prowadząca:

Praca zaliczeniowa

z przedmiotu Psychologia społeczna

OSOBOWOŚĆ I TEMPERAMENT

Osobowość może być rozumiana jako zespół cech psychicznych opisujących zachowania człowieka albo jako zespół postaw wyznaczających te zachowania. Inny sposób rozumienia osobowości określa ją jako zespół wewnętrznych warunków (mechanizmów) determinujących zachowanie się ludzi.

1. Potrzeby psychiczne w ujęciu Abrahama Maslova.

Maslov nie podaje konkretnych przejawów jednostkowych potrzeb, lecz wyodrębnia ich grupy, podobnie jak psychoanalitycy postępowali w stosunku do popędów czy instynktów. Według Maslova istnieje 6 grup potrzeb człowieka:

1. Potrzeby fizjologiczne - są od siebie izolowane i mają określone ośrodki w organizmie biologicznym (np. potrzeby snu, pokarmu, seksualna, aktywności, doznań zmysłowych etc.). Potrzeby te działają według zasady homeostazy, czyli regulują człowieka w taki sposób, aby utrzymywać go ciągle w stanie równowagi biologicznej.

2. Potrzeby bezpieczeństwa - są to potrzeby typu: poczucia bezpieczeństwa, zależności, opieki i oparcia, uwolnienia od lęku, niepokoju, chaosu a także potrzeba protekcji, również porządku, ładu, przestrzegania praw etc.

3. Potrzeby prestiżu i uznania - obejmują dwie grupy potrzeb: związanych bezpośrednio z własną aktywnością np. potrzeby potęgi, wyczynu i wolności oraz drugą związaną z działaniem własnym oraz otoczenia społecznego np. potrzeby respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji i zwracania na siebie powszechnej uwagi.

4. Potrzeby przynależności i miłości - niewiele wiadomo o naturze i przejawach tych potrzeb. O ich istnieniu można wnioskować na podstawie obserwacji i analizy zachowania dziecka, któremu rodzice zgubili się lub człowieka, który znalazł się w nowym środowisku społecznym. Potrzeby te ujawniają się w dążeniu do tworzenia grup, przezwyciężania samotności i obcości, poszukiwania towarzystwa, bycia z kimś blisko.

5. Potrzeby samorealizacji - polegają na dążeniu człowieka do ciągłego rozwijania swoich możliwości, talentów, udoskonalania siebie samego, jest to potrzebne aby zachować wewnętrzny spokój i równowagę.

6. Potrzeby transcendencji - jest to najwyższa z potrzeb, potęgująca samorealizację i pragnienie tożsamości.

W organizmie człowieka istnieje swoisty hierarchiczny porządek potrzeb. W pierwszej kolejności zaspokajane są potrzeby fizjologiczne, następnie potrzeby bezpieczeństwa, prestiżu i uznania, przynależności i miłości oraz samorealizacji.

Założenia dotyczące uporządkowania hierarchii potrzeb są następujące: wyższe potrzeby pojawiają się w późniejszym rozwoju człowieka. Musi on dojrzeć do niektórych spraw, doświadczyć życia etc. Im wyższa potrzeba, tym słabszy nacisk wywiera na organizm w celu jej zaspokojenia, a okresowo naciski te mogą znikać. Inaczej ujmując to potrzeby fizjologiczne czy bezpieczeństwa wywierają bardzo silny wpływ na człowieka, natomiast dążenie do samorealizacji może być dużo słabsze lub na pewien czas zniknąć. Człowiek, którego zachowanie sterowane jest wyższymi potrzebami okazuje się biologicznie bardziej wydajny, zdolny do większego wysiłku. Wpływ wyższych potrzeb powoduje, iż jednostka ma mniej sztywnych reakcji, jest bardziej tolerancyjna i elastyczna w postępowaniu. Zaspokajanie potrzeb wyższych dostarcza człowiekowi więcej pozytywnych przeżyć, wzbogaca jego życie wewnętrzne, dążenie do realizacji potrzeb wyższych czyni człowieka zdrowszym psychicznie, stanowi pozytywne zjawisko i decyduje o optymalnym funkcjonowaniu. Ogólnie jest tak, iż aby się pojawiła potrzeba wyższa, to muszą być zaspokojone potrzeby niższe. Realizacja potrzeb wyższych wymaga wymaga dobrych warunków ekonomicznych, rodzinnych, a także dobrego wykształcenia. Człowiek z niższym wykształceniem zaspokaja w zasadzie tylko dwie pierwsze potrzeby i nie zastanawia się nad resztą, ponieważ nie widzi sensu robienia tego. Wystarczy praca, jedzenie i utrzymanie rodziny. Im wyższy poziom reprezentuje człowiek, z tym większą liczbą ludzi może się identyfikować. Dążenie do zaspokojenia wyższych potrzeb jest społecznie bardziej pożądane, powoduje rozwój pozytywnych cech, takich jak lojalność, przyjazne nastawienie do innych i liczenie się z nimi (brak objawów walki, charakterystycznych przy niezaspokojonych potrzebach niższych).

