z 29.08.1997r.
Rachunkowość bankowa - jest zorganizowanym wewnętrznie spójnym sposobem identyfikacji, gromadzenia, pomiaru, przetwarzania i prezentacji danych liczbowych dotyczących działalności bankowej.
Cechy rachunkowości bankowej:
- identyfikacja - polega na wyodrębnieniu zdarzeń i operacji gospodarczych podlegających ewidencji
- gromadzenie - czyli zbieranie dowodów księgowych dotyczących operacji i zdarzeń gospodarczych banku
-pomiar - czyli ilościowe i wartościowe określanie rozmiarów operacji
-przetwarzanie - polega na odpowiednim grupowaniu, segregowaniu i zestawianiu danych liczbowych opisujących zjawiska gospodarcze zachodzące w banku
-prezentacja - polega na sporządzeniu odpowiednich zestawień, wydruków i przedstawieniu ich dla określonych odbiorców
Podmiot rachunkowości bankowej - jest to bank który badamy
Przedmiot rachunkowości bankowej obejmuje: ● przyjęcie zasad rachunkowości ●prowadzenie ksiąg rachunkowych ●przeprowadzanie inwentaryzacji aktywów i pasywów ●ustalanie wyniku finansowego ●dokonywanie wyceny aktywów i pasywów ●sporządzanie, badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych ●gromadzenie i archiwizowanie dokumentów księgowych ●zasady księgowego ujęcia łączenia spółek
Do podstawowych zadań banków można zaliczyć:
●prowadzenie rachunków bankowych
●przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych
●przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych
●wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu
●udzielanie kredytów i pożyczek klientom
●zaciąganie kredytów i pożyczek przez bank
●dokonywanie operacji wekslowych i czekowych
●udzielanie oraz przyjmowanie poręczeń i gwarancji bankowych
●dokonywanie obrotu dewizowego
●prowadzenie obsługi finansowej obrotów z zagranicą
●obsługa pożyczek państwowych
●emisja papierów wartościowych i obrót nimi
●przechowywanie papierów wartościowych lub innych przedmiotów
●udostępnianie skrytek sejmowych
Czynności bankowe można podzielić na:
●operacje czynne (np. udzielanie kredytów, jest to przychód)
●operacje bierne (np. przyjmowanie depozytów, stanowi koszt dla banku w postaci odsetek)
●operacje rozliczeniowe (np. zakup dla klientów papierów wartościowych - dla banku jest to przychód w postaci opłat)
Wyróżniamy:
-bankowość tradycyjną
-bankowość elektroniczną
ZASADY PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości przekształcone w Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej.
Księgi rachunkowe - prowadzi się w języku polskim i w walucie polskiej, powinny one być:
♦ trwale oznaczone nazwą, ♦wyraźnie oznaczone co do roku obrotowego, okresu sprawozdawczego i daty sporządzenia ♦przechowywane starannie w ustalonej kolejności ♦należy je wydrukować nie później niż na koniec roku obrotowego
Otwarciem ksiąg rachunkowych - nazywamy wpisanie danych identyfikacyjnych jednostki i kont księgowych, wpisanie nazw i symboli kont finansowych oraz sald początkowych.
Księgi rachunkowe otwiera się na :
♦dzień rozpoczęcia działalności
♦na początek każdego następnego roku obrotowego
♦na dzień zmiany formy prawnej
♦na dzień wpisu do rejestru
♦na dzień połączenia lub podziału jednostki powodujących powstanie nowej jednostki
♦na dzień rozpoczęcia likwidacji lub wszczęcia postępowania upadłościowego
Zamykanie ksiąg rachunkowych - obejmuje: ♦podsumowanie wszelkich zapisów na kontach analitycznych i syntetycznych, ♦sprawdzenie poprawności zapisów, ♦dokonywanie niezbędnych korekt, ♦sporządzenie zestawienia obrotów i sald.
