NAUKA O KOMUNIKOWANIU

Tezy dotyczące komunikowania według dominującego (amerykańskiego) paradygmatu

Komunikowanie jest zjawiskiem symbolicznym - jest zapośredniczone przez znaki.

Znak - to artefakt, który odnosi do czegoś innego poza sobą samym ( do pojęcia ogólnego)

Komunikowanie jest zjawiskiem społecznym ( ludzkim). Człowiek komunikuje się pojęciami ogólnymi, symbolicznymi.

Homo communicans - człowiek komunikuje

Ludzka zdolność do komunikacji symbolicznej ma charakter potencjalny, zdolność ta aktualizuje się w toku socjalizacji.

Do przeczytania:

Wytyczanie terytorium str. 54 - 64

Komunikowanie jest relacją wzajemną (interakcja) - relacja między dwoma podmiotami społecznymi

Komunikowanie opiera się na indywidualnej percepcji przekazu odwołujący się do wspólnoty zdarzeń.

Komunikowanie jest działaniem świadomym i celowym (intencjonalne)

Komunikowanie ma charakter premamentny, mówiąc inaczej nie można nie komunikować.

Rodzaje komunikacji

• Komunikowanie intrapersonalne (sam z sobą?)

• Komunikowanie interpersonalne (np. dialog)

• występowanie tzw. Sprzężenia zwrotnego,

• wymienność ról nadawcy i odbiorcy (twarzą w twarz)

• bogactwo sygnałów symbolicznych

• wiem do kogo mówię

• komunikowanie grupowe (wykład, wiec wyborczy)

• ograniczone sprzężenie zwrotne

• nadawca ma zdecydowaną przewagę nad odbiorcą i decyduje o temacie komunikatu

• nadawców jest zdecydowanie mniej niż odbiorców

• komunikowanie masowe

• liczny odbiorca

• kanały tematyczne

• jest zapośredniczone prze media masowe (radio, TV, prasa)

• brak sprzężenia zwrotnego (odbiorca bierny)

Steverd Hold - teoria dekodowania przeciwstawnego

Trzy interpretacje:

• zgodne (zgodne z intencją nadawcy)

• negocjacyjne

• opozycyjne

Komunikowanie międzykulturowe

Do przeczytania: Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem r. 3,4 i 5

Siedem tradycji w dziedzinie teorii komunikacji

1. Tradycja interpersonalna

• Nadawca - komunikat - odbiorca

• Wywoływanie wpływu na podstawie komunikatu

2. Tradycja socjopsychologiczna

• Badania empiryczne

• Usiłują wykryć związki przyczynowo-skutkowe pozwalające nam powiedzieć, które zachowania komunikacyjne kończą się powodzeniem, a które nie.

3. Tradycja fenomenologiczna

• Dialog - porozumiewanie, wartości nadrzędne

• „teoria działania komunikacyjnego” Jurgen Habermas

• Działanie celowo-racjonalne gdy podmiot działający dąży do swoich własnych celów

• Działanie komunikacyjne -gdy podmiot dąży do konsensusu - porozumienia

• Analiza życia codziennego z punktu widzenia osoby w nim uczestniczącej

• Własne doświadczenia subiektywne

• Przezycia jednostkowe nabierają szczególnej wagi

4. Tradycja retoryczna

• Przemówienia polityków

• Przekazy reklamowe

• Komunikują ludzie

• Komunikacja jednostronna (jeden nadawca)

• Słuzy budowaniu pozycji w społeczeństwie

• Każda komunikacja ma charakter perswazyjny

5. Tradycja cybernetyczna

• Badania nad sztuczną inteligencją (nawiązanie do nauk ścisłych)

• Liniowy wykres komunikacji jej krytyka

• Wprowadzenie szumów komunikacyjnych

• Komunikują systemy

• Komunikują systemy i człowiek jako system neurobiologiczny

• Komunikują systemy a nie ludzie (za pośrednictwem ludzi komunikują systemy np. system społeczno-kulturowy, religijny)