Hierarchię potrzeb, można wyobrazić sobie w następujący sposób: jeśli jednostka zaspokoi potrzeby niższe, to stwarza to warunki do zaspokojenia potrzeb wyższych. Kupuje radioodbiornik i korzystam z niego przez jakiś czas. W tym czasie moja pensja wzrasta, mam więcej wolnych środków, które nie są specjalnie mi potrzebne
i chciałbym w coś zainwestować. Jestem fanem muzyki, z czasem radioodbiornik nie zaspakaja moich wymagań co do jakości muzyki. Idę do sklepu i kupuję radioodbiornik z odtwarzaczem kaset magnetofonowych. Jestem bardzo zadowolony, ale po roku moje możliwości finansowe zwiększają się i tym samym kupuję lepszy o wiele sprzęt, ze wzmaczniaczem, z odtwarzaczem CD, jakościowo lepszy, wyższej klasy, renomowanej firmy. Tak więc, zaspokojenie podstawowych potrzeb człowieka stwarza warunki do rozwoju potrzeb wyższych, jakościowo innych, które motywują do wyższych osiągnięć. Jest to ważna zasada [przydatna do zrozumienia zachowań ludzi na rynku, w sprawie funkcjonujących firmach etc.

W odniesieniu do osób, które zrealizowały siebie maksymalnie, optymalnie, można powiedzieć, iż są optymalnie funkcjonującymi osobowościami. Osoby te charakteryzują się między innymi tym: adekwatna percepcja rzeczywistości i wynikająca stąd większa tolerancja wobec niepewności i niejednoznaczności wielu sytuacji społecznych. Większa samoakceptacja, akceptacja innych oraz natury. U tych osób zaznacza się większa spontaniczność zachowania, skoncentrowanie na rozwiązywaniu problemów, a nie na własnej osobie. Wyższy stopień oderwania się i

pragnienia prywatności, zachowanie należytego dystansu w spojrzeniu na świat. Większa niezależność od wzorów kulturowych i środowiskowych. Nie przyjmowanie bezkrytycznie wszystkich wymagań kulturowych i środowiskowych, by osiągnąć i utrzymać własną tożsamość i niezależność. Większa świeżość ocen i bogactwo reakcji uczuciowych, zdolność głębokiego przeżywania i wysokiego wartościowania doznań życiowych. Więcej doświadczeń szczytowych takich jak ekstaza, uczucie otwierania się szerokich horyzontów etc. Osoby te osiągają wyższy stopień utożsamiania się z ludźmi w ogóle, głębokie poczucie zadowolenia stosunkami z innymi ludźmi. Występuje u nich bardziej demokratyczna postawa wobec innych osób, większa zdolność twórcza, możliwość dokonywania oryginalnych odkryć i znacznej produktywności w różnych dziedzinach, czy to życia rodzinnego, czy pracy.

Porządek hierarchiczny może ulegać pozornym zakłóceniom, np. człowiek koncentruje się na realizacji potrzeby prestiżu i uznania, ale rzeczywistym celem jego aktywności jest zyskanie miłości innej osoby. W ten sposób poprzez zdobycie prestiżu i uznania można próbować osiągnąć miłość jako nadrzędny cel działania. Pozorne zakłócenia w hierarchii mogą również także wynikać z niedoceniania jakiejś potrzeby na skutek jej długotrwałego zaspokajania, np. ludzie osiągający sukcesy i cieszący się znaczną sławą lub wysoką pozycją społeczną mogą uważać te wartości za mało znaczące.

Przedstawiona hierarchia potrzeb stanowi punkt wyjścia do podziału motywacji na motywację niedoboru - jednostka stara się przywrócić równowagę fizyczną lub psychiczną zaburzoną z powodu niezaspokojenia potrzeb 1-4 w podanej wyżej hierarchii oraz motywację wzrostu - jednostka dąży do rozwoju, do wyjścia poza dotychczasowe osiągnięcia i własne „ja”, jeśli potrzeby podstawowe są zaspokojone.

