Zakład Literatury Oświecenia i Romantyzmu

Instytut Filologii Polskiej UwB

EGZAMIN Z HISTORII LITERATURY POLSKIEJ: ROMANTYZM

Egzamin służy sprawdzeniu umiejętności samodzielnego przygotowania i zaprezentowania zagadnienia dotyczącego literatury polskiej pierwszej połowy XIX oraz znajomości listy lektur wraz z literaturą przedmiotu, dającą wgląd w problematykę i metodologię współczesnych badań nad romantyzmem.

I. PREZENTACJA

Prezentację - wystąpienie 8-minutowe - należy przygotować w oparciu o zgromadzoną i skontrolowaną przez prowadzącego zajęcia (ćwiczenia bądź wykład) literaturę przedmiotu dotyczącą jednego z poniższych zagadnień. Osoby, które zdecydują się na pisanie pracy rocznej z zakresu literatury romantycznej mogą w oparciu o nią przygotować swoje wystąpienie egzaminacyjne.

ZAGADNIENIA DO PREZENTACJI:

1. Napoleon romantyków (Aleksander Fredro/ Juliusz Słowacki).

2. Romantyczny mit średniowiecza (Zygmunt Krasiński/ Victor Hugo).

3. Grecja romantyków (George Gordon Byron/ Juliusz Słowacki).

4. Kultura Północy/ kultura Południa (Kazimierz Brodziński/ Antoni Malczewski albo Zygmunt Krasiński/Józef Ignacy Kraszewski).

5. Wilno w czasach romantycznego przełomu (pisma filomackie/ „Wiadomości Brukowe”)

6. Litwa w literaturze romantycznej (Adam Mickiewicz/ Józef Ignacy Kraszewski)

7. Ukraina w literaturze romantycznej (Seweryn Goszczyński/ Michał Grabowski albo Sewreyn Goszczyński/ Juliusz Słowacki)

8. Romantyczny autobiografizm (Juliusz Słowacki/ Józef Ignacy Kraszewski).

9. Niemieckie inspiracje polskich romantyków (Johann Wolfgang Goethe/ Adam Mickiewicz albo Friedrich Schiller/ Józef Korzeniowski)

10. Dante romantyków (Zygmunt Krasiński/ Cyprian Norwid)

11. Angielskie inspiracje w literaturze I połowy XIX wieku (Julian Ursyn Niemcewicz/ Adam Mickiewicz)

12. Artysta jako bohater literacki (Narcyza Żmichowska/ Józef Ignacy Kraszewski)

13. Kanon romantyczny zilustrowany (ilustracje do Marii Malczewskiego/ ilustracje do Pana Tadeusza)

14. Romantyzm i emancypacja kobiet (George Sand/ Narcyza Żmichowska)

15. Syberia wyobrażona (Juliusz Słowacki/ Zygmunt Krasiński)

16. Romantycy w podróży: Italia. (Zygmunt Krasiński/ Józef Ignacy Kraszewski)

17. Literatura i komercja - powieść w odcinkach (Józef Ignacy Kraszewski/ Alexander Dumas)

18. Powieściowe obrazy Warszawy i Wilna (Józef Ignacy Kraszewski)

19. Czasy stanisławowskie w literaturze powieściowej (Henryk Rzewuski/ Józef Ignacy Kraszewski) .

20. Literaci politykami (Julian Ursyn Niemcewicz/ Adam Mickiewicz)

II. LISTA LEKTUR

A. ZESTAW PODSTAWOWY:

Opracowania syntetyczne

• B. Dopart, Romantyzm polski: pluralizm prądów i synkretyzm dzieła, Kraków 1999.

