1.Konstrukcja i zasada działania kotwicy z poprzeczką. Konstrukcja: trzon, ramie, łapy, pazur, poprzeczka z przetyczką, klamra kotwiczna. Po złożeniu poprzeczki wzdłuż trzonów kotwicznych mogą być wciągane do kluzy. Kotwice z poprzeczką łatwo zagłębiają się w grunt dna i charakteryzują się dużymi siłami trzymania w różnych rodzajach gruntu.
2. Konstrukcja łańcucha kotwicznego. Łańcuch kotwiczny składa się z przęseł, to jest odcinek o długości 27,5m (15 sążni), które połączone są ze sobą klamrami łącznikowymi (szaklami). Łańcuchy mają ogniwa z rozpórkami które wzmacniają łańcuch i zapobiegają powstawaniu supłów.
3. Liny cumownicze. Stalowe- wykonane są z ocynkowanego drutu stalowego o odpowiedniej wytrzymałości i pokrytej ochronną warstwą smoły, najczęściej stosowana jest lina sześciosplotowa. Druty ocynkowane i pokryte smarem chroniące przed korozją. Lin stalowych nie wolno stosować na zbiornikowcach w obrębie zbiorników ładunkowych i na tych pokładach, na których prowadzone są rurociągi ładunkowe: Włókienne- skręcane lub plecione: wykonane z włókien, których skręca się nitki, z nitek pokrętki, spotyka się liny trójpokrętkowe i czteropokrętkowe, liny plecione (jak warkocz) mają mniejsza wytrzymałość od lin skręcanych o takim samym przekroju ale także mniejszą rozciągliwość. Włókna naturalne: manilowe, konopne, sizalowe, kokosowe, bawełniane (rzadko stosowane obecnie). Włókna sztuczne: polipropylenowe, nylonowe, stylonowe- materiał musi mieć odpowiednią wytrzymałoś na rozciąganie. Przy zastosowaniu lin z tworzyw sztucznych ich wymagana przez Instytucje Klasyfikacyjne wytrzymałość jest większą niż z lin włókien naturalnych. Charakterystyka lin zawiera parametry: masa właściwa, trwałość, wytrzymałość na rozciąganie, na węzły , na pętle, elastyczność, chłonność wody, wpływ temp, wpływ światła słonecznego, chemikaliów, wody morskiej, odporność na bakterie i insekty. Dla określenia tych właściwości istnieje odpowiednio ustalone próby.
4. Typowe konstrukcje żurawi bom ciężkich. Dwutopenantowe bez gai (Stulckena, Welle'a, Thomsona, Hallena, Mo- Slewing). Stulckena- przeznaczony do obsługi dwóch ładowni, składa się z ciężkiego bomu osadzonego w łożysku pokładowym, dwóch kolumn masztowym, rozszerzających się w górę, talii renera i dwóch talii topenantowych, służących do utrzymania bomu i do jego wodzenia. Welle'a i Thomsona- przeznaczone do obsługi jednej ładowni. Hallena- obsługa opiera się na olinowaniu z podwójną topenantą. Na skutek możliwości poziomego przesuwania się punktów zaczepienia bloków topenanty umieszczonych na zawiasowych wspornikach uzyskuje się korzystniejsze położenie tych punktów przy przemieszczaniu bomów w płaszczyźnie poziomej. Mo- Slewing- dwie zaczepione topenanty przechodzą przez bloki umieszczone na noki i bloki umieszczone na topie masztu. Takie rozwiązanie daje zwiększony kąt obrotu na burtę. Z tradycyjnym układem olinowania- wodzone gajami (typu: Norwich, Hatlapa). Z napędem obrotu umieszczonym przy łożysku bomu (Gemini, Atlas).
5. Praca: tandem, gemini, double duty, duolift żurawi pokładowych. Drogie i ciężkie żurawie 40t często zastępowane są podwójnymi żurawiami o udźwigu 20-25t posadowionymi na jednej kolumnie. Mogą one pracować niezależnie od siebie lub w systemie pracy równoległej, przenosząc wspólnie ładunek o masie przekraczającej udźwig pojedynczego żurawia- nie większy jednak niż łączny udźwig obu żurawi. Takie zdwojone żurawie określane są terminami.