• Informacja jest usuwaniem stanu niewiedzy

6. Tradycja krytyczna

• Podział nierówności we współczesnych demokracjach zachodnich

• Wyzysk ekonomiczny został zastąpiony dyskryminacją symboliczną

• Język dyskryminuje, nie jest neutralnym przekazem opisu świata

• Krytyka genderowa (gender - feministyczna)

• Dyskryminacja w kontekście mediów

• Dyskryminacja symboliczna w użyciu języka

7. Tradycja socjokulturowa

• Teza Sapira - Whorfa - badali język indiańskiego plemienia Hopi, porównują go z językiem SAE (standardowy język europejski - cechy wspólne języków europejskich)

Teza :

- język, którym się posługuję wpływa na to jak postrzegam świat

- świat, w którym żyję wpływa na specyfikę mojego języka

Trójkątny model znaku

Aby mogła zaistnieć komunikacja potrzebny jest komunikat złożony ze znaków.

Naukę o znakach nazywamy semiologią albo semiotyką.

• Znak jako taki

• Kody lub systemy w jakie są zorganizowane znaki

• Kultura, wewnątrz której działają znaki

W semiotyce najważniejszy jest tekst. Używa się pojęcia „czytelnik”(a nie odbiorca)ponieważ określa osobę aktywną.

Znak jest czymś fizyczny, postrzeganym przez nasze zmysły. Odnosi się do czegoś innego niż on sam i zależy od tego, czy jego użytkownicy rozpoznają go jako znak.

Trójkątny związek pomiędzy znakiem i rzeczywistością zewnętrzną

Modele semiotyczne nie odróżniają nadawcy od odbiorcy. Interpretant jest koncepcją użytkownika znaku.

Symbole kierują naszymi myślami, odniesieniami i skojarzeniami, te zaś zarządzają naszą percepcją zmysłową.

Znak to fizyczny przedmiot posiadający znaczenie albo składający się z elementu znaczącego i znaczonego.

Są trzy kategorie znaków

1. W przypadku IKONY znak przypomina swój obiekt i jest z nim w rzeczywistości związany

2. W przypadku SYMBOLU nie istnieje żadne powiązanie pomiędzy znakiem a jego przedmiotem. Symbol utrzymuje zdolność komunikacyjną tylko dlatego, że ludzie umawiają się co ma oznaczać.

3. INDEKS - jest to znak o bezpośrednim i egzystencjonalnym połączeniu ze swoim przedmiotem (dym jest indeksem ognia)

Konwencja (nawyk)odgrywa wiele ważnych ról w komunikacji i oznaczaniu, opisuje zasady, dzięki którym działają znaki arbitralne. Konwencja stanowi społeczny wymiar znaku, jest umową pomiędzy użytkownikiem danego znaku, dotyczącą właściwego jego zastosowania i właściwych na niego reakcji.

Paradygmat i syntagma.

Organizowanie znaków w kody to:

1. PARADYGMAT - zbiór znaków z którego wybieramy ten, który ma zostać użyty ( zbiór znaków drogowych - ich kształty to paradygmaty, zbiór odpowiadających im symboli to też paradygmaty)

2. SYNTAGMA - komunikat, w którym „układają się” wybrane znaki (znak drogowy jest syntagmą - kombinacją kształtu i symbolu)

Paradygmaty stanowią zbiór, z którego można dokonać jednostkowego wyboru. Najprostszym przykładem paradygmatu jest alfabet.

Cechy charakterystyczne paradygmatu:

• Wszystkie składowe paradygmatu muszę mieć z sobą coś wspólnego (określać przynależność danego paradygmatu)

• Każda część składowa paradygmatu musi zawierać coś, co wyróżnia ją spośród pozostałych.

Kiedy z paradygmatu zostanie wybrany jakiś element zazwyczaj łączy się z innymi. Kombinację taką nazywamy syntagmą. Jest to układ złożony z dwóch lub więcej elementów należących do jednego paradygmatu.

