"Profilaktyka antynikotynowa" jest programem składającym się na ogólnoszkolny program wychowawczy na temat bezpieczeństwa uczniów na terenie szkoły. Poniżej opisany cykl zajęć obejmuje 3 kolejne godziny wychowawcze.
Adresat:
uczniowie klasy I Gimnazjum w ………...
Czas realizacji:
II półrocze 2002/2003.
Realizator:
nauczyciel wychowawca.
Cel główny:
ochrona uczniów przed rozpoczęciem palenia;
świadomość, że nikotyna - to środek uzależniający, a palenie papierosów prowadzi do nałogu;
przygotowanie uczniów do podjęcia decyzji o niepaleniu papierosów;
dostarczenie uczniom podstawowej wiedzy na temat nikotyny i jej oddziaływania na organizm człowieka.
ustawą zabraniającą palenia papierosów w miejscach publicznych;
społecznymi skutkami nikotynizmu;
metodami wyćwiczenia umiejętności powstrzymania się od palenia;
próba zastanowienia się ucznia nad korzyściami płynącymi z niepalenia papierosów;
wprowadzenie "mody" na niepalenie w naszej szkole.
Spodziewane efekty po wprowadzeniu programu:
umiejętność krytycznego spojrzenia na zachęcanie do palenia przez media;
umiejętność wskazania przez dzieci skutków palenia papierosów;
asertywna odmowa przez ucznia w stosunku do "częstujących";
podjęcie decyzji przez dzieci o niepaleniu.
Metody pracy:
elementy wykładu, dyskusja, burza mózgów, scenki, quizy.
Środki dydaktyczne:
arkusze papieru, karteczki, mazaki, szpilki.
Formy pracy:
grupowa, indywidualna.
Ewaluacja:
ankieta sprawdzająca realizację programu "Profilaktyka antynikotynowa".
Przykładowy kontrakt wychowawcy z klasą, który każdorazowo powinien przypominać uczniom zasady współpracy:
Wyznajemy 4 zasady: zasada dyskrecji, wzajemnej tolerancji, szczerości i otwartości.
Każdy uczeń jest odpowiedzialny za sukces przeprowadzenia programu.
Problem palenia papierosów to problem dużej wagi - sprawę traktujemy poważnie.
Pomagamy sobie wzajemnie i uczymy się.
Obowiązuje nas tajemnica.
Lekcja 1
Temat:
Zagrożenia dla zdrowia wynikające z palenia papierosów.
Cele:
dostarczenie uczniom podstawowej wiedzy na temat palenia papierosów i zawartych w nich substancji szkodliwych oraz uświadomienie zagrożeń wynikających z palenia papierosów i ich szkodliwym wpływem na organizm człowieka, zwrócenie uwagi na moralny aspekt palenia papierosów w obecności osób niepalących.
Metody:
mini - wykład, dyskusja, burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
zdjęcia reklam papierosów z gazet i tygodników, duże arkusze papieru, mazaki.
Przebieg zajęć:
Krótkie wprowadzenie do tematu, przedstawienie celu zajęć.
Zawarcie kontraktu grupowego.
Przypięcie do tablicy przez uczniów reklam papierosów prezentowanych w prasie.
Ćwiczenie 1
Prowadzący zapisuje na tablicy 3 pytania:
Co czujesz, gdy spędzisz dłuższy czas w zadymionym pokoju?
Kiedy odczuwasz podobne dolegliwości?
Jak myślisz, dlaczego je odczuwasz?
Uczniowie opowiadają o swoich doświadczeniach i samopoczuciu w sytuacji opisanej w pytaniach. Prowadzący zajęcia uzupełnia wiedzę dzieci na temat składu papierosów i działania substancji w nich zawartych.
W dymie papierosowym znajduje się wiele różnych substancji, z których żadna nie jest zdrowa. Jest tam nikotyna, która ma szkodliwy wpływ na serce i naczynia krwionośne. Jest także tlenek węgla - zwany czadem - gaz, który powoduje zmniejszenie ilości tak potrzebnemu organizmowi - tlenu. Oprócz tlenku węgla w dymie tytoniowym znajduje się kilkanaście innych gazów, także szkodliwie działających na organizm zarówno palacza jak i osoby "biernie palącej". Obok nikotyny i gazów są w dymie papierosowym substancje smoliste, wśród których zidentyfikowano dziesiątki substancji rakotwórczych. Te substancje można zobaczyć w filtrze papierosowym, na palcach osoby palącej, a także na jej zębach. To tylko niewielka część, reszta osiada w płucach, oskrzelach i krtani palacza.
Nauczyciel rozdaje uczniom na kartkach rysunek papierosa z substancjami szkodliwymi.
Ćwiczenie 2
Prowadzący prosi uczniów o wypowiedzi na temat prezentowanych na tablicy reklam papierosów. Zadaje pytania pomocnicze:
Czym zachęcają do palenia?
Opowiedz o innych reklamach, które znasz z ulicy, z telewizji.
Czy podobają ci się te reklamy?
Czy patrząc na te reklamy masz ochotę zapalić papierosa?
Po wypowiedziach uczniów nauczyciel przytacza niektóre dane na temat palenia oraz działania substancji zawartych w papierosach.
Czysta nikotyna jest substancją silnie trująca. Jest przeźroczysta, ma silny zapach. Dawniej, rozpuszczoną w wodzie nikotynę używano jako truciznę na insekty. Jedna lub dwie krople nikotyny (50 mg) wchłonięte przez śluzówki mogą spowodować śmierć. W przeciętnym papierosie znajduje się około 10 - 15 mg nikotyny, z których organizm wchłania niecały miligram. Ciekawostka: koń, który zjadłby 2 kg liści tytoniu zdechnie w ciągu 24 godzin. Palacz ryzykuje, że zachoruje na raka płuc 10 - krotnie bardziej niż osoba niepaląca.
