Rafał Bartnik
Bartłomiej Gac
Szymon Czerwiński
Wydział Elektryczny
Ochrona własności intelektualnej
mgr Agnieszka Woźniak
Uprawnienia majątkowe autora (katalog + czas trwania i omówienia).
1. Majątkowe prawa autorskie.
Treścią majątkowych praw autorskich jest eksploatacja utworu w celu osiągnięcia wynagrodzenia. Autorowi przysługuje prawo domagania się wynagrodzenia za każdorazowe wykorzystanie utworu. Ochrona majątkowych praw autorskich przysługuje twórcy nie tylko w stosunku do osób, z którymi wiąże autora umowa, ale również w stosunku do każdego, kto narusza te prawa. Zezwolenia autora natomiast nie wymaga opracowanie lub zwielokrotnienie bazy danych lub jej kopii przez legalnego użytkownika tej bazy, jeżeli zwielokrotnienie bazy danych jest konieczne dla dostępu do zawartości bazy danych i normalnego korzystania z jej zawartości. Jeżeli natomiast użytkownik jest upoważniony tylko do korzystania z części bazy danych to tylko tę część może kopiować, do której jest upoważniony.
Według prawa autorskiego prawa majątkowe dopóki służą twórcy nie podlegają egzekucji. Jednak nie dotyczy to wymaganych wierzytelności.
Jeżeli twórca dzieła umrze, a za życia wyraził zgodę na rozpowszechnianie utworu to utwór ten może być rozpowszechniany. Jeżeli natomiast twórca takiej woli nie wyraził to po jego śmierci spadkobiercy mogą sprzeciwić się egzekucji z prawa autorskiego do utworu niepublikowanego.
2. Wynagrodzenie twórcy dzieła.
Twórcy dzieła i spadkobiercom przysługuje prawo do wynagrodzenia w przypadku dokonanych zawodowo odsprzedaży oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego lub fotograficznego. Wynagrodzenie to stanowi sumę poniższych stawek:
- 5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale do równowartości 50.000 euro, oraz
- 3 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 50.000,01 euro do równowartości 200.000 euro, oraz
- 1 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 200.000,01 euro do równowartości 350.000 euro, oraz
- 0,5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale od równowartości 350.000,01 euro do równowartości 500.000 euro, oraz
- 0,25 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale przekraczającym równowartość 500.000 euro
- jednak nie wyższego niż równowartość 12.500 euro.
Przepisów ustawy nie stosuje się w przypadku ceny sprzedaży niższej niż równowartość 100 euro. Natomiast oryginalnymi egzemplarzami utworu są dzieła wykonane osobiście przez twórcę lub kopie uznane za oryginalne egzemplarze utworu, wykonane osobiście, w ograniczonej ilości pod nadzorem twórcy lub przez niego samego. Kopie muszą być podpisane i ponumerowane przez twórcę.
Natomiast twórcy i jego spadkobiercom przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 5 % ceny dokonanych zawodowo odsprzedaży rękopisów utworów literackich i muzycznych. Odsprzedażą w rozumieniu ustawy są wszelkie czynności o charakterze odsprzedaży dokonywane, w ramach prowadzonej działalności np. przez sprzedawców, kupujących, pośredników, oraz inne osoby zajmujące się handlem dziełami sztuki lub rękopisami utworów literackich i muzycznych.
Do zapłaty wynagrodzenia za odsprzedaż jest zobowiązany sprzedawca, a jeżeli działa w imieniu osoby trzeciej odpowiada razem z nią za odsprzedaż. Sprzedawca jest również zobowiązany za ujawnienie osoby trzeciej. Jednak z obowiązku tego może się zwolnić płacąc należyte wynagrodzenie. Natomiast twórcy utworu oraz ich spadkobiercy mogą przez okres 3 lat od dnia dokonania odsprzedaży domagać się od sprzedawcy i osób trzecich razem z nim działających udzielenia informacji, oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia należnego wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza lub rękopisu utworu. Powyższe przepisy stosuje się również do wszystkich oryginalnych egzemplarzy i rękopisów utworów, których twórcy w dniu dokonania odsprzedaży mają miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Producenci: czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, magnetofonów, magnetowidów, kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu są obowiązani do uiszczania organizacjom zbiorowego zarządzania opłat w wysokości nieprzekraczającej 3 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników. Organizacje zbiorowego zarządzania działają na rzecz twórców, artystów, wykonawców, producentów fotogramów oraz wydawców.
Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:
- 50 % twórcom;
- 50 % wydawcom.
Z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:
- 35 % twórcom;
- 25 % artystom wykonawcom;
- 40 % producentom wideogramów.
Z kwoty uzyskanej ze sprzedaży magnetofonów i innych podobnych urządzeń oraz związanych z nimi czystych nośników przypada:
- 50% twórcom;
- 25 % artystom wykonawcom;
- 25 % producentom fotogramów.
Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określa w drodze rozporządzenia: kategorie nośników i urządzeń oraz wysokość opłat, kierując się zdolnością urządzenia i nośnika do zwielokrotniania utworów, sposób pobierania, podziału opłat oraz organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania. Rozporządzenie to minister wydaje po uprzednim zapoznaniu się z opiniami organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców, artystów wykonawców, organizacji producentów fotogramów, producentów wideogramów oraz wydawców, jak również organizacji producentów, lub importerów urządzeń i czystych nośników.