6. Podział żurawi ze względu na rodzaj napędu i wysięgnika. Elektryczne, hydrauliczne, spalinowe. Rodzaj wysięgnika: o zmiennym kącie wychylenia, poziomy z wózkiem jezdnym, nożycowy.
7. Typy suwnic. Na statkach instaluje się wyłącznie suwnice typu bramowego, zwane od tego bramownicami. Wspornik bram suwnic osadzone są na wózkach jezdno- napędowych, poruszających się po torach. Pod względem kształtu konstrukcji nośnej rozróżnia się suwnice dwuportalowe i jednoportalowe.
8. Sposób sprawdzania stateczności żurawia podczas jego pracy. Sprawdza się w odniesieniu do następujących warunków: wysięgnik żurawia jest maksymalnie wychylony a ładunek podnoszony z nabrzeża lub z ładowni albo opuszczany na nabrzeże lub do ładowni, obciążenie żurawia przyjmuje się o 10% większe niż to wynika z masy przeładowanej, z najbardziej niekorzystnego dla stateczności żurawia kierunku na konstrukcję żurawia i ładunek działa napór wiatru o obliczonym ciśnieniu 390Pa. Sprawdzenie stateczności żurawia podczas jego pracy polega na obliczeniu momentów od ciężarów elementów urządzenia względem krawędzi wywracania oraz momentów od sił zewnętrznych.
9. Konstrukcja i zasada działania kotwic patentowych. Konstrukcja: łapa, ruchomy trzon, szakla kotwiczna, podstawa, kołnierz. Najczęściej stosowaną jest kotwica patentowa Halla. Działanie kotwicy po zrzuceniu do wody: trzon kotwicy zawsze przewraca się na dno, pociągając za sobą podstawę ramion. Pod wpływem dryfu statku wleczona po dnie kotwica wbija się wpierw samymi łapami, a potem całymi ramionami w grunt dna. Kotwica Halla słabiej „trzyma grunt” niż kotwica admiralicji, chociaż w dno zagłębiają się dwie łapy podczas gdy w wypadku tej drugiej w dnie zagłębiona jest tylko jedna łapa. Pomimo to ciągła gotowość kotwicy Halla do natychmiastowego użycia i schowania jej szybko do kluzy przesądziła o jej powszechnym zastosowaniu.
10. Konstrukcja kluzy kotwicznej. Kluza, pokładowy kołnierz wylotu kluzy, burtowy kołnierz wylotu kluzy. Konstrukcja kluzy- zwijanie i sprawne arkusze blach, w miejscach gdzie występuje trzon łańcucha, odpowiednio wzmocnione w miejscu gdzie spoczywa kotwica - zgrubienie, kołnierz odkuwki ze stali lub odlewy staliwne. Rura kluzy może być też odlewana jako jedna całość z kołnierzem burtowym.
12. Konstrukcja i sposób olinowania żurawi bomowych lekkich. Olinowanie lekkich żurawi bomowych skłąda się z topenanty, gai, szkunergai, renera, a ponadto przy pracy sprzężonej z profendra. Topenanta- jest to lina stalowa służąca do ustawiania bomu w płaszczyźnie pionowej, czyli do unoszenia noku bomu w celu uzyskania wymaganego kąta jego nachylenia. Gaja- jest to lina służąca do ustawiania bomu w płaszczyźnie poziomej. Gaje można podzielić na dwa rodzaje: ręcznego i mechanicznego ustawiania bomu. Szkunegaja- jest to talia włókienna łącząca noki dwu bomów podwieszonych do tego samego masztu nad tą samą ładownią. Wykonana jest z liny włókiennej o średnicy 20mm. Renery- służą do unoszenia ładunku za pomocą wciągarki renerowej. Wykonane są z liny stalowej o różnych grubościach w zalezności od DOR bomnu, zastosowania talii w układzie renera itp. Profender- służy do utrzymania noku bomu w płaszczyźnie poziomej w miejscu określonym przez instrukcję pracy sprzężonej bomów. Specjalne układy olinowania lekkich żurawi bomowych: Ebela- odpowiedni układ gai umożliwia samoczynne podnoszenie się noku bomu w płaszczyźnie pionowej przy przekroczeniu określonego naciągu w renerze powodującego wzrost naciągu w gai. Podniesienie trwa tak długo dopóki nie zmniejszy się naciąg renera (np. przez opuszczenie podnoszonego ciężaru). Farrela- dzięki zamocowaniu gai w jednej poprzecznej linii z łożyskami bomów, nok bomu jest przemieszczany w pionowej płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny symetrii statku.