Zapis księgowy powinien zawierać:
♦datę dokonania operacji gospodarczej
♦określenie rodzaju i numer identyfikacyjny dowodu księgowego
♦zrozumiały tekst czyli opis operacji gospodarczej
♦kwotę i datę zapisu
♦oznaczenie kont których dotyczy
POJĘCIE, CELE I ZADANIA INWENTARYZACJI
Inwentaryzacja - obejmuje ogół czynności zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu ilościowego i wartościowego aktywów i źródeł ich pochodzenia znajdujących się w banku na określony moment
Podstawowym celem inwentaryzacji jest:
►porównywanie danych wynikających z ksiąg rachunkowych ze stanem rzeczywistym i ustalenie różnic inwentaryzacyjnych
►ujęcie różnic w księgach rachunkowych
►rozliczenie finansowe stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych
►rozlicznie osób materialnie odpowiedzialnych za powierzone im zadania
►dokonanie oceny gospodarczej, wykorzystania i przydatności składników majątkowych
Do podstawowy dokumentów inwentaryzacyjnych dotyczących przebiegu inwentaryzacji zalicza się:
►uniwersalny arkusz spisu z natury
►zestawienie różnic inwentaryzacyjnych
►arkusz wyceny składników majątkowych
►protokół rozliczeń wyników inwentaryzacyjnych
►sprawozdanie z zakończonej inwentaryzacji
►oświadczenia osób materialnie odpowiedzialnych
►protokół roboczy
►protokół inwentaryzacyjny krajowych i zagranicznych środków płatniczych oraz innych wartości przechowywanych w kasach i skarbcach
►protokół inwentaryzacyjny znaków akcyzy przechowywanych w skarbcach
►zestawienie rozliczeń protokołami i sprawozdaniami z czynności inwentaryzacyjnych
►zawiadomienie o stanie kont i potwierdzenie sald oraz rozliczenie stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych
EWIDENCJA KSIEGOWA AKTYWÓW TRWAŁYCH
Dotacje kapitałowe - są dotacjami przekazywanymi przez centralę banków własnym oddziałom lub podmiotom podporządkowanym np. biurom maklerskim
Rachunek nostro - jest to dewizowy rachunek depozytowy w innym banku, jako element aktywów; czyli rachunek banku A w banku B widziany z perspektywy banku A
Rachunek loro - jest to dewizowy rachunek depozytowy w innym banku, jako składnik pasywów; inaczej jest o rachunek banku A w banku B widziany z perspektywy banku B
Dotacje kapitałowe - schemat ewidencji:
A)w centrali banku
Lp. |
kwota |
Wn/Dt |
Ma/Ct |
1 |
Sp(stan początkowy) |
Gotówka/ Rachunek bieżący nostro |
|
2 |
1000,- |
Dotacje |
Gotówka/ Rachunek bieżący nostro |
3. |
1000,- |
Gotówka/ Rachunek bieżący nostro |
Dotacje |
1. - stan początkowy
2. - udzielenie dotacji
3. - wycofanie (zwrot) dotacji
B)w oddziale banku
Lp. |
kwota |
Wn/Dt |
Ma/Ct |
1 |
Sp(stan początkowy) |
Gotówka/ Rachunek bieżący nostro |
|
2 |
1000,- |
Gotówka/ Rachunek bieżący nostro |
Dotacje |
3. |
1000,- |
Dotacje |
Gotówka/ Rachunek bieżący nostro |
1. - stan początkowy
2. - otrzymano dotację
3. - zwrot dotacji
Konto ,,Gotówka” inaczej : banknoty, monety, jest kontem aktywów służącym do ewidencji operacji gospodarczych w krajowych i zagranicznych znakach pieniężnych w kasie bądź w skarbcu banku.
AKCJE I UDZIAŁY BANKÓW - EWIDENCJA
Jednostka zależna- nabyte przez bank akcje i udziały ewidencjonowane są w zespole ,,0”, stanowią one inwestycje długoterminowe banku, nabywając akcje i udziały bank może stać się podmiotem dominującym jeżeli udziały nabyte w innym podmiocie gospodarczym są większe niż 50% kapitału podstawowego tego podmiotu, to jednostka staje się w stosunku do banku jednostką od niego zależną.