• M. Janion, M. Żmigrodzka, Romantyzm i historia, Warszawa 1978 lub nast. (tu: Historyzm i romantyczna historia; Bohaterowie historii i bohaterowie romantycznego mitu osobowego)

• A. Kowalczykowa, Wiek XIX: przełomy, cezury, płynność, [w:] Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów, Warszawa 1995, T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński (red.), Warszawa 1996

• M. Piwińska, Złe wychowanie. Fragmenty biografii romantycznej, Warszawa 1981

• R. Przybylski, Klasycyzm czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983 i nast. (tu: rozdz. VIII: Romantyzm jako przepaść klasyka )

• Słownik literatury polskiej XIX wieku, J. Bachórz i A. Kowalczykowi (red.), Wrocław 1991 lub nast. (wybrane hasła)

• Z. Sudolski, Polski list romantyczny, Kraków 1997

• W. Szturc, Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i polityka, Warszawa 1992

• A. Witkowska, Towiańczycy, Warszawa 1989 lub A. Sikora, Towiański i rozterki romantyzmu, Warszawa 1984

• A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1997 ( seria: „Wielka Historia Literatury Polskiej”)

• K. Wyka, Romantyczna nobilitacja powieści, [w:] tegoż, O potrzebie historii literatury. Szkice polonistyczne z lat 1944-1967, Warszawa 1969

Programy. Krytyka literacka

• Idee programowe romantyków polskich. Antologia, oprac. A. Kowalczykowa, Wrocław 1991 (BN) lub Walka romantyków z klasykami, oprac. S. Kawyn Wrocław 1960 (BN)

• K. Brodziński, Wybór pism, oprac. A. Witkowska, Wrocław 1966 (BN), tu: O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej; O idylli pod względem moralnym; O narodowości Polaków

• J. Klaczko, Rozprawy i szkice, oprac. Iwona Węgrzyn, Kraków 2005, tu: Wieszcze i wieszczby. Rys dziejów nowszej poezji polskiej

• M. Mochnacki, O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, oprac. H. Życzyński, Kraków 1925 (BN) lub oprac. i przedmowa Z. Skibiński, Łódź 1985 lub [w:] tegoż, Rozprawy literackie, oprac. M. Strzyżewski, Wrocław 2000 ( BN)

Adam Mickiewicz

Wydania pism zebranych:

• A. Mickiewicz, Dzieła, t. 1-16, L. Płoszewski (red.), Warszawa 1948-1955, Wydanie Narodowe

• Tegoż, Dzieła, t. l-16, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1955, Wydanie Jubileuszowe

• Tegoż, Dzieła wszystkie, red. K. Górski, Wrocław 1969, t. 1, cz. 1, 2, 3; t. 4.

• Tegoż, Dzieła wszystkie, Warszawa 1997-2005, Wydanie rocznicowe 1798-1998.

Teksty:

• Wybór poezyj, oprac. i wstęp Cz. Zgorzelski, t.1-2, Wrocław 1986

• Dziady, oprac. M. Cieśla-Korytowska, Kraków 1998

• Konrad Wallenrod, oprac. S. Chwin, wyd. 3 zmienione, Wrocław 1991 (BN)

• Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego

• Pan Tadeusz, wstęp i oprac. S. Pigoń, Wrocław 1994 (BN)

• Literatura słowiańska: kurs 3, wykłady 1-11 oraz 16

Biografia:

• K. Kostenicz, Kronika życia i twórczości Mickiewicza 1850-1855, Warszawa 1978

• do wyboru:

• A. Witkowska, Mickiewicz. Słowo i czyn. Warszawa 1983, 1998

• M. Dernałowicz, Adam Mickiewicz, Warszawa 1985

• Z. Sudolski, Mickiewicz, Warszawa 1995

Opracowania:

• Adam Mickiewicz - dwa wieki kultury polskiej, K. Maciąg, M. Stanisz (red.) Rzeszów 2007

• Liryki lozańskie Adama Mickiewicza. Strona Lemanu. Antologia, oprac. M. Stala, Kraków 1998

• Mickiewicz czyli wszystko z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Adam Poprawa, Warszawa 1994

