Stanisław Bortnowski "Polonistyka po dziennikarsku"
1.Według Bortnowskiego poloniści powinni zwracać uczniom uwagę, że teksty prasowe obowiązkowo muszą mieć tytuł, bo od tytułu zależy, czy czytelnik sięgnie do całego tekstu. Można zrobić na lekcji przykładowo takie ćwiczenie:
Oto tytuły publikacji prasowych. Zapisz zwięźle wyróżniki stylistyczne każdego z zestawień. Następnie wynotuj z gazet 3-4 takie tytuły, których stylistyka jest podobna.
Tytuły mogą mieć cechy:
informacyjne
oceniające, komentujące
apelujące
intrygujące, wciągające, tajemnicze, niejasne
oparte na metaforze, poetyckie, symboliczne
stylizowane, aluzyjne, oparte na grze słów
2. Lead to pojawiają się pod tytułem wyróżniona graficznie krótka, atrakcyjnie sformułowana zapowiedź tego, co czytelnik znajdzie w depeszy, artykule bądź reportażu.
Jak urozmaicić zadanie domowe?
Zamiast nudnej rozprawki o Orfeuszu można zaproponować dokończenie takiego tekstu prasowego:
Czy miłość Orfeusza jest wystarczająca?
WYSTAWIONY NA PRÓBĘ
W poszukiwaniu żony, Eurydyki. Droga do Hadesu.
Dlaczego zginął?!
3. Jak dzielić tekst? Uczeń musi wiedzieć, że tekst prasowy powinien, oprócz tytułu i leadu, mieć:
śródtytuły - ułatwiają odbiór
akapity - zachęcają do czytania, dzielą tekst, ukazują nową myśl, akapit musi być spójny!
Przykładowe ćwiczenie:
Napisz w imieniu klasy list otwarty do osoby uczącej języka polskiego. List musi być krótki, spróbuj jednak podzielić go na akapity po to, by poprzez sugestywny podział mocniej zaznaczyć wasz punkt widzenia na określoną sprawę.
4. Należy uczniom przedstawić reguły formy dziennikarskiej:
informacja ma być tylko informacją
musimy odpowiedzieć na pytania: kto? co? gdzie? kiedy? jak? dlaczego? z jakim skutkiem?
zasada "odwróconej piramidy" - na początku tekstu umieszczamy najważniejsze informacje
Proponujmy ćwiczenia, które uczą odpowiedzialności za słowo i precyzji myślenia, np.
Przekształć streszczenie dowolnej lektury w kilka depesz agencyjnych. Wybierz najważniejsze fakty, które uwzględniłbyś, sporządzając plan zdarzeń.
5. Portret zamiast charakterystyki.
Sucha charakterystyka jest formą, która znudziła się uczniom... trzeba ją urozmaicać ! Warto zastosować tzw. portret.
Portret zawiera różne formy: opis postaci w określonej sytuacji, niekoniecznie pełny, lecz raczej skrótowy, jej słowa, cudze opinie o niej, monolog wewnętrzny, dopowiedzenia narracyjne lub komentarz autorski.
Portret -> tytuł + lead + przerywniki drukowane w środku strony lub na marginesach.
np.
Uparta, a może tylko konsekwentna. Lubi ludzi i lubi mieć drogę odwrotu. Samotna z wyboru, ale bez poczucia osamotnienia.
6. Bortnowski pokazuje zdjęcia pierwszych stron gazet szkolnych i zachęca do prowadzenia takich pism w szkole. Warto pamiętać, że powinny to być takie gazety, których teksty prasowe (artykuł, sprawozdanie, komentarz, felieton, recenzja, wywiad, reportaż) nawiązują do materiału literackiego. Np.
Sprawozdanie ze ślubu Balladyny,
Zaproszenie do karczmy Jankiela,
Sprawozdanie z wesela Zosi i Tadeusza,
Zaginięcie pana Słowika. Banda Skowroniąt znów w akcji.