Ćwiczenie 3
W toku jednolitej pracy uczniowie starają się znaleźć odpowiedzi na pytanie: dlaczego dzieci sięgają po papierosy? Po zebraniu odpowiedzi uczniów na tablicy, prowadzący przytacza dane z ankiet przeprowadzonych wśród sięgających po papierosy uczniów w wieku szkolnym: palą ich koledzy, a oni nie chcą się wyróżniać, narażać na wyśmiewanie, nie potrafią odmówić, gdy ktoś ich częstuje, ich rodzice palą, wychowywali się w dymie i papieros stał się czymś naturalnym, chcieliby wyglądać i czuć się doroślej. Ćwiczenie kończy krótka informacja na temat biernego palenia. Nauczyciel prosi dzieci o odpowiedzi na pytanie: Co możecie zrobić, aby nie być biernymi palaczami? Odpowiedzi zostają zanotowane na tablicy, potem opracowane znajdują się także na gazetce szkolnej.
Ćwiczenie 4
Uczniowie dobierają się w trzyosobowe zespoły i wspólnie tworzą plakaty obrazujące to, czego dowiedzieli się na lekcji. Plakaty zostają przedstawione wszystkim biorącym udział w lekcji. Najlepsze z nich zostają umieszczone na gazetce klasowej.
Podsumowanie zajęć.
Lekcja 2
Temat:
Palić czy nie palić - zdecyduj sam.
Cele:
dostarczenie uczniom informacji wynikających z palenia papierosów, uświadomienie, że nikotyna to środek uzależniający, a palenie papierosów to droga prowadząca do nałogu.
Środki dydaktyczne:
arkusze papieru, mazaki.
Ćwiczenie 1
Prowadzący dzieli klasę na dwie grupy. Pierwsza grupa pracując w parach przygotowuje się do namówienia kolegów, aby zapalili razem papierosa. Grupa druga również w parach przygotowuje odpowiedź odmowną. Po 10 min grupy I i II zbierają się razem i przygotowują wspólna strategię. Nauczyciel tworzy nowe pary (w skład pary wchodzi jedna osoba z grupy pierwszej i jedna z grupy drugiej). Na forum klasy chętne pary przedstawiają sugerowana sytuację. Wszyscy uczniowie obserwują zachowania i argumenty kolegów. Przy podsumowaniu dyskusja na temat skuteczności odmowy. Prowadzący podkreśla, że odmawiający nie musi tłumaczyć dlaczego nie chce zapalić papierosa! Zwraca również uwagę na błędnie pojmowaną uprzejmość (podawanie popielniczki palącemu: proszę zapal, nie przeszkadza mi to).
Na zakończenie można przedstawić kilka sposobów odmawiania zapalenia papierosów:
Powiedz stanowczo, ale uprzejmie "nie"
Nie musisz się tłumaczyć, po prostu odejdź.
Zrób to, co uważasz za słuszne, zignoruj propozycję.
Zmień temat, zaproponuj coś innego.
Ćwiczenie 2
Konkurs na najzabawniejszą odmowę zapalenia papierosa.
Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Każda grupa na dużych arkuszach papieru wypisuje propozycje zapalenia papierosa np.:
Nie, dziękuję, muszę powtórzyć biologię.
Nie, dziękuję, potem mam nieprzyjemny zapach w ustach
Po 10 minutach liderzy grup prezentują propozycje odmawiania zapalenia papierosa. Najciekawsze wyniki są zapisywane na tablicy.
Ćwiczenie 3
Nauczyciel rozdaje karty każdemu uczniowi "Do czego prowadzi palenie papierosów" i prosi uczniów o zapoznanie się z ich treścią (10 min). Powinny pojawić się następujące propozycje:
choroby układu krążenia (choroba naczyń, nadciśnienie, arytmia serca);
nowotwory złośliwe (płuc, oskrzeli, krtani, jamy ustnej, przełyku, żołądka);
choroby układu oddechowego (gruźlica, zapalenia oskrzeli, płuc, astma, chrypka);
inne choroby np. cukrzyca, osteoporoza, próchnica zębów.
Podsumowanie zajęć.
W omówieniu ćwiczenia nauczyciel zadaje pytania:
Jak patrzysz na ludzi sięgających po papierosy?
Jakie masz możliwości zastosowania zdobytej dziś wiedzy w przyszłości?
Lekcja 3
Temat:
Dziękuję, nie palę - wybrałem inny styl życia.
Cele:
podsumowanie tematyki poruszanej na poprzednich lekcjach wychowawczych, wskazanie uczniom alternatywnej drogi wyboru.
Środki dydaktyczne:
arkusz papieru, malutkie karteczki, mazaki, szpileczki, klej.
Ćwiczenie 1
Nauczyciel rozdaje uczniom malutkie karteczki, następnie wiesza duży arkusz papieru z narysowaną wcześniej postacią człowieka. Uczniowie wypisują na karteczkach organy które uszkadza nikotyna i choroby na jakie narażony jest człowiek palący papierosy. Następnie lider przypina karteczki na przygotowanej postaci człowieka, krótko uzasadniając.
Ćwiczenie 2
Nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe zespoły. Każdy zespół ma przygotować antyreklamę papierosów. Po 10 min liderzy poszczególnych grup prezentują swoje propozycje na forum klasy. Najładniejsza antyreklama będzie wywieszona na gazetce klasowej.
Ćwiczenie 3
Co wybrać zamiast papierosa?
Uczniowie podają własne propozycje, co wybrać zamiast papierosa, np:
wycieczki krajoznawczo - turystyczne;
|