ZABURZENIA MOWY W NEUROLOGII
Jakie są: afazja, dyzartria
Jakie wyróżniamy afazje
Ośrodki mowy w korze
Jak dochodzi do dyzartrii - uszkodzenie jader, pni nerwów opuszkowych, uszkodzenie mięśni
Jakie zaburzenia mowy w SM - powolna niekiedy wybuchowa i skandowana, Parkinsonie - bełkotliwa i monotonna
Artykulacja- tworzenie dźwięków mowy
AFAZJA:
to nabyte zaburzenie mowy, polegające na utracie lub upośledzeniu (dysfazja) tworzenia i/lub rozumienia języka pisanego i mówionego
Są następstwem uszkodzenia obszaru mowy w półkuli dominującej. Lewej u praworecznych
Uszkodzenie przedniego obszaru - zaburzenia ekspresji mowy
Uszkodzenie tylnego obszaru - zaburzenia rozumienia mowy
Maja zwykle charakter mieszany. Zaburzeniom ekspresji towarzyszy trudność w rozumieniu mowy.
Często towarzysza jej zaburzenia czytania i pisania
Najczęstsza przyczyna - choroby naczyniowe mózgu.
Stosowane testy stosowane do wykrycia zaburzeń afatycznych
Test bostoński
Minnesota test
Token Test
Aachen test
Afazja płynna - afazja Wernickiego, afazja transkorowa czuciowa
Mówią szybko
Nie rozumieją co mówią
Afazja niepłynna: - afazja Bocka, afazja transkorowa ruchowa
Trudności w wypowiadaniu słów
AFAZJA BOCKA - MOTORYCZNA, EKSPRESYJNA > tylna część zakrętu czołowego dolnego i zakrętu przedśrodkowego półkuli dominującej; pole 44
Zaburzona mowa spontaniczna
Słowa wypowiadane powoli i z trudnością
Chorzy powtarzają wyrażenia / zwroty„tak, tak”
Upośledzona mowa rzędowa - wyliczanie we właściwej kolejności dni tygodnia, miesiąca
Zaburzenia w trakcie czytania i powtarzania
Zwykle niewielkie zaburzenia rozumienia mowy
Chorzy mogą bez problemu jeść, krzyczeć, gwizdać
Chorzy mają świadomość występującego zaburzenia
Występują
parafrazje -używanie niewłaściwych słów, lub zniekształcenie wyrazów
agramatyzmy- brak rodzajników, spójników, niewłaściwe używanie przypadków i odmian, brak czasowników
mowa telegraficzna - wypowiada pojedyncze sylaby lub akcentowane sowa
Prozodia zaburzenie rytmu i melodii mowy
AFAZJA WERNICKIEGO - ODBIORCZA > tylna okolica zakrętu skroniowego górnego, wieczko, zakręt kątowy półkuli dominującej , pole 22
Dominują zaburzenia rozumienia mowy - chorzy nie rozumieją co do nich mówimy
Mowa spontaniczna jest płynna lecz pozbawiona logicznego związku
Mówią szybko i dużo, gadatliwość trudno opanować
Często popełniane są błędy gramatyczna i składniowe - paragramatyczm
Tworzą nowe słowa - neologizmy
Niezrozumiałe dla otoczenia - afazja żargonowa
Nie zdają sobie sprawy z popełnianych błędów
Czytanie, pisanie i powtarzanie jest zaburzone
AFAZJA MIESZANA