Jednostka współzależna - jest to jednostka, która jest współ kontrolowana przez jednostkę dominującą na podstawie statutu czy też umowy spółki. Bank może stać się jednostką stowarzyszoną jeżeli posiada nie mniej niż 20% i nie więcej niż 50% udziałów nabytych w innym podmiocie gospodarczym.
Udziały mniejszościowe banków w innym podmiocie gospodarczym występują wówczas, gdy są mniejsze niż 20% kapitału podstawowego tego podmiotu.
Najważniejsze konta przy udziałach i akcjach:
■,,Wierzyciele różni” - służy do ewidencji zobowiązań z osobami trzecimi
■,,Dłużnicy różni” - ewidencjonuje się należności od osób trzecich np. odbiorcy sprzedanych środków trwałych
■,,Inne koszty z operacji finansowych” - służy do ewidencji kosztów ponoszonych przez bank z tytułu operacji przeprowadzanych z jednostkami zależnymi, współzależnymi i stowarzyszonymi. Konto to na stronie ,,Dt” przejmuje koszty z tytułu sprzedaży akcji i udziałów
■,,Inne przychody z operacji finansowych”
■,,Rozliczenie sprzedaży papierów wartościowych” - jest to konto służące do ewidencji obrotów papierami wartościowymi. Strona ,,Dt” tego konta oznacza rozchód, a strona ,,Ct” oznacza przychód. Konto to pozwala na ustalenie wyniku ze sprzedaży akcji i udziałów.
Schemat ewidencji akcji i udziałów:
A)nabycie akcji i udziałów
1.nabycie akcji lub udziałów za gotówkę
Akcje i udziały / Gotówka
2.nabycie akcji i udziałów środkami pochodzącymi z rachunku bieżącego
Akcje i udziały / Rachunek bieżący nostro
3.nabycie akcji i udziałów z odroczonym terminem zapłaty
Akcje i udziały / Wierzyciele różni
B)sprzedaż akcji i udziałów
1.wpływ gotówki
Gotówka / Rozliczenie sprzedaży papierów wartościowych
2.wpływ środków pieniężnych na rachunek bieżący
Rachunek bieżący nostro / Rozliczenie sprzedaży papierów wartościowych
3.powstanie należności z tytułu sprzedaży akcji i udziałów
Dłużnicy różni / Rozliczenie sprzedaży papierów wartościowych
4.rozchód sprzedanych akcji i udziałów
Rozliczenie sprzedaży papierów wartościowych / Akcje i udziały
5.zysk ze sprzedaży akcji i udziałów
Rozliczenie sprzedaży papierów wartościowych / Inne przychody z operacji finansowych
6.strata ze sprzedaży akcji i udziałów
Inne koszty z operacji finansowych / Rozliczenie sprzedaży papierów wartościowych
C) rezerwa na deprecjację akcji i udziałów
1.utworzenie rezerwy celowej na deprecjację (zniżkę )wartości akcji i udziałów
Odpis na rezerwy / Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości
2.Rozwiązanie rezerwy - w związku ze wzrostem wartości akcji i udziałów
Odpis z tytułu trwałej utraty wartości / Przychody z tytułu rozwiązania rezerw
3.Rozwiazanie rezerwy - pokrycie trwałej utraty wartości akcji i udziałów z utraconej na ten cel rezerwy
Odpis z tytułu trwałej utraty wartości / Akcje i udziały
Odpis z tytułu trwałej utraty wartości (028) - jest kontem służącym do ewidencji odpisów aktualizujących zarówno zwiększających jak i zmniejszających wartość posiadanych akcji i udziałów