Kody

Kod jest systemem organizacji znaków. Badanie znaków podkreśla społeczny wymiar komunikacji.

Cechy charakterystyczne

• Zachowania (np. prawniczy, kod manier)

• Oznaczające (system znaków)]

Wszystkie kody mają zestaw wspólnych podstawowych cech

1. Składają się z pewnej liczby elementów, z których dokonywany jest wybór (wymiar paradygmatyczny)

2. Wszystkie kody niosą z sobą znaczenie: wszystkie ich elementy to znaki odnoszące się do czegoś innego niż one same

3. Wszystkie kody zależne są od umowy zawartej pomiędzy ich użytkownikami i od wspólnego tła kulturowego

4. Wszystkie kody mają możliwość zidentyfikowania , funkcje komunikatywną lub społeczną

5. Wszystkie kody mogą zostać przekazane przez odpowiednie środki i/lub kanały komunikowania.

Kod cyfrowy - to taki, którego wszystkie elementy składowe są wyraźnie od siebie oddzielone. Kody cyfrowe są łatwiejsze do odczytania. Kody arbitralne są kodami cyfrowymi.

Kod analogowy - kod , którego elementy działają w zespoleniu. Taniec jest kodem analogowym. Działa przez gesty, postawę ciała, dystans i bliskość

Kody zbudowane ze znaków ikonicznych - percepcja rzeczywistości jest procesem kodowania, pociąga za sobą konieczność wydobywania znaczenia ze wszystkich danych, z którymi się zetkniemy, wiąże się bezpośrednio z tworzeniem paradygmatów i syntagm.

Kody reprezentujące - używane w czasie tworzenia tekstów, to znaczy komunikatów istniejących niezależnie. Tekst znaczy coś innego niż on sam czy jego nadawca. Jest formą kognitywną lub kreującą idee. Polega na przekazaniu informacji i pojęć dotyczących elementów, które są w danym momencie nieobecne i pociągają za sobą tworzenie tekstu lub przekazu. Są jedynymi, które mogą pełnić funkcję reprezentacyjną.

Kody prezentujące - to kody indeksujące - nie mogą oznaczać niczego innego poza nimi samymi. Wskazują na aspekty komunikatora i jego sytuację społeczną. Komunikacja werbalna tj. gesty ruchy oka , natężenie głosu. Dotyczy tego co „tu i teraz”. Komunikacja „twarzą w twarz”. Przekazywanie informacji dotyczących mówiącego (sytuacji w której się znajduje) dowiadujemy się o jego emocjach, postawach, pozycji społecznej.

Kodowanie interakcjami - kody stosowane do kształtowania związków, w które kodujący przekaz (nadawca) chce wejść z uczestnikami sytuacji komunikacyjnej (odbiorcy). Ciało ludzkie to główny przekaźnik kodów prezentacyjnych

Typy kodów prezentacyjnych:

1. Kontakt fizyczny (kto , kogo, gdzie i kiedy dotyka)

2. Dystans (proksemika) to jak blisko się do kogoś zbliżamy

3. Orientacja (jaką pozycję przyjmujemy siedząc w pobliżu innych ludzi)

4. Wygląd zewnętrzny (niewymuszona kontrola - włosy, ubranie, skóra, makijaż i inne ozdoby oraz waga ciała i wzrost)

5. Kiwanie głową (sterowanie interakcjami)

6. Wyraz twarzy (układ brwi, kształt oka, ust)

7. Gesty (kinezjetyka) - ręka i ramię to główne nośniki gestów, ale również ruch głowy i stóp.

8. Postawa (sposoby siedzenia, stania, leżenia

9. Ruch oka i kontakt wzrokowy

10. Niewerbalne aspekty mowy

• Kody prozodyczne (akcent toniczny, intonacja)

• Kody parajęzykowe (ton, głośność, błędy w wymowie, prędkość mówienia)