2. Osobowość w ujęciu Raymonda B. Cattella.

Cattell opracował model struktury osobowości w oparciu o dane pochodzące z trzech źródeł:

1. reakcji i zachowań mierzonych w sposób obiektywny w specyficznych sytuacjach np. pomiar tętna czy ciśnienia krwi w warunkach stresu, w sytuacjach lękowych etc.

2. odpowiedzi badanych osób na pytania badającego, pytania wywiadu, ankiety i kwestionariusza, a więc dane uzyskane za pomocą testów.

3. obserwowanych zachowań w życiu codziennym np. zachowanie w kontakcie z innymi ludźmi, w tym ilość wzajemnych kontaktów z osobami przeciwnej płci, zachowanie w czasie pracy, podczas picia alkoholu, palenia tytoniu etc.

Te trzy grupy reakcji obejmują całokształt zachowań człowieka i składają się na to, co autor nazywa sferą osobowości. Ostateczna analiza statystyczna wyników pozwoliła ustalić model czynnikowej struktury osobowości składający się z 16 czynników. Każdy czynnik stanowi wymiar obejmujący zachowania pomiędzy jego biegunami. Przykładowe wymiary osobowości to: dominacja - uległość, ekspansywność - brak ekspansywności, odporność - brak odporności, nadmierna podejrzliwość - brak podejrzliwości, niekonwencjonalność - konwencjonalność, radykalizm - konserwatyzm, samowystarczalność - zależność od grupy. Każdy człowiek zajmuje określone miejsce na tych wymiarach. Może być, np. bardziej dominujący niż uległy, odporny, raczej nie podejrzliwy, konwencjonalny w działaniu, konserwatywny, niezależny od grupy. Inny człowiek może mieć zupełnie inną charakterystykę osobowościową.

Każdy biegun danego wymiaru (czynnika) charakteryzują obserwowalne zachowania tzw. Cechy powierzchniowe. Sam czynnik jest ukryty i może być ujawniony
w badaniu testowym.

Według Cattella osobowość, to zbiór cech, wszystko to, co pozwala przewidzieć, jak dana jednostka zachowa się w określonej sytuacji.

Zakładając, że potrafimy opisać osobowość w kategoriach różnych rodzajów cech, to jeśli połączymy te informacje w konkretnym przypadku, będziemy w stanie przewidzieć reakcję, zachowanie się jednostki w określonej sytuacji. Służy do tego tzw. RÓWNANIE SPECYFIKACYJNE:

R = s1T1 + s2T2 + s3T3..... sn Tn

R = reakcja (zachowanie się)

T = cecha

s = wskaźnik sytuacyjny, określający wagę danej cechy w określonej sytuacji

dana reakcję można przewidzieć na podstawie cech danej osoby (T1 do Tn, gdzie
n = 16), z których każda jest ważona stosownie do swego znaczenia w określonej sytuacji (wskaźniki sytuacyjne od s1 do sn). Jeżeli jakaś cecha jest bardzo istotna dla danego zachowania się czy reakcji, to „s” będzie duże, jeśli dana cecha jest całkowicie nieistotna, to „s” będzie rowne zero. Formuła ta zakłada, że każda cecha ma niezależny i określony wpływ na zachowanie człowieka w określonej sytuacji. Model ten jest bardzo prosty ale zdaniem Cattella stanowi dość dobre przybliżenie bardziej skomplikowanych zależności i logiczny punkt wyjścia do wszelkich analiz.

Formułę specyfikacyjną można zastosować praktycznie. Każdego człowieka opisuje profil cech jego osobowości (T1 - T16), ustalony przy pomocy Kwestionariusza 16 PF. Wymagania i warunki pracy opisujemy przy pomocy wskaźników sytuacyjnych

„s”, tworzymy wzorcowy profil osobowości idealnego kandydata do pracy na danym stanowisku. Łącznie obydwa profile pozwalają na przewidywanie zachowania człowieka w danej sytuacji. Im większe podobieństwo obu krzywych, tym większe prawdopodobieństwo, że mamy dobrego kandydata do zatrudnienia. Na przykład, jakaś firma mogłaby dysponować listą stanowisk pracy opisanych za pomocą wskaźników „s” określających, które cechy są najważniejsze, mniej ważne lub też nie mają znaczenia dla danego stanowiska. Kandydat opisywany byłby przy pomocy profilu cech T, a jego profil porównywany z profilami „s”, dla znalezienia najlepszego dla tego kandydata stanowiska pracy lub sprawdzenia, czy nadaje się on na dane stanowisko.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---