Zaburzenia mówienia i rozumienia mowy
Powtarzanie i wypowiadanie jednej sylaby lub słowa - mowa automatyczna, stereotypie słowne
Niektórzy potrafią wypowiadać ciągi słowne- kolejne litery alfabetu dni tygodnia
AFAZJA AMNESTYCZNA - ANOMIA > płat skroniowy, uszkodzenie zakrętu kątowego
Trudności w nazywaniu przedmiotów, występują przerwy w wypowiedziach na poszukanie słów i ich zastąpienie
Rozpoznają przedmioty, rozumieją co się do nich mówi
Artykulacja słów i powtarzanie zdań jest prawidłowe
Mowa spontaniczna płynna
Często występuje u pacjentów z cofającymi się objawami afazji czuciowej lub ruchowej
AFAZJA KONDUKCYJNA- PRZEWODZENIOWA> pęczek łukowaty, zakręt nadbrzeżny pole 40, zakręt kątowy pole 39, dotyczy zaburzeń połączeń między korą skroniową, czołową, ciemieniową
Głównie zaburzenia w powtarzaniu wyrazów i zdań
Zaburzenia pisania i czytania
Rozumienie mowy zwykle zachowane
Mowa spontaniczna płynna
AFAZJA TRANSKOROWA
Postać afazji ruchowej > płat czołowy półkuli dominującej okolica granicząca z ośrodkiem Broki, przedniej części zakrętu czołowego dolnego
Zaburzenia spontanicznych wypowiedzi, chory nie jest zdolny do zainicjowania rozmowy, mało mówi, odpowiada po długiej przerwie, często szeptem
Może wydać pojedyncze dźwięki
Zachowana zdolność powtarzania
Rozumienie i czytanie zachowane
Pisanie zaburzone
Postać afazji czuciowej> tylna część zakrętu skroniowego górnego i pogranicze płatów: ciemieniowego, skroniowego, oraz potylicznego pole 37
Podobne do zaburzeń mowy w afazji Wernickiego, zaburzone jest rozumienie mowy
Chorzy mówią płynnie
nie rozumieją sensu powtarzanych zdań, powtarzanie ma charakter echoloaliczny
występują parafrazje, anomia(niezdolność do nazywania) pustosłowie
chory nie jest zdolny do pisania i czytania
AFAZJA PODKOROWA RUCHOWA > uszkodzenie ośrodków podkorowych, tj. jądra podkorowe, ogoniaste i skorupę
zaburzenia artykulacji i rytmu wypowiedzi
ciągi zautomatyzowane są lepiej zachowane niż mowa spontaniczna
AFAZJA PODKOWROWA CZUCIOWA> uszkodzenie dróg nerwowych w okolicy zakrętów Heschla
czysta głuchota słów
głuchota dotyczy tylko dźwięków mowy
mowa od siebie zachowana
czytanie ciche ze zrozumieniem zachowane
AFAZJA CAŁKOWITA - GLOBALNA > rozległe uszkodzenie półkuli dominującej
Głębokie zaburzenia mowy wynikające z całkowitej utraty funkcji werbalnych:
Mowy spontanicznej
Rozumienia
Nazywania
Powtarzania
Czytania i pisania
Występują perseweracje (powtarzanie poprzedniego określenia)
Neologizmy
Zaburzenia mowy wynikające z uszkodzenia aparatu wykonawczego mowy i układów koordynacyjnych.
