Wesele/gody

Wesele - Uroczystość odbywająca się z okazji zaślubin; tradycyjne wesele połączone jest z szeregiem obrzędów, np.: jedzenie kołacza weselnego, ocze-piny; niekiedy wesele trwa trzy dni i trzy noce, a nawet cały tydzień.

Gody - staropolska nazwa wesela lub nazwa dni od Bożego Narodzenia po dzień Trzech Króli.

Biblia (ST) - Psalm 45 (Weselna pieśń dla pomazańca bożego) - Opisane w psalmie zaślubiny Oblubieńca i Ob­lubienicy mają znaczenie symboliczne: zaślubiny Chrystusa (Oblubieńca) z Ko­ściołem (Oblubienicą). Oblubieniec po­kazany został jako najpiękniejszy z sy­nów ludzkich, zaś Oblubienica to królo­wa w zlocie z Ofiru. Przedstawiona tu uroczystość stylizowana jest na dawne obrzędy weselne w kulturze judajskiej.

Biblia (NT) - 1) Według św. Jana pierwszym cudem dokonanym przez Je­zusa była przemiana wody w wino na weselu w Kanie Galilejskiej. Ewangelis­ta nie podaje, czyje to były gody, wiado­mo tylko, że został na nie zaproszony Chrystus wraz z matką. Opis wesela nie jest ważny ze względu na samo wyda­rzenie, ale dzięki faktowi dokonania się tam cudu, który miał uwiarygodnić bos­kie posłannictwo Jezusa. 2) Przypo­wieść o uczcie królewskiej - Tekst biblijny opowiada o uczcie weselnej królewskiego syna, na którą zostali za­proszeni bogaci (symb. wyżsi urzęd­nicy), którzy wymówili się od udziału w niej. Król polecił więc sługom (symb. prorokom), by zaprosili biednych, dob­rych i złych (symb. wszyscy ludzie). Gdy przybywają, tylko jeden z nich nie jest odziany w szaty godowe (symb. człowiek, który nie docenia łaski Boga), dlatego też król (symb. Bóg) wypędza go. Przypowieść ta jest alegorią uczty mesjańskiej. Patrz: uczta - wieczerza - przyjęcie (Ks. Izajasza). Mitologia - Mit trojański rozpoczyna opis wesela Peleusa i Tetydy, na którym miał

miejsce słynny sąd Parysa. Parys, podjudzony przez boginię niezgody, Eris, miał osądzić, która z trzech bogiń (Afrodyta, Atena, Hera) jest najpięk­niejsza. Nagrodą było złote jabłko z na­pisem: Dla najpiękniejszej. Spór ten i jego rozstrzygnięcie (wygrała Afrody­ta obiecująca Parysowi najpiękniejszą kobietę świata) był zaczątkiem wojny trojańskiej.

Homer „Iliada" - Na tarczy Achillesa wyrył Hefajstos obraz orszaku wesel­nego (symbol jednego z dwóch przed­stawionych miast), który odprowadza nowożeńców do domu, śpiewając pieśń weselną.

W. Szekspir „Sen nocy letniej" - Mo­mentem wieńczącym akcję, a zarazem wydarzeniem, do którego przygotowują się wszyscy bohaterowie, jest wesele Hippolity i Tezeusza. Scena wesela (je­dyny realistyczny fragment komedii) stała się słynna ze względu na komiczne przedstawienie przygotowane przez rze­mieślników ateńskich.

W. Szekspir „Hamlet" - Wesele Gert­rudy i Klaudiusza, urządzone przed­wcześnie (zaledwie w dwa miesiące od śmierci poprzedniego króla), zbyt hucz­ne (krzyki słychać nawet na murach Elsynoru), jest szczególnie smutne dla Hamleta, który wciąż pamięta o zmar­łym ojcu. W czasie tej uroczystości na blankach ukazuje się duch Hamleta-oj-ca, który nakazuje synowi pomścić swą śmierć.

Beaumarchais „Wesele Figara" - Ty­tułowe wesele to wydarzenie kończące sztukę Beaumarchais'go, która opowia­da o zabiegach Figara i jego ukochanej, Zuzanny, mających uniemożliwić hra­biemu Almavivie skorzystanie z przy­wileju pierwszej nocy. Intryga kończy się pomyślnie: weselem Figara z nie­tkniętą Zuzanną. Król Ludwik XVI uznał jednak sztukę za niemoralną i za­kazał jej wystawiania. Później została ona wykorzystana jako libretto do opery W.A. Mozarta pod tym samym tytułem.

A. Mickiewicz „Dziady" cz. IV - We­sele Maryli jest momentem przełomo­wym w życiu'Gustawa. Choć nie został na nie zaproszony, stoi pod oknami weselnego domu i wsłuchuje się w od­głosy zabawy. Podczas gdy biesiadnicy bawią się, on przeżywa chwile najwięk­szej rozpaczy. Po toaście za zdrowie pary młodej pada zemdlony (Jak trup samotny, obok weselnego tłumu, Leża­łem na zroszonej gorzkim płaczem da­rni...). Jedynym wybawieniem dla Gus­tawa jest samobójstwo, które popełnia w poranek po weselu. Patrz: samobój­stwo.

