Iniekcje (wstrzyknięcia) to wprowadzenie roztworu (najczęściej leku) do tkanki za pomocą strzykawki.

Zalety: - w formie inj można podawać leki, które w przypadku podania drogą doustną ulegają rozkładowi w przewodzie pokarmowym np. insulina

- inj można zlecać niezależnie od stanu świadomości pacjenta.

- działanie leku podanego drogą wstrzyknięć jest w dużym stopniu niezależne od chęci przyjęcia go przez pacjenta.

- dawkowanie leku jest przeważnie dokładniejsze niż przy podawaniu p.o.

- początek działania leku i. v. jest znacznie szybszy.

Wady:- każde wstrzyknięcie to nieuchronne naruszenie integralności pacjenta,

- w przypadku pomyłki wstrzyknięte leki nie dają się w sposób szybki usunąć z organizmu np. drogą wymuszonych wymiotów,

- zagrożeniem jest typowe dla różnych rodzajów wstrzyknięć ryzyko powikłań, np.: zakażenie, krwawienie, uszkodzenie nerwów,

- leczenie obciążone większymi kosztami: droższe leki, więcej materiału, „droższy” personel,

- efektem dużej liczby wstrzyknięć jest znaczna ilość pozostawianego materiału zakaźnego,

- zastosowanie igieł do inj stwarza dla personelu leczącego dodatkowe ryzyko zranienia i zakażenia.

Iniekcje podskórne

Iniekcje podskórne wykonuje się w ramię, brzuch, udo oraz okolicę łopatki. Maksymalnie można podać 2 ml roztworu. Igłę wprowadza się pod kątem 45° we wcześniej utworzony wzgórek skórny.

Najczęściej podawanymi lekami w iniekcji podskórnej są:

• insulina

• heparyna drobnocząsteczkowa (np. Fraxiparine, Clexane)

Dość często zleca się pacjentom samodzielne wykonywanie iniekcji podskórnych po krótkim przeszkoleniu.

Iniekcje sródskórne

Iniekcje śródskórne wykonuje się w grzbietową część przedramienia. Maksymalnie można podać 0,1 ml roztworu. Igłę wprowadza się pod kątem 5-10°

Iniekcje śródskórne stosuje się przy testach uczuleniowych lub próbie tuberkulinowej.

Iniekcje domięśniowe

Iniekcje domięśniowe wykonuje się w duże mięśnie, słabo unerwione, najczęściej są to mięsień pośladkowy przedni lub większy, miesień czworogłowy uda, mięsień dwugłowy ramienia (biceps).

Maksymalnie można podać 5 ml roztworu. Igłę /dł.70mm/ wprowadza się pod kątem 90° po poprzednim naciągnięciu skóry. Przed podaniem leku należy wykonać próbę aspirowania, aby upewnić się, że koniec igły nie jest położony w świetle naczynia.

Nie wykonywać inj u pacjenta stojącego

Iniekcje domięśniowe są najczęściej wykonywanymi, stosuje się je podczas podawania wielu leków.

Powikłania iniekcji i.m.

- Zakażenie, ropień poiniekcyjny /zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością/.

- Jałowa martwica mięśni np. przy podawaniu kortykoidów.

- Uszkodzenie nerwów /n. kulszowego/. Samo nakłucie powoduje parestezje wzdłuż jego przebiegu, które natychmiast ustępuje, podanie leków może prowadzić nawet do nieodwracalnego porażenia tego nerwu.

- Złamanie igły do wstrzyknięć.

Iniekcje dożylne

Iniekcje dożylne wykonuje się w większe żyły, najczęściej w okolicach zgięcia łokciowego, nadgarstka, grzbietowej części dłoni, czasami nakłuwa się żyły na grzbietowej części stopy.

Nie ma maksymalnej ilości roztworu, jaką możemy podać w iniekcji dożylnej. Igłę wprowadza się w światło żyły i wolno wprowadza się roztwór.

O ile do pobrania krwi można wykorzystać wszystkie żyły, to do wstrzyknięć leku powinno używać się żył przedramienia lub biegnących po promieniowej stronie okolicy zgięcia łokciowego - od strony kciuka /możliwe pomylenie żyły z tętnicą/.

Zwrócić uwagę na to, żeby:

- nie dotykać miejsca wkłucia ani palcami ani stazą,

- nie założyć stazy zbyt silnie,

- przerwać wstrzyknięcie w każdym przypadku jakichkolwiek znaków ostrzegawczych. W razie powikłań nie usuwać igły z żyły. Może to być jedyny dostęp warunkujący skuteczne leczenie.

W przypadku słabo wyczuwalnych żył ważniejsze jest wyczucie dotykiem niż jej oglądanie. Dobrze widoczne kręte żyły są często najtrudniejsze do nakłucia.

Najczęściej do iniekcji dożylnej stosuje się wenflon, który zapewnia stały kontakt z żyłą i ułatwia podawanie leku.

