WPŁYW RELIGII NA STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE
Ogólna definicja religii:
RELIGIA TO SYSTEM WIERZEŃ I PRAKTYK PRZYJĘTYCH W DANEJ SPOŁECZNOŚCI, OKREŚLAJĄCY RELACJĘ JEDNOSTKI DO RÓŻNIE POJMOWANEJ SFERY SACRUM, CZYLI ŚWIĘTOŚCI I SFERY BOSKIEJ. MANIFESTUJE SIĘ ONA W WYMIARZE DOKTRYNALNYM (DOKTRYNA), W CZYNNOŚCIACH RELIGIJNYCH (KULT) W SFERZE SPOŁECZNO-ORGANIZACYJNEJ (KOŚCIÓŁ, WSPÓLNOTA RELIGIJNA) I W SFERZE DUCHOWOŚCI INDYWIDUALNEJ (M. IN. MISTYKA).
Stosunki międzynarodowe - dziedzina wiedzy i dyscyplina akademicka zaliczana do nauk społecznych, a często także (choć wzbudza to poważne kontrowersje wśród badaczy) do nauk politycznych. Przedmiotem badań są wszelkie "stosunki społeczne, które kształtują się ponad granicami państw i dotyczą relacji między różnymi podmiotami życia międzynarodowego".
Religia - była i jest faktem powszechnym w życiu ludów i narodów starożytnych, średniowiecznych oraz nowożytnych, aż po czasy współczesne. Wyznają ją ludzie prości, wykształceni, dzieci, młodzi i starsi. Na blisko 6 miliardów ludzi żyjących dziś na świecie około 5,5 miliarda deklaruje się jako wyznawcy różnych religii. Do największych współczesnych religii świata należą obecnie:
Chrześcijaństwo jest globalną wiarą uznającą w Jezusie Chrystusie syna Bożego, ma trzy główne odgałęzienia katolicyzm, prawosławie i wyjątkowo rozdrobniony wewnętrznie protestantyzm.
Judaizm jest przymierzem, a także najstarszą religią monoteistyczną, miał ogromny wpływ na inne tradycje religijne.
Islam, który ma dwa główne kierunki (sunnizm i szyizm), silnie podkreśla jedność Boga, ale także wymagania moralnego prowadzenie się i pobożności.
Hinduizm oferuje wiele form kultu religijnego, bezpośredniego doświadczenia absolutu. Hinduizm nie ma założyciela, nie kładzie nacisku na żadną fundamentalną doktryną i uważany jest za religię istniejącą od zawsze.
Buddyzm podkreśla cztery szlachetne prawdy i postrzega pokonanie własnych pragnień i pożądań jako jedyny sposób na osiągnięcie prawdziwego wyzwolenia.
Konfuncjonizm jest starożytnym, szeroko oddziałującym systemem etycznym z akcentami religijnymi.
Taoizm zwraca uwagę na harmonijne związki z siłami natury.
Szintoizm niegdyś podstawowa religia Japonii, czci formy i siły natury, zaleca szczerość, czystość i niewinność.
Wpływ czynnika religijnego na stosunki międzynarodowe zmienia się. W przeszłości więź religijna odgrywała znaczącą rolę w polityce i była zarówno przyczyną naturalnej solidarności ( ,,rodzina narodów chrześcijańskich,, w Europie), jak i konfliktów (,, święte wojny,, między krajami chrześcijańskimi a muzułmańskimi w średniowieczu oraz między europejskimi protestantami i katolikami). Więź religijna jest istotnym czynnikiem w formowaniu się narodów oraz w utrzymywaniu świadomości narodowej przez mniejszości narodowe. Bywa też jednak pożywką kształtowania się ruchów nacjonalistycznych ( syjonizm, nacjonalizm irlandzki) . W wielu krajach systemy rządów były ściśle związane z tzw. ,, religią państwową” ( katolicyzm w monarchii austro-węgierskiej , prawosławie w Rosji carskiej, mahometanizm w krajach muzułmańskich , sintoizm w Japonii). Kościoły różnych wyznań oddziałują na opinię publiczną zarówno w sprawach polityki wewnętrznej (np. partie polityczne o charakterze wyznaniowym) , jak i międzynarodowej. Obecnie czynnik religijny silniej wpływa na politykę państw słabiej rozwiniętych, zwłaszcza islamskich i niektórych postkomunistycznych. Należy również odnotować fakt nasilania się nowego konfliktu ( o podłożu religijnym) między odmiennymi wzorcami i wartościami cywilizacyjny reprezentowanymi z jednej strony przez zachodnią liberalną demokrację, z drugiej zaś przez fundamentalizm islamski.
