Układ tętniczy, żylny i chłonny - informacje ogólne
Krwiobieg duży rozpoczyna się w lewej komorze serca (LK) z której wychodzi aorta. Najpierw jest część wstępująca aorty (leży w worku osierdziowym), która przechodzi w łuk aorty, a ten przechodzi w aortę zstępującą. Aorta oddaje szereg gałęzi, które dzielą się na coraz mniejsze tętnice, tętniczki do sieci naczyń włosowatych (kapilarnych). Po oddaniu tlenu powstają naczynia postkapilarne, małe żyłki, żyły, powstają dwie żyły główne górna i dolna, które uchodzą do prawego przedsionka serca. Oprócz tego do prawego przedsionka serca uchodzą żyły z unaczynienia własnego mięśnia sercowego (jest to zatoka wieńcowa - naczynia żylne, która przyjmuje krew z żyły sercowej wielkiej, żyły skośnej przedsionka lewego, z żyły tylnej komory lewej). Bezpośrednio do przedsionka prawego uchodzą żyły przednie serca. Oprócz tego są żyły sercowe najmniejsze, które w liczbie 14 - 17 uchodzą do obu przedsionków i komór przez kanały Tebezjusza.
Krwiobieg mały ( płucny) rozpoczyna się w prawej komorze, z której wychodzi pień płucny i po krótkim przebiegu dzieli się na tętnicę płucną prawą i lewą. Tętnica płucna dzieli się na płatowe, segmentowe i podsegmentowe. Po wymianie gazowej powstają coraz większe naczynia żylne. Z każdego płuca wychodzą po dwie żyły płucne, które uchodzą do lewego przedsionka, gdzie kończy się krwiobieg mały.
Schemat układu tętniczego:
Z lewej komory serca wychodzi aorta wstępująca, która sięga do poziomu osierdzia i przechodzi w łuk aorty (arcus aortae), a po oddaniu ostatniej gałęzi przechodzi w aortę zstępującą. Aorta wstępująca oddaje tylko dwa naczynia: tętnicę wieńcową prawą i lewą. Łuk aorty oddaje trzy gałęzie: od prawej pień ramienno - głowowy (4-6 cm) i dzieli się on na tętnicę podobojczykową prawą i tętnicę szyjną wspólną prawą. Po stronie lewej te same naczynia odchodzą samodzielnie od łuku bez pnia (druga gałąź to tętnica szyjna wspólna lewa, a trzecia to tętnica podobojczykowa lewa). Po oddaniu tej tętnicy łuk aorty zmienia nazwę na aortę zstępującą.
Tętnica podobojczykowa układa się na pierwszym żebrze (wchodzi w obręb szyi) i na jego zewnętrznym brzegu zmienia nazwę na tętnicą pachową. Tętnica ta leży w jamie pachowej i na zewnętrznym brzegu mięśnia piersiowego większego zmienia nazwę na tętnicę ramienną. Na wysokości głowy (szyjki kości promieniowej) tętnica ramienna dzieli się na tętnicą promieniową i łokciową.
Tętnica szyjna wspólna biegnie ku górze i na wysokości górnego brzegu chrząstki tarczowej krtani dzieli się na tętnicą szyjna wewnętrzną i zewnętrzną. Tętnica szyjna wewnętrzna nie oddaje na szyi żadnych gałęzi prowadząc całą krew do wnętrza czaszki. Tętnica szyjna zewnętrzna oddaje szereg gałęzi
Aorta zstępująca dzieli się na piersiową i brzuszną. Aorta piersiowa po przejściu przez przeponę przez rozwór aorty na wysokości Th 12 zmienia nazwę na aortę brzuszną, która na wysokości trzonu L4 dzieli się na prawą i lewą tętnicę biodrową wspólną. Tętnica biodrowa wspólna na poziomie stawu krzyżowo- biodrowego dzieli się na biodrową wewnętrzną i zewnętrzną. Tętnica biodrowa wewnętrzna naczynia narządy miednicze i częściowo ściany, a biodrowa zewnętrzna dochodzi do więzadła pachwinowego i dalej zmienia nazwę na tętnicą udową, przechodzi pod więzadłem pachwinowym prowadząc krew do kończyny dolnej.