Powikłania iniekcji dożylnych

- Przekłucie żyły,

- Krwiak,

- Iniekcja pozanaczyniowa /od niewielkich dolegliwości bólowych np. sól fizjologiczna, po rozległe martwice np. po cytostatykach,

- (Zakrzepowe) zapalenie żył, leczenie : okłady, unieruchomienie chorej kończyny Ew. leki p/zapalne,

- omyłkowa iniekcja dotętnicza - typowe objawy występują już po kilku sek, czasami kilku minutach:

- bóle, uczucie zanurzenia ręki w gorącej wodzie, zblednięcie ręki, sinica palców,

- w późniejszym stadium: obrzęk, martwica, nawet porażenia nerwów.

Postępowanie doraźne:

• igłę pozostawić w tętnicy,

• natychmiast przepłukać 10-20 ml ),9% NaCl, następnie przepłukać 10ml 0,25% lignokainą (np. 2,5 ml Xylocain+7,5 ml 0,9% NaCl),

• wstrzyknąć następnie rozpuszczalny w wodzie preparat GK,

• podać lek p/zakrzepowy (początkowo 7500-10 000j heparyny i.v.),

• Ew. blokada splotu ramiennego,

• Ew. postępowanie operacyjne - trombektomia,

• Ew. Oddział specjalistyczny chorób naczyń.

Zagrożenia podczas wykonywania iniekcji

1. Złamanie igły

2. Wprowadzenie drobnoustrojów do organizmu, powodując zakażenie

3. Wprowadzenie leku do krwi, podczas iniekcji domięśniowej (zapobiega się poprzez aspirowanie)

4. Wprowadzenie leku do tkanki tłuszczowej lub podskórnej przy wykonywaniu iniekcji domięśniowych (zapobiega się poprzez stosowanie dłuższych igieł)

5. Wprowadzenie powietrza (15 ml) do krwi przy iniekcjach dożylnych, powodując zator powietrzny

6. Uszkodzenie nerwu kulszowego podczas iniekcji domięśniowej w mięsień pośladkowy większy

Profilaktyka wzw typu B:

Ochrona pacjenta

- Podczas inj i pobierania krwi stosować tylko materiały pewne co do jałowości.

- Unikać niepotrzebnych przetoczeń.

Ochrona personelu:

- nosić rękawiczki np przy pobieraniu krwi, usuwaniu wydzielin,

- stosować odzież ochronną, np. podczas zaopatrywania ran,

- w przypadku pacjentów zakażonych wzw B podczas każdej czynności pielęgnacyjnej, nosić fartuch i rękawiczki,

- pracować ostrożnie unikając skaleczeń,

- używać maski ochronnej i osłony oczu w przypadku możliwości powstania aerozoli (np. przy odsysaniu),

- oznaczać materiał do badań laboratoryjnych pochodzący od pacjentów zakażonych wirusem,

- nie jeść i nie pić w pomieszczeniu w którym się pracuje.

! gdy jest możliwy kontakt z wydzielinami należy zawsze nosić rękawiczki.

Sposób postępowania w razie przypadkowych skaleczeń igłą do iniekcji zanieczyszczoną HIV:

* skaleczone miejsce dokładnie umyć i obficie odkazić,

* bezzwłocznie podać 250-300 mg Retrovir,

* zgłosić się do placówki specjalistycznej,

* przeprowadzić badanie p/ciał po 0,6,12,24 i 48 tyg /za zgodą skaleczonego/,

* pracownik zgłasza fakt skaleczenia igłą zanieczyszczoną HIV do służb BHP.

Nakłucia żylne: cel diagnostyczny i cel leczniczy.

Miejsce wkłucia:

Wlewy /infuzje/ dożylne

Jeśli znana jest objętość płynu infuzyjnego infuzyjnego przewidziany czas infuzji, można obliczyć liczbę kropli wg wzoru:

Objętość infuzji w ml x20 =

Czas infuzji w min = liczba kropli/min

Np.: krótki wlew 50 ml powinien trwać 30 min. Szybkość kroplówki powinna wynosić:

(50x20) : 30 = 33 krople/min.

Regulowanie szybkości podawanego płynu odbywa się za pomocą :

- zacisków rolkowych /przyjmuje się, że 1 ml zawiera 20 kropli, wymaga częstych regulacji/,

- precyzyjnych regulatorów kropli - jednorazowe ustawienie szybkości wlewu,

- pompy infuzyjne.

Powikłania związane z przetaczaniem płynów

1/. Przeciążenia krążenia z objawami obrzęku płuc /duszność, nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca.

2/. Powikłania zatorowe - ostry ból w klatce piersiowej, duszność, kaszel, zaburzenia oddychania, nagłe nadmierne wypełnienie żył szyjnych, sinica, objawy wstrząsu.

3/. Odczyny gorączkowe - wprowadzenie zakażenia.

4/. Hemoliza na tle nieimmunologicznym z objawami wstrząsu hemolitycznego.

5/. „Zatrucia wodne”.

Przyczyny: niewłaściwe leczenie odwodnienia hipotonicznego nadmiernym podawaniem płynów hipotonicznych lub 5% glukozy

Objawy: ze strony OUN - ból głowy, zwolnienie tętna i oddechu, nudności, wymioty, duże pobudzenie psychoruchowe, aż do śpiączki.

Zmiany we krwi: mały Ht, <stężenia białek, Na, Cl

9

---