Kości, stawy i więzadła kończyny dolnej
SZKIELET KOŃCZYNY DOLNEJ
Kościec kończyn dolnej składa się z obręczy biodrowej i wolnej kończyn y dolnej . Obręcz biodrową stanowią kości miedniczne (3 kości)
1)Kości obręczy biodrowej kończyny
dolnej
Kości miedniczne
2)Kości części wolnej kończyny dolnej
Kości uda - kość udowa
- rzepka
Kości goleni - kość piszczelowa
- strzałka
Kości stopy - kości stępu
- kości śródstopia
- kości palców
KOŚCI OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ
KOŚĆ MIEDNICZNA
Obręcz kończyny dolnej tworzą obie kości miedniczne, kość krzyżowa i kość guziczna. Kości te, łącząc się za pomocą trzech stawów oraz licznych i mocnych więzadeł, tworzą miednicę..
Kości miedniczne łączą się z kością krzyżową, stawami krzyżowo-biodrowymi, a między sobą spojeniem łonowym
Zbudowana jest z kości biodrowej, łonowej i kulszowej połączonych ze sobą zrostem. (u dorosłego, natomiast w okresie rozwoju pomiędzy kośćmi tworzącymi kość miedniczą znajduje się chrząstka).
Kość biodrowa składa się z talerza i trzonu;
kość kulszowa składa się z trzonu i gałęzi;
kość łonowa składa się z trzonu i gałęzi górnej i dolnej.
Trzony wszystkich tych kości łączą się ze sobą tworząc panewkę stawu biodrowego.
W kości biodrowej wyróżnia się trzon i talerz. Górny brzeg talerza nazywa się grzebieniem biodrowym. Jest on zakończony kolcem biodrowym przednim górnym. Poniżej znajduje się kolec biodrowy przedni dolny. Z tyłu umiejscowione są odpowiednio kolec biodrowy tylny górny i dolny. Przednia powierzchnia talerza jest wgłębiona i nosi nazwę dołu biodrowego. Od reszty kości oddziela go kresa łukowata.
Kość łonowa składa się z trzonu oraz gałęzi górnej i dolnej. Na gałęzi górnej znajduje się grzebień kości łonowej, kończący się w kierunku przyśrodkowym guzkiem łonowym. Na końcu przyśrodkowym gałęzi górnej występuje powierzchnia spojeniowa. Z gałęzią górną zrasta się gałąź dolna. Na górnej powierzchni trzonu kości łonowej jest wyniosłość biodrowo-łonowa.
W kości kulszowej wyróżnia się trzon i gałąź. W miejscu ich połączenia znajduje się guz kulszowy, a powyżej kolec kulszowy. Powyżej niego umiejscowione jest wcięcie kulszowe większe, a poniżej mniejsze.
Trzony kości biodrowej, łonowej i kulszowej zrastają się z sobą, tworząc po stronie zewnętrznej kości miednicznej głęboką panewkę biodrową. Na jej dnie znajduje się dół panewki, dookoła zaś wysoki brzeg, którego brak tylko na małym odcinku w dolnej części, gdzie występuje wcięcie panewki.
Kości łonowa i kulszowa ograniczają duży otwór zasłoniony.
Spojenie łonowe
Obie kości miedniczne łączą się ze sobą spojeniem łonowym. Spojenie zbudowane jest z grubej warstwy chrząstki włóknistej. Połączenia wzmacniają więzadła przebiegające powyżej i poniżej spojenia. Niekiedy w spojeniu występuje jama spojenia - szczelinowata przestrzeń ustawiona strzałkowo.
Stawy miednicy należą do połączeń ścisłych i ruchy w nich zachodzące mają charakter niewielkich przesunięć.
Staw krzyżowo-biodrowy
Staw krzyżowo-biodrowy tworzą stykające się powierzchnie uchowate kości krzyżowej i biodrowej. Powierzchnie te są nierówne i połączone śródstawowo więzadłami międzykostnymi. Staw wzmacniają od przodu więzadła krzyżowo-biodrowe brzuszne, a od tyłu - więzadła krzyżowo-biodrowe grzbietowe. Od góry wzmacnia staw więzadło biodrowo-lędźwiowe. Łączy ono wyrostek poprzeczny V kręgu lędźwiowego z tylną częścią grzebienia kości biodrowej. Niezależnie od wymienionych więzadeł kość krzyżową i biodrową łączą przebiegające w dużej odległości od stawu bardzo mocne więzadła krzyżowo-guzowe i krzyżowo-kolcowe.
KOŚĆ UDOWA
Jest największa kością ustroju.
Składa się z końca bliższego, trzonu, końca dalszego.
Na końcu bliższym znajduje się głowa kości udowej, która łączy się z szyjką kości udowej. Na granicy szyjki i trzonu kości udowej od przodu leży kresa międzykrętarzowa, od tyłu grzebień międzykrętarzowy. Linia i grzebień tworzą dwie wyniosłości zw. Krętarzami.
Krętarz większy leży w przedłużeniu trzonu, a jego szczyt znajduje się na wysokości głowy k. udowej.
Krętarz mniejszy lezy poniżej i nieco ku tyłowi o dolnej powierzchni szyjki k. udowej.
Koniec dalszy kości udowej ma dwa kłykcie służące do połączenia z kością piszczelową. Kłykcie oddziela dół międzykłykciowy. Powierzchnie stawowe pokrywające kłykcie łączą się ze sobą od przodu tworząc powierzchnię rzepkową.
