Życie na łące
Słońce
Na łące
Wszyscy pracują od samego ranka:
Pszczoła we wnętrzu rumianka
Odkurza żółty dywanik -
Ze złotego pyłu - mrówki ścieżkę oczyściły -
Aż świeci każde ziarenko piasku
Motyl - skrzydełkami
Otrzepuje krople rosy
Z koniczyny
Osy polerują listki jaskrów
Aż oczy bolą od blasku
Mieczysława Buczkówna
Wędrując wśród łąk i pól, często podziwiamy piękno roślin i żyjących w śród nich zwierząt. Czasami zachwyca nas barwa kwiatów, innym razem zapach ziół , kiedy indziej podziw budzi biedronka, czy te ż kolorowy motyl, a nasze ucho koi cykanie koników polnych i brzęczenie pszczół .
Tymczasem na naszym terenie obserwuje się powszechne wypalanie traw. Niszczący jego wpływ na środowisko naturalne budzi uzasadniony niepokój. Częste pożary, wybuchające z powodu ludzkiej niefrasobliwości, pustoszą całe połacie rowów przydrożnych, przylegających do nich łąk, pól, nieużytków i terenów zalesionych, giną gatunki roślin, zwierząt, obniżeniu ulegają plony, wyjaławia się gleba, a dym zanieczyszcza powietrze, wpływając negatywnie na nasze drogi oddechowe. To zbrodnia na żywym organizmie przyrody.
Pragniemy, aby projekt stał się przyczynkiem do ukazania dzieciom piękna łąki i życia jej mieszkańców oraz podejmowania działań zapobiegających degradacji środowiska naturalnego.
Cel ogólny:
poznanie ekosystemu łąki oraz skutków jego degradacji.
Cele szczegółowe:
dostrzeganie piękna łąki;
rozpoznawanie roślin i zwierząt łąkowych w naturalnym środowisku;
poznanie przyczyn i skutków zubożenia przyrody, ujemnego wpływu wypalania traw na rośliny i zwierzęta;
wdrażanie ucznia do wykonania prac na rzecz ochrony środowiska;
zaszczepienie nawyków naturalnego zachowanie dziecka w środowisku;
przestrzeganie zasad ochrony środowiska;
dostrzeganie znaczenia środowiska łąki w życiu człowieka;
podniesienie ś wiadomo ś ci ekologicznej uczniów;
kształtowanie poczucia współodpowiedzialności za stan środowiska naturalnego.
Termin realizacji: od początku marca do końca maja.
Metody: warsztaty, przewodniego tekstu, dramat, inscenizacja, "burza mózgów", dyskusja, pogadanka, pokaz, objaśnienie.
Środki dydaktyczne: utwory "Cztery pory roku. Wiosna" Vivaldiego, duże arkusze szarego i zielonego papieru, sylwetki roślin i zwierząt łąkowych, bloki rysunkowe, kredki, flamastry, książki wymienione w "źródłach informacji", encyklopedia multimedialna, materiały internetowe.
WARSZTATY
"Co się stało na łące?" - wprowadzenie do zagadnienia.
Miejsce: korytarz szkolny, sala gimnastyczna.
PRZEBIEG ZAJĘĆ Przywołanie doznań o różnej barwie odczuć :
Dzieci malują kartki po jednej stronie na zielono, po drugiej na czarno.
Uczniowie układają na podłodze wymalowane kartki zieloną stroną do góry, w ten sposób, aby pokryć jak największą powierzchnię .
Następnie otrzymują polecenie, aby położyć się na tych kartkach, zamknąć oczy i wsłuchując się w muzykę ("Cztery pory roku. Wiosna" Vivaldiego), wyobrazić sobie miejsce, w którym mogą teraz przebywać .
Po wysłuchaniu utworu dzielą się wrażeniami i wspólnie dochodzą do wniosku, że tym miejscem może być łąka.