13. Konstrukcja i zasada działania kotwicy o zwiększonej sile działania. Konstrukcja: łapa, ruchomy trzon, szakla kotwiczna, podstawa, kołnierz. W porównaniu z kotwicą Halla mają one 2 razy wyższe współczynniki trzymania. Jest to rezultat dobrego zagłębiania się w grunt omawianych kotwic podczas wleczenia ich po dnie pod wpływem dryfu statku. Są stosowane przedewszystkim na jednostkach oceanicznych do ich długotrwałego pobytowego kotwiczenia.
14. Scharakteryzuj typy wyciągarek kotwicznych. Wciągarki kotwiczne dziemlimy na: z poziomym wałem (kąt opasania koła łańcuchowego 45 - 120º), jednołańcuchowe (jeden silnik napędza jedn koło łańcuchowe), dwułańcuchowe (jeden silnik napędza dwa koła łańcuchowe), z pionowym wałem- kabestany kotwiczno- cumownicze. Silnik i przekładnia znajdują się pod pokładem. Elementy składowe elektrycznej wciągarki kotwicznej: silnik napędowy, przekładnia mechaniczna (ślimakowa, koła zębate lub kombinacji obu), wał koła łańcuchowego (z kołem łańcuchowym i sprzęgłem pozwalającym na rozłączenie koła łańcuchowego od napędu), hamulec taśmowy opisany walcowej powierzchni przy kole łańcuchowym, głowica cumownicza ( nie zawsze mocowana na wale koła łańcuchowego lub niezależnym), wyposażenie wciągarki obejmuje ponadto kolumienkę sterowniczą oraz skrzynkę stycznikową (umieszczoną w pomieszczeniu zamkniętym statku).
15. Scharakteryzuj typy wciągarek cumowniczych. Typy: kotwiczno cumownicze (obsługują jednocześnie kotwice i liny cumownicze) z głowicami cumowniczymi, z poziomym bębnem, z pionowo ustawioną głowicą cumowniczą (kabestan cumowniczy). Napęd elektryczny lub napęd hydrauliczny. Na dziobie stosuje się wciągarki kotwiczne wyposażone w głowice cumownicze, wciągarki cumownicze wyposażone w dołączony zestaw kotwiczny lub wciągarki kotwiczne niezależne. Na rufie stosuje się kabestany kotwiczno- cumownicze do obsługi kotwicy prądowej, kabestany cumownicze- tylko głowica cumownicza lub tez wciągarki cumownicze o poziomej osi obrotu- z długim wałem pozwalającym na wsunięcie głowicy poza gabaryt nadbudówki. Kabestany mogą przyjąć linę z dowolnego kierunku, wciągarki poziome wymagają użycia rolek kierujących, aby oś nabiegu liny na bęben była prostopadła do osi obrotu wciągarki.
16. Scharakteryzuj elementy urządzeń cumowniczych: przewłoka, kluza, rolka kierująca, pachoł. Pachoł do zamocowania liny po zdjęciu z wciągarki. Typy: poj. Krzyżowe, podwójne proste gładkie, podwójne proste krzyżowe, podwójne proste z nośnikami, podwójne skośne gładkie. Przewłoka cumownicza to zabezpieczenie w nadburciu przez które przechodzą liny cumownicze. Lina przechodząca przez przewłokę zmienia swój kierunek i może ulec uszkodzeniu na skutek tarcia. Typy: dwuwargowe, jednorolkowe, dwurolkowe, trójrolkowe. Rolka kierująca umożliwia zmianę kierunku przebiegu lin cumowniczych, niezbędne zwłaszcza wtedy, gdy jedną wciągarką obsługuje się kilka lin. Kluza cumownicza kieruje linę ze statku w dowolnym kierunku. Typy: wolnostojące i montowane w nadburciu, stałe i otwierane, owalne i okrągłe, uniwersalne z rolkami prowadzącymi.