• Mickiewicz mistyczny, A. Fabianowski, E. Hoffmann-Piotrowska (red.), Warszawa 2005 (wybór)

• „Pan Tadeusz” i jego dziedzictwo, B. Dopart, F. Ziejka (red.), t. 1, Kraków 1999, t.2, Kraków 2006

• M. Piwińska, Dzieje kultury polskiej w prelekcjach paryskich, wstęp [w:] A. Mickiewicz, Prelekcje paryskie. Wybór, t. 1, przeł. L. Płoszewski, Kraków 1997

• R. Przybylski, Słowo i milczenie Bohatera Polaków. Studium o „Dziadach”, Warszawa 1993

• J.M. Rymkiewicz, D. Siwicka, A. Witkowska, M. Zielińska, Mickiewicz. Encyklopedia, Warszawa 2001 (wybrane hasła)

• Z. Stefanowska, Figuralny wykład historii, Profetyczny charakter „Ksiąg”, [w:] tejże, Historia i profecja, Warszawa 1962

• Z. Stefanowska, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa 1976 (dwa pierwsze rozdziały)

• Śmierć Mickiewicza: teksty i rozmowy w Roku Mickiewiczowskim 2005 (red.) K. Czeczot, M. Zielińska, Warszawa 2008

• A. Walicki, Dwa mesjanizmy: Adam Mickiewicz i August Cieszkowski, [w:] tegoż, Filozofia i mesjanizm, Warszawa 1970

• W. Weintraub, Poeta i prorok. Rzecz o profetyzmie Mickiewicza, Warszawa 1982 (wybór)

Juliusz Słowacki

Wydania pism zebranych:

• J. Słowacki, Dzieła, t. 1-14, J. Krzyżanowski (red.), Wrocław 1959.

• Tegoż, Dzieła wszystkie, t. 1-17, J. Kleiner (red.), Wrocław 1924-1975 (dalej skrót: DW);

Teksty:

• Godzina myśli. Lekcja literatury z Czesławem Miłoszem, Kraków 1999 (lub inne wydanie z BN)

• Anhelli (DW) lub wydanie w Małej Bibliotece Literatury Polskiej, wstęp S. Makowski, Warszawa 1987

• Kordian, [w:] M. Bizan, P. Hertz, Glosy do „Kordiana”, Warszawa 1972

• Balladyna, oprac. M. Inglot, wyd. 6, Wrocław 1984

• Do wyboru: Horsztyński (DW); Lilia Weneda (DW); Mazepa (DW); Fantazy (BN)

• Do wyboru: Ksiądz Marek (BN); Książę Niezłomny (DW); Sen srebrny Salomei (BN)

• Genezis z Ducha, [w:] Krąg pism mistycznych, oprac. A. Kowalczykowa, Wrocław 1988 (BN)

• Król-Duch. Rapsod I (DW)

• Beniowski. Pieśni I-V (BN)

• Liryki, oprac. M. Bizan i P. Hertz, Warszawa 1959 lub Wiersze. Nowe wydanie krytyczne, oprac. J. Brzozowski i Z. Przychodniak, Poznań 2005

Biografia:

• Kalendarz życia i twórczości Juliusza Słowackiego, oprac. E. Sawrymowicz, współpraca S. Makowski i Z. Sudolski, Wrocław 1960

• Z. Sudolski, Słowacki. Opowieść biograficzna, Warszawa 1996

Opracowania:

• Juliusz Słowacki - poeta europejski, M. Cieśla-Korytowska, W. Szturc, A. Ziołowicz (red.), Kraków 2000 lub Słowacki współczesny, M. Troszyński (red.), Warszawa 1999

• A. Kowalczykowa, Słowacki, Warszawa 1994 lub E. Łubieniewska, Upiorny Anioł. Wokół osobowości Juliusza Słowackiego, Kraków 1998

• J. Ławski, Ironia i mistyka. Doświadczenia graniczne wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego, Białystok 2005