Kody ograniczone i rozwinięte

kody ograniczone	Kody rozwinięte
Uproszczony, ma uboższe słownictwo Kod ustny Redundantny - przekazy przewidywalne, funkcje fatyczne Wyraża relacje społeczne Wyraża podobieństwa pomiędzy mówiącym a daną grupą Opiera się na interakcjach z kodami niewerbalnymi Opisują to co konkretne, specyficzne Zależą od doświadczenia kulturowego	Rozwinięty składniowo i większy zakres słownictwa Pisany i mówiony En tropiczny - trudniej przewidzieć warianty wypowiedzi werbalnej Ułatwia przekazywanie ukrytych intencji i zamierzeń Skierowany do pojedynczej osoby. Mówca pragnie zwerbalizować konkretne znaczenie o osobistym i niepowtarzalnym charakterze Duża rola w komunikowaniu niewerbalnym (rozwinięty język pisany) Opisują to co abstrakcyjne, ogólne czego nie ma Zależą od wykształcenia i stopnia wyćwiczenia
Kody o szerokim i wąskim spektrum oddziaływania Kod o szerokim spektrum oddziaływania to kod masowego odbiorcy Treść komunikatu - komunikat zna troski i uczucia społeczeństwa jako pewnej całości Wizja publiczności jako źródła przekazu - sposób w jaki publiczność określa jej formę Publiczność postrzegana jako źródło przekazu Telewizja w nowoczesnym społeczeństwie pełni siedem funkcji Podkreślanie głównych kierunków w społecznym porozumieniu Zaznajamianie poszczególnych członków danej kultury z najważniejszym systemem wartości Wyjaśnianie, interpretowanie i usprawiedliwianie dokonań przedstawicieli danej kultury Zapewnianie kulturze praktycznego odniesienia rzeczywistym świecie Podkreślanie wszystkich praktycznych sprzeczności w świadomości kulturowej Przekonanie publiczności, że jej status i tożsamość jest gwarantowany przez kulturę Przekazywanie poczucia przynależności kulturowej Kody o wąskim spektrum wymierzone są w szczególny rodzaj publiczności (np. aria operowa) opierają się na wspólnym doświadczeniu edukacyjnym i intelektualnym, są określane jako elitarne. Wszystkie kody podlegają powszechności czyli umowie zawartej pomiędzy ich użytkownikami. Najważniejszym sposobem osiągnięcia porozumienia jest konwersacja - opiera się na redundancji - upraszcza dekodowanie, wyraża przynależność do danej kultury, polega na podobieństwie doświadczeń różnych osób, pełni też funkcję potwierdzającą. Kody arbitralne (logiczne) - umowa zawarta pomiędzy użytkownikami. Najczystsza forma tego kodu używana jest w matematyce (różnice kulturowe nie grają tu żadnej roli). Mają zdefiniowane ograniczone paradygmaty składające się z elementów znaczonych, są statyczne, są kodami zamkniętymi. Kody estetyczne - są zróżnicowane i często się zmieniają znajdują się pod wpływem kontekstu kulturowego, są ekspresywne, obejmują sferę subiektywnego świata. Konwencjonalizacja - jest to powszechny proces kulturowy, dzięki któremu innowacyjne kody zostają stopniowo przyswojone przez większą część społeczeństwa. Kody i konwencje tworzą zbiór doświadczeń, którego centrum jest wspólne wszystkim kulturom. Kultura jest organizmem żywym, aktywnym i dynamicznym. Sygnifikacja Pierwszy porządek sygnifikacji opisuje związki zachodzące wewnątrz znaku, pomiędzy znakiem a jego odpowiednikiem w rzeczywistości zewnętrznej. Denotacja odnosi się do zdroworozsądkowego oczywistego znaczenia znaku (np. to co jest fotografowane) Konotacja określa interakcję, która pojawia się kiedy znak spotyka się z uczuciami, emocjami i wartościami kulturowymi jego użytkowników. Znaczenia nabierają wartości subiektywne (np. jak coś jest