Metodą "burzy mózgów" nazywają odczucia, których doznały - bezpieczeństwo, spokój, radość , błogość , zadowolenie, pogoda ducha. Nauczyciel wszystkie te sformułowania zapisuje na zielonym kartonie.
Dramat.
Scena I - Dzieci wcielają się w role: pasikonika, biedronki, motyla, pszczoły, gąsienicy, kreta, stokrotki, mniszka, słońca, wiatru, chmurki. Rozmawiają o tym, jak dobrze mieszkać na łące.
Uczniowie opowiadają o swoich odczuciach związanych z odgrywaną sceną .
Uczniowie odwracają kartki na drugą stronę -pojawi się kolor czarny. Dzieci wysłuchują kolejnego utworu i ponownie określają i nazywają swoje doznania (smutek, rozpacz, strach, niepokój, przerażenie, przygnębienie).
Dramat.
Scena II- Dzieci ponownie wcielają się w wybrane przez siebie role i mówią o tym, co się na łące mogło wydarzyć . Nauczyciel również uczestniczy w dramie i tak kieruje jej przebiegiem, aby uczniowie doszli do wniosku, że na łące wybuchł pożar.
Dzieci dzielą się swoimi wrażeniami i mówią o tym, jak teraz się czują .
Pogadanka - nauczyciel uświadamia uczniom, że pożar na łące może się zdarzyć podczas wiosennego wypalania traw.
Przygotowanie planszy "Co żyje na łące?" Uczniowie umieszczają na planszy sylwety roślin i zwierząt żyjących na łące, pod ziemią i na jej powierzchni. Nauczyciel uświadamia im, że w czasie pożaru giną wszystkie.
Podsumowanie warsztatów wyjściem do zainteresowania życiem na łące, jej pięknem, różnorodnością i ochroną :
Dyskusja na temat tego, jak zapoznać się z ekosystemem łąki.
Ustalenie sposobu zapobiegania wypalaniu traw wczesną wiosną - zgłaszanie propozycji ("burza mózgów") dotyczących rozwiązania problemu.
Podział uczniów na grupy.
Przykładowe propozycje zadań do realizacji:
Zespół l: Zaprojektowanie oraz wykonanie plakatu i ulotki na temat: ,.Skutki wypalania traw".
Zespół II: Opracowanie inscenizacji lub montażu słowno-muzycznego ukazujących piękno łąki.
Zespól III: Zebranie ważnych informacji, ciekawostek, zagadek o tym, co żyje na łące.
Grupy wybierają zadania do realizacji. Ustalony zostaje termin ich wykonania. Planuje się, że etap ten trwać będzie przez cały kwiecień.
Kryteria oceny:
pomysłowość:
umiejętność pracy w zespole;
umiejętność przewidywania trudności i znalezienia sposobów ich przezwyciężenia;
sposób zdobywania źródeł informacji;
sposób prezentacji.
Zespól l Zaprojektowanie i wykonanie plakatu i ulotki na temat: "Skutki wypalania traw"
Formy aktywności:
gromadzenie informacji dotyczących skutków wypalania traw;
przygotowanie pytań na spotkanie ze strażakiem;
analiza materiałów propagandowych przygotowanych przez straż pożarną;
korzystanie z zasobów biblioteki szkolnej i wyszukiwanie informacji;
projektowanie, wykonanie plakatu, ulotki;
prezentacja (wystawa plakatów, ulotek):
wywieszenie plakatów w najbliższej okolicy;
zorganizowanie powielenia i roznoszenia ulotek.
Cele operacyjne: Uczeń umie:
czytać ze zrozumieniem;
formułować pytania;
formułować przekonującą wypowiedź o szkodliwości wypalania traw;
formułować myśli w krótkiej, czytelnej formie;
zaprosić telefonicznie strażaka (ustalić termin i tematykę);
kulturalnie zachować się podczas spotkania;
posługiwać się katalogiem rzeczowym;
dostrzegać skutki wypalania traw;
dostrzegać konieczność propagowania akcji przeciwko wypalaniu traw wczesną wiosną.