17. Praca sprzężona żurawi bomowych. Głównie żurawie bomowe lekkie są używane do pracy sprzężonej. Sprzężenie żurawi polega na sprzężeniu ich renerów poprzez łącznik trójkątny do którego przyszaklowuje się hak ładunkowy, oraz ustawieniu jednego bomu nad ładownią a frugiego za burtę statku. Żurawie znajdujące się w takim położeniu muszą być usztywnione profendrami na burty oraz szkunergają pomiędzy sobą. Ładunek jest przemieszczany przez odpowiednie wybieranie i luzowanie lin ładunkowych na wciągarkach.
18. Konstrukcja kluzy kotwicznej. Kluza łańcuchowa- rura, którą łańcuch przechodzi od wciągarki kotwicznej do komory łańcuchowej. Jej średnica powinna wynosić minimum 10 mm więcej niż długość ogniwa. Jest usytuowana tak, aby łańcuch obejmował jak największy sektor koła łańcuchowego wciągarki. Dolny kołnierz, znajdujący się w komorze, ma rozszerzający się kształt aby łańcuch nie zaczepiał przy wydawaniu kotwicy. Najczęściej spawana z blachy stalowej.
19. Praca równloegła żurawi bomowych. Tryb pracy równoległej stosowany jest gdy przenoszony łądunek ma masę większą niż udźwig każdego z bomów- maksymalna masa ładunku przy takiej pracy jest ograniczona do sumy udźwigów obu bomów Wierzchołki bomów spinane są belką łącznikową, zwaną trawersą, w której środku znajduje się hak unoszący łądunek. Bomy mają ustalony ten sam wysięg.
21. Konstrukcja kluzy cumowniczej. Kluza cumownicza- kierują linę ze statku w dowolnym kierunku. Typy: wolnostojące i montowane w nadburciu, stałe i otwierane, owalne i okrągłe, uniwersalne z rolkami prowadzącymi.
22. Typy i zasada działania żurawików łodziowych. Typy: obrotowe, wychylne oraz grawitacyjne. Żurawiki obrotowe- obsługujące łodzie ratunkowe spotyka się wyłącznie na bardzo starych jednostkach. Ze względu na prostą budowę są one szeroko stosowane na jednostkach śródlądowych. Żurawiki grawitacyjne- ich nazwa wynika z faktu, że pod wpływem masy łodzi (z wyposażeniem i ewakuującymi się ludźmi) żurawiki samoczynnie odchylają się lub opadają (wzdłuż prowadnic) w dół, a dzięki odpowiedniej ich geometrii lub ukształtowaniu prowadnic, po których jeżdżą, łódź wychylana jest za burtę. Żurawiki każdej łodzi obsługiwane są wciągarką (windą), której hamulce służą do zmniejszenia tempa opadania łodzi i do jej zatrzymania w położeniu przy burcie na czas wysiadania ludzi.
23. Konstrukcja i zasada działania stoperów i zwalniaków łańcuchów kotwicznych. Stoper szczękowy- za pomocą szczęk, odchylanych dwukierunkowych ściągaczem gwintowym, dociska się do obudowy stopera poziomo leżące ogniwo łańcucha. Stoper zapadkowy- pozioma zapadka w kształcie belki wchodzi między pionowe ogniwa łańcucha. Zapadka porusza się w skośnie odchylonym od pionu prowadnicach- kąt tego odchylenia umożliwia uniesienie zapadki w górę przez wciągany wciągarką łańcuch, natomiast ruch łańcucha w kierunku przeciwnym (do wody) jest blokowany zapadką opadającą w dół pod własnym ciężarem. Zwalniak łańcucha kotwicznego- mechanizm, do którego zamocowane jest ostatnie ogniwo łańcucha. Służy do awaryjnego odłączania łańcucha. Typy: klinowe, dźwigniowe.
24. Wskaźnik wyposażenia. Zakres i wielkość wyposażenia kotwicznego określa się wg przepisów PRS na podstawie wskaźnika wyposażenia określonego zależnością: N= D²/ ³ + 2Bh + 0,1 A, gdzie: D[t]- wyporność statku przy zanurzeniu do letniej wodnicy łańcuchowej, B[m]- szerokość statku, H[m]- rzeczywista wysokość zmierzona od letniej wodnicy ładunkowej do górnej krawędzi najwyższej nadbudowy szerszej niż 0,25 B, A[m²]- pole bocznego rzutu kadłuba powyżej letniej wodnicy ładunkowej oraz nadbudówek o szerokości większej niż 0,25 B w obrębie długości L. Dla obliczonego w ten sposób wskaźnika ustala się kolejno, przez odczytanie z tabeli: liczbę kotwic głównych, masę z każdej z kotwic głównych, może być zmniejszona w stosunku do ustalonego wg wskaźnika wyposażenia jeżeli zastosowane będą kotwice o zwiększonej sile trzymania, masę kotwicy prądowej (rufowej)- gdy silne prądy, porty u ujść rzek, wg PRS na najmniejszych jednostkach, łączną długość łańcuchów kotwicznych, kaliber łańcuchów kotwicznych, długość i wytrzymałość łańcucha kotwicy prądowej (liny).