Konflikty religijne.
Dominującą rolę w cywilizacjach odgrywa religia. Powodowała ona niejednokrotnie spory, kłótnie i konflikty. Określa cywilizacje oraz normuje byt ludzi. Wielkie religie świata przyczyniły się do powstawania odrębnych obszarów kulturowych. Konflikty pojawiają się na styku obszarów dominacji poszczególnych religii. Najpowazniejsze konflikty religijne grożą Azji , gdzie egzystują wyznawcy chrześcijaństwa, judaizmu, hinduizmu, buddyzmu i islamu. Niepokojąca jest działalność nastawionych antyeuropejsko i antyamerykańsko odłamów islamów. Muzułmanie gotowi są oddać życie za Allacha oraz za przywódców duchowych i politycznych. Celem waliki staje się likwidacja innowierców. Indie od lat nie mogą uporać się z falą konfliktów religijnych. Ayodha, miasto w północnoindyjskim stanie Uttar Pradesh od pół wieku stanowi centrum sporów z muzułmanami o święte miejsca. Przedmiotem waśni stała się budowa meczetu Babri. Zagorzali wojownicy hinduscy nie rezygnują z planów likwidacji meczetu i wybudowania nowej świątyni. Przygotowane są poszczególne elementy konstrukcji nowego miejsca triumfu nad islamem. Wielość religijna uniemożliwia utrzymanie porządku w Iraku. Wyraźnie zaznaczają się obszary dominacji szyitów, sunnitów i Kurdów oraz ludności chrześcijańskiej z okolic Tikritu i Turkmenii. Dochodzi do starć pomiędzy wyznawcami poszczególnych religii. Wyznawcy różnych religii walczą o wpływy , nowe terytoria i o władzę. Wszystkie religie są podzielone i to właśnie powoduje niemożność porozumienia się w kwestiach dotyczących postrzegania analogicznych spraw. Zdecydowana mniejszość wyznawców zwana jezydami stanowi grupę religijną nieakceptowaną i narażoną ze strony współziomków na prześladowania. Jezydzi zamieszkują obszar od Aleppo w Syrii po Mosul i Armenię. Ich doktryna oparta jest na tradycjach wielkich religii, zachowując jednak własną odrębność. Nazywani są „czcicielami diabła”. Posługują się jednym dialektem kurmandży. Granicę grupy wyznaczają więzi rodzinne i rodowo-plemienne. Rozbicie wpływa negatywnie na wzajemne relacje, powodując spory, uniemożliwiając porozumiewanie się i zgodę.
Stanowiska kościoła:
Kościół generujący konflikty w przeszłości
Wierzenia religijne towarzyszyły ludziom od czasów najdawniejszych, wyjaśniały to czego człowiek nie potrafi zrozumieć. Według dominikanina Tomasza z Akwinu - średniowiecznego filozofa i uczonego, wiara i rozum nie wykluczają się ani nie mogą być sprzeczne, ponieważ pochodzą od Boga - jedynego źródła prawdy. Droga rozumu i droga Objawienia prowadzą do prawdy, która pozostaje jedna. Św. Tomasz utrwalił pogląd, że działalność Kościoła prowadzona jest w imię prawdy, dobrej i koniecznej. Konsekwencją tych poglądów stało się zwalczanie poglądów i wierzeń „fałszywych” . Każdy kto nie zgadzał się z doktryną oficjalną, stawał się wrogiem. Był to początek inkwizycji.Słowa „ Bóg tak chce” - były wezwaniem Kościoła do walki przeciw „fałszywym prorokom”. Wszelkie mordy, grabieże i inne zbrodnie (tortury, egzekucje) dokonywane w imieniu Kościoła, towarzyszące wyprawom krzyżowym i inkwizycji, były wpisane w średniowieczną rzeczywistość. Kościół posiadając monopol naprawdę , sankcjonował zbrodnie swoją świętością i nazywał je „wypadkami przy pracy” na drodze ku zjednoczeniu chrześcijan. Apele Kościoła o organizowaniu krucjat , walki z heretykami, były elementem rywalizacji z cesarstwem. Kościół aspirował do roli przywódcy w świecie chrześcijańskim, ale przeszkodę stanowiło państwo. Papiestwo i duchowieństwo próbowały podporządkować sobie władzę świecką, co stało się przyczyna wielu konfliktów walka o inwestyturę wiązała się z odsunięciem cesarza od wyznaczania kandydata na papieża, zakazem przyjmowania przez duchownych inwestytury z rąk świeckich czy sprzeciwem Kościoła wobec składania hołdu lennego przez biskupów i opatów. Następstwem tego była wojna przeciw państwu , która miała rozstrzygnąć kwestię przywództwa. Fakty współcześnie uznawane za barbarzyństwo czy wynaturzenia Kościoła z punktu widzenia ludzi średniowiecza były czymś zwyczajnym. Wojny religijne , palenie na stosach, postawy antysemickie , brutalna chrystianizacja znajdowały uzasadnienie oraz usprawiedliwienie w świadomości feudalnej i nauce Kościoła.