Obszary działalności:
środowiskowa:
polonistyczna;
plastyczno-techniczna.
Źródła informacji: Rozmowa ze strażakiem, ulotki ze straży pożarnej, notatki prasowe.
Uwagi: Telefoniczne: zaproszenie strażaka.
Zespół II Opracowanie inscenizacji lub montażu słowno-muzycznego ukazujących piękno łąki.
Formy aktywności:
nawiązanie współpracy ze szkolną bibliotekarką w celu doboru odpowiedniego repertuaru;
zebranie materiałów do ,.wiosennej" fonoteki (kasety magnetofonowe, płyty CD z piosenkami i utworami instrumentalnymi);
napisanie scenariusza inscenizacji lub montażu słowno-muzycznego ukazujących piękno łąki;
opracowanie układu choreograficznego;
przygotowanie scenografii, kostiumów i rekwizytów.
Cele operacyjne: Uczeń -potrafi;
nawiązać kontakt ze szkolną bibliotekarką:
napisać prosty scenariusz;
stworzyć prosty układ choreograficzny;
recytować wiersz z naturalną intonacją;
zaśpiewać piosenkę;
poruszać się w rytm muzyki;
zaprezentować się w montażu słowno-muzycznym;
dostrzegać walory omawianego środowiska.
Obszary działalności:
polonistyczna;
plastyczno-techniczna;
muzyczno-ruchowa.
Źródła informacji np.:
K. Lenkiewicz "Wybór wierszy okolicznościowych",
M. Samel Zagadki dla dzieci",
E. Berndsen "Ćwierkały raz wróble",
W. Ścisłowski "Zielone igraszki i fraszki o tematyce przyrodniczej",
W. Ścisłowski "Lata osa koło nosa. Fraszki dla dzieci o owadach",
Cz. Janczarski,,Nasza ziemia i słońce",
L. Konopiński "Co pełza i hasa po polach i lasach",
J. Kierst "Siódma część świata",
"Pegazem przez rok szkolny", wybór pod redakcją A. Ponieckiej - Piekutowskiej,
"Nasz teatrzyk", wybór H. Pieścik
Zespół III Zebranie ważnych informacji, ciekawostek, zagadek o tym co żyje na łące.
Formy aktywności:
nawiązanie współpracy ze szkolną bibliotekarką w celu zgromadzenia i wyselekcjonowania odpowiedniej literatury;
zredagowanie pytań i zagadek do zgaduj-zgaduli, "Życie na łące";
zaprojektowanie i wykonanie kart informacyjnych zawierających wiadomości o tym, co rośnie (mieszka) na łące;
wykonanie prac plastycznych przedstawiających rośliny (zwierzęta) łąkowe;
zaprojektowanie i wykonanie gazetki ściennej zawierającej podstawowe informacje o życiu na łące;
przygotowanie albumów o życiu mrówek i pszczół i zielników;
prezentacja wykonanych zadań .
Cele operacyjne: Uczeń -potrafi:
nawiązać kontakt ze szkolną bibliotekarką ;
posługiwać się katalogiem rzeczowym;
wybrać najważniejsze informacje do sporządzenia fiszek;
zaprezentować zdobyte wiadomości;
starannie, estetycznie i bezbłędnie zapisać informacje o roślinach i zwierzętach;
wymienić i rozpoznać rośliny łąkowe; owady, ptaki, ssaki, płazy i inne zwierzęta żyjące na łące;
wymienić i rozpoznać popularne zioła i rośliny chronione;
wymienić i rozpoznać szkodniki i zwierzęta pożyteczne żyjące na łące;
dostrzegać walory omawianego środowiska; zna podstawowe informacje o znaczeniu gospodarczym łąki.
Obszary działalności:
polonistyczna;
plastyczno-techniczna;
środowiskowa.