• M. Piwińska, Juliusz Słowacki od Duchów, Warszawa 1992 lub R. Przybylski, Rozhukany koń. Esej o myśleniu Juliusza Słowackiego, Warszawa 1999

• Z. Przychodniak, Duch, litera i druk. Edytorskie dylematy Juliusza Słowackiego, [w:] Z warsztatu edytora dzieł romantyków, M. Bizior-Dombrowska i. M. Lutomierski (red.), Toruń 2008 lub Od wydawców [w:] J. Słowacki, Wiersze. Nowe wydanie krytyczne, oprac. J. Brzozowski i Z. Przychodniak, Poznań 2005

• J. M. Rymkiewicz, Juliusz Słowacki pyta o godzinę, Warszawa 1982

• Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje, M. Janion i M. Żmigrodzka (red.), Warszawa 1981 (wybór)

• S. Treugutt, Beniowski. Kryzys indywidualizmu romantycznego, Warszawa 1999

Zygmunt Krasiński

Wydania pism zebranych:

• Z. Krasiński, Pisma, t. 1-8, J. Czubek (red.), Kraków 1912, Wy­danie Jubileuszowe

• Tegoż, Dzieła literackie, t. 1-3, oprac. P. Hertz, Warszawa 1973

Teksty:

• Nie-Boska komedia, wstęp M. Janion i M. Grabowska, Wrocław 1969 (BN) lub oprac. J. Kleiner, Wrocław 1959 (BN)

• Irydion, oprac. W. Kubacki, Wrocław 1967 (BN) lub wstęp i aneks S. Treugutt, Warszawa 1958

• Przedświt, wstęp i oprac. G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2004

• Agaj-Han. Powieść historyczna, wprowadzenie Z. Suszczyński, Białystok 1998 (seria: „Czarny Romantyzm”)

• Listy do Delfiny Potockiej, t. l-3. oprac. Z. Sudolski (wybór)

Biografia:

• Z. Sudolski, Krasiński, Warszawa 1983 lub nast.

Opracowania:

• M. Bieńczyk, Czarny człowiek. Krasiński wobec śmierci, Warszawa 1991 lub

A. Kubale, Dramat bólu istnienia w listach Zygmunta Krasińskiego, Gdańsk 1997

• J. Fiećko, Rosja Krasińskiego: rzecz o nieprzejednaniu, Poznań 2005

• M. Janion, Dramat o rewolucji czy dramat o poecie, w: tejże, Czas formy otwartej, Warszawa 1984

• A. Waśko, Zygmunt Krasiński - oblicza poety, Kraków 2001

Józef Ignacy Kraszewski

Teksty:

• Ulana. Powieść poleska, oprac. S. Tomaszewski, wyd. 5 zmienione, Wrocław 1988

• Poeta i świat, wstęp J. Wilhelmi, Warszawa 1951

• Gawędy o literaturze i sztuce, Lwów 1866, tu: O powołaniu literackiem, Obrazy przeszłości, Dziennikarstwo

• Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy, oprac. i wstęp S. Burkot, Warszawa 1985

• Dziecię Starego Miasta. Obrazek narysowany z natury, oprac. W. Danek, przejrzał i uzupełnił S. Burkot, wyd. 5, Wrocław 1987 (BN)

• Kraszewski o powieściopisarzach i powieści. Zbiór wypowiedzi teoretycznych i krytycznych, oprac. S. Burkot, Warszawa 1962

Opracowania:

• J. Bachórz, Romans w powieści (O wątkach miłosnych w powieściopisarstwie okresu międzypowstaniowego 1831-1863), [w:] Tekst i fabuła, Wrocław 1980

• W. Danek, Józef Ignacy Kraszewski. Zarys biograficzny, Warszawa 1976

• Europejskość i rodzimość: horyzonty twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, W. Ratajczak, T. Sobieraj (red.), Poznań 2006