Kościół a Unia Europejska
Kościół jest podmiotem zarówno prawa międzynarodowego , jak i uczestnikiem stosunków międzynarodowych. Utrzymuje stosunki instytucjonalne z UE za pośrednictwem Nuncjatury Apostolskiej i Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej. Głównym jej zadaniem jest przede wszystkim przedstawianie opinii Kościoła i dbanie o to aby tradycja myśli społeczno - etycznej znalazła wyraz we właściwych instancjach określających politykę UE oraz podejmowanie wraz z europejskimi politykami, urzędnikami oraz projektantami polityki zagadnień , które wyłaniają się w procesie budowania nowej Europy. Dyskusja na arenie międzynarodowej koncentruje się wokół kwestii zjednoczenia kontynentu europejskiego. Stanowisko kościoła jest przyczyną wielu konfliktów , których nie można nazwać konfliktami „wygenerowanymi „ przez Kościół. Próbuje on jedynie znaleźć miejsce w zjednoczonej Europie dla siebie oraz wartości chrześcijańskich, w których obronie staje od dziesięcioleci. Traktuje swe poglądy jako misję „ poza celami ekonomicznymi i politycznymi, zjednoczona Europa powinna postawić sobie zadanie obrony wartości duchowych, co byłoby podstawą i podporą jej istnienia. Stolica Apostolska nie jest formalnym członkiem UE, pomimo działalności na jej terenie. Kościół w obecnej sytuacji krytykuje :
- zalegalizowanie aborcji na każde żądanie kobiety w 14 z 15 krajów UE ( bez Irlandii) oraz wzrastającą liczbę aborcji np. w USA z 57 600 w 1967 r. do 1 504 790 w 1996r. - zezwolenie w 11 krajach na używanie środków wczesnoporonnych , - wprowadzenie w szkołach większości krajów UE wychowania seksualnego, które w przekonaniu Kościoła pozbawione jest wartości etycznych i demoralizuje młodzież, - zalegalizowanie eutanazji w Holandii oraz Belgii, - zalegalizowanie związków homoseksualnych w kilku państwach europejskich, Kościół zarzuca UE, że: -występuje przeciwko życiu i legalizuje możliwość dokonania zbrodni, - prawo do życia staje się tematem dyskusji a także zależy od głosowania parlamentu i woli większości.Świat zachodni przyzwyczajony jest do rozróżniania między tym, co religijne, a tym, co państwowe i świeckie - tym, co boskie, a tym co cesarskie. Nie dziwi nikogo podział państwa i religii, zapisany w konstytucji amerykańskiej. Zupełnie odmienne zagadnienie miejsca i roli religii w życiu społecznym wygląda w islamie. Islam, bardziej, niż inne religie , reguluje całość życia wyznawców w islamie, nie tylko w aspektach czysto religijnych, ale także świeckich. Przez ów wpływ islamu rozumiem nie tylko sferę norm i ocen moralnych, którym podlega wszelkie działanie człowieka, ale wręcz konkretnych rozwiązań społeczno-prawnych, które w islamie niejednokrotnie zyskują charakter religijny. Wskazać tu można przykład Arabii Saudyjskiej, państwa do którego należą tereny , gdzie narodził się islam, do dziś nie ma konstytucji, lecz podporządkowuje życie kraju prawu religijnemu. Zgodnie z prawem religijnym banki nie pobierają tam odsetek, a praktyki religijne inne niż muzułmańskie są prawnie zabronione.