Źródła informacji:
encyklopedia multimedialna;
internet, M. Grynia "Trujące i szkodliwe rośliny łąk i pastwisk",
B. Rutkowska "Atlas roślin łąkowych i pastwiskowych",
W. Tymrakiewicz, Atlas chwastów",
D. Gajówna"Rośliny łąk - atlas",
D. Gajówna "Rośliny łąk",
V. Wiggleoworth "Życie owadów",
E. Wilson "Społeczeństwo owadów", (tłum. -D. H. Tymarska),
J. Winkler "Mały atlas chrząszczy".
Uwagi: Jeżeli uczeń skorzysta z intemetu i encyklopedii multimedialnej, zdobędzie umiejętność posługiwania się techniką informacyjną . Na gazetce ściennej powinny znajdować się informacje pozwalające na jak najpełniejsze przygotowanie się do zgaduj-zgaduli.
Prezentacja: W ustalonym terminie uczniowie dokonują prezentacji, które staną się podstawą do zaprojektowania kolejnych działań ekologicznych tak, aby wiedza i doświadczenie zostały wykorzystane w praktyce. Nauczyciel, jako animator, kieruje pracą wychowanków, aby doprowadzić do ustalenia wniosku, że najlepszym sposobem podsumowania akcji będzie wycieczka na łąkę i turniej wiedzy o tym ekosystemie. Proponuje, by połączyć te dwa wydarzenia z obchodami Dnia Rodziny i zorganizować "Wielką majówkę ". Inspiracją może być wiersz Ireny Laris "Na łące":
Dzień Matki
Idziemy w dzień słoneczny
Poprzez łąki kwieciste
Śpiewamy.
Robimy bukieciki uroczyste
dla mamy.
Kwiat polny najpiękniejszy
z zielenią połączymy
kobierca,
Zwiążemy tylko wstążką
naszym mamom wręczymy
od serca.
Uczniowie ponownie zostaną podzieleni na grupy. Pierwsza zorganizuje turniej "Co mieszka i roś nie na łące?"; druga przygotuje część artystyczną dla zaproszonych gości. Taki podział umożliwi wszystkim uczniom zdobycie wiadomości o łące, zaprezentowanie talentów artystycznych i aktywizację dzieci, a więc stworzy warunki do pełnego, harmonijnego rozwoju młodych ekologów. Konieczne jest włączenie do współ pracy Rady Rodziców, którzy zajmą się organizacją wyjazdu na majówkę , a więc zapewnią transport i przygotują poczęstunek.
Grupa I - Turniej "Co mieszka i żyje na łące". Uczniowie, w oparciu o zgromadzone materiały przygotują turniej "Co mieszka i żyje na łące". Wezmą w nim udział rodzice i dzieci podczas majówki.
Przykłady turniejowych zadań :
Wymień 3 rośliny łąkowe.
Podaj przykład zależności pokarmowych występujących na łące.
Podaj nazwy 3 ziół rosnących na łące.
Jakie znaczenie ma dla człowieka łąka?
Podaj przykład 3 ssaków, które można spotkać na łące.
Wyobraź sobie, że jesteś biedronką i zaapeluj do ludzi, aby nie wypalali traw wczesną wiosną .
Jakie rośliny chronione można spotkać na łące? Podaj 3 przykłady.
Jakie zwierzę można spotkać nocą na łące?
Grupa II - Przygotowanie części artystycznej dla gości. Na część artystyczną składać się mogą wiersze, piosenki, pląsy, zabawy ruchowe oraz konkursy sprawnościowe. Konieczne będzie przygotowanie strojów i rekwizytów oraz zgromadzenie odpowiednich (najlepiej znalezionych w naturalnym środowisku) przyborów do konkurencji sportowych.
Przykładowe zadania:
Która rodzina uwije najdłuższy wianek z kwiatów łąkowych w czasie 3 minut.
Przygotowanie dramy "Chuligani na łące".
Wszystkie dzieci przygotują prezenty dla rodziców (dla mam - obrazek z zasuszonych roślin łąkowych albo woreczki zapachowe z ziołami łąkowymi; dla ojców -biedronki lub motylki namalowane na kamykach).