STAW BIODROWY
Utworzony jest przez głowę kości udowej oraz panewkę znajdującą się na kości miednicznej pogłębioną przez chrzęstny obrąbek panewkowy. Jest stawem kulistym panewkowym. Możemy w nim wykonać zgięcie i prostowanie, przewodzenie i odwodzenie, obrót do wewnątrz i na zewnątrz oraz obwodzenie. Powierzchnia styku panewki i główki wynosi dwie trzecie powierzchni kuli. Panewka obejmuje główkę poza równik. Ruchy wykonywane w tym stawie są takie same jak w kulistym wolnym, mniejszym jest tylko ich zakres.
KOŚĆ PISZCZELOWA
Jest podstawową „nośną” kością goleni i leży po jej stronie przyśrodkowej.
Koniec bliższy kości piszczelowej ukształtowany jest w postaci kłykci: bocznego i przyśrodkowego, których powierzchnie stawowe wchodzą w skład stawu kolanowego. Między nimi leży wyniosłość międzykłykciowa. U podstawy kłykcia bocznego po jego stronie boczno - tylnej leży powierzchnia stawowa strzałkowa, służąca do połączenia z głową strzałki.
Trzon kości piszczelowej ma przekrój trójkątny.
Koniec dalszy kości piszczelowej zakończony jest wyrostkiem kostnym zwanym kostką przyśrodkową. Po stronie dalszej nasady kości piszczelowej znajduje się wcięcie strzałkowe. Dolna powierzchnia nasady tworzy powierzchnię stawową dolną i służy do połączenia z kością skokową wchodzącą w skład kości stępu.
RZEPKA
Jest oddzieloną kością wchodzącą w skład stawu kolanowego. Wyróżnia się w niej podstawę oraz skierowany ku górze wierzchołek.
Tylna stawowa powierzchnia rzepki styka się z powierzchnią rzepkową kości udowej.
Powierzchnia przednia jest chropowata i pokrywa ją mięsień czworogłowy uda.
STRZAŁKA
leży po stronie bocznej i nieco do tyłu w stosunku do piszczeli. Koniec bliższy nosi nazwę głowy strzałki. Ma on powierzchnię stawową do połączenia z powierzchnią stawową strzałkową, leżącą u podstawy kłykcia bocznego piszczeli.
Długi i cienki trzon ma kształt trójkątny.
Zgrubiały, dalszy koniec strzałki to tzw. kostka boczna. Kostka ta wchodzi w skład stawu skokowo - goleniowego.
POŁĄCZENIA KOŚCI PODUDZIA
Końce bliższe piszczeli i strzałki łączy staw piszczelowo - strzałkowy. Trzony obu kości łączy błona miedyzkostna podudzia, natomiast końce dalsze więzozrost piszczelowo - strzałkowy
STAW KOLANOWY
Jest stawem złożonym , utworzonym przez kłykcie kości udowej, kłykcie piszczeli i rzepkę. W stawie tym występują dwie łękotki (boczna i przyśrodkowa), które dopasowują powierzchnie stawowe. Są to chrzestne twory o kształcie półksiężyca przymocowane swoimi rogami do piszczeli, a powierzchnią zewnętrzną do torebki stawowej. Charakterystyczne dla tego stawu są również wewnątrzstawowe więzadła krzyżowe. Jest to staw zawiasowy zmodyfikowany w którym możemy wykonać zgięcie i prostowanie oraz przy zgiętym stawie obrót do wewnątrz i na zewnątrz.
STAW KOLANOWY- więzadła zewnętrzne
WIĘZADŁO POBOCZNE STRZAŁKOWE
WIĘZADŁO RZEPKI
WIĘZADŁO POBOCZNE PISZCZELOWE
TROCZKI RZEPKI
rzepka
KOŚCI STOPY
- KOŚCI PALCÓW
- KOŚCI ŚRÓDSTOPIA
- KOŚCI STĘPU
KOŚCI STĘPU - jest ich 7
- KOŚĆ ŁÓDKOWATA
- KOŚĆ SKOKOWA
- KOŚĆ PIĘTOWA
- KOŚĆ SZEŚCIENNA
- KOŚCI KLINOWATE : (przyśrodkowa, pośrodkowa, klinowata boczna)
Kości śródstopia - zaliczane do kości długich. Wyróżniamy w nich :
podstawę
trzon
głowę
Największe są kość śródstopia pierwsza i piąta. Pozostałe charakteryzują się delikatną budową trzonu, przez co łatwo ulegają złamaniom.
Kości palców stopy utworzone są z paliczków.
Palec I - paluch - zbudowany jest z paliczków bliższego i dalszego, które są największe.
Paliczki pozostałych palców wystepują po trzy w każdym palcu:
bliższy
dalszy
środkowy
STAWY STOPY
STAW SKOKOWO-GOLENIOWY - utworzony jest przez bloczek kości skokowej, powierzchnię stawową dolną piszczeli i powierzchnie stawowe kostki bocznej i przyśrodkowej. Jest typowym stawem zawiasowym (jednoosiowym), w którym możemy wykonać zgięcie grzbietowe i podeszwowe.
Kość skokowa, piętowa i łódkowata połączone są ze sobą za pomocą stawu skokowego dolnego, który wspólnie ze stawem skokowym górnym zapewnia stopie ruchomość taką jak w stawie kulistym.
Kości stępu i śródstopia łączą stawy stępowo - śródstopne. Stawy międzypaliczkowe łączą ze sobą paliczki.
4