Droga korowo-opuszkowa
Droga korowo-rdzeniowa
Móżdżek
Układ pozapiramidowy
DYZARTRIA
Zaburzenia artykulacji, formułowania i intonacji dźwięku
Uszkodzenie aparatu wykonawczego mowy są to
Mięśnie języka, podniebienie miękkie, krtań i wargi
Uszkodzone mogą być mięśnie lub same nerwy X, XII, VII, albo ich jądra
Jednostronne uszkodzenie włókien korowo jądrowych (korowo-opuszkowych ) nie wywołuje zaburzeń, bo obustronne unerwienie korowe. Zaburzenia występują dopiero przy obustronnym uszkodzeniu tych dróg
Mowa dyzartryczna jest
Powolna
Zamazana
Bezgłośna
Często z przydźwiękiem nosowym (opadnięcie podniebienia miękkiego)
Chory mówi, jakby miał kluski w ustach
Tworzenie samogłosek jest lepsze niż społgłosek
Jest objawem porażenia opuszkowego i rzekomoopuszkowego
Występuje w:
przeszkodzie w jamie ustnej,
miastenii
miopatii,
chorobie neuronu ruchowego,
chorobie Wilsona,
miotomii
rodzaje dyzartrii
spastyczna
obustronne uszkodzenie dróg korowo-jadrowych - zespół rzekomoopuszkowy
obraz kliniczny
upośledzenie artykulacji
mowa powolna
nosowa
chrapliwa
w niskiej tonacji
najczęstsze przyczyny - miażdżyca naczyń mózgowych
hipotoniczna
powstaje w wyniku uszkodzenia jader lub pni nerwów IX, X, XII bądź też odpowiednich mięśni - zespół opuszkowy
obraz kliniczny
upośledzenie artykulacji
mowa zamazana
nosowa
bezgłośna
najczęstsze przyczyny
choroba Charkota
miażdżyca naczyń mózgowych
polineuropatia błonicza
zatrucie jadem kiełbasianym
miastenia
ataktyczna lub mowa móżdżkowa lub mowa skandowana
powstaje w wyniku uszkodzenia móżdżku
obraz kliniczny
mowa wybuchowa
skandowana
przerwy między sylabami i sowami
najczęstsze przyczyny
stwardnienie rozsiane
zanik móżdżku
guzy móżdżku
hipokinetyczna inaczej mowa pozapiramidowa
powstaje wyniku uszkodzenia układu pozapiramidowego - zaburzenia mowy związane ze spowolnieniem i sztywnością
obraz kliniczny
mowa monotonna
spowolniała
niewyraźna, bełkotliwa
kilkakrotne powtarzanie tego samego słowa
najczęstsze przyczyny
choroba Parkinsona
zespół parkinsonowski
dyskinetyczna lub hiperkinetyczna
uszkodzenie układu pozapiramidowego - zaburzenia mowy związane z ruchami mimowolnymi podniebienia i języka
objawy kliniczne
mowa porywista
wybuchowa
najczęstsze przyczyny - pląsawica
ANARTRIA
Całkowita niemożność wypowiadania słów
DYSFONIA
Upośledzenie fonacji w przebiegu uszkodzenia strun głosowych
Zapalenie strun głosowych
Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego
Niedowład mięsni oddechowych
Podłoże psychiczne
BEZGŁOS - APHONIA
Zniesienie fonacji z zachowaniem artykulacji
Chory mówi szeptem
Schorzenia krtani
Porażenia przywodzicieli strun głosowych
Chorzy z osobowością histeryczną
DYSPROZODIA
Zaburzenia rytmu i barwy mowy
W afazji
Parkinsonie
Depresji
MUTYZM
Zachowana funkcja ośrodków mowy i wykonawczego aparatu mowy chory nie mówi
Psychozy
Histerie
AGRAFIA- > górna część płata ciemieniowego półkuli dominującej
nabyte zaburzenia pisania
w czystej izolowanej postaci dochodzi do zaburzenia pisania i literowania
ALEKSJA>
Zaburzenie nabyte czytania,
Obszar ciemieniowo-potyliczny
Może występować jako postać czysta- aleksja bez agrafii, aleksja potyliczna izolowana;
Uszkodzenie płata potylicznego
Niezdolność do czytania wyrazów, z zachowaną możliwością literowania i pisania
Aleksja bez agrafii pojawia się w przebiegu udaru w zakresie LEWEJ t. mózgu tylnej, powoduje uszkodzenie środkowej cz. Płata skroniowego, często obejmując trzon ciała modzelowatego
Aleksja z agrafią- gdy uszkodzenie dolnej części płata ciemieniowego
AKALKULIA
Niezdolność wykonywania działań arytmetycznych
Uszkodzenie okolicy ciemieniowo-skroniowo-potylicznej półkuli dominującej
ZESPÓŁ GERSTMANA
Uszkodzenie zakrętu nadbrzeżnego i kątowego po stronie lewej
Uszkodzenie asocjacyjnej kory wzrokowej, pole 39 w półkuli dominującej
Objawy ubytkowe
Niemożność różnicowania stron P i L
Agnozja palców
Agrafia
Dyskalkulia
Apraksja
Afazja amnestyczna