3. Warunki wykorzystania dzieła, chronionego przez prawa autorskie przez środki masowego przekazu.
Operatorom sieci kablowych wolno reemitować w sieciach kablowych utwory nadawane w programach organizacji radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
Organizacje radiowe i telewizyjne mogą przy pomocy własnych środków i dla własnych nadań utrwalać utwory w celu zgodnego z prawem korzystania z nich. Utrwalenie to powinno być zniszczone w terminie miesiąca od dnia wygaśnięcia uprawnienia do nadania utworu. Przepisu o zniszczeniu kopii utworu w ciągu miesiąca od dnia wygaśnięcia umowy nie stosuje się do utrwaleń dokonanych przy przygotowywaniu własnych audycji i programów mających wyjątkowy charakter dokumentalny, i które zostaną umieszczone w archiwum.
Posiadacze urządzeń reprograficznych prowadzący działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania opłat w wysokości 3 % wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców. Opłaty te są uiszczane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi i przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych. Wysokość tych opłat ustala minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego po zasięgnięciu opinii organizacji i stowarzyszeń zajmującymi się prawami twórców. Opłaty te nie są wnoszone, jeżeli zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym.
Natomiast organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno nadawać opublikowane drobne utwory muzyczne, słowne i słowno - muzyczne wyłącznie na podstawie umowy zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, chyba że prawo do nadawania utworów zamówionych przez organizację radiową lub telewizyjną przysługuje jej na podstawie odrębnej umowy. Twórca dzieła w umowie z organizacją radiową lub telewizyjną może zrzec się w formie pisemnej pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.
4. Roszczenia, które przysługują twórcy dzieła, którego prawa autorskie zostały naruszone.
Autorowi, którego prawa zostały naruszone przysługuje roszczenie o zaniechanie. Jeżeli zakaz naruszenia nie chroni interesów majątkowych autora na przyszłość to może on wystąpić z roszczeniem o zniszczenie wytworzonych egzemplarzy lub środków służących do ich wytwarzania.
Ponadto twórcy dzieła przysługuje roszczenie o wydanie korzyści, gdy jego prawa zostały naruszone. Roszczenie to ma charakter obiektywny, dochodzenie uzyskanych korzyści nie jest uzależnione od winy naruszyciela. Wynika z tego, że autor dzieła nie musi udowadniać, że naruszający jego prawa miał świadomość, że narusza cudze prawo autorskie, lub, że mógł się o tym dowiedzieć, przy dołożeniu należytej staranności. Orzecznictwo sądu najwyższego stara się wypracować jakiś miernik służący ustaleniu wysokości uzyskanych korzyści przez naruszyciela praw autorskich. Ostatnio sądy parokrotnie zasądziły na rzecz autorów, których prawa majątkowe zostały naruszone - trzykrotną wartość wynagrodzenia, jakie autor powinien by otrzymać od naruszyciela, gdyby zawarto z nim umowę.
Twórcy dzieła przysługuje również roszczenie o naprawienie szkody. Tutaj w celu dochodzenia odszkodowania za wyrządzoną autorowi szkodę należy udowodnić naruszycielowi jego winę. W kwestii wysokości odszkodowania przepisy prawa autorskiego nie określają zasad jego ustalania, stosuje się tutaj przepisy ogólne kodeksu cywilnego. W przypadku bezprawnego wykorzystania utworu autor powinien otrzymać najwyższe wynagrodzenie przewidziane za dane wykorzystanie, jeżeli przepisy cenowe przewidują stawki widełkowe. Dopuszczalne jest: kumulowanie roszczenia odszkodowawczego z roszczeniem o wydanie uzyskanych korzyści.
5. Czas trwania autorskich praw majątkowych.
Autorskie prawa majątkowe trwają przez całe życie twórcy oraz pewien okres po jego śmierci. W Polsce autorskie prawa majątkowe trwają przez okres siedemdziesięciu lat od śmierci twórcy lub od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych, (jeśli było to dzieło zbiorowe). W przypadku utworu, którego twórca nie jest znany 70 lat ochrony majątkowych praw autorskich liczy się od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba, że autor ujawnił swoją tożsamość lub pseudonim twórcy nie pozostawia wątpliwości, co do tożsamości autora. Natomiast, jeżeli majątkowe prawa autorskie przysługują z mocy ustawy osobie innej niż twórca okres ochronny liczy się od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony od daty jego ustalenia. W odniesieniu do utworu audiowizualnego okres ochronny liczy się od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego. Jeżeli utwór rozpowszechniany jest w częściach, odcinkach, wkładkach to bieg terminu ochrony autorskich praw majątkowych liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części.
Czas trwania praw autorskich liczy się w pełnych latach, począwszy od pierwszego dnia roku następnego po śmierci twórcy, po roku opublikowania utworu lub po innym zdarzenieu, od którego rozpoczyna się bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych.
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy, a nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby. Licencja (umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu) obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione. Umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.
6. Warunki przejścia autorskich praw majątkowych.
Autorskie prawa majątkowe mogą przejść w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy. Jeśli umowa nie stanowi inaczej to nabywca autorskich praw majątkowych może je przenieść na inne osoby. Umowa ta (umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu) nazywana jest „licencją” i obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione. Umowa ta dotyczy tylko utworów, co do których została zawarta. Nie dotyczy ona dzieł twórcy, które mają powstać w przyszłości. Może ona dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia. Ponadto twórca utworu wykorzystanego lub włączonego do utworu wchodzącego w skład utworu zbiorowego, po powstaniu nowych sposobów eksploatacji utworów, nie może bez ważnego powodu odmówić udzielenia zezwolenia na korzystanie z tego utworu w ramach utworu audiowizualnego, lub utworu zbiorowego na polach eksploatacji nieznanych w chwili zawarcia umowy.
1