Schemat układu żylnego:
Naczynia żylne dzielimy na :
- głębokie
- powierzchowne (napowięziowe, skórne)
Naczynia żylne powierzchowne uchodzą do układu głębokiego żylnego
Naczynia żylne głębokie towarzyszą tętnicom.
Naczyniom tętniczym mniejszym (o mniejszej średnicy niż tętnica ramienna) towarzyszą po dwie żyły, a naczyniom większym tętniczym towarzyszy jedna żyła np. dwie żyły promieniowe i łokciowe mają jedną tętnicę i początkowo dwie żyły ramienne, które w połowie ramienia łączą się w jedną tętnicę ramienną, która zmienia nazwę na pachową i podobojczykową.
Żyła podobojczykowa łączy się z żyłą szyjną wewnętrzną do tyłu od stawów mostkowo-obojczykowych tworząc tzw. kąty żylne prawy i lewy.
Żyła szyjna wewnętrzna jest przedłużeniem zatoki esowatej w czaszce i odprowadza całą krew z wnętrza czaszki.
Z połączenia w/w żył powstaje żyła głowowo-ramienna prawa i lewa (prawa jest krótsza i biegnie pionowo, lewa dłuższa i poziomo). Obie żyły ramienno-głowowe łączą się w żyłę główną górną na poziomie chrząstki pierwszego żebra przy prawym brzegu mostka. I na wysokości chrząstki trzeciego prawego żebra uchodzi do prawego przedsionka serca.
Z kończyny dolnej krew odprowadza żyła udowa, która po przejściu pod więzadłem pachwinowym zmienia nazwę na żyłę biodrową zewnętrzną. Łączy się ona z żyłą biodrową wewnętrzną i powstaje prawa i lewa żyła biodrowa wspólna. Łączą się one od pół do jednego kręgu niżej od podziału aorty (L5) w żyłę główna dolną. Leży ona na przedniej powierzchni kręgosłupa lędźwiowego przesunięta na prawo od płaszczyzny pośrodkowej. Przechodzi przez miąższ wątroby i na poziomie Th8 przechodzi przez otwór żyły głównej (w części ścięgnistej przepony)do klatki piersiowej i uchodzi do prawego przedsionka serca.
Schemat układu chłonnego:
Naczynia chłonne dzielimy na:
- powierzchowne
- głębokie
Powierzchowne towarzyszą żyłom powierzchownym, a głębokie towarzyszą tętnicom.
Na drodze naczyń chłonnych znajdują się grupy węzłów chłonnych (stacje filtracyjne).
Naczynia chłonne prowadzące z kończyn dolnych oraz z miednicy i jamy brzusznej łączą się na tylnej ścianie brzucha w prawy i lewy pień chłonny lędźwiowy. Do jednego z nich uchodzi jeden (czasem dwa) pień chłonny jelitowy, który odprowadza chłonkę z jelit (barwy białej). Z połączenia obu pni lędźwiowych powstaje tzw. zbiornik mleczu (o zmiennym osobniczo - kształcie) i przedłuża się on w tzw. przewód piersiowy.
Przewód piersiowy przechodzi razem z aortą przez rozwór aorty w przeponie (Th12) leżąc za aortą po jej prawej stronie. Biegnie on ku górze, krzyżuje aortę od tyłu przechodząc na stronę lewą, kieruje się do tyłu od żyły głowowo - ramiennej i uchodzi od tyłu do lewego kąta żylnego.
Do lewego kąta żylnego albo poprzez przewód piersiowy albo bezpośrednio do kąta obok przewodu uchodzą cztery pnie chłonne. Z głowy i szyi (1) pień chłonny szyjny lewy, z kończyny górnej (2) pień chłonny podobojczykowy lewy i ze śródpiersia pień oskrzelowo-śródpiersiowy przedni i taki sam tylny.
Po prawej stronie nie ma przewodu piersiowego, te same cztery pnie chłonne, uchodzą do prawego kąta żylnego poprzez krótki przewód chłonny prawy.
Są tylko dwa przewody chłonne w organizmie człowieka: piersiowy i chłonny prawy. Pozostałe duże naczynia to pnie.