fotografowane, ile przekazuje nam emocji; ton głosu - jak mówimy, o czym mówimy) Męski i żeński styl komunikowania się Różnice w porozumiewaniu się obu płci uwarunkowane są biologicznie i społecznie. Wśród czynników wynikających z naszej fizjologii dominujące znaczenie mają właściwości wokalne kobiet i mężczyzn. Cechy wypowiedzi mężczyzn to: -podawanie własnych ustosunkowań i opinii (najlepiej będzie, jeśl; powinno się.. itp) -stosowanie zaimka "ja", -używanie czasu teraźniejszego, -wokalizacja pauz (różnego typu pomruki, chrząkania, przerywniki typu: hmmm, eeee) -błędy gramatyczne, -czasowniki w stronie czynnej, dynamiczne (zrobił, uderzyłe itp) -przymiotniki oceniające, -odniesienia do ludzi ("większość ludzi", "wszyscy wiedzą, że..."). Cechy wypowiedzi kobiet to: -stosowanie opozycji (zaprzeczenie własnego postulatu: "powinieneś to zrobić teraz, ale możesz też później"), -pytania retoryczne, -odniesienia do stanów emocjonalnych ("byłam taka zaskoczona!") -stosowanie przerywników ("aha"), -dłuższe zdania, -negacje, zaprzeczanie, -stosowanie intensyfikatorów przysłówków ("tak bardzo", "ogromnie dużo", "niezmiernie"). Kobiety są o wiele bardziej precyzyjne w nazywaniu kolorów. Przekleństwa przez długi czas łączone były z zachowaniem mężczyzny, gdyż przypisywano im bardzo długo wyższy wskaźnik agresji i chęci dominacji. W odniesieniu do slangu seksualnego widoczna jest preferencja mężczyzn do stosowania określen grubiańskich, podczas gdy kobiety częściej korzystają z eufemizmów, bądź określen formalnych. Powszechnie przyjmuje się, że mózg mężczyzn jest lepiej wyspecjalizowany do zadań wymagających operowania liczbami, przestrzenią oraz logicznego rozumowania, natomiast kobiety wykazują przewagę w uzdolnieniach werbalnych. Kobiety dużo częściej niż mężczyźni stosują środki o charakterze propozycji, co osłabia siłę komunikatu, sprawiając wrażenie, że kobiety wydają się niepewne. Dyskusja mężczyzn jest uporządkowana i charakteryzuje się tym, ze w danym czasie mówio tylko jeden rozmówca. Występują tu monologi, kontrola jest sprawowana przez jedną stronę. Rozmowę kobiet charakteryzuje przyjemniejszy charakter, bywa pokawałkowana i przerywana, tematy często się zmieniają. Uważa się, że kobiety są bardziej wyczulone na atmosferę w miejscu pracy, mają też w sobie większy zasób empatii, przez co chętnie pomagają współpracownikom. Mężczyźni z kolei koncentrują się na podkreślaniu swojego statusu, co w przykry sposób może odbić się na pracy zespołowej. Rywalizacja i dążenie do osiągnięcia władzy nad innymi wprowadza dystans między pracownikami i może hamować ich spontaniczną kreatywność. Normy społeczne w znacznym stoppniu kształtują męski sposób komunikacji, hamując w nich spontaniczność wyrażania uczuć. Wiele z tych niepisanych zakazów traci na znaczeniu w odniesieniu do sportu. Kibice wyrażają swoje emocje bez większych zahamowań, gdyż entuzjazm na tle sportowym jest zjawiskiem społecznie akceptowanym. Kobiety dążąc do równouprawnienia przejęły w wielu przypadkach zdecydowany i konkretny styl dyskusji, a stereotyp bardziej emocjonalnej, niż merytorycznej rozmowy kobiet jest tylko stereotypem.

Źródło zakłóceń

Otrzymany sygnał

komunikat

Miejsce przeznaczenia

odbiornik

sygnał

komunikat

komunikat

Źródło informacji

nadajnik

znak

przedmiot

interpretant

znak

przedmiot

interpretant

przedmiot

interpretant

interpretant

interpretant

interpretant

przedmiot

interpretant

przedmiot

---