• E. Owczarz, Dydaktyka społeczna w powieściach Józefa Ignacego Kraszewskiego. O sposobach realizowania funkcji wychowawczej w powieściach społeczno-obyczajowych z lat 1831-1863, Warszawa-Poznań-Toruń 1987

• Zdziwienia Kraszewskim, M. Zielińska (red.), Wrocław 1990

Cyprian Norwid

Wydania pism zebranych:

• C. K. Norwid, Pisma wszystkie, t. 1-11, oprac. J. W. Gomulicki; Warszawa 1971-1976 (Pw)

• Tegoż, Pisma wybrane, t. 1-5, oprac. J. W. Gomulicki, Warsza­wa 1985

• Tegoż, Dzieła wszystkie, t. 7, oprac. R. Skręt, Lublin 2007; t. X, oprac. J. Rudnicka, Lublin 2008

Teksty:

• Vade-mecum, oprac. Józef Fert, Wrocław 1990

• Promethidion, Pw, t. 3

• Czarne kwiaty; Białe kwiaty, Pw, t. 6

• Quidam, Pw, t. 3

• Rzecz o wolności słowa, Pw, t. 3

• Pierścień wielkiej damy, Pw, t. 5 lub BN

• Bransoletka; Cywilizacja; Stygmat; Ad leones!; Tajemnica lorda Singelworth, Pw, t. 6

Biografia:

• Z. Trojanowiczowa, Z. Dambek, E. Lijewska, Kalendarz życia i twórczości Cypriana Norwida, t. 1-3, Poznań 2007

Opracowania:

• P. Chlebowski, Cypriana Norwida „Rzecz o wolności słowa”. Ku epopei chrześcijańskiej, Lublin 2000 (tu: rozdz. I: Kierunki lektury i interpretacji, III: „Ta rzecz wielka - Słowo”)

• E. Dąbrowicz, Cyprian Norwid. Osoby i listy, Lublin 1997

• S. Sawicki, Z zagadnień semantyki poetyckiej Norwida, [w:] tegoż, Poetyka, interpretacja, sacrum, Warszawa 1981

• Z. Stefanowska, Strona romantyków. Studia o Norwidzie, Lublin 1993

• K. Trybuś, Stary poeta. Studia o Norwidzie, Poznań 2000

• Norwid - artysta. W 125. rocznicę śmierci poety, K. Trybuś, W. Ratajczak, Z. Dambek (red.), Poznań 2008

B. ZESTAW UZUPEŁNIAJĄCY:

Tego zestawu będzie dotyczyło 1 pytanie egzaminacyjne, przy czym student ma prawo dwukrotnie poprosić o zmianę pytania.

Aleksander Fredro

Teksty:

• Zemsta, oprac. M. Inglot, Wrocław 1967 (BN)

• Pan Jowialski, oprac. M. Inglot, Wrocław 1968 (BN)

• Trzy po trzy, oprac. H. Mościcki, wstęp W. Borowy, Kraków 1949

Opracowania

• Księga w dwusetną rocznicę urodzin Aleksandra Fredry, J. Kolbuszowski (red.), Wrocław 1994, tu: D. Ratajczakowa, Komedie Aleksandra Fredry a komediopisarstwo polskie XIX wieku; J. Kolbuszewski, Śmierć u Fredry, albo B. Zakrzewski, O poglądach religijnych A. Fredry

• M. Inglot, Świat komedii fredrowskich, Wrocław 1986

Seweryn Goszczyński

Teksty:

• Zamek kaniowski, oprac. M. Janion i M. Grabowska, Warszawa 1958 lub - wprowadzenie H. Krukowska, Białystok 1994 ( seria: „Czarny Romantyzm”)

• Król zamczyska, oprac. i wstęp M. Ingot, Wrocław 1961 (BN)

• Dziennik Sprawy Bożej, oprac. i wstęp Z. Sudolski, t. 1-2, Warszawa 1984

Opracowania:

• D. Sosnowska, Seweryn Goszczyński: biografia duchowa, Wrocław 2000

• H. Krukowska, Noc romantyczna (Mickiewicz, Malczewski, Goszczyński). Interpretacje, Białystok 1985

Józef Korzeniowski

Teksty:

• Dzieła, t. 1-12, Warszawa 1871-1873 (tu: Krewni, Tadeusz Bezimienny, Karpaccy górale)

• Krewni, oprac. S. Kawyn, Wrocław 1955 (BN)

• Karpaccy górale, Wrocław 1969 (BN)

Opracowania:

• J. Bachórz, Realizm bez „chmurnej jazdy”. Studia o powieściach J. Korzeniowskiego, Warszawa 1979

• S. Kawyn, Józef Korzeniowski. Studia i szkice, Łódź 1979

• M. Żmigrodzka, Polska powieść biedermeierowska, [w:] Przez wieki idąca powieść. Wybór pism o literaturze XIX i XX wieku, M. Kalinowska i E. Kiślak, (red.), Warszawa 2002

Dominik Magnuszewski

Teksty:

• Niewiasta polska w trzech wiekach, Poznań 1943

• Zemsta panny Urszuli. Posiedzenie Bacciarelliego malarza, oprac. K. Bartoszyński, Poznań 1959

Opracowania:

• J. Prokop, „Zemsta panny Urszuli” Dominika Magnuszewskiego. Próba interpretacji, „Pamiętnik Literacki” 1962, z. 4

• M. Ruszczyńska, Dominik Magnuszewski: między historią a naturą, Zielona Góra 1995

Antoni Malczewski

Teksty:

• A. Malczewski, Maria. Powieść ukraińska, oprac. R. Przybylski, Wrocław 1958 (BN) lub: wprowadzenie H. Krukowska i J. Ławski, Białystok 1995 (seria: „Czarny Romantyzm”)

Opracowania:

• Antoniemu Malczewskiemu w 170. rocznicę pierwszej edycji „Marii”, H. Krukowskiej (red.), Białystok 1997

• H. Krukowska, „Maria" Malczewskiego jako romantyczna poezja nocy, „Pamiętnik Literacki" 1986, z. 3

• R. Przybylski, wstęp [w:] A. Malczewski, Maria. Powieść ukraińska, Wrocław 1958 (BN)

• D. Zawadzka, Pokolenie klęski 1812 roku. O Antonim Malczewskim i odludkach, Warszawa 2000

Henryk Rzewuski

Teksty:

• Pamiątki Soplicy, oprac. Z. Lewinówna, Warszawa 1961

• Listopad. Romans historyczny z drugiej połowy XVIII wieku, oprac. i wstęp K. Wojciechowski, wyd. 2, Lwów 1936 (BN)

• Głos na puszczy. Próbki moralne i polityczne, Petersburg 1847

Opracowania:

• Z. Szweykowski, Powieści historyczne Henryka Rzewuskiego, Warszawa 1922

• A. Ślisz, Henryk Rzewuski. Życie i poglądy, Warszawa 1986

• A. Waśko, Romantyczny sarmatyzm, Kraków 2001

Narcyza Żmichowska

Teksty:

• Poganka, oprac. T. Żeleński-Boy, Wrocław 1950 (BN)

• Biała Róża, [w:] Wybór powieści, oprac. i wstęp. M. Olszaniecka, t. 2, Warszawa 1953

• Narcyssa i Wanda. Listy Narcyzy Żmichowskiej do Wandy Grabowskiej (Żeleńskiej), wyd. i wstęp T. Żeleński-Boy, Warszawa 1930

Opracowania:

• G. Borkowska, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa 1996

• U. Phillips, Narcyza Żmichowska feminizm i religia, przeł. K. Bojarska, Warszawa 2008

• B. Zwolińska, O kwestiach kobiecych w korespondencji Narcyzy Żmichowskiej, Gdańsk 2007

13

---