25. Pojęcia: krętlik, łącznik Kentera, kaliber łańcucha. Krętlik- umożliwia obrót jednej części łańcucha dookoła jej osi bez skręcenia pozostałych części. Występuje krętlik zwykły i krętlik szaklowy. Kaliber łańcucha- jest to średnica rdzenia ogniwa. Jest to parametr łańcucha. Łącznik Kentera- są to przęsła łączone w całość demontowalnymi ogniwami. Długość przęseł mieści się w granicach 25- 27,5 m.
26. Dynamiczne kotwiczenie statków i dynamiczne pozycjonowanie. Dynamiczne Pozycjonowanie- System Dynamic Positioning, czyli system dynamicznego pozycjonowania, jest oparty na technice komputerowej i służy do: utrzymywania statku na określonej pozycji operacyjnej; przemieszczania statku z jednej pozycji do innej z zachowaniem określonej (niewielkiej) prędkości; sterowania pozycją, prędkością i kursem statku w trakcie czynności operacyjnych. Automatyczne pozycjonowanie odbywa się na podstawie systemów referencyjnych, z wykorzystaniem podsystemów elektroenergetycznych, sterów strumieniowych, pędników azymutalnych, napędu i steru głównego oraz z uwzględnieniem warunków pogodowych. Stawanie na kotwicy- Upewnij się że koniec kabla jest zamocowany salidnie do jachtu.Ostrzymy na wiatr aż do stanięcia jachtu w łopocie i wytracenia prędkości do zera, rzucamy kotwicę kontrolując głębokość (sondujemy), cofamy się na wstecznym wydając kabel kotwiczny, przy długości kabla równej ok. 3 głębokościom sprawdzamy czy kotwica trzyma jeżeli nie trzyma: wybieramy kotwice, żagle i powtarzamy manewr. zrzucamy zagle i wydajemy pozostałą długość kabla, min 5 głębokości, stopujemy kabel (winda, poler, stoper, knaga), stoimy.
27. Próby jakim poddaje się kotwice. Kotwice poddaje się próbom: 1. rzutu na stalową płytkę i na stalowe wałki- z wysokości zależnej od masy kotwicy: 75 do 700 kg- 4,5 m; powyżej 700 do 1500- 4,0 m; powyżej 1500 do 5000- 3,5 m; powyżej 5000- 3,0 m. 2. Obciążenia- przeprowadzana na zrywarce poziomej lub przez obciążenie zawieszonej kotwicy. Siła powinna działać na ramiona w odległości 1/3 ich długości od końca. Próbę obciążenia dla kotwicy Halla przeprowadza się zaczepiając je za obie łapy, następnie obraca się ramiona i powtarza próbę. Celem próby jest pomiar odkształceń sprężystych i trwałych wywołanych przez obciążenie próbne zależne od masy kotwicy (dla kotwic o masie 5000 kg- obciążenie 661 kN)
28. Pojęcia: wodoszczelność, strugoszczelność, gazoszczelność. Drzwi strugoszczelne- drzwi zamykające przejścia powyżej pokładu głównego prowadzące do nadbudówek z otwartych pokładów. Konstrukcja ich powinna wytrzymać napór fali zalewającej pokład oraz bryzgi wody. Drzwi wodoszczelne- ruchoma zasuwa w grodzi wodoszczelnej zamykająca przejście pomiędzy sąsiadującymi przedziałami wodoszczelnymi. Zamykane są zdalnie za pomocą instalacji hydraulicznej z mostku kapitańskiego oraz lokalnie przy samym przejściu. W przypadku awarii istnieje możliwość ich zamknięcia (lokalnie) przy pomocy ręcznej pompy.