Przychody z tytułu rozwiązania rezerw (862) - jest kontem służącym do ewidencji (po stronie ,,Ct”) naliczonych przychodów z tytułu wzrostu wartości akcji i udziałów
Odpis na rezerwy (762) - służy do ewidencji zmian wartości posiadanych przez bank akcji i udziałów, po stronie ,, Dt” księguje się odpisy z tytułu trwałej utraty wartości akcji i udziałów
EWIDENCJA ZMIAN W STANIE RZECZOWYCH AKTYWÓW TRWAŁYCH
A)nabycie środków trwałych
1.Faktura VAT za zakupiony środek trwały (banki są zwolnione z podatku VAT)
a)wartość netto
b)podatek VAT
c)wartość brutto
Środki trwałe / Wierzyciele różni
Księgujemy tylko wartość brutto
2.Przyjecie środka trwałego z inwestycji
Środki trwałe / Środki trwałe w budowie
3.Ujawniona nadwyżka środka trwałego
Środki trwałe / Pozostałe przychody operacyjne
B)amortyzacja środków trwałych
1.Umorzenie i amortyzacja środków trwałych
Odpisy amortyzacyjne / Umorzenie
C)likwidacja srodków trwałych
1.Likwidacja środków trwałych
a)dotychczasowe umorzenie
Umorzenie / Środki trwałe
b)wartość bieżąca
Pozostałe koszty operacyjne / Środki trwałe
D)sprzedaż środków trwałych
PRZYCHÓD
1.F-a VAT ze sprzedaży środków trwałych
a)wartość netto
b)podatek VAT
c)wartość brutto
Dłużnicy różni / Pozostałe przychody operacyjne
Księgujemy tylko wartość brutto
ROZCHÓD
1.Rozchód sprzedanego środka trwałego
a)dotychczasowe umorzenie
Umorzenie / Środki trwałe
b)wartość bieżąca
Pozostałe koszty operacyjne / Środki trwałe
E)aktualizacja wyceny środków trwałych
1.Aktualizacja wyceny środków trwałych - wartość początkowa
Środki trwałe / Fundusz z aktualizacji wyceny
2.aktualizacja wyceny środków trwałych - umorzenia
Fundusz z aktualizacji wyceny / Umorzenia
F)nieodpłatne przekazanie środków trwałych
1.Przekazanie nieodpłatnie środek trwały
a)dotychczasowe umorzenie
Umorzenie / Środki trwałe
b)wartość bieżąca
Pozostałe koszty operacyjne / Środki trwałe
1a +1b = wartość początkowa środka trwałego
G)nieodpłatne otrzymanie środka trwałego
1.otrzymano nieodpłatnie środek trwały
Środki trwałe / Pozostałe przychody operacyjne
H)Rezerwa na deprecjację wartości użytkowej środka trwałego
1.Utworzenie rezerwy na deprecjację
Pozostałe koszty operacyjne / Odpis z tytułu trwałej utraty wartości
EWIDENCJA OBROTU GOTÓWKOWEGO
1.Odprowadzenie nadmiaru gotówki na rachunek w BC
Rachunek bieżący nostro / Gotówka
2. Podjecie gotówki z rachunku w BC
Gotówka / Rachunek bieżący nostro
3.Podjęcie gotówki przez klienta z jego otwartego w banku rachunku bieżącego
Rachunki bieżące klientów / Gotówka
4.Wpłata gotówki przez klienta na jego rachunek bieżący otwarty w banku
Gotówka / Rachunki bieżące klientów
5.Spłata zobowiązań według wierzycieli różnych
Wierzyciele różni / Gotówka
6.Wpływ należności od dłużników różnych
Gotówka / Dłużnicy różni
7.Wypłata gotówkowa kwoty kredytu klientowi
Należności normalne, kredyty / Gotówka
8.Wpłata gotówką kredytu przez klientów
Gotówka / Należności normalne, kredyty
9.Niedobór znaków pieniężnych w kasie
Dłużnicy różni / Gotówka
10.Nadwyżka znaków pieniężnych w kasie
Gotówka / Pozostałe przychody operacyjne
3