Z. Krasiński „Nie-Boska komedia"

- Początkiem tragedii małżeńskiej jest w dramacie wesele Marii i Męża (hra­biego Henryka). Rozmowa Pana Młode­go i Panny Młodej obrazuje konflikt, który w konsekwencji doprowadzi do rozpadu małżeństwa. On postrzega świat i ludzi jak poeta (Jakżeś mi piękna w osłabieniu swoim - w nieludzie kwiaty i perły na włosach twoich — płoniesz ze wstydu i znużenia - o wiecznie, wiecznie będziesz pieśnią moją.), ona mówi bana­ły o powinnościach żony (Będę wierną żoną tobie, jako matka mówiła, jako serce mówi.). Przekonany o swej miłości do żony i pewien swego szczęścia,

hrabia Henryk nie wie, że to on sam będzie przyczyną rozpadu rodziny.

A. Dumas „Królowa Margot" - Wese­le Małgorzaty de Yalois i Henryka Na-warskiego posłużyło Katarzynie Medy-cejskiej (matce panny młodej) za pre­tekst do sprowadzenia hugonotów do Paryża. Niedługo potem odbędą się iście krwawe gody (noc św. Bartłomieja), kiedy to w samym Paryżu zginie ok. 8 tysięcy hugonotów.

W.S. Reymont „Chłopi" - Obraz wese­la Macieja Boryny i Jagny utrzymany jest w konwencji impresjonistycznej (oddziaływanie na zmysł wzroku i słu­chu poprzez dokładny opis obrzędów, strojów weselników, a także muzyki i gwaru). Uroczystość trwała kilka dni i nocy i zostali na nią zaproszeni tylko najznamienitsi mieszkańcy Lipiec. Wskazuje to na wysoką pozycję społe­czną państwa młodych. Jednocześnie z opisem wesela prowadzony jest opis śmierci Kuby (naturalistyczny); tak jak­by początek nowego życia splatał się z końcem starego.

S. Wyspiański „Wesele" - Kanwą dla fabuły utworu było autentyczne wesele Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczy-kówną, które odbyło się w Bronowi-cach, w listopadzie 1900 roku. Gos­podarzem był Władysław Tetmajer, ożeniony ze starszą siostrą panny mło­dej. Niemal wszystkie postacie wystę­pujące w „Weselu" miały swoje rzeczy­wiste pierwowzory. Akt I to opis uro­czystości weselnych, a także satyra na ówczesne społeczeństwo polskie (zjawi­sko chłopomanii, dezintegracja społecz­na). Goście symbolizują wszystkich Po­laków, natomiast dworek - Polskę. W czasie wesela ukazują się duchy postaci historycznych (tzw. osoby dra­matu, akt II), których celem jest poderwanie biesiadników do powstania, przypomnienie o przeszłości Polski. Po­wstanie nie dochodzi jednak do skutku (patrz: Polska i Polacy). Opis wesela zbudowany jest w konwencji impres­jonistycznej. Rozbudowane didaskalia nie tylko dają wskazówki dotyczące scenografii, lecz także budują nastrój dramatu (operowanie kolorami, dźwię­kami), Wyspiański sięgnął także do kon­cepcji jasełek: występujące w sztuce postacie jakby przesuwają się przed oczyma widza (czytelnika). Patrz: teatr mundi.

S. Undset „Krystyna, córka Lavran-

sa" - Wesele Krystyny i Erlenda to zakończenie walki o uznanie ich miło­ści. Undset buduje epicki obraz średnio­wiecznych godów, które trwają tydzień. Uczestniczy w nich kilkaset osób po­chodzących ze znamienitych rodów nor­weskich: centralną postacią jest panna młoda, która idzie do ślubu w koronie Gjeslingów (rodu swej matki), a zdej­muje ją dopiero w momencie pokładzin (odprowadzenie do łożnicy). Opisany został także moment oczepin, który po­twierdza jej przynależność do męża i wejście w grono dojrzałych kobiet. Jednocześnie autorka dokładnie opisuje zachowanie gości, potrawy weselne, jak i przygotowania do nocy poślubnej.

S. Mrozek „Tango" - W scenografii dramatu pełno jest rekwizytów wesel­nych (np.: welon, garnitur pana młode­go). Wszystko wskazuje na to, że zakoń­czeniem będzie ślub Ali i Artura. Do ślubu i do wesela jednak nie dochodzi. Ala zdradza narzeczonego z Edkiem; Artur zostaje zabity. Zamiast opisu we­sela pojawia się obraz Edka tańczącego tango z Eugeniuszem.

S. Mrozek „Wesele w Atomicach"

- Opowiadanie przedstawiające obraz wesela w epoce atomowej, gdzie dawne, tradycyjne rekwizyty zostały zastąpione nowymi. Pan młody to już nie bogaty chłop, ale właściciel dwóch reaktorów, goście ubrani są w ludowe termostaty, a druhny robią pannie młodej elektrolizę i wprowadzają ją do komory ciśnień. Uroczystość kończy eksplozja atomo­wa, po której rzeczywistość zmienia się nie do poznania (np. na środku izby weselnej wyrastają ogromne paprocie, gościom wyrastają chitynowe pance­rze). Dodatkowy komizm osiąga Mro­zek poprzez zastosowanie gwary ludo­wej dla opisania nowego, ucywilizowa­nego świata.

* Jeden dzień wesela, całe życie biedy, (przysłowie)

* Do wesela się zagoi, (powiedzenie)

* „Trza być w butach na weselu". (S. Wyspiański)

* „Znowu czyjaś kapitulacja - grają marsza weselnego".

(J. Roś)

---